Heimskringla - 29.04.1931, Qupperneq 5

WINNIPEG 29. APRÍL, 1931.
HEIMSKRINC-A
5. BLAÐSIÐA
stað. Samt verður ekki hjá
hví komist, að sama fólkið, er
nú er í löndunum, verður að
byggja hina nýju byggingu.
Önnur skoðun er einnig að
ryðja Sér til rúms, og hefir nú
þegar æði marga fylgjendur.
Eru það aðal drættir þeirrar
skoðunar, að langt of mikið sé
búið að semja af lögum, að
langt of margar deildir séu nú
í stjómarfarinu, að mest sé um
vert að reyna að nema úr gildi
mikinn fjölda af núverandi lög-
um; að fækka deildum að mun
og draga úr afskiftum þeirra
af lífi einstaklingsins. Að sam-
kepnin sé nú of reglubundin,
og því geti einstaklingurinn
ekki notið sín; en að lög sam-
kepninnar í viðskiftum einstak-
linga séu rétt og sanngjörn; að
það sem nú hindri samkepnina
séu hlunnindi, er veitt séu með
lögum. Én landa á milli sé
samkepnin hættuleg; afleiðing-
in geti orðið og sé oft styrjöld
og neyð; að samningar þurfi
að komast á á milli þjóða um
samvinnu í stað samkepni.
Með því móti geti einstakl-
ingsfrelsið notið sín betur og
hver einstaklingur notið lífsins
meir eftir sínum geðþótta.
Hinir sömu agnúar eru á
þessu og áður var getið um,
nefnilega þeir, að hað verður
að nota söinu efniviðina og ver-
ið hafa — fólkið eins og það
nú er.
Oss langar til að vera eins
fáorðir eins og hægt er, án þess
að hugsanaþráðurinn slitni að
fullu. En vér vonum, að yður
skiljist nú sumt af erfiðleikun-
um; að yður skiliist að stjórn-
arfar, verzlun, atvinna og ment-
un, skapist mest af því stígi,
sem fólk er á í hverju landi.
I>að hefir ekki tekist ennþá sem
komið er í heiminum, að
breyta fólki á stuttum tíma
Andlegur og líkamlegur þroski
ræður þar mestu. Það hefir
komið í ljós sú skoðun nokkur
undanfarandi ár hjá fjöldamörg
um hugsandi mentamönnum,
að það sé máske ekki ákjósan-
legt fyrirkomulag, þetta ótak-
markaða frelsi einstaklingsins,
að allir höndli með jöfnum hönd
um stjórnmál landanna; að ein-
hver skilyrði ættu að vera nauð
synleg, áður en atkvæðisrétt-
urinn væri veittur — önnur en
þau að hafa lifað tuttugu og
eitt ár. Einnig ættu að vera skil-
yrði sett fyrir því, hverjir væru un hjá öðrum, svo maður nefni
hæfir til embættis; einhver skil- bara eina af þessum fjórum
yrði önnur en þau ein, að hægt greinum.
sé að smala nægilega mörgum Kirkjan okkar hérna, og all-
atkvæðum. Einhver skiiyrði ir frjálslyndir söfnuðir, hafa
ættu að vera fyrir því, hverjir tekið sér það starf fyrir henð-
hæfirv æru til að fara með ur, að reyna að kenna fyrstu
verzlun landanna — einhver námsgreinina, er eg nefndi, að
önnur skilyrði en þau, að nægi
legt sé handa á milli. Ein-
h^er skilyrði ættu að vera sett
fyrir því, hvernig auglýsingar
væru stílaðar — einhver skil-
yrði til blaðanna, sem þær
flytja, önnur en þau, að borgað
sé fyrir auglýsingarnar. Alt
þetta er mjög miklum erfiðleik
um bundið og erfitt að hugsa
sér nokkra deild, eins og vér
þekkjum þær nú, sem trúandi
væri fyrir að meðhöndla það.
Flestir sem athugað hafa þetta
mál vandlega, og sem virðast
hæfileikum búnir til að skilja
það, hafa orðið ásáttir um, að
það fyrsta, sem yrði að breyta.
^ æri núríkjandi hugsunarháttur.
Og bezta og auðveldasta með-
alið til þess væri að breyta nú-
verandi skólafyrirkomulagi.
