Heimskringla - 30.09.1931, Page 1

DYERS & CLBANBRS, LTD.
..fl.OO
SPECIAL,
Men's Sults Dry Cleaned
and Pressed ...........
Ladies’ Plain Dresses Dry
Cleaned and Pressed ----Jl.00
Goods Called For and DellTered
Mlnor Repaira, FREE.
Phone 37 061 (4 lines)
XLVI. ÁRGANGUR.
MAKE NO MISTAKES
CALL
DYERS * CLEANERS, LTD.
PHONE 37 061 (4 lines)
WENNIPEG MIÐVIKUDAGINN 30. SEPT. 1931.
NUMER 1
H. B. SJÓLEIÐIN
Báðum skipunum sem fyrir
nokkrum dögum lögðu af stað
hlaðin af hveiti frá Churchill.
Teiddi vel af gegnum sundin.
Annað er skamt undan Eng-
landi, en hitt er komið út á
rúmsjó. Segir í fréttinni af
■þeim, að ferðin hafi hvergi
reynst neitt áhættuspil- Henni
hafi þvert á móti svipað til
sjóferða frá hverri annari höfn
í Suður-Canada. Takist nokkr-
ar ferðir sem þessar fyrstu er
talið víst, að burðargjald á
hveiti til Evrópu, eigi eftir að
lækka drjúgum.
ÁREKSTUR í LOFTINU.
Síðast liðinn mánudag hófust
til flugs tveir loftbátar frá Camp
Borden flugstöðvunum. Áður en
langt var farið, rákust loftskip-
in á. Vat þá ekki um annað
að gera fyrir flugmennina en
að hlaupa út úr þeim og láta
sig berast með fall-hlífinni til
jarðar. En svo ógæfusamlega
tókst til, að fallhlíf annars
mannsins opnaðist ekki og
féll hann steindauður til jarð-
ar. Maður þessi hét G. J.
Hitchen og var frá Winnipeg.
Hann var 23 ára gamall. Hinn
maðurinn, Briscoe, frá Chat-
ham Ont., meiddist einnig, en
ekki hættulega.
C. P. R. OG KREPPAN
Vegna viðskiftakreppunnar
varð C.P.R. félagið að loka
viðgerðarverstæðum sí)ium í
Weston (í Winnipeg) fyrir
skömmu. Fylgdi því sú óham-
ingja að um 2000 manns urðu
hér atvinnulausir.
Skýrslur eru ekki við hend-
ina er sýna hvað mikið tekjur
félagsins hafa rýrnað á síð-
ustu mánuðum. En á fyrra-
helmingi yfirstandandi árs, voru
tekjurnar 14 miljón dölum
minni en á sama tíma árið áð-
ur. En reksturs-kostnaðurinn
* hafði þó ekki á þessum tíma
mínkað nema um rúma miljón.
Tekjur C.N.R. félagsins mínk
uðu einnig um 21 miljón á þessu
áminsta tímabili. Og reksturs-
kostnað sinn færði það niður
um 8 miljónir.
Járnbrautirnar hafa því orð-
ið fyrir barðinu á viðskifta-
kreppunni.
Og afleiðingin af því er sú
að félögin hafa á tveimur síð-
ast liðnum árum fækkað starfs-
fólki allmikið. Hjá C. N. R.
félaginu hefir því fækkað um
25,923 manns, en hjá C. P. R.
um 18,660, talið til júníloka
á þessu ári.
Samkvæmt þessu hefir fleira
fólki verið fækkað hjá þjóð-
brautakerfinu en C. P. R.
Hefir þó skoðun margra verið
sú. að C. N. R. hafi ekki nærri
eins fækkað starfsfólki og C.
P. R.
Talsvert er nú um það talað,
að sameina járnbrautarfélög-
in. Óefað hefði það einhvern
sparnað í för með sér. í svip
hlyti það að verða óheyrileg
byrði á landstjórninni að tak-
ast rekstur beggja félaganna
á hendur. Og sverfur svo að
C. P. R. að það vilji selja mieð
góðum kjörum? Þetta mál er
verið að rannsaka hvaða þýð-
ingu sem það kann að hafa. .
