Heimskringla - 19.10.1932, Qupperneq 7

WINMPEG 19. OKT. 1932.
HEIMSKRINGLA
7 BLAÐSlÐA
FJALLGÖNGUR Á HIMALAYA
FYh. frð. 3. bls.
einum stað alveg að leiðangr-
inum. En hávaðinn varð svo ó-
skaplegur, að sagt er að enginn
nema þeir, sem heyrt hafa til
þessara ísflóða, geti gert sér
hann í hugarlund. Leiðangurs-
menn sáu nú að hér var ómögu
legt að ráðast til uppgöngu, en
sneru sér að norðvesturhlið-
inni. Eftir ógurlega fyrirhöfn
komst flokkur undir forystu
hins óþreytandi Schneiders upp
í 21 þús. feta hæð, en þá var
gersamlega óhugsandi að kom-
ast hærra, þar eð leiðin þangað
lá upp eftir hrygg, þannig að
fara þurfti yfir fjölda hnjúka og
gjáa, og var ógerningur að
koma farangrinum lengra, enda
hvergi svo mikið rúm að hægt
væri að koma upp tjaldi til að
hafa þar næturstað, og urðu
leiðangursmenn frá að hverfa.
En í nágrenninu voru önnur
fjöll, sem aldrei hafði verið
gengið á. Komust þeir Schneid-
er og Smythe all-hæglega upp
á Ranthang-fjall, sem er 23,111
fet. Ennfremur var klifrað upp
á Nepal-tind, sem er 23,470 fet,
og Dodang Nyima, sem er 23,-
603 fet. Frægust varð þó förin
upp á Jonsong-tind, sem er á
landamærum Tíbet, og er 24,-
473. Var það hæsti fjallatindur
er menn höfðu komist á. —
Reyndar hafði verið komist
hærra á Everestfjalli af ýmsum
flokkum frá þeim tveim leið-
öngrum, er þangað voru gerð-
ir, og 2 fjallgöngumenn, er fór-
ust þar, þeir Nallory og Irvini,
sáust aðeins 800 fet frá efsta
tindinum. En ekki vita menn
hvort þeir komust alla leið, því
þeir komu aldrei aftur, og ekki
vita menn, með hvaða móti
þeir hafa farist.
Alls komst “alþjóðaleiðangur-
inn” árið 1930 á fjóra fjalls-
tinda, sem voru yfir 23,000 fet,
og á fjóra eða fimm, sem voru
yfir 20,000 fet, sem ekki hafði
verið gengið á áður.
Árið áður en þetta fór fram,
það er 1929, hafði verið gerð
mjög harðsvírug tilraun til þess
að komast upp á Kangséndjún-
ga úr austurátt. Var það leið-
angur af Bæjaralandsmönnum
undir forustu dr. Paul Baer. —
Klifu félagar þessir upp hér um
lóðréttan ísvegg og hjuggu sér
hella í hann til þess að tjalda
í. í 20,000 feta hæð hrapaði
Schaller, einn leiðangursmanna
— og með honum einn af inn-
lendu burðarmönnunum. Lágu
þeir dauðir þúsund fetum neðar
er þeirra var leitað. En hinir
létu þetta ekki breyta áformum
sínum, en héldu áfram viður-
‘úeninni við fjallið. En þegar
komið var í 24,272 feta hæð,
höfðu veður spilst svo, að óhjá-
kvæmilegt var að snúa við. Á
leiðinni niður eftir áttu harð-
^axlarþessir við geysilega erfið-
leika að stríða en komust þó
slysalaust niður. Er förin niður
talin engu síður frækileg en
förin upp, enda á hún engan
sinn líka í allri sögu fjallklif-
ursmanna.
