Heimskringla - 22.02.1933, Side 5

WINNIPEG 22. FEBR. 1933
HEIMSKRINGLA
5. SCÐA
því sjálfur var hann hreinlynd-
ur drengskaparmaður. — En
hræsnin var honum viðbjóður,
eigi sízt er hann sá hana “leidda
í kirkju” af þeim sem óvandir
eru um vinnubrögð í daglegu
viðskiftalífi við náungann. —
Og hræsninni veitti hann snarp-
ar atlögur í snjöllu stuðlamáli,
eigi ólíkt því, þá er “Þorsteinn
lif§j, vann og söng”. Hrokanum
var hann þunghöggur, mann-
úðarleysinu magnaði hann and-
úð, og fjárgræðgina fyrirleit
hann. En þó hann væri sjálf-
ur fátækur, varð eg þess aldrei
var í náinni viðkynningu okk-
ar, að hann öfundaði nokkum
mann fyrir fjármunalega vel-
skortur svarf að heimili hans.
Eigi kann eg að rekja ætt
Þorbjarnar, enda má vænta þess
að um hann verði skrifað ítar-
lega af einhverjum, sem mér
eru færari um þau efni. —
Jarðarför Þorbjamar fór
fram föstudaginn 10. þ. m.. —
Frostharður vetrardagur strauk
nepjunni um gröf hans. Oft
hafði hann áður verið á “veð-
urnæmum stöðum” í lífinu og
“úrsvalt norðanveður” staðið
um spor hans. En yls naut hann
þó í ríkum mæli frá þeim, sem
meta kunnu gáfur hans, djörf-
ung og hreinskilni. Og þótt
náttúran legði kaldar kveðjur
að hvílu hans, var hann þó að
Manitobaþingið.
gengni, heldur fagnaði hann því j skilnaði umkringdur hlýrri
ef einhverjum gekk vel, þar sem i kveðju nærstaddra og fjar-
drengilegt athafnalíf stóð að staddra vina, sem túlkuð var
baki. Og það skar hann til hjart! með orðsnild og skilningi þess
ans að sjá þróttvana öreiga þok gáfumanns, sem útförinni stýrði
ast um veginn, þrauthlaðinn — séra Jónasar A. Sigurðsson
mannlegri eymd og vonleysi, ar-
undan þrælatökum ótfyrirleit- Ásgeir I. Blöndahl.
inna fjárbrallsmanna. — Hann 18. febr. 1933.
þráði ríki jafnaðar og bræðra-
lags, rfki réttlætis og friðar. Hon
um var ljóst að skapgerð mann-
anna var svo ólík, hæfileikar
þeirra til sjálfsbjargar og þroska
svo misjafnir. En honum skild-
ist að allir menn væru í heim-
inn bornir með sama rétti til
að njóta þeirrar gjafmildi, sem
móðir náttúra breiðir á veg
barna sinna.
Annars munu lesendur þess-
ara lína kunnir lífsskoðun Þor-
bjarnar, eins og hún kom fram
í kvæðum hans. “Trúarjátn-
ingu” gerði hann í einu kvæði
Frh. frá 1. bls.
Ekki kvaðst Mr. Taylor bera
neinn kala til stjórnarinnar eða
neins í sambandi við kosninga-
úrslitin s. 1. sumar. Flokki hans
hefði verið greitt 90,000 atkvæði
og það hefði gefið þeim 9 þing-
sæti. Stjórnarflokkinum hefði
greitt verið 100,000 atkvæði, en
hann hefði 39 þingsæti. Sinn
flokkur hefði 35% áilra atkvæða
en stjórnarflokkurinn samein-
aði 37%. Þingsæta talan sýndi
sínu, sem finna má í bók hans. j aðeins hvernig síðustu breyting-
Mótmæli eg því fyrir minn skiln 1 ar Bracken-stjórnarinnar á
ing, að sá maður sé trúleysingi, kosningalögunum ynnu. Árið
sem slíka lífsskoðun hefir. En!l929 hefði flokkur sinn hlotið
því hefi eg gert “trú” Þorbjarn-! 45,000 atkvæði og 15 þingsæti.
ar að umtalsefni hér, að um; Það, sýndi einnig hagvirkni nýju
eitt skeið var trúleysi hans! laganna.
nokkuð haft á orði. — Annars
er það grátbroslegt, er menn
bregða hver öðrum um trúleysi,
á meðan fjöldanum gengur eigi
betur að sýna trú sína í verkun-
um, en raun ber vitni um.