En þó margt mæli með þvi,
að kerfin séu sameinuð, ef
þess er kostur, hefir sú samein-
ing samt ekki neinar atvinnu-
bætur í för með sér, því starfs-
fólki hlýtur að fækka við hana
en ekki fjölga.
FRÁ BRETLANDI
Kosningar á Englandi er bú-
ist við að fari fram síðast í
októbersmánuði. D agurinn
hefir ekki verið ákveðin, en alt
ber með sér, að þeim eigi ekki
að fresta.
Talsvert riðl hlýtur að verða
á fiokkaskiftingu í þessum
kosningum á Englandi. Stjórn-
arsinnar þykir víst talið að
verði forsætisráðherra Ramsay
MacDonald nýlenduritari J. H.
Thomas, conservatívaflokkurinn
allur, og þeir úr liberal-flokkn-
um, sem toll-ákvæði samsteypu
stjórnarinnar eru fylgjandi.
Stjómar-andstæðingar verða
verkamannaflokkurinn og
meginið af liberal flokkn-
um. Er grunur manna að
Lloyd George verði foringi
stjórnarandstæðingi, fremur en
Henderson, og því forsætis-
ráðherra á ný ef andstæðingar
vinna. Fjármálaráðherra Phil-
ip Snowden kvað vera ráðinn
í að taka sér hvíld frá opin-
berum störfum og sækja ekki
um kosningu.
Stjómarandstæðlingar itelja
haettulegt, fjárhag landsins, að
flýta kosningum og segja að út
í þær sé nú lagt vegna þess
að það geti sem stendur verið
tollmálastefnu stjórnarinnar
hagur. Stjórnarsinnar segja
aftur á móti, að hættulegt geti
verið hag landsins, að stjóm
sitji lengi við völd án þess að
leita álits kjósenda um það.
Tollmálið mun þv aðal málið
í kosningunum.
GANDHI OG RÁÐSTEFNAN
Af gerðum Gandhi á Ind-
landsráðstefnunni á Englandi,
fara enn sem komið er litlar
sögur. Daginn, sem ráðstefn-
an var sett, draup honum ekki
orð af munni. Það var á
mánudag, en þann dag er hann
í málbindindi og segir ekki
orð. Ætlum vér það ekki af-
leitt bindinni, þ. e. a. s. ekki
fyrir hann fremur en aðra. Eftir
þann dag, fór hann að láta til
sín heyra. Eru kröfur hans
hinar sömu og fyrum algert,
sjálfstæði fyrir hönd Indlands.
Fylgjendur á hann færri á ráð-
stefnunni en andstæðinga.
Hefir hann einnig látið á sér
heyra, að hann geri sér litlar
vonir um sigur síns málsstað-
ar að þessu sinni. Valdi miklu
þar um ástandið á Bretlandi,
er hugur þjóðarinnar sé allur
við. Og ekki bæti það úr skák,
að nú séu kosningar fyrir hönd
um því þá verði Indlandsráð-
stefnunnni frestað þar til þær
séu um garð gengnar. En fram-
yfir kosningar sé hann óráðinn
í að bíða.
