Heimskringla - 15.07.1931, Blaðsíða 5

HEIMSK.KINCj_A
5. BLAÐSÍÐA
WINNIPEG 15. JÚLÍ 1931
En Piccard flaug ekki til
þess að setja met, heldur til
þess að gera vísindalegar rann-
sóknir í efra gufuhvolfinu. Á
síðustu árum eru menn famir
að greina á milli neðra gufu-
hvolfsins (troposfæren) og efra
gufuhvolfsins (stratosfæren). í
neðra gufuhvolfinu er veðrið
óstöðugt og kuldinn vex eftir
því sem ofar kemur.
Efra gufuhvolfið byjar í Mið-
Evrópu um 10,000 m. frá jörðu,
í hitabeltinu þó nokkuð hærra,
en lægra við heimskautin. í
efra gufuhvolfinu er veðráttan
stöðug, himininn skýlaus og
kuldinn heldur ekki áfram að
vaxa. í neðsta hluta efra gufu-
hvolfsins er stöðugt 50 — 60
stiga frost, en smátt og smátt
verður heitara, eftir því sem
ofar kemur. Rannsóknir, er
gerðar hafa verið með mann-
lausum loftbelgjum, hafa leitt
þetta í Ijós. Menn giska á að
í 50,000 m. hæð sé loSthitinn
hér um bil hinn sami og sumar
hitinn í Mið-Evrópu.
Piccard ætlaði sér að rann-
saka stjörnugeislana í efra
hvolfinu og um leið flugskilyrð
in. Hann gerir ráð fyrir að
flugleiðir verði í framtíðinni
lagðar um !efra gufuþvolfflð.
þar sem veðrið er stöðugt,
heiðskírt og mótstaðan í loft-
inu þfitfl. Flugkraðþin getur
því orðið langt um meiri en í
neðra gufuhvolfinu.
Ennfremur ætlaði Piccard
sér að rannsaka rafmagnið í
efra gufuhvolfinu. Loftið þar
er góður rafmagnsleiðandi og
hefir það mikla þýðingu fyrir
útvarp. En fyrst og fremst var
það tilætlun Piccards að rann-
sako stjörnugeislana í efra
gufuhvolfinu. — Eðli þeirra er
mönnum ennþá óráðin gáta.
En Piceard býst við, að þarna
megi finna miklar og óþektar
orkulindir, sem menn geti ef
til vill hagnýtt sér. Yfirleitt
Ibeinist athygli vísindamanna nú
meira og meira að hinum
mörgu óleystu gátum í efra
gufuhvolfinu.
♦ • *
Engum gat dulist að flug-
ferð Piccards var áhættumikil.
1 efra Gufuhvolfinu er loftið
svo þunt, að menn verða að
hafa með sér súrefni til inn-
öndunar. í>ar að auki gat
kuldinn orðið Piccard hættu-
legur. Og svo vissu menn
heldur etoki fyrirfram, hvaða
• ájhrif stjörnugeislamir kynnu
að hafa á iifandi verur í þess-
ari hæð.
Loftbelgur Piccards er stærsti
loftbelgur í heimi, rúmar 14,-
000 teningsmetra af gasi. Karf
an, sem Piccard og förunautur
hans voru í, er úr aluminum
og loftþétt. önnur hlið henn-
ar var máluð svört, hin hliðin
hvít. Svörtu hliðinni snéri Pic-
card að sólinni, ef of kalt var
í körfunni en hvítu hiiðinni, ef
hitinn var of mikill.
* * *
Piccard og förunautur hans.
Kipfer veðurfræðingur, lögðu
af stað í loftfarinu frá Augs-
burg í Þýskalandi þ. 27. maí
kl. 4 að morgni. Þeir höfðu
með sér mat og súrefni til
tveggja daga. Veðrið var hið
ákjóslanlegasta. Loftfarið steig
fljótt í loft upp. Kl. 8 sást það
ennþá í sjónauka, en svo hvarf
það bak við skýin.
Piccard hafði gert ráð fyrir.
að loftförin mundi taka 7
klukkustundir fram og aftur.
Hann hefði því átt að vera
kominn aftur kl. 11. En klukk-
an varð 11 og meira án þess
að nokkuð sæist til loftfarsins.
