Heimskringla - 11.02.1931, Page 2

2 BLAÐSIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 11. FEBRtrAR, 1930.
OpiS bréf til Hkr.
Tileinkað þeim vinum mínum K. N*
skáldi á Mountain, og frú Rósu
Casper í Blaine.
Kvöldið hjá Gísla Kristjánssyn og
frú hans, m. fl. I
Næsta dag, þ. e. 10. júlí, gekk
eg inn í bæ og eyddi honum að
mestu leyti hjá þeim hjónum Krist-
jóni og Kristínu frænku mirtni. Það
kvöld fórum við Kristjón til Gísla
Kristjánssonar og frúar hans, og
fengum við þar eins og annarsstað-
ar góðar viðtökur, og sátum við
fram undir miðnætti, Þangað og tll
baka fengum við húðarrigningu með
stormi og nógum kulda.
Gísli Kristjánsson er bróðir Jón-
atans K. Steinbergs í Seattle, og
Sumarliða Kristjánssonar (sem lézt
í Califorinu fyrir ári eða svo síð-
an), og þeirra systkina; alt mann-
vænlegt og gott fólk. Um konu
Gísla get eg því miður ekkert sagt
(þ. e- um ætt hennar), nema það
að hún er elskuleg kona.
Eitt af því, er mig langaði mjög
til, er heimför mín var ráðin, var
að komast í kynni við andatrúar-
fólk, þar eð eg er ekki að eðlisfari
fordómafull, og hefi lesið mikið um
þetta efni og heyrt, af vörum fólks,
sem telur sig hafa öðlast fullvissu
um annað líf og verulegt vitundar-
samband við framliðna ástvini. —
fólks, sem mér dettur ekki í hug að
væna um ósannindi. Mig langaðaði
til að hafa persónuleg kynni af þeim
sem hafa áhuga og trú á þessu sam
bandi fyrir eigin reynslu, og með
þess aðstoð að fá eitthvað það að
sjá eða heyra, er einnig gæfi mér
fullnaðarsönnun ef mörgulegt væri
Þau Kristjánssonshjónin eru þar öll.
— hafa einmitt fengið fuílnaðar-
sönnunum um slíkt samband. Eg
hafði sagðt Kristjáni, sem einnig
hneigist að þessari skoðun — eða
trú, frá þessari löngun minni. Vildi
hann, eins og annars allir, sem um
hana vissu, gjama greiða fyrir mér
f því efni. Þau Kristjánssonshjón
vissu og um þetta, og voru jafn-
fús til að hjálpa og leiðbeina. Til
þess að fá samband, er óhjákvæmi-
legt að hafa miðil. Voru ýmsir til-
nefndir, en einhver hængur á um
flesta. Sá miðillinn, sem allir höfðu
mest álit á þá, veikur þá og fyrir
lengri tíma — því miður. Bentu
þau hjón okkur á ýmsa, og þar á
meðal Isleif Jónsson, og varð það
að ráði að vinur minn Kristjón
skyldi reyna að ná sambandi við
hann fyrir mig. Sögðu þau hjón
okkur margar merkilegar sögur af
honum, og sögðu hann hafa mjög
svo sérkennilega hæfileika i þá átt,
og vera allra manna áreiðanlegast-
an- Tækist okkur ekki að fá neina
fullnægju gegnum hann í þessu efni,
hétu þau hjón að gera sitt bezta til
að koma mér í samband hjá ein-
hverjum góðum miðli áður en eg
færi. Það loforð efndu þau, og
segi eg ef til vill frá því síðar. En
þetta kvöld sögðu þau mér margt
og merkilegt af eigin reynslu. Þvi
miður tók eg aðeins eitt atriði niður
og mun hafa leyfi til að segja frá
þvi, en bíð í von um meira frá
þeim.
Sunnudag einn fórum við, Krist-
jón, Kristín frænka mín og eg á
fund Isleifs Jónssonar, að fengnu
leyfi hans og dvöldum þar rúma tvo
tíma- Las hann okkar ýmsar stór-
merkilega viðburði frá eigin reynslu.
Hann hefir mikið af þvi skrifað upp
hjá sér, og er vel frá sagt og skil-
merkilega. Þykir mér eigi ólíklegt
að það verði einhvemtíma látið
koma fyrir almenningssjónir.