Gandhi heimsótti nýlega
Lancashire bómullarverksmiðjur
nar. En þar er iðnaðarrekstur-
inn í slæmu ástandi. Er Gandhi
kent um það að nokkru leyti,
því Indverjar neituðu fyrir hans
tillögur að kaupa nokkuð af
þessari iðnaðarvöru. Gandhi
fór fram á það, að Indverjar
fengju leyfi hjá Bretum til að
framleiða eða búa til sjálfir
fatnað sinn, en það bönnuðu
Bretar. Indverjar máttu .ekki
koma sér upp bómullarverk-
smiðjum og jafnvel ekki spinna
eða vefa sér fatnað á heimil-
unum, Við þessu snerist Gan-
dhi þannig að liann kom ind-
versku þjóðinni til að hætta
að kaupa bómullar fatnað frá
Lancashire - verksmiðjum
Breta. Verkamenn í Lancashire
bentu Gandhi á atvinnuleysið
þar sem afleiðingu af gerðum
hans, en Gandhi sagði þeim, að
svo slæmt sem ástandið væri
á Bretlandi, þá væri það þó
ekki nema svipur hjá sjón bor-
ið saman við ástand indversku
þjóðarinnar. Og henni bæri sér
fyrst að sinna. Ef Bretland
yrði nú við sjálfstæðiskröfum
Indlands, kvaðst hann fús til
að varna iðnaðarvöru annara
þjóða en Breta inn í landið
með svo háum tollum, sem til
þess þyrfti að tryggja Bret-
landi markaðinn. En meðan
það ekki fengist, yrði að sitja
við þær ráðstefnanir sem nú
væru gerðar.
“VIVE LA PAIX”
Þessi orð, ‘‘lifi friðurinn’*
voru nýlega töluð á Þýzkalandi.
Tilefnið var að síðastliðinn
sunnudag, fóru þeir forsætis-
ráðherra Frakklands, Pierre La-
val og utanríkisráðherra Aris-
tide Briand, á fund þýzku stjóm
arinnar með það áform í huga,
að koma á sátt og friði og sam
vinnu á milli þessara þjóða,
sameiginlegum hag þeirra til
velferðar.
• Mun “friðarpostulinn’* Briand
hafa átt hugmyndina. Var þeim
tekið tveim höndum í Þýzka-
landi af Bruening kanzlara og
Curtius utanríkismálaráðherra.
Á fundi þessum var stofnað
ráð eða nefnd, skipuð bæði
Þjóðverjum og Frökkum, til
þess að líta eftir sameiginleg-
um hagsmunum beggja land-
anna, og halda við og efla
frið milli þjóðanna. Er Briand
forseti nefndarinnar í ár, en
næsta ár á, samkvæmt reglu-
gerð þessa ráðs, Þjóðverji að
skipa forsetasætið.
Á landamærum Þýzkalands
og Frakklands eru eins og kunn
ugt er kol og járn óþrjótandi.
En því aðeins er sagt að sá
auður og þeir framleiðslumögu
leikar, sem þar erh fyrir hendi,
komi að notum, að samvinna
sé um það milli þessara þjóða
að notfæra sér þann náttúru-
auð. En undanfarin ár hefir
misklíð verið svo rótgróin á
milli þjóðanna, að þeirrar sam-
vinnu hefir ekki verið neinn
kostur. Og í pólitískum skiln-
ingi hefir hvor þjóðin farið á
bák við aðra alt sem unt hefir
verið.
Þessa misklíð á nú að reyna
að uppræta. Virðast stjórnir
beggja landanna því mjög unn-
andi. Og svo þótti þessi ferð
frönsku stjórnmálamannanna
góð hafa verið, að lýðurinn á
Þýzkalandi hrópaði, er þeir
héldu heimieiðis: “Briand —
Briand — Vive La Paix!’’
LYFIÐ VIÐ MEINUNUM.
H. G. iWells, rithöfundurinn
alkunni, segist hafa uppgötvað
lyf til að lækna kreppuna * í
heiminum. Lyfið er þetta:
Að lýsa því undir eins yfir
að heimurinn sé bráða-gjald-
þrota og greiði engar skuldir.
Að einum manni sé falið að
sjá um útgáfu peninga í heim-
inum.
Að hætta vopnaburði og stríð-
um og öllu þar tilheyrandi; að
loka öllum hendiherra-höllum;
kasta öllum hergögnum —
hvort sem þau heyra til land-
sjávar- eða lofthernaði — út
í sorphaug, en setja mennina
sem að hernaði starfa, á hrepp-
inh.
Heiminum á að stjórna með
alræði, ekki þessá manns eða
hins, heldur viti bornustu og
mentuðustu manna.
