Heimskringla - 15.02.1933, Qupperneq 7

WINNIPEG 15. FEBR. 1933.
HEIMSKRINGLA
7. SÍÐA
ÁSTANDIÐ f ASÍU
Álitið á hvítum mönnum fer
þverrandi — en vestræn
menning ryður sér ti| rúms.
Eftir Lothrop Stoddard
Það er ekki nema svo sem
mannsaldur síðan að hvítir
menn réðu lögum og lofum í
Austurlöndum. En vald í Áust-
urlöndum byggist á því að við-
komandi hafi álit á sér, hafi
“svip”, eins og Kínverjar segja.
En þegar Japanar unnu sigur á
Rússum, minkaði mjög álitið á
hvítum mönnum. Og þegar
vestrænu þjóðunúm lenti saman
í stríðinu mikla, þá mistu þær
allan “svip” í augum Austur-
ar að fara á Bíó með ungu
piltunum. Reynið að banna þeim
það!
Nei. En á meðan Gandhi berst
fyrir því að leysa þjóðina undan
ánauðaroki hvítu mannanna, þá
fylgir æskan honum einhuga-
En ætlaði hann í alvöru að fá
hana til þess að lifa eftir kenn-,
ingum sínum, þá mundi hún
blátt áfram segja honum að
hann væri orðinn elliær.
Aðirr austurlenzkir umbóta-
menn vilja að þjóðirnar tileinki
sér það, sem best er í vestrænni
menningu og samræmi það því,
sem best er í austrænni menn-
ingu. — Halda þeir því fram, að
þá geti hverjum manni liðið vel.
En sá er hængur á, að austrænu
þjóðirnar geta ekki tileinkað sér
vísindi vor og uppgötvanir,
Til ísfirðÍDga, sem á sjó sækja
21. desember 1932.
landabúa.
Síðan stríðinu lauk hafa vest- j nema þv,í aðeins að tileinka sér
/rænu þjóðirnar (þar á meðallum leið siði vora, smekk og
Ameríkumenn) verið á sífeldu j skoðanir -— bæði illar og góðar.
undanhaldi. Aðallega er það| Japanska þjóðin er ljóslifandi
þannig, að álit þeirra hefir far-ldæmi þessa. Hún hefir öllum
ið minkandi og jafnframt hafa1 Austurlandaþjóðum fremur til-
þær verið að missa tökin á j einkað sér vestræna menningu.
Austurlandaþjóðum. 1 Indlandi, j En sú hefir orðið afleiðingin, að
á Filipseyjum og Austur-Indíum ( “hið gamla Japan” er horfið úr
eru hvítir menn enn ráðandi að sögunni. Kirsuberjatrén eru þak
nafninu til — en hafa hvergi in, af sóti úr reykháfum verk-
nærri þau völd, sem þeir höfðu ^ smiðjanna og blóm þeirra fölna
áður. j og visna af hitanum frá járn-
Fram að þessu hefir þetta bræðsluofnum.
undanhald gengið bærilega fyrirj Þessi breyting hefir gerst al-
hvítu mönnunum, því að þeir veg þegjandi, en það er vegna
hafa haft nógu mikið hervald þess, að Japanár voru lang liæf-
til þess að halda þjóðunum í astir allra Asíuþjóða til þess að
skefjum- En hvað verður langt tileinka sér vestræna menningu.
þangað til meginflóttinn brest- Þeir voru eina þjóðin, sem hafði
ur í liði þeirra? sanna þjóðerniskend, samtengda
Seinustu tvö árin hafa áhrif j brennandi ættjarðarást og óbif-
vestrænna þjóða farið mjög. anlegri sjálfstjórn-
minkandi í Austurlöndum. Við-1 En þrátt fyrir það hefir breyt-
skiftakreppan og pólitískar deil- I ingin valdið mörgum vandkvæð-
ur hafa hamlað vestrænu þjóð- um. Það hefir orðið dýrara að
unum frá því að grípa rækilega! lifa í landinu, stéttadeilur hafa
í taumana út af óeirðunum þar risið upp og vinnudeilur meðal
eystra. Eða skyldi hinum þraut- ^ öreigastéttarinnar, sem vinnur í j
píndu bresku skattþegnum vera j verksmiðjunum. Efast því sumir
mjög í mun, að greiða kostnað um öryggi Japans í framtíðinni.
við það að senda breskan her Byltingahugur hefir gripið um
til Kína? Og h,vað mundu sig, eigi aðeins meðal almúgans,
amerískir borgarar segja umjog eftir því, sem þjóðin semur
að senda þangað Bandaríkja- j sig meir að vestrænum siðum,
her? Það mun hver þykjast
hafa nóg á sinni könnu.
