Heimskringla - 26.03.1930, Qupperneq 3

WlNNIPEG, 26. MARZ, 1930
HEIMSKRINGLA
». BLAÐSÍÐA
Ti’eS ágiskunum. En samt er iþessi
Einverski maöur, eða Sinanþrópus
ekki talinn elsti maður, sem funrlist
líat'i leifar af í jörðu, þvi hann á að
vera nokkru yngri en Javamaðurinn,
eða Piþecanþrópus.
Maðurinn fyrir miljón árum
A síðustu árum hafa annars orðið
atlrniklar breytingar á hugmyndum
'vlsmdanna um uppruna mannsins og
aldur hans og þykir, nú ekki eins ein-
fa't mál og það þótti fyrir svo sem
lr|annsaldri. meðan Darwins kenning
var ný af nálinni, þótt fræðimenn
*aldi að vísu fast við kenninguna í
einhverri mynd, um þróun tnannsins
■at Itegri tegundum en hann er nú.
Professor Henry Fairfield Osiborn
tok nokkur helstu atriði þessara mála
^1' meðferðar i amerísku visindafé-
^agi nú um áramótin og kemst að
T>eirr> niðurstöðu, að síðustu rann-
soknir og uppgötvanir geri nauðsyn-
Ir.ga endurskoðun á kenningutn Dar-
lvins óg Lamarcks og verði að telja
^rranninn, sem sjálfstæða grein þró-
nr,arinnar, mun eldri en áður var
Itert og enn séu að opinberast ný und-
111 og nýjar gátur þróunarinnar. Pað
eru einkum rannsóknir á heila manns-
,11s. sem dr. Qsborn leggur áherslu á,
^da sé það nú staðreynd að heilaJbú
íotneskjumanns, sem uppi hafi verið
f.vrir 1 niiljón og 250 þúsund árum.
Se eins stórt eða stærra en heiíabú
Ttuttmamannsins. Hann segir einnig
sumir forneskjumenn, svo sem
frellismaðurinn Palæoanþrópus, hafi
hvorki staðið okkur að baki að 'heila-
>t;erð né handlagni, þótt menning hans
liati verið ntiklu ófullkomnari en
1T1enning okkar, en sumir hellistnenn,
eni' og Hómo sapiens Cro Magnon
h;ifi verið okkur fremri að heilahæfi-
leikum ()g listfengi.
Loks segir Osborn að nú megi með
s*milegri vissu gera ráð fyrir upp-
Tuna mannsins á eldra jarðsöguskeiði
aður var gert, sem sé á tertiertíma.
Maðurinn frá þeim tíma er nú kall-
aður Eóanþrópus og heilabú hans tal-
amóta og nú þekkist hjá frunt-
h.'ggjum Ástralíu eða hjá Papúum.
Osborn spáir því að rannsókn þessá
ruaVmkyns eigi eftir að verða glæsi-
'egasta viðfangsefni fyrir rannsókn
tuannfræðinga á þessari öld. En
U'ann.sheilinn .segir hann að sé hið
tmdursamlegasta og dularfylsta fvrir-
f)rigði alheimsins.