Menn fóru því að óttast, að
Piccard og Kipfer mundu ekki
koma lifandi heim úr ríki
stjörnugeislanna.
Kl. 14 J sást loftfarið loksins
aftur. Það sveif þá yfir Gar -
misch-Partenkirchen í Bayern,
leið hægt suður yfir Alpafjöll-
in í 4000 metra hæð og iækkaði
smátt og smátt í lofti.
En hvers vegna lenti Pic-
card ekki norðan við Alpafjöll'-
in? Hann átti á hættu að
rekast á Alpatindana, þegar
loftfarið rak suðureftir. Flug-
vélar voru sendar af stað frá
Munohen. En flugmennirnir
gátu ektoert lífsmark jséð í
loftfarinu. Menn voru því
hræddir um, að Piccard og
Kipfer væru meðvitundarlaus-
ir í körfunni, eða ef til vill
helfrosnir eða kafnaðir vegna
loftleysis. Að minsta kosti
væru þeir í hættu, því vel gat
farið svo að loftfarið rækist
á klettavegg í Alpafjöllunum.
♦ * *
Kvöidið leið án þéss' að loft-
farið l>enti, og að lokum hvarf
það í myrkrinu. Að morgni
næsta dag var það hvergi sjá-
anlegt. Menn áiitu því svo að
segja vonlaust um að loftfarar-
nir væru á lífi. Leit var strax
hafin og fundu ítalskir flug-
menn fljótlega loftfarið skamt
frá ítölsku landamærunum. En
fiugmennirnir sáu ekkert til
Piccards eða Kipfer. — íbú-
arnir í þorpinu Obergurgl höfðu
líka komið auga á loftfarið á
skriðjöklinum og voru strax
sendir menn frá Obergurgl upp
á jökulinn. Á leiðinn þangað
mættu þeir Piccard og Kipfer.
Þeir höfðu ient á skriðjöklinum
kl 22 kvöldið áður, sofið í
körfunni um nóttina og voru
nú á leiðinni til mannabygða.
Þeir fylgdust með leitarmönn-
unum til Obergurgl. Þar fékk
Piccard skeyti um það, að kon-
an hans hafði fætt honum son
á meðan hann var uppi í efra
gufuhvolfínu.
* * *
Picoard er mjög ánægður
með ferðina. L«ftfarið steig á
25 mínútum upp í 15000 metra
hæð. (Mount Everest, hæsta
fjall í heimi er 8,840 m.). —
11 klukkustund seinna var loft-
farið í 16,000 m. hæð. í efra
gufuhvoifinu var iofthitinn
50 — -f-60 stig, en inni í al-
uminiumskörfunni var 40 stiga
hiti vegna þess að Sólin skein
á svörtu hliðina. Loftþrýsting
í 16,000 m. hæð var 76 mm
eða 1/10 af ioftþrýstingu niðri
við jörðina.
Loftsnerill á ioftbelgnum var
í ólagi. Þess vegna gat Picc-
ard ekki lent, þegar hann var
yfir Beyern seinni hluta dags-
ins h. 27. Hann varð að bíða
þangað til að loftið kólnaði
eftir sólariag og loftbelgurinn
lækkaði í iofti af sjálfu sér.
Lendingin á skriðjöklinum var
áhættumikil. en tókst þó vel
og öll vísindaieg áhöld eru ó-
skemd.
Piccard kveðst hafa gert
margar þýðingarmiklar mæl-
ingar viðvíkjandi rafmagni og
stjörnugeislum í efra gufuhvolf
inu. Geislarnir standi í sam-
bandi við “radio-aktivitet"
stjarnanna. En annars getur
Piccard ekki sagt neitt nánar
um geislana að svo stöddu.
Þar að auki hefir loftför hans
sýnt að manneskjur geti þolað
að fljúga í þessari hæð og
flugskilyrðin séu þar að öðru
leyti hin bestu.
Khöfn í mai 1931.
P.
—Lesb. Mbl.
HITT OG ÞETTA
Einkennilegt morð.
Lögreglan í Buda-Pest hefir
nú með höndum morðmál
nokkurt sem mun vera alveg
einstakt í sinni röð. 24. marz
s. 1. fanst maður nokkur við
jáimbratutarteina í rtánd við
Buda-Pest. Hann var að deyja.
