Heimskringla - 27.07.1932, Blaðsíða 3

Heimskringla - 27.07.1932, Blaðsíða 3
I WINNIPEG 27. júlí 1932. HEIMSKRINGLA 3 BLAÐSlÐA Sigurdsson, Thorvaldson ltd. GENERAL MERCHANTS ÚTSÖLUMENN FYRIR IMPERIAL OIL LIMITED ROYALITE COAL OIL, PREMIER CASOLINE TRACTOR AND LUBRICATING OILS ARBORG Phone 1 RIVERTON Phone 1 HNAUSA Phone 61, Ring 14 MANITOBA — CANADA Phone 22 Phone 25 237 HOTEL CORONA 20 Hoomii Wlth Bnth Hot and Cold Water in Every Room. — $1.50 per day and up. Monthly and Weekly Rates on Request Cor. Main & Notre Dame East WINNIPEG, CANADA eftir því hversu mikils hún neytir af því, sem hún gæti verið án. Brezki stjórnmála- maðurinn Winston Ohurchill hefir sagt, að sem ríkisféhirðii gæti hann vel sætt sig við mínk andi tekjur af áfengissölu. Eng- inn sérstakur skattur, heldur velmegun þjóðarinnar yfirleitt, er undirstaðan undir tekjum ríkisins. Allir menn eyða fé, ef þeir hafa það handa á milli, bæði fyrir nauðsynlega hluti og ó- nauðsynlega. Hagur einstakl- ingsins stendur því betur sem hann eyðir minna fyrir ónauð- synlega hluti. Nú er sumri eyðslu þannig farið, að hún ó- hjákvæmilega getur af sér nýja eyðslu. Sá maður, sem kaúpir hús t. d. verður að kaupa hús- gögn; sá, sem kaupir bækur, kaupir bókaskápa o. s. frv. Með öðrum orðum: eyðsla fyrir viss- an vaming, bæði nauðsynlegan og ónauðslnlegan, eykur eftir spurn efir öðrum varningi og greiðir fyrir framleiðslu hans. Eyðslg fjár fyrir áfengi miðar i ekki til þess að auka framleiðslu I á neinu öðru. Sá sem kaupir j áfengi neytir þess um leið og j honn kaupir það, og eyðir svo ekki meiru í sambandi við það fyr en hann kaupir áfengi aftur. Þar sem iðnaðarframleiðsla er í vexti, er sú eyðsla á fé, sem leiðir af sér meiri eyðslu, mjög þýðingarmikil frá hagfræðislegu sjónarmiði, jafnvel þótt sumt af henni sé gagnslaust frá sjónar- miði einstaklingsins. Vinnutap og slys af vöidum j áfengisnautnar eru mikilsverð atriði hagfræðislega talaö. Vinnutap, sem orsakast af á- fengisnautn á Bretlandi t. d. i er mjög mikið. Náttúrlega erj það skaði bæði fyrir vinnuveit- | endur og verkamenn. Fyrir' verkamanninn er tapið tvöfalt, vegna þess, að hann tapar kaupi, þegar hann getur ekki | unnið af því að hann er drukk- inn eða hefir nýlega verið drukkinn, og borgar fyrir á- fengið. Verksmiðjueigendur eru yfirleitt hlyntir bindindi, sökum þess, að það gerir verkamenn þeirra hæfari til vinnu og eykur iðnaðarframleiðsluna án aukins kostnaðar fyrir þá. Slys era tíðari meðal þeirra, sem áfengis neyta heldur en bindindismanna á Þýzkalandi hefir reynst, eftir því sem skýrslur sýna, að slys eru yfirleitt þrefalt fleiri af vöid um áfengisneytenda en af völd- um annara. Slys eru kostnað- arsöm, svo að hagfræðislega skoðað er það mikill gróði að þau séu eins fágæt og unt er. Áfengisnautn manna, sem vinna við störf, sem krefjast stöðugr- ar eftirtektar, svo sem vélstjóra á járnbrautarlestum, bílstjóra og yfirleitt allra, sem fara með vélar, er svo hættuleg, að venju- lega er lagt blátt bann við, að slíkir menn séu undir áhrifum áfengis við vinnu. Henry Ford hefir látið þá skoðun í ljós, að áfengisnautn verði að hverfa fyrir auknu vélastarfi, því að það sé alveg nauðsynlegt, að allir, sem með vélar fara, séu ekki aðeins algáðir við vinnu sína heldur stöðugt. Hversu mikinn skaða áfengis- nautnin gerir í iðnaði, er auð- vitað ómögulegt að segja meö vissu. Nafnkendur