Líf í 1400 miljónir ára
f’ótt mörgum kunni að þykja það
Eirðulega hár aldur, sem fræðimenn
^tla nú manninum, frá því er fyrst
v'ei'ða rakin upptök hans í sögu þró-
unarinnar, þá er það mjög stuttur
t>mi þegar hann er borinn saman við
sögu lífsins á jörðunni, eins og
f,*ðimenn áætla hana nú samkvæmt
■’ðustu rannsóknum. En Bartelli,
sei" talinn er einihver hinn fróðasti
'"aður um þessi efni, álítur að sögu
h'sins megi rekja um 1400 miljónir
ara aftur í tímann eftir þeim forn-
eí-kjumenjum, se.nt nú þekkist og er
iþá tímabil mannsins og spendýra talið
! 55—65 miljónir ára. Annars eru
I fræðimenn á seinni árum hættir að
I reikna þessa forneskju í venjulegum
ái um, en áætla hana í svonefndum
tímaeiningum (time units). En tíma-
talið i þessum efnum sýnir það vel
hversu hugmyndir manna um upp-
| runa og aldur lífsins eru valtar og
óvissar. Á síðastliðinnni öld og
: frarn yfir aldamót töldu fræðimenn,
eins og t. d. Kelvin, að allur aldur
jarðarinnar mundi ekki vera meiri en
| 10 til 20 milj. ára. En einn Ihelsti
1 lærisveinn Darvvins, Poulton, færði
I
töluna þó upp að miklum mun og
taldi a.ð tímabil lífssögunnar mundi
ná yfir 400 miljónir ára og nú er sú
| tala enn margfölduð. eins og að ofan
: segir. Fræðigrein sú. sem við það
fæst að rannsaka lifið í forneskju,
mannlíf, dýralif og gróður, er kölluð
steingerfingafræði, eða paleontólógía,
þvá það er einungis steingerðar leif-
I #
ai dýra og iurta eða myndir þeirra
í fornum jarðlögum. sem hægt er að
fikra sig eftir. Amerikumenn og
Bretar hafa lagt hvað tnest til þess-
ara rannsókna.
Maðurinn og dýrin,
Sjálfstæð ætt eða apakyn?
Þótt óvissan kunni að þykja mikil
að því er snertir aldur mannsins og
tímatalið i sögu hans. er hún að vissu
leyti ennlþá meiri að því er snertir
uppruna hans og afstöðu til annara
tegunda, sem þróunarsinnar telja ihon-
um skiyldar. En svo að segja allir
fræðimenn í þessum greinum eru nú
þróunarsinnar, þó að þeir skýri þró-
unina nokkuð mismunandi og ýimsir
þeirra andmæli sumum kenningum
Darwins, Wood Jones heitir vísinda-
| maður einn enskur, sem mikið liefir
fengist við rannsókn á uppruna
m&nnsins og nvlega gefið út hók um
stöðu mannsins meðal spendýranna
(Mans Place among the Mannnals).
Hann mótmælir þeirri skoðun aðal-
manna þróunarkenningarinnar á 19.
öld, að nokkurt ættarsamband sé á
milli mannsins og hinna svonetndu
antropóídu apa. eða mannapa. sem
annars eru taldir nánustu forfeður
mannsins í þróuninni. Hann segir
að maðurinn sé sjálfstæð ættkvísl og
kcmi fram sérstök rnjög snenima og
óháð öpum, hafi þróast úr svonefndum
tapsióðum á eócenttnia jarðsögunnar.
En það hefir að skoðun próf. mikið
að segja fvrir álit mannsins á sjálf-
um sér og fyrir siðgæði mannkyns-
ins. h.vort maðurinn er talinn tiltölu-
lega ungt afsprengi ófullkominnar
skepnu, sem enn er til ásamt honurn,
eða hann er forn og sjálfstæður ætt-
stofn.sem hafist hefir af sjálfum sér
fyrir æv'alöngu fvrir hæfileika heila
sins og kraft hugsunar sinnar og full-
komnast æ meir.
Iná het’ir verið haldið íram gegn
Wood Jones, einkum af Sir Arthur
Keith, að hann gangi fram hjá ýmsum
mikilsverðum staöreyndum stein-
gerfingafræðinnar, sem sýni ótvíræð-
TIL ÍSLANDS 1930
NÝIR SAMNINGAR
hafa veriS gerSir af Heimfararnefndinni viS
Canadian Pacific félagiS
“SS MONTCALM ’ (16,400 Tonn)
er nú ráðið til íslandsfararinnar 1930 og
Siglir Frá Montreal kl. 10 f. h. 14. Júní
Beina leið til Reykjavíkur
Nefnd yðar, er þessu hefir nú fengið ráðstafað vill brýna
fyrir yður, að— ,
Sérstök lest er fengin frá Winnipeg til Montreal.
Sérstakar skemtanir verða um borð á lest og skipi.