Hafi eg tekið rétt eftir — og eg
“held að eg hafi gert það, fellur
hann ekki í “trans” eins og titt er
um miðla, að minsta kosti ekki nærn
æfinlega. Né getur hann látið sig
gera það eftir eigin geðþótta. En
hann sér sýnir, menn og jafnve)
landspláss, og lýsir þvi hvorttveggja
svo, að þeir sem hlut eiga að má!i
þekkja mennina og landsplássið, er
fylgir þeim sýnum, bera með sér,
hvar og undir hvaða kringumstæð-
um, hinir framliðnu hafa í lifanda
lífi verið með þeim, sem þeir A
J þenna hátt eru að ná sambandi við.
Eg vil ekki fara lengra út í þessa
sálma, því með því kynni eg að
spilla áhrifum góðra sagna, þar eð
eg hefi hér ekki annað en minní,
sem er í meira lagi götótt orðið, að
styðja mig við. En þeir tveir tím-
ar, sem við eyddum hér, voru í
hæsta máta skemtilegir, og eg vil
segja — uppbyggilegir. Eg er þvl
herra Isleifi þakklát, eins og hinum
mörgu, sem greiddu götu mina með
Ijúfmensku og velvild.
Fleirum kyntist eg heima, sem
bæði gátu og vildu leiðbeina mér
i þessu ef»i En hér strandaði alt
á mér. Þó eg alls ekki efaðist um
sannsögli fólks um eigin reynslu,
skorti mig þvi miður trúareiginleika
til þess að annara reynsla gæti orð -
ið mér fulnaðarsönnun. — Ef þú
efar ekki sannsögli okkar í þessum
efnum, því getur þá ekki okkar
reynsla orðið þér sönnun? var spurt
oftar en einu sinni, og ekki að á-
stæðulausu. Já, hvers vegna? spurði
eg sjálfa mig i allri einlægni. I raun
og veru trúir efasemndamaðurinn
— eða konan — engu, sem eftir
nákvæma yfirvegun ekki samrým-
ist þeim lögum, sem maður þekkir
eða getur skilið — gert sér einhverja
skynsamlega grein fyrir.
Þó veit hann, að tilveran er full
af óráðnum gátum, og að flestar
þær gátur, sem ráðnar eru, 'hafa
aðrir ráðið á undan honum. Hann
Alt þetta myndi kosta ærið fé. Tor-
merki þessi ollu mér hiighvarfs. —
Þar kom og annað atriði til greina.
Vinstúlka mín, Þóra Marta Stefáns-
dóttir hafði ákveðið að fara þetta
sumar norður í Skagafjörð, til hjón-
anna Gunnlaugs Björnssonar (skóla
stjóra á Hólum í Hjaltadal) og Sig-
urlaugar Sigurðardóttur frá Brim-
nesi í Skagafirði- Ákvað eg því að
veit, að aðrir geta komið auga á j fara með henni, því hér var um á-
kjósanlega samfýlgd að ræða báð-
ar leiðir. Sjálf er eg fædd á Hrapps
stöðum í Víðidal, og var þar fyrstu
tvö ár æfi minnar, og síðan 4 ár
á Jörfa, einnig í Víðidal. Þar eigi
allfjarri býr og bróðir minn, Björn,
áður getið, og syni hans bjóst eg
við að geta séð aftur. Breyting
þessi á fyrirætlan minni var því
allt annað en ógeðfeld. Að vísu
bjóst eg ekki við að hitta annað
fólk, sem myndi eftir mér, en þá
frændur mína. Upprunalega vár það
fremur landið en fólkið, sem mig
langaði til að sjá. Fólkið þekti
mig ekki né eg það. En eg þekti
landið^ og á minningar, sem tengd-
ar eru við það, um fólk sem var,
en er nú ekki framar á meðal lif
enda. Landið kvaddi eg með djúp-
um söknuði fyrir 43 árum, en þjóð-
ina litlum, að undanskildum örfá-
um sálum. Misskilnirigur auðvitað,
enda var eg þá unglingur. Enginn
elskar nokkurt land, eða jörð, nema
fyrir þá þýðingu, sem það hefir
fyrir mann og fólk hans. Föður-
ýmiskonar sannindi löngu á undan
honum sjálfum. En einmitt af þvi
hann veit, að óráðnar gátur — eða
sannindi eru til, er hann og leit-
andi, — ávalt leitandi. Alt þetta
kom mér til að leita svars við ann-
ari spurningu: Hvers vegna get eg
ekki fengið þessa reynsluþekkingu
á hinni svonefndu andatrú? Eftir
alvarlega athugun komst eg að þess
ari niðurstöðu: Af öllum þeim
fjölda, sem eg hefi kynst af rit-
um, sögnum og persónulegri þekk-
ingu, eru þeir langsamlega í meiri-
hluta, sem sjálfir hafa nýlega átt
á bak að sjá nánustu ástvinum.