brezkur hag fræðingur, Sir Joshua Stamp gizkar á að hún minki starfs- daginn (efficiency) um hér um bil tíu af hundraði. Og Hoover forseti Bandaríkjanna sagði 1925 að tíu af hundraði af aukn ing framieiðslunnar í Banda- ríkjunum væru banniögunum að þakka. Prófessor Irving Fisher, nafnkendur félagsfræð- ingur í Bandaríkjunum, þakkar þó aðeins fimm af hundraði af aukinni velmegun bannlögun- um; en þá eru þó ekki taldir bættir hagsmunir þeirra sem hafa hætt að drekka. Að öllu þessu athuguðu er þá ljóst, að frá hagfræðisiegu sjón- armiði er áfengisnautnin skað- leg, en að skyndileg stöðvun hennar hefir í för með sér nokkra truflun, atvinnumissi í mili og óhjákvæmilega breyt- ingu í skattalögum. IV. Bannlögin í Bandaríkjunum. Það liggur í augum uppi að beinasta leiðin til að losna við áfengisbölið er algert bann á tilbúningi og sölu áfengsins lil drykkja. Sé það rétt, að á- fengið, jafnvel þó að þess sé neytt í miklu hófi, veiki líkam- ann og sé hættulegt heilsu manna um leið og það er orsök í því, að hegðum margra, sem neyta þess, er hættuleg fyrir mannfélagið, þá vitanlega er æskilegast að losna við það al- veg. Og á þeim grundvelli, sem er bæði félagsfræðilegur og sið- ferðilegur hafa tilraunir verið gerðar í ýmsum löndum með innfiutnings og sölubann. í Bandaríkjunum, þar sem nú stendur mestur styr um bann- lögin, er hugmyndin gömul. Fyrstu íbúar nýlendanna tóku eftir því, að áfengisnautn hafði afarill áhrif á Indíána, og þess vegna voru snemma reistar skorður við því að þeim væri selt áfengi. Margir af frum- byggjendum nýlendanna voru aldir upp við hinar ströngu siðgæðishugmyndir púrítananna á Engiandi, og voru þess vegna í rauninni mótfallnir öllu nautna lífi, en um leið mjög hlyntir rétti einstaklingsns til að hegða sér eins og samvizka hans leyfði honum. Árið 1637 var strang- lega bannað í Massachusetts nýlendunni að selja Indíánum sterkt áfengi, og sömuleiðis í New Amsterdam (New York), en þar var bannið látið ná til maltdrykkju líka. Svipuð lög voru sett víðar um nýlendurnar og í Georgíu var tilraun gerð til þess að útiloka sterkt áfengi með aðflutningsbanni frá 1733 til 1742. Tvær kirkjudeildir, Meþódist- ar og Kvekarar lögleiddu um þetta leyti áfengisbann meðal meðlima sinna. Wesley bræð- urnir komu því ihn í reglugerð Meþódista-kirkjunnar árið 1743, að meðilmum hennar var bann- að að neyta áfengis nema á brýnustu nauðsyn, og sömu- leiðis að verzla með það. Nokkru seinna, 1762, samþyktu Kvekararnir að banna neyzlu sterks áfengis. Árið 1777 kom dr. Rush, frægur læknir í Phila delphia því til leiðar, að kon- gressinn mælti með því að þing ríkjanna “settu ströng lög til þess tafarlaust að afnema þann illa sið, að búa til áfengi úr korntegundum, sem mun að lík- indum hafa hinar verstu afleið- ingar í för með sér, sé ekki skjótlega komið í veg fyrir hann.” Og nokkru síðar báðu læknafélög í New York og Phila delphia kongressinn um að hefta áfengisnautnina með há um tolli á áfengi. Það var þó ekki fyr en um miðja nítjándu öldina sem bann- lagahreyfingin í Bandaríkjunum komst verulega á rekspöl. Rík- ið Maine setti fyrst bannlög 1846, sem voru endurbætt árið 1851, og á næstu árum fylgdu nokkur önnur ríki dæmi þess. Um og eftir þrælastríðið kom all mikill afturkippur í hreyf- inguna, en um 1880 jókst henni aftur fylgi og voru þá bannlög sett í nokkrum ríkjum. Undir aldamótin voru samt ekki