Það þýðir ekki annað en kann
ast við þetta, því að þetta er
Austurlandabúum full ljóst. Og
það er þess vegna að Japanar
þykjast mega gera hvað sem
þeim sýnist í Kína. Og það er
þess vegna að Hindúar og Fil-
ippseyjabúar gera æ háværari
kröfur um fullokmið sjálfstæði.
En ef hvítu mennirnir sleptu
höndunum af þessum þjóðum —
mundi þá ekki fara svo, að þar
því meira ber á þreytu hjá
henni.
En sé það erfitt fyrir jafn
skipulagsbundna þjóð og Japana
að halda jafnvæginu, hversu
miklu örðugra mun það þá ekki |
veitast öðrum Asíuþjóðum. íj
Kína má sjá ljós dæmi þess, |
hvernig fara mun víða. Stjórn-
arbyltingin, sem gerð var þar
fyrir 20 árum, þegar Manchu-
keisaraættinni var steypt af
stóli og hið gamla keisararíki,
sem var langt á eftir tímanum,
Kæru vinir, köld er þessi stundin,
knapt um birtu styztan vetrardag;
því þarf hraustan huga, sjómannslundin,
að hefja þenna gamla ramma slag:
Út á hafið, leggja í nýjar leitir,
lífsins dirfska hvetur þetta lið,
sem að landi viðreisn sanna veitir:
varla bregðast íslenzk fiskimið.
Oft í huga heim í Djúp mig dregur
dulinn máttur, sem ei skilið fæ,
stundum bjartur, stundum skuggalegur,
strönd er hulin, myrkur yfir bæ;
þar sem vinir varla blundinn festa,
von og ótti heyja þögult stríð,
þá er einmitt Bænin þetta bezta,
birta draumar sælli og betri tíð.
Hægra er nú að halda á þessar leiðir,
hefir orðið mikil breyting þar,
þar sem annað aflið veginn greiðir,
endurbætt og stærra sérhvert far,
sem á árum alt var forðum farið,
flestum þótti nóg um barnig þann;
endalausan barning, þarna barið,
bila kjark þó varla nokkur fann.
Þið sem hafið þeirra happa notið,
þúsund sinnum meiri afla að fá,
yfir hættur háskalegar flotið,
hugar dirfska meiri gróða spá,
farið djarft, en hafið hættur geymir,
hlýzt þar tjón, sem enginn bæta kann;
lengi af þessum sorgum eftir eimir,
fsfirðingar skilja sannleik þann.
Eg vil ekki kjark úr drengjum kveða,
kannast við að fara sjálfur djarft,
þegar birtist stormsins sterka hreða,
stjóm á fleyi hafa aðeins þarft.
Þá mun happ að höfnum bátinn leiða,
helgar stundir man eg tíðar þar:
allir vinir beint út faðminn breiða,
blessa þann, sem líf úr háska bar.
Verið frjálsir, ísfirðingar allir,
út á djúpið leggið gætni með;
og þó að heimskan reisi háar hallir,
hefir stundum nokkuð annað skeð;
ósk mín heit, frá instu hjartans rótum
— ykkur leiði guð leg föðurhönd:
þá er víst þið bíðið eftir bótum,
bylgjuleið þó reynist mörgum vönd.
