Heimskringla - 29.10.1930, Blaðsíða 2

2. BLAÐSIÐA
HtlMSKRINCLA
WINNIPEG 29. OKTÓBER, 1930.
Jón Finnsson
kaupmaOur í Mozart, Sask. Fapddur 1885 — Dáinn 1929.
“Þá kemur mér hann í hug,
er eg heyri góðs manns getið.”
Komið er nú á annað ár síðan á-
gætur og ógleymanlegur vinur minn,
Jón Finnsson, féll frá, með svipleg-
um og sorglegum hætti. Dregist
hefir alla þessa mánuði að rita um
hann fáein minningarorð. Ber margc
til þess, en eigi verður lesandinn
þreyttur með greinargerð 1 því efni.
Aðeins þetta: Við fyrsta hugboðið
um hið eindæma hörmulega slys
sótti þegar að mér einhver lamandi
langvinn þögn. Kyrlát, athafnalaus
undrun sækir síðan á hug minn í
hvert sinn, er eg minnist þessa at-
burðar. Og enn er mér örðugt að
taka til pennans — meðfram vegna
þess að hér var áreiðanlega um svo
óvenjulegan mann að ræða — ó-
venju auðugan að flestu því, er mann
má prýða — að ekki er vandalaust
að hann njóti sannmælis, svo að eigi
verði skilið sem skrum og ýkjur. A
það verður þó að hætta.
• • •
Jón Finnsson fæddist að Halls-
stöðum á Fellsströnd í Dalasýslu, 10.
júlí 1885. I dag er 45. afmælisdag-
ur hans Foreldrar hans eru Finnur
Finnsson frá Geirmundarstöðum á
Skarðsströnd, og kona hans Helga
Sigríður f Jónsdóttir frá Fremri-
Brekku í Saurbæ, — bæði enn á lífi
á Islandi. Hjá þeim ólst hann upp
og átti heimili unz hann fluttist af
lslandi. Síðari árin, sem hann var
heima, stundaði hann sjómennsku á
þilskipum. Arið 1911 réðist hann til
Englands á botnvörpung, og fiskaði
það ár norður í Ishafi og Hvítahafi.
Voru fiskiferðir þessar einatt hinar
mestu svaðilfarir, sakir illviðra og
hafnleysu. Ari síðar hélt hann til
Vesturheims, 27 ára gamall. Atti
hann þar nákomin ættmenni, svo
sem móðursystkini sin, Guðmund
heitinn Búddal Jónsson, Mozart,
Sask , og Mrs. Fríðu Eastman, bú-
sett i Norður-Dakota.
Haustið 1915 byrjaði Jón verzlun
i Mozart í félagi við H. B. Grímsson.
Stundaði hann verzlun þessa í öll þau efni. Hið sanna var það, að efni
ár, sem hann dvaldi í Mozart. Seinni | hans, hæfileikar og almennt traust
verzlunarfélagar hans voru O. Helga- ! gerðu honum nokkurn veginn létt
son og Brynjólfur Arnason. Jafn- um að hverfa að hverju þvi ráði, er
framt hafði hann á hendi sölu lífs- | honum hefði verið hugstæðast.
ábyrgða, svo og margvísleg önnur I Veturinn gerðist síðbúinn. Þurrir
umboðs- og trúnaðarstörf fyrir ein- vorkuldar héldust lengi fram eftir.
staka menn og félög. Avann hann j Var sem fannir og ísa ætlaði aldrei
sér á þessum árum allra manna
traust og velvild og allgóð efni.
Arið 1921, 28. maí, kvæntist hann
ungfrú Kristínu Sveinsdóttur Hall-
dórssonar frá Foam Lake, Sask.
Stundaði hún kennslustörf í Vatna-
byggð, að loknu kennaraprófi við
Saskatoon Normal School. Lifir hún
mann sinn og dvelur nú ásamt tveim
ungum sonum þeirra i Wynyard
Sask Heitir sá eldri Sveinn Albert
Jón, 7 ára (f. 8. júlí 1923) og Jón
Linne Finnur, á 1. ári, fæddur að
föður sínum látnum, 9. des s.l.