En leiðangursmenn gáfust
ekki upp, þó þeir yrðu að snúa
heim. Tveim árum síðar (1931)
hófu þeir nýja árás á fjallið frá
sama stað. En er þeir voru þá
komnir upp í 23,600 feta hæð,
voru þeir komnir yfir verstu
erfiðleikana, og var þá fjallið
ekki eins bratt. Var útsýnið svo
dásamlegt og breyttist svo með
hverjum degi, að það fylti þá
jafnan nýjum eldmóði. Eftir
tíunda næturstaðinn var bratt-
inn svo lítill, að þeir þurftu
tæplega að nota ís-axirnar. En
þá varð fyrir þeim geysileg ó-
færð sökum lausamjallar. Þrátt
fyrir alla erfiðleika, og þó þeir
bæru stórar byrðar, voru þeir
komnir svo hátt, að þeir gátu
tjaldað ellefta náttstað sinn í
um það bil 25,000 feta hæð. —
Hinn 17. september komust
tveir þeirra, Hartmann og Wien
og síðar tveir aðrir, Allvein og
Pircher, upp á drög, er voru
rétt yfir 26,00 fet. En þar urðu
þeir fyrir miklum vonbrigðum,
því á milli þeirra og hæsta tind-
arins var snarbrattur snjóvegg-
ur, um 600 fet á hæð. Mun það
hafa verið brattari hliðin á fönn
er svona var geysilega stór. —
Rannsökuðu þeir vel þenna
vegg, en fundu hvergi stað, er
þeir gætu ráðist upp án þess
að eiga víst að steypa yfir sig
snjóflóði, er mundi hafa sópað
þeim niður af fjallinu. Skein
hæsti tindurinn bjartur og fag-
ur yfir þeim, og var í beina
linu ekki nema ein 3250 fet frá
þeim, en veðrið svo yndislegt,
sem mest varð á kosið. Samt
var ekki um annað að velja en
að snúa við. Höfðu Þjóðverjar
þessir framkvæmt það, sem alla
furðar á, og sem menn undrast
því meir, því betur sem þeir
þekkja til erfiðra fjallgangna.
Hafði við ferð þessa staðfest sú
reynsla, er menn fengu á Ev-
erest-fjalli árið 1924, að venja
má sig við að anda í mikilli
hæð, og þar með komast hjá
hinni svonefndu fjallaveiki, er
menn fá er þeir koma í mikla
hæð, af því loftið er þar svo
þunt, og mönnum þar af leið-
andi erfitt um andardráttinn.
En þessi veiki hefir til skams
tíma verið talinn einn versti
örðugleikinn við að ganga á
mjög há fjöll. Höfðu þeir milli
25 þús. og 26 þús. feta hæðar
komist 650 hæðarfet á klukku-
stund, þó þeir bæru stórar byrð-
ar og þyrftu að vaða mikla ó-
færð. Álitið er, að með einum
náttstað enn, myndu þeir til-
tölulega auðveldlega hafa kom-
ist á efsta tindinn, ef ekki hefði
orðið fyrir þeim áðurnefndur
snjóveggur.
ENDITRMINNINGAR
Eftir Fr. Guðmundsson.
Frh.
Eg held eg hafi áður tekið
það fram, um það leyti sem
foreldrar mínir fluttu að Syðra-
lóni, að þá var okkur spáð því,
að við mundum aldrei una hag
okkar vel í þeirri sveit, á rétt-
nefndum útkjálka landsins,
þar sem lífæðar þjóðarlíkam-
ans og framfarastraumarnir
næðu ekki til, alt væri í ram-
asta forneskjustíl. Við höfðum
verið á aðal póstleið landsins,
og á reglulegri þjóðbraut, með
starfræktan póstafgreiðslustað,
þar sem nýjustu fréttirnir frá
einum landshluta til annars og
útlendar fréttir gátu ekki farið
fram hjá og þar sem öll þau
ár menningarskilyrði voru fyrir
hendi. Þegar við svo vorum

t-O-OMO
The Viking Press, Limited, gerir prentun smáa og stóra, fyr
ir mjög sanngjarnt verð. Ábyrgjumst að vérkið sé smekklega
og fljótt og vel af hendi leyst Látið oss prenta bréfhausa
yðar og umsliög, og hvað annað sem þér þurfið að láta prenta.
Bækur og stærri verk gerð eftir sérstökum samingi.
THE VKING PRESS LTD
853 SARGENT Ave., WINNIPEG
iSfmi 86-537
sezt að í þessari nýju sveit, og
farin að kynnast sveitar- og
lafnaðarháttum fyrir alvöru, þá
kom það í ljós að munurinn
var ekki eins mikill og af var
látið, og allra sjzt í lakari átt-
ina, nema í einstöku atriðum.
Fljótlega urðum við þess vör,
að ýmsar óheillafylgjur aldar-
háttarins höfðu aldrei komist
alla leið út á Langanes. Yfir-
lætisleysið, trúmenskan og ein-
lægnin, áttu þar ennþá heima,
sem elztu menn aðeins minn-
ast frá æsku á báðar síður að-
al þjóðvegunum. Á Langanesi
var það meiðandi að vilja hafa
skriflega samninga, nema um
jarðarkaup væri að ræða.
Það vill svo vel til að nokkr-
ar bygðir íslendinga hér í Ame-
ríku, geta af eigin reynslu gert
sér hugmynd um sveitalífið á
Langanesi á þeim tíma, sem eg
kom þar. Því á sömu árunum
fluttust nokkrir bændur úr
þeirri sveit til þessa lands, eink-
um til Dakota og Nýja íslands.