Glaður var Þorbjörn og gest-
risinn heim að sækja, og aldrei
varð umræðu vant í návist
hans. Má segja um hann sjálf-
an það er hann orti um vin
sinn látinn:
— “Ætíð léztu beinann bezta
boðinn gesti úr vinar mund.
Þegar flesta fékstu hresta,
fanst þér mesta gleðistund.”
Þess er getið hér að framan,
að Þorbjörn var sólginn í allan
fróðleik, enda var hann síles-
andi og kynti sér allar menn-
ingarlegar nýjungar, svo sem
föng voru framast fyrir hendi.
Hann hafði umsjón með góðu
bókasafni, er íslendingar í Pem-
bina áttu, og stóð fyrir það
betur að vígi um bókakost en
ella. Auðnaðist honum þannig
að komast yfir mikla þekkingu
með lestri góðra bóka og fræði-
rita, þó eigi ætti hann þess kost
að njóta skólagöngu um æf-
ina.
Eins saknaði Mr. Taylor mest
að ekki var minst á í hásætis-
ræðunni. En það var háskóla-
sjóðshvarfið. Kvað hann það
undarlegt, þar sem að Mr.
Bracken hefði nú vitneskju um
það mál, og hún væri ekki leng-
ur geymd í vasa einkaritara
hans.
Á ótal fleiri mál mintist Mr.
Taylor, en á þau er hér ekki
kostur að minnast. Þingmenn
gerðu góðan róm að ræðu hans.
Síðastur talaði Mr. John
Queen. Þurfti hann fullar tvær
klukkustundir til að flytja mál
sitt. Var ræða hans hin bezta,
eins og ræður hans oftast eru.
Hásætisræðuna kvað hann enga
starfskrá vera fyrir þetta þing,
nema því aðeins að hún væri
stórum bætt. Þessvegna ætlaði
hann að gera þá tillögu, að
stefnuskrá hins nýmyndaða
stjórnarflokks í Canada, the Co-
Operative Commonwealth Fed-
eration, sé bætt við hásætisræð-
una, sem breytingar tillögu.
Taldi hann víst og áreiðanlegt,
að ekkert af því, sem stjórnin
þættist hér saman komin til að
gera, bætti að nokkru hag fylkis
búa, því það væri alt saman
! kák. Það eina sem nokkurs vert
Hann var í bezta lagi kunn- j væri, væri breyting á þjóðskipu
ur íslenzkum fræðum, sögu: lagi, eins og hinn nýi flokkur
lands ,og þjóðar að fornu og
nýju, og jafnan voru honum ís-
lenzk mál kært umtalsefni. Mun
hann ávalt hafa borið heim-
þrá í brjósti, þó eigi yrði þeirri
þrá fullnægt. —
Þorbjörn mun hafa verið um
39 ár vestan hafs, og 30 ár átti
hann heima í húsi sínu í Pem-
hefði á stefnuskrá sinni. í há-
sætisræðunni kvað hann minst
á atvinnuleysið. En hvað stjórn-
in ætlaði sér svo sem að gera
til að bæta úr því? Jú — hún
segði að menn þyrftu að vinna
ti] þess að geta lifað, en svo
héldi hún öllu í sömu skörðum
og áður, svo vinnu væri enga
bina, N. D. Á heimili hans ríkti | von um að fá. Hún heldi heil-
samúð, skilningur og friður.
Fæddur var Þorbjörn á íra-
felil í Kjós, en taldi sig Borg-
firðing. Og Borgfirðingafélag-
ið hér vestra kostaði útgáfu
ljóða hans 1914. Nokkuð mun
liggja af óprentuðum ljóðum
eftir liann, sem geymt er hjá
Hirti Þóarðarsyni í Chicago. Og
fyrst eg nefni nafn Mr. Þórð-
arsons hér, vona eg að mér leyf-
ist að geta þess, að hann reynd-
brigðum dugandi mönnum í
viðjum atvinnuleysisins eða
herleiddum eins og Faróa hefði
gert Israelsmönnum . Þegar Is-
raelsmenn hefðu farið fram á
matbjörg, hefði Faróa sagt þeim
að gera tígulsteina þó ekkert
strá væri til í þá. Og af því að
það var ekki hægt, sagði Faraó,
að þeir væru letingjar. Þegar
h^nn mintist. þessarar harmsögu
Israelsmanna, að fornu, kæmu
ist Þorbirni drengur mikill, og, sér í hug vinnan í Grassmere
styrkti hann með höfðinglegu og í viðargörðum stjórnarinnar
fjárframlagi, er heilsuleysi og í þessu fylki. Stjórnin kallaði
menn ekki letingja. En hún
segði, að þeir þyrftu að vinna.