1 júlímánuði 1927 seldu þeir félag
ar Jón og Brynjólfur verzlunina og
leigðu verzlunarhúsin. Um næstu
áramót ferðaðist Jón með fjölskyldu
sína til Califomíu, heimsótti frænd-
ur og gamla sveitunga og kynnti sér
land og lýð. Með vorinu hvarf hann
norður aftur. Þegar til Mozart kom
lá fyrir honum símskeyti um drukkn
un Kristjáns bróður 'hans, útvegs-
bónda í Sandgerði. Brá hann þá
skjótt við og hélt til íslands ásamt
konu sinni og barni, til fundar við
foreldra sína og systkini. Um haust-
ið kom hann aftur vestur um haf og
dvaldi þann vetur í Wynyard. Var
hann um þessar mundir óráðinn í þvi
hvað hann mundi taka fyrir. Feg
urð og veðurblíða Californíu freist-
uðu hans. Meira langaði hann þó til
þess að reyna gæfuna á norðurveg-
um, t. d. i sambandi við hina nýgerðu
járnbraut til Hudsonsflóann. Mest
langaði hann þó eflaust til að vera
kyr þar í Vatnabyggð. Hafði hon-
um ávalt liðið þar vel. Atti hann
þar orðið heila herskara af vinum
og samherjum, sem honum var óljúft
að skiljast við. Svo íslenzkur var
hann að lunderni og skoðun, að frá
byggtfum Islendinga og félagsmálum
vildi hann ógjama hverfa. Um þetta
reit hann mér nokkrum sinnum um
veturinn 1928—29, en eg dvaldi þá i
Chicago. Tímaf' voru þá örðugir í
Vatnabyggð og lítið útlit fyrir við-
unanlega atvinnu. All illt, hins veg-
ar, að höggva þá römmú taug, er
rekka dregur til föðurtúna og fóstur-
byggða. Eigi þó svo að skilja, að
þetta væri honum þungbært áhyggju-
8. maí Blíðstafir hans urðu Jóni
Finnssyni banarúnir.
Jón heitinn var tæplega meðalmað-
ur að hæð, en þrekinn vel og knár —
enda marghertur af vosbúð og á-
reynslu langvarandi sjómennsku. —
Enn eru þeir gamlir Frónbúar uppi
standandi hér vestra, sem vita það
af reynslunni, að lífhræðslan og gust-
ukasemin við sjálfan sig venzt af
þeim, sem ala aldur sinn á sjótrján-
um. Kveifarháttur hóglífsins þrífst
þar ekki. Þess sá og merkin á hátt-
semi Jóns. Fyrst eftir að hann kom
austan um haf vakti hann þeim, er
hann bjó hjá, bæði hroll og hræðslu,
með því að baða sig úr jökulköldu
vatni og kasta sér í sýki og tjarnir,
er naumast / voru afísa. Raunar
þykir nú þetta ekki svo geigvænlegt
háttalag heima á Fróni. Það er
miklu fremur landssiður og talið
mjög heilsusamlegt. Minnist eg þess
frá unglingsárum minum — og var
þó ekki beinlínis talinn með hetjum
— að við félagar köstuðum okkur í
sjóinn áður en snjóa leysti af lág-
lendi, ef gott var veður, og þótti frem
ur hollt en karlmannlegt. I hinni
snöggkomnu hitasterkju hins fyrsta
verulega sumardags, kemur gamla
vanahvötin yfir Jón og verður gætn-
inni yfirsterkari. Gleymir hann nú
því, að alllangt er síðan að hann naut
herzlu i svaðilförum sjómennskunn
ar; að nú hefir þægindalíf landmenn-
ingarinnar árum saman lamað þrek
hans; að skarpasti heilsuþróttur
æskunnar er dvínaður, því að nú var
hann senn hálf-fimmtugur að aldri.
Svo gætinn og hygginn sem hann
var, þá hugleiddi hann það ekki, að
því er virðist, að hann þoldi ekki nú
það sem honum var einu sinni hægur
leikur og hressing. Hann hyggst að
taka bað í tæru stífluvatni 2 mílur
suður af Wynyard. Þótt sólin skíni
og sumarvindar blási, er jörðin og
vatnið helkalt. Crti á brautinni stend
ur bifreiðin og á vatnsbakkanum
bíða hrein nærföt. Hvað sem fyrir
hefir komið — krampi, hjartabilun
eða fótaskortur á kjarrgrónum stíflu-
barminum, er gerist snarbrattur
strax og út í er komið — þá vitjaði
hann þeirra aldrei. Hins vegar vís-
uðu þau leiðina til hans, er leitin var
hafin, Ardegis næsta dags var lík
hans slætt upp úr stífluvatninu.