Kemur þá til greina, hvort missir-
inn gerir ekki syrgjandi ástvini
næmari fyrir þesskonar áhrifum, og
samsvarandi auðveldleika frá hlið
binna burtförnu ástvina sé hér og
um að ræða, og þess vegna "séu það
einmitt syrgjendur, sem fá þessa
reynsluvissu um framhald lífsins-
Þessi ráðning gátunnar fanst mér
eigi ósennileg, og lét því þar við
sitja. Enda mun fólk sjá, að þetta
sé ekki ferðasaga . Játa eg það landið — forfeðralandið. Það er þeg
satt að vera og bið afsökunar.
Undirbúningur.
11. júlí gekk í snúninga og und-
irbúning undir ferðalag, sem nú var
í aðsígi. Eg kaupi mér íslenzka
sokka og vetlinga — var búin að
reka mig á og vissi nú, að slíkur
fóta búnaður átti betur við íslenzka
I
[ veðráttu en amerískir silkisokkar.
Þó mætti eg ferðafólki, sem var á
| útlendum silkisokkum og hælaháum
skóm. En ekki iðraði mig þessarar
I fyrirhyggju- Eg þurfti líka að út-
! vega mér reiðföt og rosabullur, þ
e, hnéhá togleðursstígvéi; þvl nú
átti að koma á hestbak, ef þessi
yrði kostur, þvf það hafði eg enn
ekki gert. Að koma heim á Is-
land án þess að koma á hestbak,
hefði verið synd — stórsynd.
Upprunalega var áform mitt að
ferðast um hinar söguríku Skafta-
fellssýslur. Þegar eg fór að hefja
máls á þessu, var mér sagt að
vatnsföll á þeirri leið væru illfær
Mikið af leiðinni yrði að fara á hest-
um, þá gæti orðið örðugt að fá, og
fylgdarman nyrði maður að hafa,
ar alt kemur til alls, sál þjóðar
innar, sem maður elskar. Ekki svo
mjög einstaklingarnir, heldur þjóð-
in, eða þjóðernið, þetta sem setur
sérkenni sitt á einstaklinga hennar,
sem aðgreinir þá frá annara þjóða
einstaklingum að eðlisfari og ásýnd.
Og landið okkar hefir stimplað ein-
kenni sín, náttúru sinnar og eðli
á þessa sál- Það er hið eina sanna
þjóðemi.
Við Marta erum ferðbúnar. För-
um heim að Undralandi til að vera
heima siðustu nóttina áður en við
leggjum upp í langferðina.
Frh.
Hér er önnur
gyrnileg
K\A<3
Flestar konur eiga erfitt með að finna
upp nýja og gyrnilega rétti. . . . Þessi
sem ungfrú Katherine M. Caldwell
ritstj. matrelðsludeitdar Canadian Home
Journal, Toronto, bendir á fellur áreið-
anlega öllum í smekk.
TIL DÖGURÐAR
Ost og Garðmeti-Súfla með Rjóma sósu
Smurt Brúnt Ristarbrauð
Sætir Pæklar
Heitar Raspberja kökur*
Chase & Sanbom’s Te
Með eftirmiðdagstei er ekkert Ijúffeng-
ara en þessar Resberju kökur nett-
skomar — klofnar og smurðar og born-
ar fram heitar með bolla af tei.
Ungfrú Caldwell segir: “Magic Baking
Powder má ætið nota þvi hann er til
jafnaða hinn bezti, og ábyggilegur. Eg
nota hann og mæli með honum því
reynzlan hefir sýnt mér og sannað að
úr honum bakast ávalt bezt.