• Að markmið skólanna breytt-
ist, þótt margt af þeim náms-
greinum, sem nú eru þar kend
ar yrðu að sjálfsögðu kendar
áfram. Að skólarnir, í stað
bess að vera undirbúnings- eða
barnaskólar, miðskólar og há-
skólar, er leggja mesta áherzlu
á próf, breyttust þannig, að
þeir legðu mesta áherzlu á að
nemandinn yrði hæfur fyrir
þjóðfélagið; að allir skólar yrðu
undirbúningur undir lífið. Til
að reyna að gera þetta skiljan-
legt í örfáum orðum, að alt, er
kent væri í skólum, væri kent
með því fjórfalda augnamiði:
Fyrst, að iæra að hugsa skipu-
lega; hið annað, að læra að
verða nýtur borgari í þjóðfélag-
inu, og þá um leið yrði að sýna
hvernig þetta þjójSfélag hefði
myndast og breyzt, benda á
erfiðleikana, en ekki fastá-
kveða um breytingu; hið þriðja.
að læra verzlun, iðnað og heim
ilislíf, og þar með nauðsynlega
og ónauðsynlega mannfiölgun:
og hið fjórða og síðasta, að
læra, hvernig verja skuli þeim
tíma, sem afgangs er vinnu.
Flestum býst eg við að muni
skiljast, að þetta er töluverð
breyting frá því sem nú á sér
stað. Það eru máske tiltölulega
fáir, sem nú kunna að skemta
sér, án þess að leita að skemt-
hugsa skipulega, og er hún því
brautryðjandi og ein af leiðar-
stjörnunum, sem lýsa inn á
framtíðarlandið. Það er ekkert
verksvið til virðulegra en það.
að reyna að greiða leiðina fyr-
ir þeim hugsunarhætti, sem
gerir fólki mögulegt að mynda
það þjóðfélag, er saman stend-
ur af einstaklingum, sem eru
svo andlega þroskaðir, að þeir
séu hæfir til að vera sjálfum sér
ráðandi.
Þegar fólk alment hefir lært
þessar fjórar námsgreinar, lært
þær trúlega, að alt lífið. er! ..
....... ° um hana dom. Skilningur Al-
skoli, þa verða engm vandræði1,. . . . ,. , f
’ \ . ... . iþmgis íslendmga á mentun hus
með stéttaskipun, stjornarfar, r
asta landsreikningi, að árið
1929 hefir verið greitt til hús-
mæðraskóla og húsmæðra-
fræðslu á Laugum í Þingeyjar-
sýslu kr. 31 þúsund.
Þetta er ekki lítil upphæð
fyrir eina einustu sýslu á land-
inu. En þegar það er athugað,
hve afskaplega mikið þjóðin á
undir því fjárhagslega, heilsu-
farslega og rhenningarlega, að
heimilunum sé stjórnað af hag-
sýni, þekkingu, og menningar-
legum göfugleika, þá hverfur
allur efi um það, að vel sé
ávaxtað fé það, sem varið er
til þess að menta íslenzkar
húsfreyjur og húsfreyjuefni.
En eg rakst á nokkuð annað
við lestur þessa landsreiknings,
nokkuð, sem minti mig á það,
að ekki er nóg að lesa upphaf
hverrar bókar, tii þess að fella
væru ekki frá honum lokaðar. og eftir dauðann voru góð og
Skólagjaldið hefir því ekki ver- ill verk vegin og framtíðin fór
ið haft nema 75 kr á mánuði eftir því hvor meira máttu sfn.
fyrir alt: heimavistir, fæði og j Sir Arthur fann meðal ann-
kenslu, — og ekkert inntöku- ara dýrgripa í Minoshöll fornan
gjald. En húsnæði er afar- baug, sem í var greyptur gim-
dýrt og þó of lítið, svo skólinn steinn, en á hann var grafin
getur aldrei sint nema nokkru mynd, sem sýndi þennan dóm
af umsóknum, en ýmiss kostn- um dauðann hvern. Sir Arth-
aður verður jafn hár. hvort j ur álítur að þetta verk sé gert
námsmeyjar eru fleiri eða j eftir stóru málverki, sem nir
færri- ^ sé iöngu glatað og hafi veriö
Ef þingmenn ættu þess kost í musterisvegg eða í hlegiskríni
verzlun eða atvinnu; þá verður
mæðra er líklega ekki rétt
, ... „ . ...,, ! lesinn í línunum um húsmæðra-
engin hætta bum af styrjoldr „ . . _.