Við ransókn kom í ljós, að
maðurinn var vínkaupmaður
nokkur, Herzog að nafni. Hann
fékk meðvitund í nokkrar mín-
útur, en neitaði alveg áður en
hann lézt að segja hver hafði
reynt að myrða hann. Eftir
að lögrgelan hafði rannsak-
að málið mikið tók hún ungan
mann fastan og ákærði hann
fyrir morðið. Ungi maðurinn
“Gljúfrabúi gamli foss”
Með þakklæti til söngvarans Sigurðar Skagfield.
“Gljúfrabúi gamli foss”
gripin töfra strengja þinna,
mjúkt og voldugt hljómsins hnoss,
hreint og dýrt sem móðurkoss,
sigrar, hrífur, særir oss
sæmra að hugsa, stærra að vinna,
“Gljúfrabúi gamli foss’’
gripin töfra strengja þinna.
Dalsins ríka dýrðarmynd,
djúpum reifuð sumar friði,
stormsins slag á sterkum tind,
stærsta gleði, dýpsta synd,
rennur alt í eina lind
inn í þínum söngva niði.
Dalsins ríka dýrðarmynd
djúpum reifuð sumar friði.
Sólarheima söngva við
sitja á fögru júníkveldi,
hlusta á þennan þunga nið
þennan milda tónaklið
sem að hjartað fyllir frið.
fyllir hugan þrá og eldi.
Sólarheima söngva við
sitja’ á fögru júníkveldi.
Listamaður, þökk sé þér,
þjóðarsóma á skjöld þinn ristu.
Hversu stopul stundin er
stærsta unað sem oss lér,
guðaloginn blossann ber
brjóstum þeim er sólar mistu,
Listamaður, þökk sé þér,
þjóðarsóma á skjöld þinn ristu.
T. T. Kalman.
Frelsið!
James Russel Loweli
’í Þið! sem komin þykist af
þjóð sem frelsið heimi gaf;
meðan einn ber ok um háls
er þá nokkur maður frjáls?
Ef þið finnið aldrei stríð
áþján, strit og bræðra níð?
Eruð þið ekki þrælar þá,
þý, sem frelsis hugsjón smá.
Eða er frelsið aðeins það
eigin hagsvon stuðla að,
og með þótta þumbast við
þó við myrðum annars frið?
Nei! Hið sanna frelsi finst
fyrst ef bróður þíns er minnst;
látir huga, hönd og mál
hrista fjötra af bundnri sál.
Þú ert blindur þræll með sann
þæirðu ei að verja hann
sem að minni máttar er
, mæti háð og forsmán þér.
Ef þú varpar oki af háls
öreigans, og hugsar frjáls,
þá fyrst ertu þræll ei meir,
þó þér fylgi einn og tveir.
T. T. Kalman.
kvað Herzog hafa greitt sér,
mörg hundruð krónur fyrir að |
myrða hann, og sýndi bréf og j
önnur skilríki frá Herzog því
til sönnunar. Herzog hafði ver-
ið mikið skuldugur. Hann hafði
nýlega líftrygt sig fyrir offjár
og með því fé ætlaði hann að
greiða skuldina og sjá eftir-
lifandi fjölskyldu sinni far-
borða.
• • •
Prestur myrðir prest.
1 Bandaríkjunum varð sá at-
burður rétt fyrir síðustu páska-
er nú skal greina Prestur nokk-
ur, Brown að nafni, var sett-
ur af embætti í dezembermán-
uði. Sá, er tók við embætt-
inu af honum og hét Rider,
heimsótti hann rétt fyrir pásk-
ana og bauð honum að predika
í kirkjunni á páskadag. Er
Rider hafði borið fram erindi
sitt þreif Brown skammbyssu
og skaut Rider í Brjóstið. Rider
féll þegar á kné og bað fyrir
sál morðingja síns um leið og
hann féll fram á andlit sitt
örendur.
—Alþbi.