Athugtð þetta vörumerkl.
Það er trygging fyrir því
að i Magic er hvorkl álún
eða önnur skaðleg efni.
Reynið ungfrú Caldwell’s for-
skrift fyrir Raspberja kökum
Kafbátsförin
til Norðurheimskautsins.
4 m«l»kclSar of Feltl
’Á bolli af mjólk
Sykor-tenlnsrar
Raxpberja löitur, e»a
Sirðp
2 hollar af mjöli
4 teakelSar Maelc
Baklna Potvder
Viteakeltí nf Saltl
2 mntakelöar nf Sykri
''ít * A'
Blanda sanian þurra efninu vel. Sker tolgina mjö<'
smatt eða myl hana smátt með þeytir eða stáf-
kvísi. Þegar efnið er orðið að útliti eins og grófi
m.|°l þá bæt í mjóikinni, hrær rösklega saman.
Breið deigið út á mjölborinni fjöl og flet það ofan
i ems þumlungs þykt. Sker það svo með mjöl-
bornum hníf.
Tak sykurteningana, dýf þeim í berjalögin . . . a»
niðursoðnum Raspberum . . . og sting tening í
hverja koku, þrýst honum vel niður í deigið svo
sykrið renni ekki út af þegar það bráðnar.
Lát kökurnar á fituborna pönnu og baku
við 450° F. hita í 12 til 15 mínútur.
Kaupið vörur er búnar til eru í
Canada.

. • „ PoVf U(
BaU,re«e.b*i"S'e‘
ensutet bet
Je*
Prófessor Sverdrup seglr frá.
t
Eins og getið var um í “Vísi”,
fyrir skömmu, er norski Ihafsfarinn
prófessor Sverdrup einn þeirra vis-
indamanna, sem ráðinn er til norð-
urfarar með Wilkins hinum Ame
riska í sumar komanda. Er pró-
fessor Sverdrup heimskunnur vísinda
maður fyrir rannsóknir sínar í Norð
urhöfum og meðfram ströndum Síb-
eríu á “Maud”-förinni nafnkunnu
A hann að hafa yfirstjóm allra vís-
indastarfsemi á hinni fyrirhuguðu
kafbátsför Wilkins um þvert pólhafið
í sumar.
Mikið hefir verið rætt um þessa
norðurhöf, og hafa margir kallað
hana feigðarflan og vitleysu, sem
gengi vitfirringu næst. Furðaði
marga á því, að svo gætinn maður
og hagsýnn sem Wilkins skyldi geta
látið sér detta aðra eins fjarstæðu í
Hug, c" Kó enn frekar, að svo þraut
reyndi'r' norðurfari sem prófessor
Sver<’rup, sem sjálfur hefir margra
ára rejmslu og viðkynningu af ógn-
ura og erfiðleikum Ishafsins, skuii
’áta ginna sig út í annað eins og is-
hafsför þessa-
Nú hefir prófessor Sverdrup ný-
skeð haldið fyrirlestur í Björgvin
um “Heimskautarannsóknir á Kaf-
bát.” Var það mjög fróðlegur fyrir-
lestur og ítarlegur; og þótt hann
eðlilega kvæði ekki niður með öllu
ótta manna um hættur og feikna-
mikla erfiðleika á norðurför þess-
ari, þá sýndi þó ræðumaður fram
á, að full ástæða sé til að vera
vongóður um æskilegan árangur
fararinnar, enda sé hún svo vel
undirbúin að fjarstæða sé að telja
hana fyrirhyggjulausa glæfraför.—
Til fróðleiks fyrir lesendur "Vísis”
er hér tekinn útdráttur úr fyrir-
lestri þessum:
Ekkcrt nýmæli.
Hugmyndin um að nota kafbát
til norðurfara er eldri en fyrsti kaf-
báturinn. Og er farið var að smíða
þá og reynsla fengin fyrir nothæfi
þeirra, þótti fullvíst, að til þess
háttar ferða væri kafbátar enn eigi
nægilega fullkomnir. Er Nansen
sál. eitt sinn var spurður um álit
sitt á þessu atriði, svaraði hann, að
hugmyndin væri nógu góð, en kaf-
bátamir ekki. En hann bætti þvi
við, að á hinn bóginn gæti senni-
lega að því komið, að þetta reyndist
framkvæmanlegt.