Mætti eg þar til nefna Sigur-
jón Jóhannesson, Jóhannes
Torfason, Daníel Daníelsson,
Einar Eymundsson, Jóhann
Gestsson, Aðalmund og Sigurð
Gúðmundssyni, Jón, Sigurð og
Eirík Eymundssyni o. fl., sem
allir settust að í Dakota. Eg
hugsa að allra þessara manna
sé minst sem væru þeir trúverð-
ugir og sinnugir alvörumenn.
Þá fluttust fáum árum seinna
til Mikleyjar í Nýja íslandi þrír
bræður, Vilhjálmur, Tómas og
Helgi Ásbjarnarsynir, og hefi
eg heyrt sérstaklega vel af
þeim látið þar. Af því bræður
þessir fóru nokkrum árum síð-
ar til Ameríku, þá þekti eg þá
dálítið persónulega, og'gæti vel
skilið að þeir hafi viljað forð-
ast alt vamm í fari sínu.
En svo kem eg þá aftur heim
í sveitina mína. Eg hefi áður í
endurminingum mínum að nokk
uru leyti getið þeirra bænda, er
bjuggu næstir mér í suðurenda
sveitarinnar. En við svo búið
má ekki standa. 1 miðri sveit-
inni sinn hvoru megin á nesinu
bjuggu tveir bændur, sem að
mínu áliti sköruðu fram úr öll-
um bændum sveitarinnar að
mörgu leyti, og mér er óhætt
að segja, þó víðar væri leitað.
Það kann að virðast að mér
sé nokkur vandi á höndum að
minnast þessara manna rétt,
þar sem annar þeirra var svili
minn; en hinn mágur. Þó skal
nú á það hætta. Eg hefi áður
getið þessara manna í sam-
banda við opinber störf í sveit-
inni, en ekkert sérstaklega. —
Annar þeirra er Sæmundur
hreppstj. Sæmundsson á Heiði.
Hann var þéttvaxinn meðal-
maður á allan vöxt, og fjörleg-
ur í öllum hreyfingum, andlits-
fríður með hátt enni og hvass-
ar augabrýr, augun skýr og fjör
leg, Ijóshærður með mikil hof-
mannavik upp af gagnaugun-
um, og mikið skeggjaður. Hann
hafði fríðar, karlmannlegar
hendur, en fremur slitlegar.
Hann var andlega vel gefinn
maður, en öldungis óupplýstur,
skrifaði þó laglega hönd og
reiknaði einfaldar tölur, sem
hann hafði lært á hlaupum af
því sem fyrir augun bar, en
þegar hann óx upp og hafði
meiri ráð, þá keypti hann bæk-
ur og las heilmikið, og varð þvf
nokkuro veginn samferða á
flestum sviðum. Hann hafði
verið kátur og var að eðlisfari
stríðinn og glettinn; kom það
einkum í ljós, þegar honum
meiri menn áttu hlut að máli.
Hann var framúrskarandi kjark-
maður og þoldi engum yfirgang.
. Þá brá hann beittum orða-
skeytum og horfði hvössum
augum út í hött, eins og liann
langaði til að orðasennan endaði
með áflogum. Hann var fram-
úrskarandi greiðamaður. Aldrei
lá betur á honum en þegar sem
flestir þáðu af hans borði. Und-
ur þekti eg manninn vel. Hann
var hreppstjóri í 18 ár, og allan
þann tíma var eg samverka-
maður hans, og skrifaði fyrir
j ^ Nafnspjöld
Dr. M. B. Halldorson
401 Boyd Bldsc
Skrlfstofusími: 23674
Stundar sérstaklega lunsnasjúk
dóma.
Br aTJ flnna á skrifstofu kl 10—12
f. h. ogr 2—6 e h
Helmili: 46 Alloway Ave
Talnfmlt 3.*U5N
DR A. BLONDAL
S02 Medlcal Afts BlrlK
Talsími: 22 296
Stundar sérstaklega kvensjúkdóma
og barnasjúkdðma. — Ab bltta:
kl. 10—12 « k. og 8—6 e. h.
Helmlll: >06 Vlctor 8t. Slml 28 180
Dr. J. Stefansson
216 NEDICAL AKTS DLUG
Hornl Kennedy ogr Oraham
Stundar elngðDgu a u n a - ejmn
nef- ok kverka-ajflkdóma
Br aS hitta frá kl. 11—12 f h
og kl. 8—6 e. h
Talalml: 21H84
Helmill: 638 McMillan Ave. 42691
DR. L. A. SIGURDSON
216-220 Medlcal Arts Bldg.
Phone 21 834 Office tlmar 2-4
Heimili: 104 Home St.