Sigurður Jóhannsson.
kæmist á grimdarfult einveldi, j var gert að svokölluðu lýðveldi,
eins og áður var? Tæplega. | braut það mót, sem þjóðin hafði
Austurlandaþjóðirnar eru gjör-jlegið í um aldaraðir. Það varð
breyttar, þær hafa smitast afjeigi aðeins stjórnarfarsleg bylt-
vestrænni menningu. Þó að.ing á sviði fjármála, þjóðskipu-
þær sparki hvítum mönnum á
dvr, munu þær halda siðum
hvítra manna. Vestrænar hug-
sjónir, aðferðir, venjur og
smekkur hafa fest svo djúpar
rætur hjá Austurlandabúum, að
iags og menningar, enda tók
ríkið þá að liðast sundur. — Á
þessu hefir nú gengið síðan og
þetta heldur áfram þangað til
Kína hefir kengið í gegn um
hreinsunareld vestrænnar menn
þeim verður ekki kipt upp. Og ^ ingar.
enginn efi er á því, að ein af á- Þess verður- að gæta að í
stæðunum til þess óróa, sem nú1 Asíu (að Japan undanteknu) er
er um öll Austurlönd, stafar afiþa?s tiltöluíega lítill hópur yfir-
því að íbúarnir hafa drukkið í i stéttar, sem ræður lögum og
sig vestrænar skoðanir umjiofum- Undir hana er múgurinn
meira frjálsræði og betri lífs-
kjör .
gefinn, ógurlega fátækur og frá-
munalega óupplýstur, og hefir
Að vísu eru það margir þjóð- enga hugmynd um sjálfstjórn né
ræknir Austurlandabúar, sem
harma það hvernig komið er.
Og það er þess vegna að Gandlii
áfellist vestræna menningu og
skorar á þjóð sína að taka aft-
ur upp spunarokkinn. En það
er vonlaus barátta. Sjálfsafneit-
unarmenn eins og þeir Gandhi
og Tagore geta eigi fremur
vanið þjóð sína af vestrænum
siðum, heldur en kerling gæti
stöðvað flóð með sófli sínum.
Konur, sem hafa vanist á það
aðmota saumavél, fara ekki að
taka upp beinnál aftur. Menn,
sem hafa vanist á að ferðast
með járnbrautum og bílum, vilja
ekki ferðast í uxakerrum. Og
um ungu stúlkumar er það að
segja, að þær eru nú sloppnar
stjórn á sjálfum sér. Það er
því ekki við góðu að búast ef
bylting verður, yfirstéttinni
steypt og múgurinn á að ráða.
Það yrði slíkt kafhlaup fyrir
þjóðina að hún kæmist ekki úr
því feni aftur fyr en eftir mörg,
mörg ár.
En það er ljóst hverjar afleið-
ingar þetta getur haft fyrir vest-
rænu þjóðirnar. Þær biljónir af
fé, sem Bandaríkin og Evrópu-
þjóðir hafa fest í Austurlöndum,
mundu þá ekki vera lúsamiiln-
ings virði. Hin mikla verslun
við Austurlönd mundi og hverfa
að mestu leyti úr sögunni. Það
mundi vera loku skotið fyrir það
að vér gætum fengið ýmsar hrá-
vörur, sem eru lífsnauðsyn fyrir
hver getur giskað á hverjar póli-
tískar afleiðingar þetta getur
haft? Þegar hálfur heimurinn
og meira en helmingur mann-
kynsins byltist þannig. í vitfirr-
ingsæði,—skyldi það ekki bitna
á þeim, sem fyrír utan eru?
Það er svo sem öld síðan að
vestrænir kaupmenn og trúboð-
ar hófu vestræna vakningu með
aí hinna sofandi Asíuþjóða. En
þá grunaði síst hve stórkost-
legar afleiðingar af því yrðu.
Austurlenski jötuninn er vakn-
aður að lokum Hann hefir
sýkst af vestrænni menningu,
og hann getur ekki sofnað aft-
ur. Og það er enginn efi á því,
að vér munum hafa margar
andvökunætur út af því að vér
vöktum hann. — Lesb. Mbl.
HITT OG ÞETTA
undan heimilisaganum og farn- margar iðnaðargreinir vorar. Og
Gamli presturinn
Um daginn fanst hvergi gam-
all prestur, sem búinn var að
búa á hóteli einu í Lundúnum
síðan í nóvember. En þegar
farið var að leita hans, fanst
hann dauður í baðkerinu; hafði
orðið, þar bráðkvaddur.
* * *
Sviplegan dauðadaga
fékk maður að nafni Alfred.