* * •
Jón heitinn Finnsson (í þessu landi
kallaði hann sig Jón F. Finnsson),
var prýðilega greindur maður. Er
mér ókunnugt um það, að hann nyti
skólamenntunar, nema ef vera skyldi
einhvers farskólanáms í æsku. Eigi
að síður las hann og talaði þrjú
tungu mál allvel, og skrifaði ágæta
rithönd. Hann var og vel máli far-
inn- Alit eg að snjöllustu óundir-
búnu tækifærisræðuna hér vestra,
hafi eg heyrt af hans vörum. Fylgd
ist hann af áhuga með helztu úr-
lausnarefnum samtíðarinnar, og
þráði allt það, er miða mætti fram á
leið, til almennraé velferðar og jafn-
réttis. Norrænum minningum og
ættarerfðum unni hann eindregið;
var enda persónugervingur þeirra
um flest það, sem betur má. Jafn-
vel málrómur hans og orðalag minti
mann ósjálfrátt á þrótt og stillingu
þeirra manna, er áður voru “spakir”
kallaðir. Trúaraugum leit hann á
lífið og alheiminn, og átti þó rýninn
og rannsakandi hug, er fjáði heimsk-
una og træsnina, svo og öll höft van-
ans og kreddukristindómsins, sem
enn eru lögð á leitarfrelsi mannsand-
ans. Hann var þá og einn ótrauðasti
fylgismaður frjálslyndu trúarsam-
takanna í sinni byggð, og fómaði um-
yrðalaust í þeirra þágu miklum tíma
og fyrirhöfn. Það var sannfæring
hans að með málstað trúarbragðanna
— andlegu lifsskýringunni — stæði
menning alþjóðar eða félli. Þenna
málstað bæri því hverjum trúhneigð
um manni að kannast við í orði og
verki. Til þess að það gæti orðið,
yrði að boða þenna málstað á þann
hátt, að viti bornir menn og upp-
lýstir gætu ráðvandlega aðhyllst
hann. A þessari sannfæringu bygði
hann fylgi sitt við frjálsa kirkju. Og
meðan hans naut við, átti sunnu-
dagaskóli Mozartsafnaðar i honum
einn sinn ötulasta og ástsælasta vin.
Þótt Jón stundaði verzlun, var hon
um sá starfi ávalt heldur um geð
Hann hafði óbeit á peningum!. Hon-
um ógnaði það auðshyggju fyrirkomu
lag, sem meðal annars ýtir undir ó-
bilgjarna menn að rækta fýsnir og
veikleika bræðra sinna sér til fjár.
Hins vegar fórst Jóni fésýsla vel úr
hendi — eins og hvert annað starf,
er hann hefði tekið sér. Hann var
kapps- og athafnamaður að upplagi
Jón var maður óvenju ljúfur í lund.
Hver sem í hlut átti, ungur sem ald-
inn, var viðmótið eins glatt og gott.
Sá eg hann aldrei skifta skapi, og
hélt han þó öllun sínu fyrir hverjum
sem var. Fékk hann enda lítið til-
efni til skapbrigða. Návist hans
kallaði aldrei annað en það bezta
fram í samferðamönnunum. Flest-
öllum hafði hann gott gert; flestöll-
um var vel til hans. Jafnvel einbeitni
hans í kirkjumálum skerti á engan
hátt vinsældir hans né verzlun — og
þættu það nokkur tíðindi í sumum
byggðum vorum. A heimili þeirra
hjóna var löngum þétt setinn bekk-
urinn og beini veittur ástúðlega öll-
um, sem að garði bar. Þar var og at
hvarfs að leita þeim, er á lá, þegar
slys eða veikindi eða aðra nauð bar
að höndum. Einhvern veginn höfðu
allir kjark til þess að biðja Jón
Finnsson um greiða. Sannmæli var
það, er vinur minn sagði um Jón í
nýkomnu bréfi: “Léttur var fótur
hans og höndin heil, þegar hann var
að greiða götu samferðamannanna.
Og þú mannst hverra launa hann
æskti — that you should pass it on.”
(að þú létir þann næsta njóta þess.)
Fyrir því er eigi að undra, að
fréttin um hið sviplega andlát hans
barst sem örskot fjær og nær. —
Byggðarbúum féllust orð og hendur.
Fjarlægum vinum veittist örðugt að
átta sig á tildrögunum.
Leyf mér, lesarl m:nn, að segja
þetta að endingu: Eftir margra ái;a
kynningu við þenna mann, finnst mér
hann vera ein bezta og blessaðasta
mannssálin, sem mér hefir auðnast
að þekkja vel. Menn, sem eru svo
alhliða um allt það, er horfir til lifs
og láns, eru tiltölulega nauðafáir.
Ættum vér nógu marga slika menn.
gætum vér ugglausara treyst þvi, að
mannfélagið sé á lífsstefnuleið, en
ekki helstefnu. Menn eins og Jón
heitinn Finnsson eru vegabréf nor-
ræns manngildis og lífshugsjóna, er
nú hafa staðist þúsund ára þolpróf.