í Bordeaux í Frakklandi ríldi
það til hér á dögunum, að
menn heyrðu að morgni dags
veinkennileg hljóð, sem erfitt
var að gera grein fyrir hvaðan
komu. Hafðist þó upp á því,
að hljóðin komu úr reykpípu
einni innanhúss. Var síðan
gætt inn í reykop úr ofni og
sást þá á kvenmannsfætur í
múrpípunni. Nú var kallað á
slökkvilið, og það fengið ti!
þess að höggva gat á múrpíp-
una, nægilega stórt til þess að
kvenmaðurinn næðist út um
það. Hún var í einum náttkjól
fata. Sá var orðinn all-blakkur
af sóti. Stúlkan var mjög að
fram komin.
Ekkert vissi hún hvernig
stóð á því, að hún var þarna
komin. Hún hafði sofnað út
af kvöldið áður, frá skáld-
sögu lestri. — í svefni hefir
hún klifrað upp á húsþakið
og dottið niður í reykháfinn
og vaknað þar við vondan
draum.
SAMTÖL MILLI LANDA.
SfMTÖL UMHVERFIS JÖRÐ-
INA.
Á síðastliðnu ári urðu mjög
miklar framfarir á sviði síma-
viðskiftanna milli landa, svo
að menn eru nú daglega farnir
að talast við í síma milli hinna
fjarlægustu landa. 1 byrjun
ársins 1929 var símasamband
opið milli 26 landa, en 1930
var slíkt samband komið á að
einhverju eða öllu leyti milli
177 landa. Hinu alþjóðlega
símasambandskerfi er venju-
lega skift í 3 meginbálka. Sá
fyrsti nær yfir Norður-og Suð-
ur-Ameríku. Annar bálkurinn
eru 3 ný samibandskerfi milli
Evrópu og Suður-Ameríku, frá
París, Berlín og London til
Buenos Aires og landlínur
tengja 20 önnur lönd við þetta
kerfi. I þriðja flokki er sam-
bandið milli London og Sidney,
9192 enskra mílna fjarlægð, og
eiinufg hefír verið komið á
beinu sambandi miili Banda-
ríkjanna og Ástralíu. Tilraunir
hafa verið gerðar til þess, að
koma á samtali úr flugvél yfir
Buenos Aires við stóra Atlants
hafsskipið Mjestic á leið frá
Ameríku til Evrópu, og einnig
við Sidney í Ástralíu í 14000
mílna fjarlægð, og tekist sæmi-
lega. Nýlega hefir einnig tek-
ist að tala umhverfis hnött-
inn. Að því er segir í Nature
og Electrical Communieation,
voru á síðastliðnu ári í al-
þjóðasímakerfinu, 50 þúsund
númer í 2718 borgum í 38
löndum.
ísland er ekki meðal þess-
ara ianda. Hvenær kemst það
í slíkt samband við umheiminn
svo a ðunt verði að tala til ann
ara landa, þegar á liggur og
þa ðkemur sér betur en sím-
skeytið.
Lögr.
FRÁ ÍSLANDI.
Rvík 20. maí.
Dr. Sigfús Blöndal er nýlega
útnefndur lektor í ný-íslenzk-
um bókmentum og tungu við
háskólann í Kaupmannahöfn.
til þriggja ára fyrst um sinn.
* * *
Rvík 20. maí.
‘ttslendingar í Danmörku”,
heitir nýtt rit eftir biskupinn,
dr. Jón Helgason. Segir þar
frá íslendingum, sem sezt hafa
að í Danmörku á seinustu öld-
um og afkomendum þeirra, og
fylgja myndir margra þeirra.
og er í ritinu mikill fróðleikur.
* * *
Rvík 20. maí.
“Náttúrufræðingurinn" heit-
ir dálítið tímarit um náttúru-
fræðileg efni, sem þeir pró-
fessor Guðm. G. Bárðarson og
magister Árni Friðriksson eru
famir að gefa út, og er þar
ýmislegur læsilegur fróðleikur.
—Hvar hefir þú verið allan
þennan tíma, Kristján?
—Eg hefi verið á ferðalagi.
— Hvers vegna sóttirðu ekki
um náðun, asninn þinn?
Frúin (við bónda sinn, sem
gleymt hefir afmælisdegi henn-
ar): Það er aðeins einu sinni
á ári að þú manst eftir því, að
þú átt konu — þegar skatta-
framtalið er á ferðinni.