. ,. ___. *. . fræðslu í Þmgeyjarsyslu, og lik-
um, þioðardrambi, ofmetnaði , ,,
„ ., ... _ , T . lega ekki heldur í næstu lmu,
eða valdafvkn meðal þjoða. Þa ° „ , ,,
-c a sem er um husmæðraskolann a
verður folk fyrst komið á það ,
.. * , . . * isafirði, þvi þar standa aðems
stig, að geta hagnytt ser það / /
... . , 5 þusund kronur.
stjornarfyrirkomulag, sem vér j „ .
nú höfum; og þá fyrst verður
að sjá skóla þennan og kynnast
rekstri hans, myndu þeir án
efa aliir verða samtaka um að
hækka að mun styrkinn til
hans. .Þeir myndu ekki vilja
verða þess valdandi að iandið
bíði það tjón, að slíkt fyrir-
myndarheimili þyrfti að leggjast
niður.
Sigurður Kristjánsson.
—Mbl. 20 mars.
UM VÍÐA VERÖLD.
Nýjustu fornminjafundir við
Knossos og Sir Arthur Evans
Máttur tískunnar í forneskju.
Átrúnaður Kríteyinga og Askur
Yggdrasils.
“ sá æðsti á meðal yðar þjónn
hinna”.
En þangað til sá tími kemur,
er hætt við æði mörgum mis-
fellum, hvaða fyrirkomulag sem
reynt er. Það er ekki grund-
vallarhugmyndin, er vér byggj-
um á, sem hefir reynst ónóg,
Eg undraðist mjög þennan
mikla stvrkmun, og eg ásetti
mér að kynna mér ástæðurnar
Skólanum á ísafirði var eg
nokkuð kunnur, og vissi að
hann var í miklu áliti, því að-
sókn að honum er úr öllum
landshlutum og svo mikil, að
hann hefir stundum ekki rúm-
að helming umsækjandanna.
Lögrétta hefir alloft undan-
farið sagt frá helstu forleifa-
rannsóknum, sem á síðustu
missirum og árjim hafa farið
fram víðsvegar um heim og ’eitnum andspænis, hægra meg-
margar eru mjög merkilegar. megin við trjástofninn, sést híð
Einar athyglisverðustu og ^ helga ljón gyðjunnar liggjandi
skemtilegustu rannsóknirnir fram á lappir sínar. Neðri mymí
ófrjáls eða ósanngjörn. Það er
veikleiki og breyskleiki fólksins Serðl mer hví ermdi ÞanSað-
upp til hópa, er valdið hefir ÖH- ; er var á ísafirði síðast’
um misfellunum. , skoðaði þetta heimili hátt og
Ef vér viljum fagna sumrinu ilap '
og sýna þakklæti þeim, sem * f kom fyrst f eldhúsið' “
það sendir, þá getum vér það f f,10tn brasði séð hktist hað
bezt með því að reyna af ítr-
asta megni og með endurnýj-
uðum lífskröftum, er sumarið
veitir, að idnna að þeirri hug-
sjón, sem kirkjan okkar hefir
fyrir mark og mið, og halda í
áttina, hversu erfitt sem móti
biæs. Þá verður þetta sannar-
lega gott og gleðiríkt sumar.
FYRIRMYNDAR HEIMILI
Á ísafirði er heimili eitt, sem
ekki mun eiga marga sína líka
á íslandi. Það er húsmæðra-
skóli, sem kvenfélagið Ósk
hefir haidið þar í 12 ár.
Eg veitti því eftirtekt á síð-
Kæligeymsla á Loðfatnaði yðar
í][hinum miklu Eaton
Frost-kældu klefum
Strax og loðfatnaður yðar er kominn inn í kæliklef-
ana hjá Eaton, er hann öruggur gegn eldi, stuldi, hita,
mel og ryki. f hinu þurra vetrarsvala lofti — samkon-
ar og dýrin sjálf dafna í — helst hann mjúkur, gljáandi
og með “lífi”.
Áður en loðfatnaðurinn er látinn í klef-
ana, er hann hreinsaður með loftþrýsti-
vélum, til þess að ná úr honum ryki, mel
og lausu hári.
Greiðsla fyrir geymslu, nemur aðeins tvelmur af hundraði, eft-
ir sanngjörnu mati fatnaðarins. Sfmið Grávörudeildinni, og vér
sendum eftir fötunum, látum flutningsvagnlnn taka þau fyrir
eða eftir hádegi. Þér þurfið ekki að vefja þau upp. ..Vér
IPggjum til umbúðirnar.