GEFUR KOST Á SÉR.
Webb borgarstjóri hefir orð-
ið við beiðni þeirra, er á hann
voru að skora, að gefa kost á
sér fyrir borgarstjóraefni í
næstu bæjarkosningum. Áskor-
unin var undirskrifuð af 12,-
000 kjósendum.
SILFURBRÚÐKAUP.
Laugardagskvöldið 26. þ. m.
var þeim hjónum Mr. og Mrs.
P. S. Dalmann haldið heiðurs-
samsæti að heimili þeirra 854
Banning St., í tilefni af 25 ára
brúðkaupsafmæli þeirra. Fyrir
samsætinu stóðu nokkrir vin-
ir þeirra og vandamenn. Hófst
athöfnin með þvi að sunginn
var hjónavígslusálmurinn nr.
589. Hafði séra Rögnv. Péturs-
son þá orð fyrir gestum með
stuttri ræðu. Ávörpuðu þá
brúðhjónin þeir séra Rúnólfur
Marteinsson, séra Philip M.
Pétursson, séra Benjamín Krist
jánsson, Carl Anderson og Björn
Pétursson, en kvæði fluttu Þ.
Þ. Þorsteinsson og Magnús
Markússon. Að ræðum og
kvæðum loknum söng ungfrú
Sigurveig Hinriksson einsöng.
Afhenti þá séra Rögnv. Pét-
ursson silfurbrúðhjónunum gjaf
ir frá gestunum til minja um
daginn, “coffee silver service”
ásamt 125 dollurum í silfurpen-
ingum. Þökkuðu brúðhjónin
gjafirnar og gestakomuna. —
Voru þá fram bornar veitingar
og skemtu gestimir sér við
söng og samtöl fram yfir mið-
nætti. Þessir áttu þátt í sam-
sætinu og voru flestir við-
staddir:
Misses: — Margrét Dalman, Alma
Dalman, Guðrún Thorarinsson, Sig-
urveig Hinriksson, Elín Hall, Hlað-
gerður Kristjánsson, Margrét Pét-
ursson, Jennie Johnson, Guðbjörg
Sigurðsson, Emily Anderson, Sarah
Sveinsson, Stefanía Eydal, Kristín
Thorfinnsson, Beatrice Gíslason, El-
ín Hannesson, R^gnheiður Hannes-
son, Rósa Magnússon, og Helga Jó-
hannesson.
Mrs. — Sigríður Thorarinsson, S.
Scott, Laura Burns, María Rinn„
Anna Anderson, Gróa Brynjólfsson,
Ingibjörg Bjarnason, Filipía Magn-
ússon, Sigurlaug Johnson, ' María
Björnsson, Dorothea Pétursson, Helga
Johnson, Guðrún Thorsteinsson, Mar-
grét Sveinsson, Kr. Albert og Flora
Benson.
Messrs. — Hannes Pétursson, Þor-
vaidur Pétursson, ólafur Pétursson,
Pétur Jónas Pétursson, Sigurjón
Christopherson, örn Thorsteinsson,
H. Hannesson, Helgi Johnson, Vigfús
Deildal og Magnús Markússon.
Mr. og Mrs. — Jón Markússon,
Phil. M. Pétursson, Rún. Marteinsson
J. P. Markússon, Benjamin Krist-
jánsson, Kr. Hannesson, ólafur Pét-
ursson, Björn Pétursson, Rögnv. Pét-
ursson, Gísli Johnson, Þ. Þ. Þor-
steinsson, Thos. Johnston, Halldór
Jóhannesson, G. F. Gíslason, Björn
G. Thorvaldson, S. S. Anderson, Carl
Anderson, Thorl. Thorfinnsson, Fred
Thorfinnsson, Friðgeir Sigurðsson,
Jónas Johnson, Thorct. S. Borgfjörð,
Jón Magnússon, Jón Ásgeirsson, Ja-
kob F. Kristjánsson, Ole Oie, A. G.