Þó lífsbjörg væri ekki í því,
gerði það minst til. En að sjá
um að sagan endurtæki sig, í
þessu efni gæti skoðast mark
og mið Brackenstjórnarinnar, ef
breytingartillaga sín yrði ekki
samþykt.
Mr. Queen benti á, að í há-
sætisræðunni væri talað um aðl
vinna að friði. Samt væri þing-
ið sett með dunum og dynkjum
fallbyssa og með vopnuðu her-
liði. Það væri friðsamlegt eða
hitt þó heldur.
Þá gagnrýndi ræðumaður þá
stefnu stjórnarinnar, að klípa
af veitingum til mæðra og ó-
sjálfbjarga fólks til þess að geta
greitt auðkýfingum rentur af
lánum sínum, sem alveg eins
gætu skemt sér þótt þeir sæju
aldrei renturnar.
Sagði Mr. Bracken fáein orð
á eftir þessari ræðu Mr. Queens,
er lutu að því, að tillaga hans
myndi tæplega vera lögmæt.
Er þá að minsta kosti getið
þeirra er til málanna lögðu s.l.
viku um hásætisræðuna, þó
fljótt sé yfir sögu farið og á
fátt eitt minst af því, er ræðir-
menn höfðu að segja.
FIMTUGASTA ÁRSÞING.
Stórstúku Manitoba og Norð-
Vesturlandsin, I. O. G. T.
Það var liáð í Goodtemplara-
húsinu við Sargent Ave. s. 1.
miðvikudag og fimtudag. Var
þingið allvel sótt, fulltrúar mætt.
ir frá stúkunum í Selkirk og
Árborg og unglingastúkunum á
Gimli og Árborg, auk fulltrúa
og félaga frá stúkunum hér í
bænum og flestallra embættis-
manna stórstúkunnar.
Þingið var samhuga um að
vegna heimskreppunnar og örð
ugrar afkomu almennings, bæri
nú brýnni nauðsyn, til þess en
nokkru sinni fyr að starfa af al-
hug að útbreiðslu bindindis og
reglusemi í hvívetna. Var fram-
kvæmdarnefndinni falið að beita
sér fyrir útbreiðslu reglunnar
af alefli og er óhætt að treysta
henni til þess að liggja ekki á
liði sínu í því efni.
í framkvæmdarnefnd voru
kosnir og settir inn fyrir yfir-
standandi ár:
A. S. Bardal, Stór-Templar.
H. I. Gíslason, St. kanslari
Dr. S. J. Jóhannesson St. rit.
Miss G. Gunnarsson, St. V. T.
G. M. Bjarnason, St. gk.
Mrs. L. Thomsen, St. D.
Mrs. G. M. Bjarnason, St.
fræðslustjóri.
Mrs. Christiana O. L. Chis-
well, St. G. M. ungtemplara.
S. Paulson, St. G. M. löggjaf-
arstarfs.
Mrs. R. Erickson, St. Kap.
Aðrir embættismenn:
G. J. Jóhannsson, A. St. ritari
Mrs. Magnússon, St. A., D.
John Lucas, St. V.
A. Bardal, Jr., St. S.
Mælt með umboðsmanni Há-
templars, H. Skaftfeld og hefir
hann einnig sæti í framkvæmd-
amefndinni. ^
Allir embættismennirnir eru
búsettir í Winnipeg, nema Stór-
Kanslari H. I. Gíslason, sem
býr í Árborg, Man., og gæzlu-
kona ungtemplara, Mrs. Chis-
well, sem býr á Gimli, Man.
Blaðanefnd.