nema fá ríki undir bannlögum, og þó fækkaði þeim eftir það, svo að 1906 voru ekki nema þrjú orð- in eftir. Síðan fjölgaði þeim aftur og 1918 voru þau orðin níu, og helmingur þjóðarinnar Iifði þá undir bannlögum ann- aðhvort ríkju eða héraða. Lög- unum var venjulega slælega framfylgt og innflutningur á- fengis í bannríkin átt sér sífelt stað. í sumum suðurríkjunum fékk bannið mikinn stuðning, og hefir enn, vegna þess að negrarnir þar voru gefnir fyrir hættulegar samdrykkjur, þótt þeir séu annars tiltakanlega hneigðir til áfengisnautnar. Um þetta leyti náði bannið yfir svo stóran hluta af landinu að einn fjórði hluti allra, sem bjuggu þar sem áfengissala var lögleg, átti heima í sex borgum, og helmingur áfengissölustaðanna var í fjórtán borgum. Þetta skýrir, hvers vegna mótspyrnan gegn bannlögunum er nú svæsn ust í nokkrum stórborgum, ein- kanlega í austurhluta landsins. Þegar Bandaríkin fóru í stríðið voru ríkin, sem höfðu vínsölu- bann í stjórnarskrám sínum orð in 11 og 10 höfðu bannlög (ekki sem stjórnarskrárákvæði) og fimm voru í þann veginn að verða bannríki. Þátttakan í stríðinu flýtti fyr- ir því að allsherjar vínsölubann var sett í stjórnarskrá ríkis- heildarinnar. Það gekk í gildi sem viðauki við stjómar- skrána, sá 18, sem gerður hefir verið síðan stjórnarskráin var samin. Lögin banna tilbúning, sölu, innflutning, útflutning og flutning milli ríkja á öllum áfengum drykkjum. Neyzla á- fengis er ekki brot á lögunum. Með venjulegu lagaákvæði, sem ekki er í stjórnarskrárviðaukan um er ákveðið, að hver sá drykkur sé áfengur, sem hefir meira en einn hálfan hundraðs- hluta af alkohol. G. Á. ' Frh. GRfMSEY. Eftir Guðmund Friðjónsson. hún stympast við, á steyptum grunni stendur föst. Og það er gáta þeim er naumast þola él, hvað Eyjan stendur af sér hafs- ins aðsúg vel. * * * Það á sig veit, er útá líður undirsær: að borgaherinn byr í seglin bláu fær. Því njósn með straumi neðan- sjávar norðan berst, og áð’r en varir uppi og niðri í odda skerst. starir Á bölverk þenna Bjargey bruna glæst, og af sér þegir ákalsið, unz árbót fæst. Það björgin Eyjar blákalt votta og bráðfeit mold: að bein er hún af beinum Fróns, þess holdi hold. Er glóbjart norðrið gerir sér við Grímsey dátt: Þeir stara á hana, er stórhug kenna, en standa lágt. Sem loftkastali, í logni er hún úr landi að sjá, er sumardísir svala í verki sinni þrá. í faðm sér tekur himinn hana, er hilling gefst og sævarblámi sólarljósi saman vefst. Á háborg þessa hýru auga horfa má, er heldur í skefjum hafi ’og vindum heiði blá. Og upprisa er út frá þarna auga birt, er endurfæðist Eyjan, bláum Ægi girt. í háu bjargi hreiðurfuglar hafa látt, er guðsþjónustu í Grímsey fremur glóbjört nátt. Og hugur þeirra, er heyra og skynja, að himni snýst. Sjá altaristöflu: Eyjarbjargið óttu lýst. FRÁ AÐALFUNDI EIMSKIPAFÉLAGS ÍSLANDS Tekjuhalli síðastliðins árs hefir numið rúmlega 57 þúsundum króna. fslendingar! Munið Eimskip. Af gróðurmold og grasailm er Grímsey rík, og silfri og gulli — er sólin skín í Súlubrík. Og Eyjan sama og áður fyrri ávöxt ber: á fiski og eggjum fullvel getur fóðrað her. Hún lifir sjálfstæð, landi þó að lúti mót. t röst, sem nálgast ríki Dumbs, hún rekur fót.*) Þar blása í lúður byljir fyr en brestur á. Um undirspilið Unnur sér við Eyjar tá. Þótt brotni á Enni í byljaupp reisn bylgjuköst, *) Fótur heitir nyrzti oddinn. þér sem noíitf TIMBUR KA UPIÐ AF The Empire Sash & Door Co., Ltd. Birgðir: Henry Ave. East Phone: 26 35C Bkrifstofa: 5. gólfi, Bank of Hamilton VERÐ GÆÐI ANÆGJA aður á reikningnum kr. 276,535. 