Polson, ölafur ólafsson, Arni J. Jó-
hannsson, Sveinn Pálmson og Thor-
kell Johnson.
GÓÐUR NÁMSMAÐUR.
Hjörvajrður Harvard Árna-
son, sonur Sveinbjarnar heitins
Árnason frá Oddstöðum í Borg-
arfirði, er stundað hefir nám
undanfarin ár við Nortliwest-
ern University í Chicago, lauk
'burtfaraprófi við háskólann
í síðastl. júní með fyrstu á-
gætis einkunn (95 stigum)
sem B. Sc. Aðal námsgreinar
hans voru enska og saga, auk
þess las hann verzlunarfræði
(Business Administration) í
tvö ár og stundaði jafnframt
nám við listaskóla borgarinn-
ar. Hann hefir búið hjá for-
eldrum sínum yfir námstímann
fram að sfðastl. vetri þangað
til faðir hans andaðist en móð-
ir hans fluttist hingað til bæj
ar, að öðru leyti hefir hann
unnið algerlega fyrir sér sjálf-
ur. Hann hefir haldið stöðu
hjá Halsey Stewart Investment
Bankers við veðsöludeildina og
er það talin vandasöm staða.
Harvey, en svo hefir hann
nefnst, meðal skólabræðra
sinna, er fæddur hér í bæ 2 4.
apríl 1909. Bjuggu foreldrar
hans hér um langt skeið og
lauk hann hér undirbúnings
námi, fyrst við barnaskólann
og miðskólann og síðar við
fylkisháskólann. — Að loknu
burtfararprófinu hefir hann
verið að búa sig undir Magi-
sters próf í sumar, og er búist
við að hann ljúki þvi á næsta
vori. Mun hann hafa í huga
að undirbúa sig fyrir háskóla-
kennarastöðu í framtíðinni.
Hkr. óskar honum til hamingju
á mentabrautinni.
FRÁ ISLANDÍ.
Fiskaflinn
Frá áramótum til 1. þ. m. var
aflinn á öllu landinu: 283.641
skpd. stórfiskur, 104.516 skpd.
smáfiskur, 3209 skpd. ýsa og
3580 skpd. upsi, samtais 394.
946 skpd. á móti 419.931 skpd.
í fyrra.
ísfisksalan.
íslenskir togarar fóru nín
söluferðir til Englands í ágúst
með ísvarinn fisk, og seldu þeir
fyrir £836 að meðaltali í ferð
Er það lítið eitt lægra en í
fyrra. Þá var meðalsala í á-
gúst £869. Togarfélagið Grant
& Baker í Grimsby hefir haft
fjóra togara í ferðum milii ís-
lands og Englands síðan í vor
og hefir félagið keypt hér fisk
í skipin, einkum í Vestmanna-
eyjum. Nú. hefir hið stóra tog-
arafélag Consolidated Fisheries
Ltd. í Grimsby einnig gert
samning við bátaeigendur hér
um kaup á nýjum fiski, og eru
allmargir bátar frá Keflavík
farnir til Austfjarða til þess
að fiska aðallega með dragnót.
Fiskútflutningur.
í ágústmánuði voru fluttar
út riimlega 9000 smál, af verk-
uðum fiski, og um 1500 smál.
af óverkuðum fiski. Fiskibirgð-
irnar í landinu voru 1. þ. m.
um 264.000 skpd. miðað við
fullverkaðan fisk. Fiskiverð
er mjög lágt og hefir verið fall-
andi.
Sildveiðar Norðmanna við
fsland.
Þann 1. þ. m. voru Norðmenn
búnir að flytja heim til sín af
veiði sinni við ísland 213.257
tunnur af síld. Af því var
krvddað 21.366 tn. Gera má
árð fyrir að eitthvað sé enn
eftir ókomið heim af skipum
þeim, sem veiðar stunduðu við
ísland í sumar.
—Mbl.
* * *
Vélbátur sekkur.
Einn maður drukknar.
ísafirði, 9. sept. 1931.