Elliot, 75 ára gamall, sem átti J
heima í borginni Islington á j
Englandi. Hann misti einhvern
smáhlut á gólfið og lýsti eftir!
honum með logandi eldspítu. j
En við það kviknaði í hálsbindi
hans, sem smokkast hafði upp
úr vestinu, og kviknaði frá bind-
inu í fötum mannsins. Fékk
maðurinn af þessu svo slæmt
brunasár, að liann beið af því
bana.
* * *
Takmörkun á ræktun te-laufs
í ráði er að takmarka te-
framleiðslú á Indlandi, Ceylon,
Java og Sumatra næstu ár um
15%. Hafa brezkir og hellenzk-
ir teyrkjumenn komið sér sam-
an um þessa tilhögun, en ekki
fengið samþykki stjórnanna enn
þá.
* * ¥
Dauðadómar í Póllandi og
jafnaðarmenn þar.
Jafnaðarmenn í pólska þing-
inu hafa flutt þá tillögu, að her.
dómstólarnir, sem hafa verið
hafðir uppi á Póllandi um mörg
ár, væri nú lagðir niður. í
framsöguræðunni var bent til
þess, að á síðustu 5 árum hefðu
á Póllandi verið kveðnir upp
meira en 350 dauðadómar, og
væri það fleiri dauðadómar held
ur en kveðnir hefðu verið upp í
nokkru öðru Evrópu-ríki, að
Rússlandi einu undanteknu.
Stjómin tók lítið í tillöguna.
* * *
St. Bernhardsmúnkar
til Himalaja fjalla
Fyrsti hópurinn af munkum
frá hinu fræga St. Bernhards
klaustri í Mundíufjöllum lagði
af stað til Tíbet núna rétt fyrir
jólin. Ætla þeir að setja upp
klaustur og hjálparstöð í hinu
illræmda Si-aL skarði í Himal-
ajafjöllum, og hafa æfða St.
Bernhardshunda til hjálpar veg-
farendum, er lenda í háska í
hríðareljum, eins og frægt er
orðið í Mundíufjöllum. Hafa
þeir valið þetta skarð af því, að
það er eitt f jölfarnasta og hættu
legasta skarðið í Himalajafjöll-
um Fóru munkar frá St. Bern-
liard rannsóknarferð um Him-
alaajafjöll árið 1930, til þess að
rannsaka hvar hjálparstöð, sem
reist yrði þar, mundi koma að
mestu gagni, og fóru þeir vega-
lengd þar, sem samtals var
2800 km. (eða eins og sjö sinn-
um frá Reykjavík og norður á
Langanes) sumpart gangandi,
sumpart á skíðum, en nokkuð
líka á hestbaki. Þurftu þeir oft
N af ns pj öl Id |

Dr. M. B. Halldorson
401 Boyd BIiIk
Skrifstofusimi: 23674
Stund&r sérstaklega lungrnasjúk
dóma.
Br att finna á skrifstofu kl 10—12
f. h. og 2—6 e. h.
Heimili: 46 Alloway Ave
Talafmt: 331RH
DR A. BLONDAL
602 Medical Arts Bldg.
Talsiml: 22 296
stundar sérstaklega kvensjúkdóma
og barnasjúkdðma. — Ab hitta:
kl. 10—12 * h. og 3—6 e. h.
Helmill: 806 Victor St Simi 28 180
Dr. J. Stefansson
'ZU) MBDICAL ARTS BLDG.
Horni Kennedy og Grah&m
Stundar elnKÖnKii auifna- eyrna
aef- »K kverka-aJAkdftma
Er a« hitta frá kl. 11—12 f. h
og; kl. 3—6 e. h.
Talafml: 31834
Helmlll: 638 McMillan Ave 42601
DR. L. A. SIGURDSON
216-220 Medlcal Arts Bldg.
Phone 21 834 Office tímar 2-4
Heimili: 104 Home St.
Phone 72 409
Dr. A. B. INGIMUNDSON
Tannlæknir
602 MEDICAL ARTS BLDG.
Sími: 22 296 Heimilis: 46 054
Slmið pantanir yffar
Roberts Drug Stores
Limited
AbyggUegir lyfsalar
Fyrsta flokks afgreiðsla.
Níu búðir — Sargent and
Sherbrooke búð—Sími 27 057
að liggja úti, og einu sinni í
11000 feta hæð yfir sjávarmál.