Innköllunarmenn Heimskringlu:
í CANADA:
Árne8......................
Amaranth ....................
Antler.........................
Árborg ......................
Baldur ......................
Belmont .....................
Bredenbury ..................
Beckville ...................
Bifröst .....................
Brown .. .. .. .. .. .. • • * *
Calgary......................
Churchbridge.................
Cypress River................
Ebor Station.................
Elfroa.......................
Eriksdale ...................
Framnes......................
Foam Lake....................
Gimli......................
Glenboro ....................
Geysir...................... ..
Hayland......................
Hecla........................
Hnausa .. .. •. gr*: • • • • • * •
Húsavík......................
Hove.........................
Innisfail ...................
Kandahar ....................
Kristnes.....................
Keewatin.....................
Leslie.......................
Langruth ....................
Lundar .................... .
Markerville .................
Nes..........................
Oak Point....................
Otto, Man....................
Poplar Park..................
Piney .......................
Red Deer ....................
Reykjavík....................
Riverton ....................
Silver Bay ..................
Swan River.............. .. ..
Selkirk....................
Siglunes...................
Steep Rock ..................
Stony Hill, Man..............
Tantallon....................
Thornhill....................
Vfðir......................
Vogar .......................
Vancouver, B. C..............
Winnipegosis.................
Winnipeg Beach...............
Wynyard......................
.. F. Finnbogason
.... J. B. Halldórsson
.. .. Magnús Tait
.. G. O. Einarsson
.. Sigtr. Sigvaldason
..... G. J. Oleson
....H. O. Loptsson
.... Björn Þórðarson
Eíiríkur Jóhannsson
Thorst. J. Gíslason
Grímur S. Grímsson
. Magnús Hinriksson
.. .. Páll Anderson
.. .. Ásm. Johnson
J. H. Goodmundsson
.... ólafur Hallsson
. Guðm. Magnússon
.. .. John Janusson
.. .. B. B. ólson
.. .. G. J. Oleson
.. Tím. Böðvarsson
.. Sig. B. Helgason
Jóhann K. Johnson
.. Gestur S. Vídal
. .. John Kernested
. . Andrés Skagfeld
Hannes J. Húnfjörð
.... S. S. Anderson
. .. Rósm. Árnason
.. Sam Magnússon
,. Th. Guðmundsson
....Ágúst Eyólfsson
..... Sig. Jónsson
Hannes J. Húnfjörð
.... PAll E. Isfeld
.. Andrés Skagfeld
.......Björn Hördal
. .. Sig. Sigurðsson
. .. S. S. Anderson
Hannes J. Húnfjörð
....... Árni Pálsson
... Björn Hjörleifsson
.... ólafur Hallsson
, .. Halldór Egilsson
.. Jón Ólafsson
. .. Guðm. Jónssoft
....... Fred Snædat
...... Björn Hördal
. .. Guðm. ólafssoi
Thorat. J. Gfslason
. .. . Aug. Einarsson
.. .. Guðm. Jónssoa
.... Mrs. Anna Harvey
. .. August JohnsoB
. .. John Kernested
. .. F. Kristjánsson
I BANDARÍKJUNUM:
Ákra .....................................Jón K. Einarsson
Blaine, Wash................................ K. Goodman
Bantry..................................... E. J. Breiðfjörð
Cavalier ............................. Jón K. Einarsson
Chicago...................................Sveinb. Árnason
Edinburg..............................Hannes BjörnssoB
Garðar...................................S. M. Breiðfjörð
Grafton....................................Mrs. E. Eastman
Hallson .. ............................
Ivanhoe.....................................G. A. DalmaúB
Miltoc......................................F. G. Vatnsdal
Mountain................................Hannes Björnssoft
Minneota...................................G. A. Dalmans
Pembina...............................Þorbjörn Bjarnarson
Point Roberts.......................Sigurður Thordaraoa
Seattle, Wash.........J. J. MiddaJ, 6723—21st Ave. N. W.
Svold ...................t............ Jón K. Einarsson
Upham..................................... E. J. Breiðfjörð
The Viking Press, Limited
Winnipeg, Manitoba