Um kl. 7 í morgun kom vél-
skipið Víkingur inn á víkina í
Hnífsdal til þess að sækja
smokk fyrir óskar Halldórsson,
var þá fjöldi báta á höfninni,
sem sigldu að Víking. Þegar
Víkingur var að leggjast, sigldi
vélbáturinn Ölver frá Bolunga-
vík á vélbátinn Fræg, einnig
frá Bolungavík. Við árekst-
urinn lenti “Frægur” þvert fyrir
stefni “Víkings” og hvolfdi á
svipstundu. Skipshöfnin komst
strax utan á “Fræg” nema for-
maðurinn, Jón Friðgeir Jóns-
son, sem haldið er að hafi orð-
ið fastur. og fór hann niður
með bátnum, sem sökk bráð-
lega og Jón Friðgeir drukkn-
aði. Viðstaddur trilubátur
bjargaði öðrum skipsmönnum.
— Jón sál. var ungur maður
um tvítugt og einkar efnilegur.
— Vélbáturinn ölver var einn-
ig hætt kominn.
—Mbl.
• • •
SÍLDVEIÐIN
Óhemju mikið af sild, en öll
skip að hætta veiðum.
Sigiufirði, 4. sept.
Hér hafa verið geisimiklir
hitar undanfarna daga og eins
er steikjandi hiti í dag. Er stór
hætta á því að síldin skemmist
af sólsuðu.
Flest skip eru nú að hætta
veiðum, en óhemju mikið er af
síld úti fyrir, og þarf ekki að
sækja lengra en rétt út fyrir
fjarðarkjaftinn og aldrei verið
önnur eins uppgrip og nú. Síld
in er feit og vel söltunarhæf.
Allir bátar og skip hafa fylt
söltunarleyfi sín, en þeir, sem
veiða nú, verka sfldina fyrir
innanlands markað, eða selja
liana nýja á bryggju. Er verð-
ið á henni þar komið niður í
kr. fyrir tunnuna.
Ríkisbræðlsan tekur á móti
síld öðru hvoru, eftir því sem
hefst undan að bræða. Þegar
þró er losuð, getur hún tekið á
móti því, er samsvarar tveggja
daga afla bátanna, en svo
verður hlé á milli, því að ekki
er hægt að bræða meira en
,2000 mál á dag.
Þór er ^enn á sfldveiðum og
kemur fullur eftir hwrja ferð.
Mun afli hans vera gefinn þeim
bændum, sem nýta vilja. Á
féstudaginn var, kom hann til
Hofóss alveg fullur af sfld,
sem hann ætlaði að leggja þar
á land. En þar Var honum sagt
neina síld og þeir kærðu sig
ekkert um að fá hana í land,
og varð Þór að hverfa þaðan
við svo búið.
—Mbl.
* * *
Samkvæmt fregn frá Mont-
real er nú þegar hafinn undir-
búningur að því að senda heil-
an flugvélaflota frá Canada til
Englands á nsæta vori. í för-
inni eiga að vera sex stórar
fiugvéiar og þær ætla að leggja
leið sína um Grænland, ísland
og Færeyjar.
—Mbl.
2500 ára gamalt skíði.
Fyrir skömmu fanst skíði hjá
Övrebo á Vestur-Ögðum í Nor-
egi. Telja fornfræðingar að
það muni vera 2500 ára gam-
alt. En það vekur mesta furða,
því að skíðið er að lögun ó-
sköp svipað þeim skíðum, sem
nú eru talin best og mestu
skíðagarpar taka fram yfir
önnur. Er það því mjög ólíkt
þeim skíðum, sem áður hafa
fundist, og geymd eru í forn-
gripasöfnum í Noregi og Sví-
þjóð, því að þau eru flest mjög
klumpsleg. En þessi skíði hafa
verið með fallegri og góðri
beygju, og mjög rennileg. Þyk-
ir það merkilegt að svo vönd-
uð skíði skuli hafa verið til í
Noregi fyrir 2500 árum.
—Mbl.