Svo margir hafa nú tryggt sér far með niðurborgunum, að
enginn efi er á því að ferðin verður hin veglegasta.
Sérstök vildarkjör hafa fengist meðan dvalið er í Reykja-
vík—$52.80 í 14 daga að meðtöldu fæði og húsnæði.
Fulltrúi nefndar yðar, sem nú er staddur í Reykjavík, er
að semja um aukaferðir um landið fyrir heimfarendur að
lokinnl hátíðinni.
Eftir kaupum á farbréfum, upplýsingum og öllu aðlútandi
ferðinni snúi menn sér til—
W. C. Casey, General Agent, Can. Pac. Steamships.
R. G. McNeillie, General Passenger Agent,
Canadian Pacific Railway, eða
J. J. Bildfell, formanns Heimfararnefndarinnar,
34 C. P. R. Building. Sími 843410.
Canadian Pacifíc
Sama Atlætið — Canadian Pacific — Á Sjó og Landi
an skyldleika manna og mannapa í
beinabyggingu, höfuðlagi og heila og
í blóðflokkum o. fl. og séu aparnir því
ótvírætt stig i þróuninni upp í niann-
it.n, enda óútskýrt hvernig maður haíi
fremur getað orðið til úr tarsíóðum
er. öputn. Apakenningarnar hafa
einnig nýlega verið teknar til ræki-
að benda á ofnautn tóbaks og áfengis,
sem átt hefir sér stað og á sér stað
enn. Það er þó hverju orði sann-
ara, “að enginn veit hvað átt hefir
fyr en mist hefir.” Þá fyrst átta
menn sig margir ihverjir og vakna við
vondan draum. Og hvert verður þá
úrræði hinna ógæfusöntu manna? I>eir
legrar rannsóknar af prófessor Yerkes I fara til læknanna og leita ráða þeirra
og konu hans í miklu riti (The Great j og hjálpar. Og þeitn til verðugs
Apes) og- er niðurstaðan þar sú, að J hróss skál það viðurkennt, að þeir
hugarstarfsemin sé elkki eins náskyld hafa margt meinið grætt. En einatt
hugarstarfsemi mannsins hjá nokkurri e’ það samt svo, að betra er heilt en
skepnu eins og hjá hinum stóru mann- ve! gróið.
opum.
Lögrj.
Drengskapur
Allir leitum við að einhverskonar
gersemum setnhöndla niá og helst vilj-
utn við hreppa hnpssin án fyrinhafn-
ar eða 'þá erfiðislítið. En ,þó fer nú
svo sífelt, að leitin verður löng áður
en lýkur og ótal erfiðleikar mæta
manninum. Sumir að vlsu þeir, sem
Voru vissir og búist var við,
en aðra ber Skuld í skauti stnu, nýja
gesti og ekki velkomna. • Og ein-
staklingarnir mæta þeim svo að segja
við ihvert fótrnál á grýttum götum hér
t iheitni. "En hver er sinnar gæfu
smiður.” Það veltur oft mi.kið á ein-
staklin^num sjálfum, ihvort honum
verður mikið ágengt eða ekki, hvort
hantingjan verðu t'honum hliðstæð eða
þá hið gagnstæða.
Einn af frægustu forfeðrunt okkar
hefir mælt á þá leið, “að drengir
iheiti vaskir menn og foatnandi.” En
ihvernig á einstaklingurinn að vinna
sér þetta virðigarheiti og ttera það
síðan nteð sæmd?
Forfeður okkar voru til fiyrirmynd-
ar á margan bátt. Þeic hafa verið
viðurkendir drengskaparmenn. Þelr
voru þrekmenn, vaskir menn, dáðrakk-
ir menn, sem héldu orð sín og eiða.
Sögurnar geyma að vísu myndir* af
glæsilegustu mönnunum, og ef til vill
eru þeir færðir í betri búning en Iþeir
áttu í lifandi lít'i. Það er heldur
ekki ^ieitt athugavert við það, sé það
ekki gert á kostnað annara.