Jarðsetningin fór fram sunnudag-
inn 12. maí, með aðstoð þess er þetta
ritar- Hófst með húskveðju að dval-
arheimili hins látna í Wynyard. I
kirkju Quill Lake safnaðar fór fram
vegleg kveðjuathöfn á íslenzkri og
enskri tungu. Þaðan var farið aust-
ur í grafreit Mozartbyggðar. Naum-
ast eru til dæmi í Vatnabyggð um
svo fjölmenna líkfylgd sem þá, er
fylgdi Jóni til grafar. Af ástvinum
hans voru viðstaddir: kona hans og
sonur, og systir hans Jóhanna, þá
nýkomin með bróður sínum frá Is-
landi.
Stadaur að Point Roberts, Wash.,
10. júlí 1930.
Friðrik A. Friðriksson.
að leysa. Loks kom fyrsti sólhlýi
sumardagurinn — miðvikudagurinn
Vantar 100 Menn
Stöðug, vel borguð vinna
Oss vantar fleiri menn undireins og borgum 50c á kl.tímann áhuga-
miklum mönnum. Part af tímanum borgað fyrir meðan þú nemur
iðn sem vel er borguð svo sem Auto Mechanics og G&rage vinna, En-
gineering og raffræði, plastering, tile setting og húsavírun. Einnig
rakara-iðn, sem er hrein inni vinna. Menn hætta erfiðisvinnu og nema
nú iðn sem betur er borguð. Skrifið eða komið eftir fríum bókum um
tækifærin hjá Dominion. The Dominion er með stjómarleyfi starf-
ræktur með frírri atvinnudeild. Vér ábyrgjumst að gera menn á-
nægða. Þetta er stærsta stofnun sinnar tegundar, með útibú hafa á
milli í Canada og Bandaríkjunum. Utanáskrift vor er:
f^QMlNION^ÍPAP! SCHCXDUS
580 MAIN STKEET
WIVNIPBG - MANITOBA
Spurningu svarað,
Eftir dr. Helga Pjeturss.
I.
“Höfum vér lifað áður?” spyr
írski rithöfundurinn Shaw Desmond,
í Lesbók Morgunblaðsins 14. sept. Og
er bersýnilegt, að hann heldur sjálf-
ur að þeirri spumingu verði að játa.
Og er þó hitt rétt. En ekki er að
furða, þó að sú trú, að menn séu
endurbomir, hafi komið upp og náð
VISS MERKI
135
Hin undursamlegu lækningar-efni
Gin Pills, er verka beint á nýrun,
hreinsa þvagið, lina og lækna sýktar
líhimnur, koma blöðrunni aftur í
samt lag, sem sé veita varanlega bót
á öllum nýrna- og blöðmkvillum.
50c askjan í öllum lyfjabúðum.
mikilli útbreiðslu. Því að sú skýr-
ing liggur beinast við, þegar menn
virðast sjálfir eiga endurminningar
einhverra, sem áður hafa lifað, og
alveg má ganga úr skugga um að
endurminningar þessar séu réttar, en
ekki neinn hugarburður. Hvergi mun
trúin á endurburð vera ríkari en í
Tíbet, þar sem hæst er mannabyggð
á jörðu hér. En í Evrópu mun sú trú
vera algengust á Frakklandi, og er
það sennilega að rekja til grískra á-
hrifa, sem þar í landi hafa verið sér-
staklega sterk, eins og tungumálið
ber ljóslega vott um. En Grikkjum
Þöríin í ár
er mikil— —
Hjálpið til
að lina
neyð og
kvali
ír
Tuttugu ,.og fimm læknarstofanir vinna mikið og þarft verk
á meðal bágstaddra í Winnipeg. Þær hjálpa öllum sem bágt eiga
án tillits til þjóðernis eða trúarbragða.
Þessar liknarstofnanir eru að mestu leyti studdar af Winnipeg
Community Fund, sem er sjóður, sem allir fbúar Winnipegborga
leggja fé í.
1 ár er meiri nauðsyn en nokkru sinni fyr að styðja þessar stofn-
anir. Gefið þ\1 óspart til.
WINNIPEG
COMMUNITY
FUND
Sem stjórnað er af
THE FEDERATED BUDGET BOARD
Ineorporated - ,
Ferðist Með Canadian Pacific
brautinni
tii GAMLA LANDSINS
f SAMA VAGNINUM
ALLA LEIÐ ,
til skips í W. Saint John, N. B. í desember sigla
Duchess of York desember 5 Duchess of Richmond . .desember 12 Montclare '. .desember 13 Duchess of Atholl desember 16
Farg; öld lœgri yfir desembermánuð
l • Skrifið yður fyrir plássi hjá agentum
r/\LiriL Skemtiferðir bæði til Kyrrahafs og Atlantshafsstrendar
J