Heimskringla - 05.07.1933, Blaðsíða 5

WINNIPEG, 5. JÚLÍ 1933
HEIMSKRINGLA
5. SÍÐA.
gáfur sínar, eins og t. d. gamalt
hey eða smjörbelgi. Við þá
sparsemi sljóvgast skilningurinn
og dofnar, en við árenysluna
skerpist hann og þroskast.
Mér er alveg óskiljanlegt
hvemig það fólk, sem uppalið
er á íslandi og lært hefir að
lesa, skuli ekki hafa full not af
kvæðum St. G. St.
Ekki eru þar eddu kenningar,
eða hortittir til fyrirstöðu. Alt af
er hugsunin ram íslenzk, en
búningurinn auðvitað alveg ó-
vanalega glæsilegur. Tæplega
mundi það þykja glöggskygn
móðir, sem ekki þekti börnin
sín, ef þau væru færð í nýja
spjör. Ekki man eg eftir því,
að þeir sem hnjóðuðu að St. að
íyrra bragði þyrftu að fá túlk til
að útskýra borgunina, þegar
hún kom, svo mikil varð reiði
þeirra. Hefði ekkert skilist í
því, sem Stephan skrifaði um
mirmisvarða málið sæla, til
mannanna með “50 þúsund doll-
ara hnullunginn í fanginu,” þá
hefðu Winnipeg búar “haft ró-
legri nætur” fyrstu tvær til
þrjár vikurnar á eftir. Þó var
hugsana skerpan og glæsi-
menskan í framsetningunni al-
veg hin sama, hvort sem hann
skrifaði bundið eða óbundið
mál. Enginn græddi á því, að
troða illsakir við Stephan, því
harpa hans var hvoru tveggja í
s?nn stormrödduð oð strengja
mjúk. Það er gleðilegt tákn
tímanna, að Stephani er sí og æ
að aukast fylgi, beggja megin
hafsins. Varla les maður svo
blaðagrein eftir mestu fræði-
menn heima þjóðarinnar, að
ekki sæki þeir sterkustu stoð-
irnar i forðabúr Stephans. Þetta
sannar ljóslega að oft og tíðum
eru útigengnu mennirnir miklu
sannmentaðri en margir þeirra,
er staðið hafa alla æfina muðl-
andi við töðustallinn.
Látum oss því öll, þjóðbræður
hans og systur þakka af hjarta,
hinn dýrmæta fjársjóð, sem
hann eftir skildi okkur, og sem
nú breiðir fagurlim sitt yfir
bókmenta reiti vora. Og um-
fram alt gleymum ekki hinu
þögula hvílurúmi Klettafjalla
skáldsins, að gera það úr garði,
svo okkur megi sómi að verða,!
svo nútíð og framtíð megi lesa
af gullnu letri: “Hann stendur
sem hreystinnar heilaga mynd,
og hreinskilnin, klöppuð úr
bergi.”
Megi höfundur tilverunnar
æfinlega blessa okkur öllum
minningu þessa mæta manns,
og skáld-konungs, eins lengi og I
nokkurt orð er talað á voru ást-
kæra, hljómfagra, og þróttmikla '
íslenzka máli. Jónas Pálsson
DULFRÆÐI OG VÍSINDI
A þessu herrans ári 1933, las
eg í 4 hefti “Iðunnar” frá 1932,
fágæta og stórmerkilega rit-
gerð eftir Dr. Helga Péturss er
hafði að fyrirsögn: “Opinberun
Völuspá og Stjörnufræði.” Þótti
mér ritgerð sú svo stórmerk að
hún neyddi mig til að taka sig
til greina, og umhugsunar. Er
það þó ekki vanalegt að blöð
þau og tímarit er svo berast í
hendur hafi mikið af slíku á
boðstólum nú á dögum. Þessi
Iðunar-ritgerð Dr. H. P. heldur
því fram að opinberun Jóhann-
esar segi frá viðburðum er gerst
hafi á öðrum jarðstjörnum.