En nú lifir önnur kynslóð en áður.
Eru ekki qnn til drengskaparmenn ?
Þeirri spurningu er víat óhætt að
svara játandi. F.n þá vaknar önnur
spurning1 Hvernig á einstaklingur-
inn að lifa til þess að heita og vera
drengur, vaskur maður og batnandi?
Æskumaðurinn á um margar leiðir
að velja, er hann leggur leið sína út í
lífið. Það er sem raddir hvísli að
honum úr öllum áttum1 Hér er tæki-
færið, hér og ihver.gi annarstaðar
höndlar þú hantingjuhnossið, grípur
gæfuna. En ekki er allt sem sýnist.
Það veltur svo mikið á því hvernig
fyrstu sporin eru stigin, hvort þau
horfa i rétta átt. Þektu sjálfan þig.
Hver og einn verður að gera sér ljóst
í hvaða. átt hugurinn helst hneigist.
hverjir eru helstu hæfileikarnir, hvar
sigurvænlegast er að foerjast. En
gæta þess þó, að láta ekki erfiðleik-
ana aftra sér, enda er það ekki sæm-
andi góðum drertg', að <áðast Iþar á
garðinn sem hann er læ^stur. En
verkefnin eru margskonar og ól'ík.
Og hæfileikarnir eru ólíkir ihjá ein-
taklingunum. En öllutu er það
t'jötur um fót, ef þeir lenda á skakka
hillu i l'ífinu, sem svo er kallað. Þá
erður þeim minna ágengt og þeir
t'ara á mis við starfsgleðina og um leið
nióta ,þeir minni lífsgleði. Flestir
eru þannig gerðir, að þeir vilja "kom-
ist sem fyrst qg komast sem lengst,”
áta eittíivað liggja eftir sig. Hitt
er annað mál, hvort einstaklingnum er
altaf holt að halda í þá átt, sem hug
urinn kýs helst. En honum er gefið
vit til þess að velja og hafná.
Okkur verður starsýnt á söguhetj-
urnar fornu meðal annars vegna
hreysti þeirra og iharðfengi. Og ef
ástæða væri til þess að öfunda nokkra
nienn, gætum við öfundað iþá ogþeirr t
l'íka af íhreysti þeirra og líkamlegri
heilbrigði, því að i Ihraustum líkama er
heilbrigð jál. Heilsan er dýrmætasti
fjársjóðurinn, fjársjóður sem flestum
er þó gefinn í vöggugjöf. Og það
er skylda okkar að varðveita 'hana
eftir föngum. Það ætti annars ^kki
að þurfa að brýna það fyrir rnönnum,
að varðveita þennan (Jýrgrip, en þau
sorglegu sannindi ,eru' samt augljós,
að fjöldi manna gerir og hefir gert
ltik til þess að stofna heilsunni í
1 háska. Það nægir í þessu samfoandi
Margur gleymir bestu heilsulindinni
þó foennar sé að vísu ekki langt að
leita. Hún er úti undir berum himni,
þar sem vorblærinn andar, þar setn
/biómin anga og íuglarnir syngja, þar
sem norðurljósin blika og stjörnurnar |
tindra, þar sem tunglið skin yfir vö‘n !
og velli og mjöllina ntjúku — og þar
sem byljirnir æða á vetrum og regnið
streymir frarn, eiga vel við og eru
sönn iþessi orð skáldsins1
“Loft við þurfum, við þurfum bað
að þvo burt dáðleysis ntollukóf.
Við þurfum að koma á kaldan stað
á karlmennsku vorri halda próf.”