Gera má ráðstöfun með aðgerðir eða breytingar á fatnaðinum um leið og hann ei;
sendur. Verk það erfengið aðeins æfðustu saumakonum, og verður gert í sumar, svo
töf verði engin þegar fatanna þarf með. Kostnaður mjög hóflegur.
Grávörudeildin, 4. gólfi við Portage
<*T. EATON C9
LIMITED
mest smekklegum litlum sýn-
ingarsal, og aldrei hefíSi eg
haldið að andrúms loft í eld-
húsi gæti verið svo tært, og
laust við íblöndun krydds og
seyddra efna. Síðar fékk eg
færi á 'að reyna rétti þá, er
þarna eru búnir til. Þykir mér
ólíklegt að mörg eldhús á ís-
landi séu fullkomnari en þetta, 1
eða búi til kræsilegri rétti úr
jafn einföldu efni.
Eg kom í kensiustofurnar.
Var þar sniðið og saumað, en
nokkrar af námsmeyjunum sátu
að vef í kjalftrahæð hússins.
Þar stóðu 7 vefstólar, og var
uppi vefur í 5 þeirra, ýmist ein-
faldir en smekklegir tvist- eða
ullardúkar, margfaldur glit-
vefnaður, ofinn með 8 höföld-
um, eða flosaður skrautvefn-
aður. Þarna er ofið fjlmargt til
klæðnaðar, glugga- og dyra--
tjöld, teppi og allskonar dúkar.
Þessi heimavefnaður setur
svip á alt heimilið. Tjöld, dúk-
ar, teppi og svæflar, alt er
gnægt, og virðist svo íburðar-
mikið, sem væri það verk ætt-
liða, og sprottið upp af fornu
auði. En þegar spurt er um,
hvað þetta kosti, þá undrast.
maður svarið. Að sönnu er
vinna ekki talin til kostnaðar
en þetta er líka svo ótrúlega
ódýrt, miklu ódýrara en út
lenda “kramið” sem við þekkj-
um að hangir saman á hégóm-
anum, svo maður þorir varla að
líta á það.
Öll heimili á Islandi ættu að
vera lík þessu að umgengni og
vinnubrögðum.
Kennarar skólans eru þrír.
Forstöðukonan, ungfrú Gyða
Maríasdóttir, kennir matreiðslu
og heimilisstjórn. Ungfrú Hólm
fríður Kristinsdóttir frá Núpi
í Dýrafirði kennir vefnað og
klæðagerð, og frú Kristín Ólafs
dóttir læknir kennir heilsufræði
og margt það, er mæðrum er
þarflegt að vita. Allir eru
kennararnir stórvel að sér
sínum fræðum, og kensla þeirra
hin fullkomnasta
En einn er sá hlutur, sem
mjög er skóla þessum til baga
Hann býr við mjög þröngan
fjárhag.
Stjórn skólans hefir sett sér
það mark, að hafa hann svo
ódýran, að fátækar stúlkur
hafa farið fram suður á Krít
og hefir stjórnað þeim ágætur
enskur fornfræðingur Sir Arth-
ur Evans. Grafið hefir verið
við Knossos og merkasti fund-
urinn er Minos-höllin og það,
sem hún hefir að geyma. En sú
einkennilega menning, sem þar
hefir fundist er talin eins göm-
og hafi slíkar myndir verið al-
gengar. Hann hefir einnig
sjálfur fundið brot úr svipuðu
máíverki. Sú mynd skiftist f
fernt af rót, stofni og greinum
mikils trés. í efra reitnum
vinstra megin sést liin mikla
gyðja Kríteyinga. Ylir höfði
hennar flögra tvö fiðrildi og hjá
þeim sjást tvær púpur, sem þau
eru nýkomin úr. En að baki
gyðjunnar sjást maður og kona
og heldur konan upp höndum
og er mjög undrandi. Þetta
táknar það, segir Sir Arthur,
að dauðinn hefir áður aðskilið
manninn og konuna, konan dó
á undan; nú kemur maðurinn
einnig til hennar, henni til
mikillar undrunar, og eru það
sálir þeirra, sem á myndum
sjást í fiðrildislíki, en þau sjálf
eru í öðru lífi orðnar líkam-
legar verur eins og áður. .4
ul eða eldri en sú egyptska
fornmenning, sem menn til
skams tíma hafa þekt elsta og
er því hér um mjög merkilegt
menningarsögulegt viðfangs-
efni að Tæða.