Verður þá fyrst fyrir að líta
ofurlítið í Opinberunar bókina
siálfa. í fyrsta kap. 10 v. stend-
ur skrifað “Eg var hrifinn í
anda á drottins degi.” Þetta er
vafalaust það sama og vér nú
köllum að falla í leiðslu
(trance). Verða frá sér num-
inn — gleyma lfkamanum, falla
í dáleiðslu — vita einungis af
andanum.
Vildi eg þá líka taka upp orð-
rétt upphaf 4. kap. í opinberun-
arbók Jóhannesar. Þar segir
=vo: (þýðing Haraldar Níels-
sonar) “Eftir þetta sá eg, og
sjá: Opnar dyr á himninum og
raustin hin fyrri, er eg heyrði,
sem lúður gylli, talaði við mig
segjandi: Stig upp hingað og
mun eg sýna þér það sem verða
að eftir þetta.” Já, vitanlega, upp
um dyrnar sem vitranamaður-
inn, eða miðillinn, var búinn að
sjá opnast á himninum og þá
var hann kominn í annan heim,
eða á aðra plánetu þetta er
stórmerkilegt og vekur upp hjá
mér viðburð frá liðinni æfi. Það
var fyrir nokkrum árum að mér
varð talað við prest einn, ekki
var hann þó íslenzkur, um 4.
kap. Ópinberunarbókarinnar.
Varð honum orðfall við, en virt-
ist þó taka það til íhugunar um
stund. Varð hans niðurstaða sú
að okkur væri víst ekki ætlað
að skilja guðs leyndardóma. En
mér fanst þetta enginn leyndar-
dómur vera og finst það því
sfður nú eftir að hafa lesið rit-
gerð Dr. H. P.
íslenzka þjóðin hefir fyr og
síðar átt ágætlega velgefnu
fólki á að skipa, bæði til sálar
og líkama. Sýndi heima þjóð-
in austur um haf það sérstak-
lega, er þeir buðu heim til sín
góðskáldinu og heimspekingn-
um héðan að vestan, St., G.
Stephansson.
Virðist mér sem við hér vestra
sýndum andlegt ætterni okkar,
ef við biðum nú heim til okkar
spámanninum og spekingnum
Þessi auglýsing- er ekki birt af The Govemment Liquor Control Commission.
Commissionin ber ekki ábyrgð á staðhæfingum um
efni vörunnar sem auglýst er.
SVALANDI
HRESSANDI
DRYKKUR
Hreinn—efnið valið af beztu tegund
og bruggunin hin fullkomnasta, er
hvorttveggja til samans ollir því að
yður fellur hann öðrum tegundum
betur.
KIEWELS
White Seal
BJÓR
Pæst i öllum klúbbum, vin-
sölubúðum eða með síma
201178 tU heima notkun-
ar, eða skrifið KIEWEL
BREWING Co. Ltd., ST.
BONIFACE, MAN.
dr. Helga Péturss, til þess að
halda hér fyrirlestra um ís-
lenzku bygðirnar og fræða okk-
ur frá fyrstu hendi á þessum
stórmerku vísinda sviðum sem
hann er orðinn kunnur fyrir að
þekkja. Væri það og stórgróði
fyrir okkur öll, sem íslenzkri
tungu unnum, því fáir eða engir
fara betur með móðurmálið
okkar en dr. H. P. Býst eg þó
við að sumum finnist ókleyft að
ráðast í slíkt nú á þessum
kreppu tímum, því auðvitað
hlytum við að annast allan þann
ikostnað er heimsókn sú hefði í
för með sér.