Sum störf hafa þann góða kost
ao þau nevða ntanninn til þess að vera
úti flesta daga, vinna úti og sækja
þangað styrk og þrótt, heilsu og ham-
ingju. En aftur á móti er verka-
hringur ntargra annara innan fjög-
urra veggja. Eg veit það vel. að i
sumir telja sig hafa gildar afsakanir. |
Þeir segja að annir dagsins leyíi sér j
ekki að Hta upp þó þeir fegnir vildu '
létta af sér áhyggjunum stund og
stund. En góður vilji er sigursæll. í
Fæstir munu sjá eftir þeint stundum, j
sent til þess eru notaðar, að sækja út!
hreint loft i lungun, styrk t taugarnar, I
og i hugann birtu og yl. Hvíldar- j
laust strit og stríð lamar þróttinn og
kæfir viðleitnina til vaxtar.
Allir höfurn við lesið sögu Greftis,
útlagans auðnulitla, sem Ihvengi gat
leitað sér örugs foælis. Hann leitaði
sér að síðustu hælis í Drangey, til
þess að flýja foarðar hendur fjand-
manna sinna. Þá var það eitt vhr,
að hann kom til Hegranessþings. Þar
voru saman komnir hændur og búa-
lið til þess að sækja mál og verja.
Er. þarna voru líka margir gleðimenn,
sem vijdu að leikir væru um hönd
hafðir. Skagfirðingar þektu ekki
Gretti ejr þeim leizt þannig á hann
að foann mundi Iíklegur til þess að
aivka lþar gleðskap og taka þátt i
skemtun manna. Oig1 þeir báðu hann
liðsintiis. Hann lést þess albúinn
eí foonum væri heitið griðum þar á
þinginu, þ. e. að hann fengi loforð
fyrir því, að foonum yrði ekkert mein
igert. Og héraðsmenn vildu allt til
vinna að ná þarna í nýjan liðsmann,
mann sem gat og vildi skemta. Og
þsir foétu honum griðum. — “Eftir
það kastaði hann kuflinum,” segir sag-
an, “og þvinæst ölluni ibolklæðum. Þá
leit hver til annars og brá mjýg vá
fyrir grön. Þóttust þeir kenna að
þar var Grettir Ásmundsson. því að
hann var ólikur öðrum mönnum fyrir
vax'ar sakir og þrekleika og 'þögnuðu
nú allir.....Gengu nú tveir og tveir
saman af héraðsmönnum og ámælti
hver öðrum, en þeit\i rnest er fyrir
griðum hafði mælt. Þá mælti Grett-
(Frh. á 7. bls).
W.’Y. MUNRO
N afi ns PJ iöl Id

e> nýlega hefir vverið skipaður yfir-
eftirlitsmaður Þjóðbrautarkerfisins —
Canadian National Raihvays, í A1
berta fylki. Skrifstofa hans verður
i Edmonton.
Dr. M. B. Halldorson
461 Bojd Bldr
Skrlfatofuaíml: 23674
Stundar aératakla^a lunsnaajdk-
dóma.
Kr at5 flnna á akrlfatofu kl 10—1S
f. h. o| 2—6 e h.
Helmlll: 46 Alloway Ave.
TaUfml i 33158
DR A. BLONDAL
662 Medlcal Arta Bldf.
Talsiml: 22 296
Stundar sérstaklega kvenajúkdóma
o% barnasjúkdóma — AB hltta:
kl. 19—12 t h. off 3—6 •. h.
Halmllt: 606 Victor St. Slmi 26 180
DR. B. H. OLSON
216-220 Medtcal Arta Bldff.
Cor. Oraham and Kennedy 8t.
Phone: 21834
VltJtalatíml: 11—12 or 1__6.80
Heimili: 921 Sherb\irn St.
WINNIPEG, MAN.
Dr. J. Stefansson
216 MEDICAL ARTS RLDG.
Horni Kennedy og Graham
Stnndar ehambngu • n Rýn a - eynla-
nef- og kverka-sjúkdóma
Er hitta frá kl. 11—12 f. h.
og kl. S—5 e. h.
Talalml i 21S34
Heimili: 638 McMillan Ave. 42691
Tnlafml i 2K889
DR. J. G. SNIDAL
• TANNLÆKNIR
614 Someraet Block
Portagre Avenue WINNIPEG
DR. K. J. AUSTMANN
Wynyard —:— Sask.