Munkarnir ætla enga trú að
predika þarna eystra, heldur að
eins að gera góðverk og bjarga
mannslífum fyrir enga borgun.
•* * *
Kafað eftir skipum er sukku
við Salamis.
ítalskir kafarar, sem nýlega
björguðu til lands af sjávarbotni
Feneyja-galeiðu einni, er Tyrkir
höfðu sökt á 16. öld nálægt
eynni Rhodes, ætla nú að ráðast
í það stórræði að ná upp pers-
nesku herskipunum, er Grikkir
söktu í orustunni við Salamis,
480 árum fýrir Kristsburð, þ e.
fyrir meira en 24 öldum.
Orustan við Salamis er fyrsta
stóra sjóorustan, sem sögur fara
af, og fór hún fram að Xerxes
Persakonungi ásjáandi, því
liann var með hinn óvíga Persa-
her þar á landi, þegar Grikkirn-
ir undir forystu Þemistoklesar
eyðilögðu flota hans. Persnesku
skipin voru úr eik, og búast
ítölsku kafararnir við að þau
liggi þarna með öllu ófúin á
mararbotni. Er álitið að í þeim
muni vera margskonar merkar
fornminjar og jafnvel fjársjóðir
úr dýrum málmi.
* * *
Heitt blóð í Spánverjum.
Það vildi til í hafnarborg einni
á Spáni nýlega meðan á knatt-
spyrnukappleik stóð, að flokk-
unum, sem keptu, lenti í blóðug-
um bardaga, svo að lögreglan
varð að skerast í leikinn, og
lágu tveir keppenda eftir dauðir.
* * *
Maður kom inn í búð og
spurði:
— Hvað kostar tóm flaska.
— Tíu aura — en ef eitthvað
, er látið í hana kostar hún ekk-
ert.
— Látið þá tapa í hana.
* * *
“Ertu giftur, frændi?”
“Nei, drengur minn.”
“Hver segir þér þá hvað þú
átt að gera?”
G. S. THORVALDSON
B.A., L.L.B.
Lögfræðingur
702 Confederation Life Bklf.
Talsími 97 024
W. J. LINDAL, K.C.
BJÖRN STEFÁNSSON
fSLENZKIH LOGFRÆÐINQAB
á oðru gólfi
325 Main Street
Talsími: 97 621
Hafa einnig skrifstofur «5
Lundar og Gimli og eru þar
að hitta, fyrsta miðvfkudag I
hverjum mánuði.
Telephone: 21613
J. Christopherson,
tslenzkur Lögfrœðingur
845 SOMERSET BLK.
Winnipeg, :: Manitoba.
A. S. BARDAL
selur likkistur og annast um útfar-
lr. Allur útbúnaCur sá b«*tL
Ennfremur selur hann allskonftr
rainnísvaróa og legstelna.
843 SHERBROOKB ST.
Phone: 8fl H(I7 WINNIPM
HEALTH RESTORED
Lækningar án lyfja
DR. S. G. SIMPSON, N.D., D.O., D.C.
Chronic Diseases
Phone: 87 208
Suite 642-44 Somerset Blk.
WINNIPEG —MAN.
MARGARET DALMAN
TBACHER OF PIANO
854 BANNING ST.
PHONE: 26 420
Dr. A. V. Johnson
íslenzkur Tannlæknir.
212 Curry Bldg., Winnipeg
Gegnt pósthúðinu.
Síml: 96 210. HeimUis: 33328
Jacob F. Bjarnason
—TRANSFER—
HaKgagf and Furnlfure Motíbi
762 VICTOB ST.
SIMI 24.500
Annast allskonar flutnlnga fr&m
og aftur um bæinn.
J. T. THORSON, K. C.
(slenxknr IðgfrætllDKnr
Skrlfstofa:
801 GREAT WEST PERMANENT
BUILDING
\ Síml: 92 756
____________________________i
DR. K. J. AUSTMANN
Wynyard —:— Sask.
Talllmll 2SH89
DR. J. G. SNIDAL
TANNLÆKNIR
614 Someraet Block
PortaKf Avcnnc WINNIPM
BRYNJ THORLAKSSON
Söngstjórl
Stilllr Pianos og Orgel
Siml 88 345. 594 AlverstoM St.