Kafbátur Wilkins.
Kafbátur sá, er Wilkins notar til
fararinnar, getur farið alt að 5000
kvartmílur í einum áfanga. En leið-
in þvert yfir Pólhafið er 2000 kvart-
mílur. Eins og kunnugt er, ganga
kafbátar fyrir rafmótorum, meðan
þeir eru í kafi. Verða þeir því að
hafa aðrar hreyfivélar til að hlaða
rafgeymana, og eru til þess helzt
notaðir dieselmótorar. Þess vegna
verða bátarnir að vera ofansjávar.
meðan rafgeymarnir eru hlaðnir. —
Kafbátur Wilkins getur farið 220
km. í kafi á einni hleðslú; en eigi
er hyggilegt að þreyta svo langt,
nema þá er brýn nauðsyn krefur
Hæfilegast mun vera 100—120 km.
Ætti þvi að fara úr kafi eftir hverja
120 km., hlaða rafgeymana og fylla
öll hólf hreinu lofti-
Lagís og borgarís.
Helstu rökin gegn för þessari hafa
verið þau, að kafbáturinn mundi
ekki ná upp á yfirborð sjávar þar
nyrðra sökum hafíssins. Verðum við
þá fyrst að gæta þess, að óslitin
hafþök eru sjaldnast í norðurhöfum
Og mismunur á þessu er mikill á
sumrum og vetrum. Borgarís sést
ekki norður 1 Pólhafi, og er þvi
engin hætta á því, að kafbáturinn
muni rekast í ísjaka hundruð feta
niður í sjó. Borgarisinn stafar frá
skriðjöklunum á Grænlandi, en .haf-
straumarnir reka hann suður á
bóginn. A Frans Jósepslandi og Sval-
barða eru ’ að vísu líka skriðjöklar,
en þeir eru svo litlir, að þeir valda
%
engum borgarís í hafi. Isinn í Pól-
hafinu er rekis, lagis er myndast
hefir á yfirborði hafsins og síðan
brotnað sundur í gríðarstór flök.
Hafa svo stormar rekið ísinn saman
í rastir og garða (“skrúfað” hann
saman), og er hann því mjög óslétt-
ur og hrufóttur bæði að ofan og
neðan, og erfiður yfirferðar, en
þykkur er hann ekki.
Mesta þykt lagsins 12—15 m.
Mér er vel kunnugt um' þykt
íssins meðfram ströndum Síberíu
trti á sjálfu Pólhafinu er erfiðara
um vik að ná réttum mælingum.
Meðfram ströndunum var ísinr*
venjulega lOm. þykkur, og þar
stendur hann á grunni. Þykkasta
ísflakið, er eg nokkuru sinni hefi
rekist á með ströndum fram, var
18m., og svo þykkan ís býst eg
tæplega við að maður hitti fyrir
á hafi úti. Það sem veldur þykt
íssins inni við land, er að stormar
og allskonar straumar hafa þjapp-
að honum saman. trti á hafi er það
aðeins vindurinn, sem þjappar að
ísnum, og trúi eg þvi tæplega, að
maður hitti þar fyrir þykkri is en
12—15 m. og undir þann is getur
kafbáturinn eflaust farið ferða sinna
Vakir og lón.
Það er því engum erfiðleikum
bundið að fara ferða sinna undir ísn-
um. En er þá hægt að komast
upp aftur? Vér skulum minnast
þess, að á sumrum er lofthiti um
0 stig yfir öllu Pólhafinu. Var þetta
reynsla vor á “Maud” á 76. br.st
og einnig “Fram”-manna á 84. br.
st. Hitinn var nærfelt sá sami.