“Endurminningar”
Friðriks Guðmundssonar eru til
sölu hjá höfundinum við Mo-
zart, í bókaverzlun Ó. S. Thor-
geirssonar og á skrifstofu Hkr.
Fróðleg og skemtileg bók og
afar ódýr. ..Kostar aðeins $1.25.
* * *
Munið eftir að til sölu eru á
skrifstofu HeimskringlU með af-
,falls verði, námsskeið við helztu
verzlunarskóla bæjarins. Nem-
endur utan af landi ættu að
nota sér þetta tækifæri. Hafið
1:al af ráðsmanni blaðsins.
JACK SNYDAL
Það er altaf ánægjulegt að
heyra um það, þegar íslendingar
hér í álfu vinna sig gegnum
margar torfærur og erfiðleika,
upp til hárra metorða og áliis.
Okkur hafa öðru hvoru undan-
farin ár verið að berast til
eyrna sagnir um unga og efni-
lega menn, sem getið hafa sér
góðan orðstír og heiður á ýms-
um sviðum í hérlendu þjóðlífi.
Og það eru eflaust margir menn
og konur af íslenzku bergi brot
in, sem rutt hafa sér brautir
til frægðar og frama, án þess
að nokkuð hafi verið eftir þeim
tekið meðal Islendinga, er staf-
ar eðlilega af því að starfssvið
þeirra er mest meðal enskra,
út um bygðir og borgir þessa
lands. En þeir eru engu að síð-
ur íslendingar fyrir því, og gera
þjóð sinni, eða þjóðarbrotinu
óbeinlínis mikinn sóma, þó eigi
hafi þeir hátt um sig innan vé-
banda íslenzks félagsskapar.
Mig langar til að geta hér
eins landa okkar, sem ekki
hefir mikið verið ritað um, en
hefði þó átt skilið að hans hefði
verið getið fyrir löngu síðan í
íslenzku blöðunum. Hann hefir
að vísu ekki tekið mikinn þátt
í íslenzku félagslífi hér, og staf-
ar það af því, að hann hefir
haft svo mörgum og mikilsverð
um störfum að gegna í þágu
þess félags, sem hann hefir
starfað fyrir í mörg ár.
Þó má geta þess, að hann
hefir fylgst vel með íþróttalífi
íslendinga hér í borg, og hlynt
að því og stutt það og hvatt
með ráðum og dáð, mörg hin
síðústu ár. Fyrst Falcons Hoc-
key leikarana 1920, síðar í-
þróttafélagið Sleipni og nú síð-
ast Fálkana.
Þessi dugandi landi vor, sem
unnið hefir sig upp til hárrar
og ábyrgðarmikillar stöðu hér
í álfu, er Mr. Jack Snydal. —
Hann er fæddur í Boundary
Creek, eða Winnipeg Beach, er
nú er. Hann byrjaði sína lífs-
braut með því að gerast verzl-
unarþjónn í Argylebygð, eftir
að hann hafði lokið skólanámi.
Og var hann við þau störf þar til
að hann gerðist verzlunarerind-
reki frá Winnipeg. Hefir hann
haft þann starfa með höndum
í 25 ár, og 17 ár af þeim hefir
hann unnið fyrir hið alþekta
vélafélág, John Deere Plow Co.
og er hér hjá þeim enn.
í^samfleytt 12 hefir Jack Sny
dal verið fulltrúi fyrir North
West Commercial Travelers As-
sociation, og starfað í því fé-
lagi með áhuga og dugnaði, og
unnið sér traust og hylli hjá með
ráðendum sínum. Hann var
kosinn forseti þess félags árið
1922, og tvisvar hefir hann
verið endurkosinn síðan. Hann
er sá eini af öllum félögum í
norðurvestur Canada, sem þeir
hafa valið til forseta, og sá eini
Islendingur, er þeir hafa í ráðs-
deild félagsins.
Síðastliðinn desember var
Jack endurkosinn í nefnd þessa
félags, og þá með svo miklum
meirihluta, að fáir stjórnendur
hafa náð jafnmörgum atkvæð-
um.
North West Commercial Tra-
vellers Association er talið að
eiga eignir upp á $1,338.000 og
hefir í varasióði $160.000.
Aðal skrifstofa þess er í Win-
nipeg í Travellers Hall við King
St. og Bannatyne. Það hefir
útibú í öllum stórborgum vest-
urlandsins og telur yfir 5,700
meðlimi.