Meðal þess, sem fundis hefir
Minos-höll, eru leifar af göml-
um málverkum, ýmsir skart-
gripir og áhöld, sem forn-
fræðingar draga af ýmsar á-
lyktanir um trú og siði Krítey-
inga í forneskju. Það er álitið
að í þeirra trúbrögðum komi
einna fyrst fram hjá menning-
arþjóðum, • eftir því sem menn
nú vita, hugmyndin um það,
að maðurinn ^hafi ódauðlega
sál. Hugmyndir þeirra um
framhald lífsins hafa annars
verið nokkuð svipaðar og í á-
trúnaði Egypta. Kríteyingar
hugsuðu sér sálina í fiðrildislíki
og þannig sést hún á ýmsum
gripum og málverkum í Minos-
höll. örlög sálarinnar í öðru
lífi fóru, samkvæmt trú Krít-
eyinga eftir því hvernig mað-
urinn hafði breytt í þessu lífi
in vinstra megin er ekki full-
skýrð. Þar sjást maðurinn og
konan aftur dansandi og með
undraveru einni, í konulíki, en
með fuglsnefi og sjást þær fleir!
á myndinni andspænis. Undir
trjástfoninum, í rótinni sést
skepna ein stór og hvatleg og;
nokkuð lík hundi.
Þessi mynd úr ríki dauðans,
segir Arthur í seinustu bók
sinni um j^essi efni, er ekkert
lík Hadesar hugmyndum hinn-
ar fyrstu grísku trúar, hér er
ekki um að ræða skuggalega
undraheima og fölar vofur. Ríki
dauðans var fremur ljóssins én
myrkursins ríki hjá Kríteying-
um.
Eitt er enn eftirtektarvert
og skriítið við þessar myndir,
að því er Sir Arthur bendir á
og það er sköpulag og klæðn-
aður fólksins, Það er klætt eftir
nýjustu tísku þeira fcíma. Og
tískan hefir verið undarleg og
máttug undireins þarna í hinnf
elstu forneskju. Það er ein-
keninlegast um fólkið á þessum
niyndum, að það er ákaflega
mittismjótt. Menn höfðu veitt
þessu athygli, án þess að skilja
hverju það sætti og héldu helst
ið það væri einhver listatíska
eíns og oft hjá Egyptum, þ. e.
a. s. að teiknararnir gerðu;
fólkið svona mittismjótt, án
(Framh. á 8. síðu*

I * . ’ •
h w

k\i
NÁIÐ YÐUR f BADÞURKUR
MEÐ ÞES^U ÓDÝRA MÓTI.
upplag af þeim heimafyrir er hverri hús-
freyju til mikilla þœginda. Hérna eru
stórar faldatSar þurkur 20x40 þuml., úr
bezta Terrydiek, me? snotrum mislitum
1 bekkjum, er ybur standa til boba fyrir
EINN ARÐMIÐA MEi)
ROYAL CROWN
SOAP POWDER
GOLDEN WEST
WASHING POWDER
flsamt 2."c. I‘ar eru þess vir»t tvötalt.
KaupitS pakka af Royal Crown Soap Powder
etia Golden West þvottadufti. TakitS artSmitiann
og sendit5 hann met5 pósti á-samt nefni ytSar,
heimilisfangi og 25c, vér sendum ytiur um hæl
eina þessa fyrirtaks þurku póstfrítt.
HafitS jafnan aunatS- SÉRSTAKT TII.BOH
hvort þetta duft tll atsRf þér senditS 2 artS-
hreinsa metS dlska, mitSa og 45e, senilum
klflpa. (tftlf ok þiljur.vér ytSnr 2 þurkur
l>ntS er liltS bezta tll metS pftatl.
afi þvo ðr þunfra flfkur Ar'ðmi'ðarnir af of-
vlnnuskyrtur, HtrlKafiSt annefndum vörum
etSa hvatS sem er fl eru þeir einu, sem
helm llinu. teknir eru gildir á
ÞAÐ FÆST HJA Þessu tilbotSi — en
v, \-,'vj.iíl' sendinguna megitS
vSvtm þér endurtaka, svo
SALANUM oft sem þér viljitS.
The Royal Crown Soaps Ltd. Winnipeg
WRITE FOR FREE PREMIUM LIST