Vildi eg þó benda til að aldrei
er meiri þörf andlegrar upplyftu,
en þegar að kreppir. Get eg
ekki heldur haldið að slíkt yrði
neinn ofjarl, ef margar og vilj-
í ugar henaur legðust þar að
verki. Hafa íslendingar sýnt
það áður að þeir hafa brugðist
vel við, er þeir fylktu sér um
eitthvert áhugaefni og enga
! stórupphæð hefði slík heimsókn
í för með sér en andleg nautn
mikil að sjá og heyra slík göf-
ugmenni. Væri fróðlegt að
vita í gegnum blöðin, hvert ekki
yrðu fleiri til að styðja þetta
mál.
M. Ingimarsson
ISLAND OG HOLLAND
Sumarið 1928 kom hollensk ^
mentakona, Maria Simon Thom
as að nafni, til íslands. Hún |
kom hingað eins og útlendingum (
er títt, að nokkru leyti fyrir for- (
vitni sakir. Raunar vissi hún,
að fleira væri til á íslandi en
Hekla og Geysir og þekti fleiri
bókmentahugtök en “Edda” og |
“Saga”, því í Hollandi hefir í
seinni tíð verið gert nokkuð að
því að kynna mann íslandi og
íslenzkum fræðum.
Ungfrú M. Simon Thomas
varð heilluð af landi voru, og
hjá henni vaknaði löngun til að
sinna einhverju því, er snerti ís-
land. Hún er sagnfræðingur og-,
réði það því að nokkru leyti, að
hún valdi sér viðfangsefnið: ís-
landsfarir Hollendinga fyr á öld-
um. Um þær er hún nú að
skrifa doktorsritgerð og hefir
unnið að verkinu með frábær-
um dugnaði síðan 1931. Þá
kom hún hingað, til þess að
kynnast .landi voru og þjóð nán-
ara. —
Til þess að geta framkvæmt
þessa fyrirætlan sína varð M.
Simon Thomas að læra íslenzku
til þeirrar hlítar, að hún gæti
lesið sér til gagns íslenzka ann-
ála og önnur heimildarrit, sem
geyma einhverjar upplýsingar
um Hollendinga hér við land
fyr á öldum. En aðalstarf henn-
ar hefir verið fólgið í því að
rannsaka skjalasöfn í Hollandi
•og^ Danmörku. Slíku starfi er
þannig háttað, að menn sitja
yfir skjaladyngjum viku eftir
viku, mánuðum saman og leita.
Það, sm knýr þá áfram, er skip-
un samviskunnar um, að þeir
láti ekkert vísvitandi ganga sér
úr greipum. Oft líða vikur svo.
að ekkert finst markvert. Þá
ber svo við að dálítil upplýsing
finst, ef til vill á ólíklegasta
stað, og gleðin yfir því að hafa
fundið hana varðar leiðina gegn
um hið ókannaða torleiði skjala
dyngjanna.
Þetta er nú til lítils að segja
beim, sem ekkert þekkja til
handritarannsókna, en hinir vita
það. Sem dæmi þess erfiðis,
sem M. Simon Thomas hefir
orðið að leggja á sig, má nefna
að í skjalasafni í Amsterdam
einni hefir hún orðið að leita af
sér grun í nálega 20,000 skjöl-
um.
Upp af þessari miklu rann-
sókn skapast svo vonandi bráð-
lega læsileg bók um viðskifti
Hollendinga (duggara og kaup-
manna) við íslendinga fyr á
öldum. Það efni er áður ó-
rannsakað að heita má, en vit-
anlega athyglisvert fyrir ýmsra
hluta sakir.
Eg hitti M. Simon Thomas í
Kaupmannahöfn sumarið 1932,
og sagði hún mér þá undir og
ofan af um rannsóknir sínar.
Gat eg ekki annað en dáðst að
þeim áhuga, sem lýsti sér í frá-
sögn hennar. Það var auðheyrt,
að hún var gagntekin af við-
fangsefni sínu. Heima fyrir hafa
vinir hennar eins og vita mátti
oftsinnis ráðið henni til að
leggja árar í bát og hætta við
hið örðuga viðfangefni, en hún
hefir ekkert látið aftra sér frá
að ná settu marki og ekki horft
í að dveljast hvað eftir annað
langdvölum erlendis vegna rann
sókna sinna.