Eitt markmið þessa göfuga
félagsskapar er að vernda alla
verzlunar erindreka og fjöl-
skyldur þeirra.
Jack Snydal var einnig ráð-
gjafi fyrir Winnipeg 154 Coun-
cil of United Commercial Tra-
vellers of America, sem hefir
aðal skrifsofu sína í Columbus
í Ohio fylki, og stendur fyrir
leynilegum sendingum.
Fimmtíu ára afmæmli sitt
hélt N. W. C. T. A. félagið í
haust er leið, fyrstu vikuna eftir
að nýja sýningarhúsið var
opnað. (Auditorium) Þar hafði
félagið iðnsýningu fyrir Can-
ada í heila viku og var sú sýn-
ing félaginu til stór sóma og
heiðurs. C.
NÝTfZKU JARÐARFÖR.
Það er ein athöfn, kirkjuleg
athöfn, sem er orðin æfagömul
og að sjálfsögðu löngu komin
hefð á og orðin að rótgrónum
vana sem ætti að breyta og ger-
breyta — og það eru jarðar-
farir.
En það getur verið hægra
sagt en gert að brjóta æfa-
gamlar venjur. Þessar löngu
ræður og sálmasöngur ættu að
leggjast niður, og helzt að ekki
væri farið með hinn framliðna
í kirkju, því þangað á hinn
dauði lítið eða ekkert erindi,
ekki sízt hafi hann sjaldan eða
áldrei komið þar í lifanda lífi,
heldur beint frá heimili hins
látna' til hvílustaðarins sem
honum er búinn.
Stutt heimiliskveðja, vel hugs
uð og sögð, og einn vel við-
eigandi sálmur er nóg, og til-
hlýðilegust athöfn við það tæki-
færi.
Eins langt og eg fæ skilið,
þá eru þessar löngu ræður prest
anna, sem oft mistakast hrapal-
lega og eru misskildar, og hin-
ir mörgu sálmar oft óheppilega
valdir, og lögin sömuleiðis, í
kirkjunum, ekki til annars en
að draga á langinn og gera að-
stendunum sorgina og söknuð-
inn enn sárari og langdregnari.
Það er ekki að ásaka prest-
ana fyrir þetta. Þeir eru beðnir
að framkvæma þessa kirkju-
legu athöfn, og þeir meina ef-
laust alt hið bezta með ræðum
þessum, og að hugga aðstand-
endur og að draga úr söknuð-
inum og sorginni, með því að
segja þeim að þetta sé aðeins
stundar skilnaður og þeir sjái
ástvin sinn í öðru og betra lífi,
og að þetta sé ráðstöfun guðs,
vilji guðs o. s. frv.
Þetta er alt gott og blessað,
eins langt og það nær, en hefir
sára litla þýðingu. Það er senni
legast að hlutaðeigendur hafi
allareiðu myndað sér einhverja
ákveðna skoðun um endurfundi
í öðru lífi en sú ákvörðun er
nú samt sem áður ekki nógu
sterk og ákveðin, til þess að
bera sorgina og söknuðinn og
tárin ofurliði.
Nú, um að þetta eða hitt
dauðsfallið sé guðs ráðstöfun
og vilji, geta verið skiftar skoð-
anir.
Eg get vel gert mér í hugar-
luna að dauði gamalmennis, er
búinn er að slíta kröftum og
renna skeiðið, sé ráðstöfun guðs
eða tilverunnar. En þegar við
göngum upp að líkkistu konu,
sem kipt er á burt á bezta aldri
og sjá manninn hennar með hóp
af börnum á ýmsum aldri, sum
sem skilja til hlítar, hvað gerst
hefir og hvað þau háfa mist,
í kringum kistuna, þá verður
að treysta á “kaldlyndi, karl-
mensku og þor, en þú kemst ei
samt fyrir tárin. Og þér verð-
ur á að efast um að þetta hafi
verið guðs ráðstöfun og vilji.
Nei, nei, það nær engri átt.
Þetta er argasta villukenning,
og stappar nærri að vera nokk-
urskonar útskúfunarkenning,
)ví hafi konan verið góð kona
og móðir, þá er ekkert hugsan-
legra en að guð hefði einmitt
viljað láta hana lifa hjá börn-
um sínum og hjálpa til . að
gera þau að góðum og guðelsk-
andi mönnum.