62. Árið 1930 var reksturhagn- aður félagsins áður en afskrifan ir fóru fram kr. 24.365.74, en þá hafði verið yfirfært frá fyrra ári kr. 28.469.17, svo raunveru- legt tap á rekstri félagsins var á árinu 1930 kr. 4,103.43 fyrir utan afskriftir. Rekstursútkom- an fyrir árið 1931 hefir því orð- ið töluvert betri en á árinu 1930. Stafar þetta að mestu leyti af auknum flutningum með skip- um félagsins árið sem leið, sér-! lækkað um 12$% vegna hinna erfiðu tíma, og vegna hinnar sérstaklega erfiðu afkomu fé- lagsins. Um sama leyti var byrjað á samningum við stjórn Sjómannafélags Reykjavíkur sem umboðsmann háseta og kyndara á skipum félagsins, vegna þess að samningar fé- lagsins við þá runnu út 31. mara þ. á. Stjórn Sjómannafélagsins gerði ekki að eins að neita að lækka kaup háseta og kyndara að nokkru leyti hvað þá heldur staklega útflutningi. í sam-jkom þar að auki fram með óskir bandi við þetta má einnig geta j um breytingar á samningum þess, að millilandaferðum skip- i þeirra við félagið, sem að ýmsu anna fjölgaði urn 13$ ferð síðastl leyti fóru í þá átt að auka út- liðið ár (“Dettifoss” ekki talinn! gjöld félagsins. Stjórn Eim- með) og hefir það vitanlega átt| skipafélagsins reyndi að sýna sinn þátt í betri afkomu félags I stjórn Sjómannafélagsins fram ins fyrir þetta ár. — j á það, að ef hún héldi fast við ’ þessa afstöðu sína, þá yrði það Siglingar skipanna. Eftirfarandi tafla sýnir hvað skipin hafa farið margar milli- landaferðir tvö undanfarin ár: i mönnum félagsins yfir höfuð, 1930 1931 Íen það varð alt árangurslajust. til að stór spilla fyirrgreindri við leitni félagsins til þess að fá 12$% kauplækkun hjá starfs- “Gullfoss'’ . “Goðafoss’’ “Brúarfoss’’ “Lagarfoss” “Selfoss” . “Dettifoss” 10 ferðir 12 ferðir;Þegar svo samningur háseta og 10 — 10 — 8 — . 9$ — 2 — 11 11 8 9 12 Alls 49$ ferð 63 ferðir Aðalfundur Eimskipafélags ís lands var haldinn í gær í Kaup- þingssalnum. Fundarstjóri var kjörinn Jóhannes Jóhannesson fyrv. bæjarfógeti og ritari Tómas Jónsson lögfræðingur. Formaður félagsstjórnarinnar Eggert Claessen hrm., skýrði frá rekstri félagsins síðastliðið ár. Studdist frásögn hans við prentaða skýrslu um það efni, sem útbýtt var meðal fundar- manna. Verða hér birtir kafl- ar úr skýrslu þessari. — Rekstursútkoman talsvert betri árið 1931 en 1930. Eins og reikningur félagsins fyrir síðastliðið ár ber með sér, hefir orðið tekjuhalli á árinu, sem nemur kr. 57,309.13, og hefir félagsstjórnin ákveðið að færa þessa upphæð út varasjóði félagsins. Þegar tekjuhalli er t^linn þetta, er búið að færa til útgjalda á reksturreikningi fé- lagsins kr. 333,844.75, sem fé- lagsstjórnin ákvað að verja til frádráttar á bókuðu eignarverði. Áður en þessar afskrifanir voru færðar til útgjalda á reksturs- reikningnum var reksturhagn- Siglingum skipanna hefir árið sem leið verið hagað líkt og undanfarið. Eigandaskifti hlutabréfa. Eigandaskifti hlutabréfa frá aðalfundi 1931 til þessa dags hafa verið sem hér segir: Tala hlutabréfa, er orðið hafa eigendaskifti að: 149 fyrir kr. 14,800. Framseljendur hafa verið alls 68, en viðtakendur 51. Hvort að hér er um ræða sölu á hlutabréfum eða arftöku er ekki hægt að segja með neinni vissu, en