Veldur þetta þvi, að myndaðist
sprungur og brestir í ísinn á sum-
rum, frjósa þær eigi saman aftur
Fram eftir sumri verða þvi fleiri
og fleiri vakir í ísnurú. Vakirnar
myndast, þar sem misvindi eða
straumar mætast. Þær eru ekki
beinar, en ganga oft í bugður og
odda. Reki nú vindur eða straumur
VISS MERKI
kemur af því að nýrun hreinsa ekki
eitraðar sýrur úr blóðinu. Gin Pills
veita lækningu með því eyðileggja
sýrur þessar og koma nýrunum aftur
til að starfa eðlilega. — Kosta 50c
i öllum lyfjabúðum.
flökin saman, vill það sjaldnast til.
að vík og oddi mætist, eins og áður
var, heldur rekast oddar á, og
myndast þá op og lón milli flaka.
Lón þessi standa opin og auð a. m.
k. alt sumarið, og þeim fjölgar jafnt
og stöðugt fram undir haust. — Er
þetta reynsla bæði ‘Mand’- og ‘Fram’-
verja. Á sumrum var t. d. aldrei
hægt að fara svo 2 km. leið frá
“Maud”, að eigi rækist maður á
vakir þessar og lón.
Það er þetta, sem gerir fært að
fara á kafbát undir ísnum. Allir
þeir, sem um Pólhafið hafa farið,
fullyrða, að vakir þessar sé í ísnum
Síðast í ágúst í sumar átti eg tal
við Ottó Sverdrup (sál.) i síðasta
sinn. Spurði eg hann þá, hvort
hann teldi hægt að fara 10 km.
beina leið um Pólhafið, án þess að
hitta á vök, Kvað hann það óhugs-
I andi.
Ljósvarp gegnum glugga-
Nú gæti verið hætta á, að erfitt
reyndist að finna vökina, þegar
maður er i kafbát inn undir ísnum.
Er þetta svo alvarlegt atriði, að
■ fullrar reynslu um þetta verður aff
afla sér, áður en lagt er út í það.
I Til eru nú þegar ýmisleg tæki, er
gera það að verkum, að maður
þarf eiga að vera al-blindur, þótt
byrgður sé í kafbát undir is. Á
^ kafbát Wilkins verða glergluggar
: að framan, og innan við einn þeirra
sterkt ljósvarp (“ljóskastari”). Þeir
sem reynt hafa, fullyrða, að á þenna
hátt sjáist um 20 m. gegnum sjó-
inn. Er með þessu girt fyrir, að
rekast óvænt á ís. Annars verður
farið svo hægt undir isnum, að
árekstur á ís mundi eigi valda
neinu tjóni á bátnum. Með ljós-
varpi ætti maður einnig að geta séð„
hvort is eða vök væri uppi yfir-
Nú berst meiri birta niður um vök,
heldur en gegnum isinn. Á bátum
ofanverðum er gluggi, og innan við
hann er afar ljósæmt rafhylki, er
stendur í sambandi við rafmæll
(galvanometer) í stjórnklefanumt
Hreyfist vísir mælisins til og frá
eftir áhrifum ljóssins á rafhylkið.
Og með þessu verður séð, hvort bát-
urinn er undir ís eða vök.
Furðulegt áhald.
Til eru einnig önnur hjálpartæki
á ferðalagi þessu. Má gera sér mikit
not af mælingum á endurkasti hljóð-
sins. Frá botni kafbátsins verður
send hljóðbylgja niður á hafsbotn
og “bergmálið” nær svo upp aftur
til hljóðauka ‘mikrofón) í báts-
botninum. Nú berst hljóðið 15 m,
á sek. í sjó. Með þessum hætti má
reikna út sjávardýpið innan vissra
takmarka- Ahald eitt, sem til þessa
er gert, getur þá sjálfvirkt dregið
upp línurit af sjávarbotni, sem farið
er yfir. Hljóðmerkið verður þá t.
d. sent sjálfvirkt þriðju hverja sek-
úndu.
Þessa sömu aðferð má einnig nota
til að mæla fjarlægðina frá kaf-
bátinum og uppundir isinn. En við
þetta tækifæri þarf frekari reynslu
og itariegtri, þar eð áhald þetta
hefir ekki fyr verið notað á þenna
hátt.
þér sem
ttn tifí
Tl IV! BUR
The Empire Sash & Door Co, Ltd.
BlrgSlr: Henry Ave. East Phone: 26 35ð
Bkrifstofa: 5. gólfi, Bank of Hamilton
VERÐ GÆÐI ANÆGJA.