Phone 72 409
Dr. A. B. INGIMUNDSON
Tannlæknir
602 MEDICAL, ARTS BLDG.
Slmi: 28 840 Heimilis: 46 054
Símið pantanir yðar
Roberts Drug Stores
Limited
Abyggilegir iyfsalar
Fyrsta flokks afgreiðsla.
Níu búðir — Sargent and
Sherbrooke búð—Sími 27 057
hann allar skýrslur til þess op-
inbera. Hann var höfðingi í
lund og borgaði fyrir alt vel, er
fyrir hann var gert. Aldrei taldi
hann tímann eftir, var líka af-
bragðs vandlátur og vandvirk-
ur, og vildi sjá að alt væri rétt
og f^eri vel. Hann var ekki síð-
ur vandur að við sjálfan sig,
en aðra. Það sem hann bygði,
var hvorttveggja, fallegt og
trútt. Sæmundur var fallega
hagorður maður en lét lítið á
því bera. Eg skal sýna hér
eitt dæmi af því. Mágur okkar,
Daníel á Eiði gifti sig. En þá
þótti það mesta skemtun, ef
einhver hafði samið brúðkaups-
kvæði, og vissi eg að til þess
var ætlast af mér, og kom eg
því með heil-langt kvæði, en
efnislítið og illa uppsett. Kona
Daníels var úr Suður-Þingeyjar-
sýslu, og qitt erindið í mínu
kvæði var svona:
“Úr suðrinu er konan þín kom-
in,
kærasti Daníel minn,
-— eg óska að seinna það sann-
ist —
með sólskin í búgarðinn þinn.’’
Seinna um kvöldið hvíslaði
Sæmundur að mér þessari vísu:
“í suðrinu er ei sæla stór,
það sanna dæmin rík,
en meinspilt sál með blakkan
bjór
og Bismarcks pólitík.
Þá sat að völdum í Þýzka-
landi járnkanslarinn Bismarck.
Vísa Sæmundar er vel gerð.
Móðir Sæmundar á heiði var
Þórdís Einarsdóttir, systir Torfa
á Kleyfum og Ásgeirs á Þing-
eyrum. Þórdís var gáfuð kona
og hagmælt vel, einkum á gróf-
ari hliðina. Sögð var hún
kraftaskáld, og er þessi munn-
mælasaga til um það. — Það
var í miklum vorharðindum og
siglingaleysi, að það sáust einn
morgun skip á hafinu úti fyrir,
Frh. &8. bk
G. S. THORVALDSON
B.A., L.L.B.
Lögfrœðingur
702 Confederation Life Bklf.
Talsími 97 024
I
W. J. LINDAL, K.C.
BJÖRN STEFÁNSSON
fSLENZKIR LÖGFRÆÐINGAB
á oðru gólfi
325 Main Street
Talsími: 97 621
Hafa einnig skrifstofur &B
Lundar og Gimli og eru þar
að hitta, fyrsta miðvikudag i
hverjum mánuði.
Telephone: 21613
J. Christopherson.
Islenskur Lögfrœðingur
845 SOMERSBT BLK.
Winnipeg, :: M anitoba.
A. S. BARDAL
selur Mkkletur og ann&st um útfar-
Ir. Allur útbúnabur sá bestl
Ennfremur selur hann allskonar
mlnnisvarba og legstelna.
848 SHERBROOKB 8T.
Phonei 86 607 WINNIPBS
HEALTH RESTORED
Lækningar án lyfja
DH. 8. G. 8IMPSON, N.D., D.O.. D.O.
Chronic Diseases
Phone: 87 208
Suite 642-44 Somerset Blk.
WINNIPEG —MAN.
MARGARET DALMAN
TR.4CHRK OF PIANO
N.14 BANNINO 8T.
PHONE: 26 420
Dr. A. V. Johnson
fslenzkur Tannlæknir.
212 Curry Bldg., Winnipeg
Gegnt pósthúsinu.
Simi: 96 210. Helmllis: 33828
Jacob F. Bjarnason
—TRANSFER—
H.KK'P and Farnltnre NotIm
762 VICTOR ST.
StMl 24.500
Annast allskonar flutnlnga fr&m
og aftur um bæinn.
J. T. THORSON, K. C.
lalenakur lOKfneblnKnr
Skrlfstofa: 411 PARIS BLDO.
Sími: 96 933
_____________________________!
DR. K. J. AUSTMANN
Wynyard —:— Sask.
Talilmli 2HK89
DR. J. G. SNIDAL
TANNL.EKNIR
614 Someraet Bloek
Portage Avenne WINNIPBfl
BRYNJ THORLAKSSON
Söngstjóri
Stillir Planos ng Orgel
Siml S8S45. 594 Alveratofce SL