Aftur á hinn bóginn. Hafi
konan ekki verið góð mann-
eskja og ekki góð móðir, sem
ekki var trúandi fyrir siðferðis-
legu og kristilegu uppeldi barn-
anna sinna. Nú, þá er hún tæp-
lega eftir kristindömskenning-
unni á sáluhjálparvegi.
Þessar glymjandi stólræður
eða líkræður, sem svo eru
nefndar, þessi gjallandi sálma-
söngur, oft og tíðum á léleg-
um sálmum (því sálmabókin
á nú ekki innan borðs nema 20
til 30 sálma, sem nokkurt skáld
skaparlegt gildi hafa), og ó-
heppilegum lögum yfir fram-
liðnum, ætti að leggjast niður.
Jarðarfarir eru orðnar svo mis-
kunnarlausar gagnvart hlutað-
eigendum, að það er engu lík-
ara stundum, en að fólk sé að
syngja til skemtunar.
Væri nú alment htið svo á,
að dauðinn sé ekkert sorgarefni,
)á væri ekki nema sjálfsagt að
syngja sem mest og hæst. En
bað verður aldrei. Það verða
æfinlega einhverjir, sem hafa
um sárt að binda, “æfinlega
einhverjir að gráta”. — Þögn-
in er tilhlýðilegust og túlkar ef
til vill bezt tilfinninguna.
Þegar þú mætir kunningja
)ínum eða vini, sem orðið hefir
fyrir þungu áfalli og þú veizt
að sorgin og söknuðurinn sit-
urum hann öllumegin, þá finst
)ér þú ekkert geta sagt, ekkert
hafa til að segja. Þið skiljið
báðir, að þrátt fyrir alt, er dap-
urlegt, sárt að deyja”. Að það
er komið sem komið er og eng-
ar ræður, engar bænir orka að
)ví verði kipt í lag aftur.
Þú getur rétt honum hönd
)ína, og í handtakinu og þögn-
inni skilur hann máske betur
hluttekningu og samúð þína,
en með hávaðasamri mælgi um
)að, sem er skeð og sársaukan-
um og söknuðinum veldur.
Þá er nú eitt í sambandi við
óessar kirkju jarðarfarir, og það
eru þessar líksýningar — eða
“líkskoðun”, eins og einn bless-
aður presturinn komst svo
heppilega að orði. Þær eru sem
næst að vera hneyksli. Það
dylst engum, sem við jarðarfarir
er, að þær eru notaðar sem aug
lýsingaskrum fyrir útfararstjór-
ann, ekki svo að skilja að eg
geti ekki skilið, að margir ná-
kunnugir þeim látna vilji sjá
hann í síðasta sinn. En þegar
útfararstjórinn gengur um í
kirkjunni og þröngvar eða jafn-
vel rekur fólk til að sjá líkið,
þá sér hver maður að hann vill
með því auglýsa verk sitt, hvað
hann hefir getað gert andlitið
fallegt og eðlilegt, eftir að þetta
miskunarlausa dauðastríð hafði
sett innsigli sitt á það.
Mér dettur í hug það sem
kona sagði við mig í vetur, að
“sér fyndist hún kenna í brjósti
um þá, að liggja hjálparlausir
og láta glápa á sig.”
Væri það nú ekki allsæmileg
refsing, fyrir heilbrigðan, lif-
andi mann, að vera látinn í
kassa, hversu upppuntaður sem
hann væri, og hafa óslitna
keðju af tugum eða hundruðum
manns að gagnrýna sig? Jú,
vissulega, það mundi enginn
gera nema ef til vill fyrir þenna
almáttuga dollar.
Því þá að bjóða látnum manni
þetta, sem kominn er yfir þau
takmörk, að geta mótmælt?
Eg býst nú við að sumir muni
segja að eg með þessari grein,
sé að ofsækja kirkjuna og krist
indóminn. En það er ekkert
fjarlægara mér heldur en ein-
mitt það. Eg veit að þetta er
mörgum viðkvæmt alvörumál,
og mér engu síður en öðrum.
En eg vildi aðeins sjá ofurlitla
breytingu á þessari athöfn —
til batnaðar.
J. B. Holm.