Mér finst rétt að skýra fs-
lendingum frá því, sem þessi
kona er að gera. Þó að rann-
sókn hennar snerti ekki síður
Holland en ísland mun íslenzk-
um fræðum verða fengur að
henni. Nýlega skrifaði M. Sim-
on Thomas mér og bað mig að
reyna að fá menn hér til að
skrifa upp og senda sér upp-
lýsingar um sitthvað það, sem
snertir Holland í íslenzkum bók-
mentum. Ef einhver kynni að
vilja votta henni samúð sína
með því að láta henni slíka vit-
neskju í té, er heimilisfang
hennar Koningsweg 1 B, Baarn,
Holland.
Sigurður Skúlason.
—Mbl.
FRÉTTARITARINN
Hann hljóp þar nokkurt hunda-
vað
og hoppa tók með penna og
blað
um hússins véin hljóðu.
Hans megna kapp það gaf ei
grið,
ef grun hann fékk um aflamið.
Hann mæltist einn að öllu við,
þar ekkjutárin flóðu:
“Eg kem til viðskrafs, kona góð,
er kúrir heima föl og hljóð
við stríðar harma-stundir.
Þinn bóndinn látni bjóst—eg
skil,
sinn bola að deyða, en punkt eg
vil,
því fyrri reyndist tuddinn til
og Teit þinn rak hann undir.
En hnýttu svo á kollinn klút,
Nú kemur næst að mæla út
og hringsóla úti á hlaði. —
Sko, til að mynda er maður þinn
nú meisinn þarna, en tarfurinn
skal standa hér. Það fól eg finn
í fjöru í næsta blaði.
á, hér þeir stóðu—og hefðin sú,
að höldur hver, er stundar bú
á rétt á lambsins lífi;
hið sama gildir kusa og kú,
þó kom á daginn önnur trú
hjá bola sjálfum, besta frú,
er brá hann sínum hnífi.
En hvað skal segja um svona
slys;
þar sýnist heildin andhælis,
þó reynast þræðir réttir:
Sko, stoltið þola og styrkleikinn
þau standast á við harminn
þinn,
því hann er brellinn, heimurinn,
og heimtar blóðgar fréttir.”
Jak. Thor.
—Lesb. Mbl.
SKRfTLUR
Dómari: Af yfirheyrslunni þyk
ist eg sjá að þér séuð saklaus
af því að hafa stolið úrinu. Þér
megið fara.
Ákærði: Á eg að skilja það
svo að eg megi eiga úrið.
* * *
í veislu nokkurri varð giftum
manni það óvart á, að taka
utan um ókunna konu. Hann
flýtti sér að afsaka þetta og
mælti.
— Fyrirgefið þér frú. Mér
sýndist þér vera konan mín.
— Það er laglegt að vera gift
yður, sagði konan bálreið.
— Nei, þér talið þá líka alveg
eins og konan mín.
Sigurdsson, Thorvaldson Co. Ltd.
General Merchants
THREE STAR IMPERIAL GASOLINE
DISTILLATE—MOBILE OILS
MARVELUBE and POLARINE
RIVERTON ARBORG HNAUSA
Phone 1 Phone 1 Phone 51-14
MANITOBA
Afgreiðsjumaður: Hérna er
góður vindill; hann getið þér
boðið hverjum sem er.
— Jú, þökk fyrir, en eg vil
fá vindil, sem eg get reykt sjálf-
ur. — ,
* * *
— Áður en barnið okkar
fæddist var hnakkrifrildi um
það milli mín og konunnar hvað
það ætti að heita. Eg heimt-
aði að það héti Karl og hún
heimtaði að það héti Friðrik.