þó mun mest- megnis vera um arftöku að ræða. Efnahagur félagsins. Eins og sjá má af reikningi félagsins fyrir 1931, nema eign- ir þess með því eignarverði, sem bókfært er, kr. 4,136.234.42, og skuldir að meðtöldu hlutafé nema sömu upphæð. Skuldir félagsins aðrar en hlutafé nema kr. 2,455,484.42 og hafa þannig lækkað um 70 þús. kr. á árinu. Eignir hafa einnig lækkað á ár- inu sem nernur 127 þús. kr., og hafa þær þannig lækkað um- fram skuldir, sem nemur 57 þús. kr. og er það upphæð sú sem til var í varasjóði um áramótin 1930 og 1931, og sem nú hefir verið afskrifuð fyrir reksturs- tapi síðastliðins árs. Kaupdeilur. Árangurslaus málaleitun um kauplækkun. Stjórn Eimskips skýrir frá óbilgirni og frekju Verkamála- ráðs Islands í sambandi við kaupdeilur á Hvammstanga og Blönduósi, sem voru Eimskip algerlega óviðkomandi. Engu að síður voru skip félagsins sett í “bann”, sem kunnugt er; þessar deilur eru landsmönnum svo kunnar, að óþarft er að rekja hér. Þá skýrir stjórn félagsins frá tilraun, sem gerð var til að fá lækkað kaup allra fastra starfs manna. Um það segir svo í skýrslunni: Hinn 11. mars þ. á. skrifaði stjórn Eimskipafélagsins öllum starfsmönnum félagsins á sjó og landi viðvíkjandi því, að kaup allra starfsmanna yrði kyndara rann út 31. mars, þá skýrði stjórn Eimskipafélagsins stjórn Sjómannafélagsins frá því, að hún sæi sér ekki fært að gera að svo stöddu bindandi samninga fyrir ákveðinn tíma við háseta og kyndara, með- fram með tililti til áframhald- andi tilrauna til kauplækkunar hjá starfsmönnum félagsins yfir höfuð, en bauð hins vegar að borgá fyrst um sinn hásetum og kyndurum sama kaup og verið hafði. Hefði þá aðstaðan orðið svipuð hjá Eimskipafélag- inu eins og nú er, að því er snertir botnvörpungana, þar sem að hásetar og kyndarar eru lögskráðir áframhaldandi með sama kaupi og þeir höfðu áður, en án þess að samningar hafi verið gerðir við Sjómannafélag- ið; en stjórn Sjómannafélagsins krafðist þess áframhaldandi, að Eimskipfélagið gerði samninga og tók þess vegna í því efni harðvítugri afstöðu gagnvart Eimskipafélaginu heldur en gagnvart botnvörpungafélögun- um. — Þegar nú stjórn Eimskipafé- lagsins hélt við sitt, þá hélt stjórn Sjómannafélagsins mál- inu svo til streitu, að 4. apríl þ. á. gerðu hásetar og kyndarar á “Goðafossi” og “Selfoss”, sem þá lágu í Reykjavík, verkfall* og jafnframt lögðu hafnarverka mennirnir niður vinnu við skip- in, svo uppskipun og framskip- un stöðvaðist sama dag. Með því nú að stjórn Eim- skipafélagsins taldi sig ekki geta haldið út í baráttu á þessu sviði eins og þá stóðu sakir, og “Goðafoss” var nærri því full- lestaður af vörum og átti að fara af stað sama dag, þá sá stjórn Eimskipafélagsins sig knúða til þess að framlengja samninga við háseta og kynd- ara, sem giltu frá 31. mars, þannig, að samningarnir standi óbreyttir þangað til annar hvor aðilja segir þeim upp með þriggja mánaða fyrirvara, en uppsögn bundin við 1. apríl árs hvers. Kauplækkuninni fekkst held- ur ekki framgengt hjá öðrum starfsmönnum félagsins, þar sem sumir þeirra héldu fast við kaupsamninga er gilda til næstu áramóta og 1. apríl næsta ár, og aðrir settu það skilyrði að kaup lækkaði jafnt hjá öllum starfsmönnum félagsins. Félags- stjórnin sá sér því ekki fært að lækka kaup annara starfs- Frh. & 7. bls. \

x

Heimskringla

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.