1»vi ■« Kiincn undlr upnkur# vlS
botnlaiiKahðlKU, Kallateinum.
mata- ok llfrarvolki ?
Hepatola heflr gefist þúsundum
manna vel víðsvegar í Canada, 4
hinum sítSastlitSnu 25 árum. Kostar
$6.75 metS pósti. Bæklinsur ef um
er behiti.
Mrs. Geo. S. Alinan,
Boi 1073—14 Snskatoon. Samk.
HEALTH RESTORED
Lœkningar án lyfja
l>R. S. G. SIMPSOBf. N.D.. D.O.. D.C.
Chronic Diseases
Phone: 87 208
Suite 642-44 Somerset Blk.
WINNIPEG —MAN.
A. S. BARDAL
selur Ifkkistur o* annast um Utfar
ir. Allur útbúnaSur st. besti.
Ennfremur selur hann allskonar
mlnnisvarba OK legsteina.
84S SHKRBROOKK ST.
Phonei 86 607 WINJÍIPKG
TIL SÖLU
A ADtBll VERDI
iriíHNACE” —vltJar og
kola “furBaoe” llttV brúka*. or
tll sölu hjt undtrrttuVum.
Oott tmktfaerl fyrlr fdlk út t
landl or b»ta vllja hltunar-
Ahtfld A hetmilinu.
GOODMAN A CO.
786 Toronto St. Slml BS84T
MESSUR OG FUNDIR
( kirkju SambandssafnaSar
Messur: — á hvtrjum sunnudegi
kl. 7. e.h.
Safnaðarnefndin: Fundir 2. og 4.
fimtudagskveld í hverjutn
mánuði.
Hjálparnefndin’. Fundir fyrsta
mánudagskveld í hverjum
mánuði.
Kvenfélagið: Fundir annan þriðju
dag hvers mánaðar, kl. 8 að
kveldinu.
S"éngflokkuri»m\ Æfingar á hverju
fimtudagskveldi.
Sunnudagaskóhnn:— A hverjutn
sunnudegi kl. 2.30—3.30 e. h.
G. S. THORVALDSON
B.A., L.L.B.
Lögfrceðingur
702 Confederation Life Bldg.
Talsími 24 587
WALTER J. LINDAL
BJÖRN STEFANSSON
Islenxkir lógfraðingar
709 MINING EXCHANGB Bldg
Simi: 24 963 356 Main St.
Hafa einnig skrifstofur að Lundar,
Piney, Gimli, og Riverton, Man.
Telephone: 21613
J. Christopherson,
tslenxkur Lógfrœðingur
845 SOMERSET BLK.
Winnipeg, :: Manitoba.
Mrs. B. H. Olson
TEACHER OF SINGING
5 St. James Place Tel. 35076
Gyða Johnson, B.A.
Teacher of Violin
Phone 27284
906 BANNING ST.
Biörgvin Guðmundson
A. R. C. M.
Teacher of Music, CompositMa,
Theory, Counterpoint, Orcbw-
tration, Piano, etc.
555 Arlington St.
9IMI 71621
MARGARET DALMAN
TEACHER OF PIANO
864 RANNING 9T.
PHONE: 26 420
Ragnar H. Ragnar
Pianokennari
Phone 34 785
—Kennslustofa—
693 Banning Street
Gunnar Erlendson
Pianokennari
Kennslustofa:
684 Simco* St.
Talsími
26293
Jacob F. Bjarnason
—TRANSFER—
aad Finltm Mov
668 ACVKH9TONH 9T.
91MI 71 8*8
E« útv.KK kol, oldlvlV mo«
MnniJtirnu v.rtJt, imut flutu-
ln( fram or Kftur um balnu.
100 horberrl metS eOt An ktla
SEYMOUR HOTEL
verú ■KnnrJarnt
8lml M 411
C. G. HCTCHI80N. olcaudl
Ifnrket and Klnr lt„
Wlnntpe* —:— Hil.
KAUPIÐ
HEIMSKRINGLU