— Nú, og hvað heitir það
svo?
— Elísabet.
* * *
— Hveð heitið þér?
— Jensína Jónsdóttir.
— Hvað gamlar ?
— 58 ára.
— Gift?
— Nei, ekki ennþá.
—Lesb Mbl.
Innköllunarmenn Heimskringlu
f CANADA:
Arnes..............................•.. F. Finnbogason
Amaranth ............................. J. B. Halldórsson
Antler .'.................................Magnús Tait
Árborg .. ..........................G. O. Einarsson
Baldur....................................Sigtr. Sigvaldason
Beckville ............................ Björn Þórðarson
Belmont .................................... G. J. Oleson
Bredenbury....................................H. O. Loptsson
Brown............................... Thorst. J. Gíslason
Calgary.............................. Grímur S. Grímsson
Churchbridge..........................Magnús Hinriksson
Cypress River..................................Páll Anderson
Dafoe, Sask., ........................... S. S. Anderson
Ebor Station...............................Ásm. Johnson
Elfros.............................J. H. Goodmundsson
Eriksdale ................................ ólafur Hallsson
Foam Lake...............................................John Janusson
Gimli......................................... K. Kjernested
Geysir.......................................Tím. Böðvarsson
Glenboro..................................G. J. Oleson
Hecla .. .. ..........................Jóhann K. Johnson
Hnausa.................................... Gestur S. Vídal
Hove...................................... Andrés Skagfeld
Húsavík.................................................John Kernested
Innisfail .......................... Hannes J. Húnfjörð
Kandahar ................................ S. S. Anderson
Keewatin..............................Sigm. Björnsson
Kristnes.......................................Rósm. Árnason
Langruth, Man............................................ B. Eyjólfsson
Leslie................................Th. Guðmundsson
Lundar ................................... Sig. Jónsson
Markerville ......................... Hannes J. Húnfjörð
Mozart, Sask............................... Jens Elíasson
Oak Point.................................Andrés Skagfeld
Oakview ............................. Sigurður Sigfússon
Otto, Man....................................Björn Hördal
Piney.........................................S. S. Anderson
Poplar Park..................................Sig. Sigurðsson
Red Deer ............................ Hannes J. Húnfjörð
Reykjavík ................................... Árni Pálsson
Riverton ............................. Björn Hjörleifsson
Selkirk........... ..'................. Jón jlafsson
Steep Rock .................................. Fred Snædal
' Stony Hill. Man............................... Björn Hördaf
Swan River............................. Halldór Egilsson
Tantallon..................................Guðm. Ólafsson
Thornhill............................Thorst. J. Gíslason
Víðir...................................................Aug. Einarsson
Vancouver, B. C ......................Mrs. Anna Harvey
Winnipegosis..........................
Winnipeg Beach.............................John Kernested
Wynyard...............................S. S. Anderson
f BANDARfKJUNUM:
Akra .................................Jón K. Einarsson
Bantry................................... E. J. Breiðfjörð
Bellingham, Wash............................ John W. Johnson
Blaine, Wash................................. K. Goodman
Cavalier ............................. Jón K. Einarsson
Chicago: Geo. F. Long, 2428 Hamlin Ave., Logan Square Sta.
Edinburg.......................... Hannes Björnsson
Garðar................................... S. M. Breiðfjörð
Grafton.................................Mrs. E. Eastman
Hallson...............................................Jón K. Einarsson
Ivanhoe................................................G. A. Dalmaún
Miltoc.................................. F. G. Vatnsdal
Minneota...............................................C. V. Dalmann
Mountain .............................Hannes Björnsso*
Point Roberts........................................ Ingvar Goodman
Seattle, Waah.........J. J. MiddaJ, 6723—21st Ave. N. W.
Svold ................................ Jón K. Einarsson
Upham ................................... E. J. Breiðfjörð
The Viking Press, Limited
Winnipeg, Manitoba