Heimskringla - 05.07.1933, Side 6

6. SlÐA.
i
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 5. JÚLÍ 1933
/
/
JQN STRAND
Saga eftir
PAUL TRENT.
Þýdd af
G. P. MAGNÚSSON.
En Jón Strand var fæddur bardaga mað-
ur, og hann ákvað að berjast meðan hann gæti
staðið og hefði krafta til þess. Þó alt sýn-
ist nú svo svart og ómögulegt þá gat eitthvað
það komið í ljós, sem yrði til þess, að hjálpa
honum til að sanna sakleysi sitt.
Þegar Cranston sagði Jóni frá því, að
Mason væri kominn og vildi fá að tala við
hann, kom honum strax í hug að Sylvía væri
þar orsök í.
“Segðu honum að eg komi strax. Svo er
hezt að þú farir að hátta og hvíla þig,” sagði
Jón.
Mason stóð á miðju gólfi og tugði ennþá
vindilinn af mesta kappi er Jón kom inn.
“Yður furðar sjálfsagt á hingað komu
minni um þetta leyti sólarhringsins,” sagði
Mason.
“Mig furðar sérstaklega á því, að þér
skulið vera svo óskammfeilinn að dyrfast að
láta mig sjá framan í andlitið á yður,” sagði
Jón stillilega.
'• “Eg geri þá yfirlýsing hér frammi fyrir yður
hr. Strand, að eg sé eftir því, sem eg hefi gert
á hluta yðar og bið yður fyrirgefningar á því.”
“Fyrirgefningarbæn yðar og eftirsjá hjálpa
mér ekki neitt. Þér hafið sært mig banasári
— sem þér ráðið ekki við að lækna. South-
wold auðsýnir enga miskun. Hvers vegna
hafið þér komið til mín?”
“Eg kem frá Southwold. Eg var að biðja
hann að halda ekki lengra með þetta mál.”
“Og fenguð afsvar?” sagði Jón og fann að
það lifnaði dálítill vonar neisti í brjósti sínu.
“Eg ætlaðist aldrei til að þetta færi svona
langt. Mín meining var að nota skjölin aðeins
til að storka yður með. Southwold og eg
héldum báðir að þér munduð ekki þráast er
þér vissuð hvað við höfðum í höndunum gegn
yður. Southwold segist ennþá vera reiðu
búinn að semja við yður.”
“Eg sem við hvorugan yðar — svo er of
seint nú að tala um satnning af neinu tagi —
þér í félagi við Southwold hafið unnið óhappa
verkið.”
“Það er auðvelt að lagfæra alt. South-
wold getur komið því til leiðar, að þér verðið
algerlega hreinsaðir af þeirri ákæru, sem nú
hvílir á yður, svo allir megi vel við una.”
“Og það yrði, að sjálfsögðu, talin heiðar-
leg leið að taka?”
“Eg veit að hann gerir það, ef þér hættið
að sýna honum mótþróa.”
“Eg geri enga samninga við hanfi á neinn
hátt, og það getið þér sagt honum. Þessi
leikur hans er ekki á enda ennþá og vafasamt
hver leikslokin kunna að verða,” sagði Jón.
“Það er slæmt. Þeir hætta ekki fyr en
þeir hafa komið yður út úr öllum stjórnmálum
og gert yður stór skaða mannorðslega.”
“Það verður ekki við því gert héðan af.
Þér hafið gert yðar hlutverk og eigið þakkir
skilið frá þeim fyrir hvað þér hafið leikið vel,
en eg er enn ekki yfir unnin. Er það nokkuð
fleira, sem þér vilduð við mig tala? Á morg-
un skulum við gera upp vora reikninga — og
svo segi eg skilið við yður fyrir fult og alt, hr.
Mason.”
“Eg veit, að þér trúið ekki hvað mér fell-
ur þetta illa, hr. Strand. Eg skildi glaður
hjálpa yður ef eg gæti þó það kostaði mig
stórfé — en eg get það ekki — eg er aflvana
til þess, Southwold heldur öllum spilunum í
sínum höndum, svo engri hjálp verður við
komið.”
“Og hann óefað spilar þeim af mikilli
list og kunnáttu svo fljótt sem hann sér sér
slag á borði. Góða nótt,” sagði Jón í storkun-
ar róm.
“Eg á eftir að bíta úr nálinni með þetta
við Sylvíu. Hún mun aldrei skilja að það
hafi verið hennar vegna, að eg gerði þetta,”
sagði hr. Mason lágt er hann hélt að Jón væri
farinn út úr herberginu. En Jón var aðeins
kominn fram að dyrunúm og heyrði því hvað
Mason sagði.
“Þér eruð víst að mælast til að eg sýni
yður meðaumkvun. Meðaumkvun eigið þér ekki
skilið frá mér, en þér eigið skilið, að eg tæki
yður og kastaði yður ofan stigan—höfuðið á
undan,” sagði Jón sem nú mátti sjá að var
orðinn reiður.
“Eg geri ráð fyrir að það ætti eg frekast
skilið. Eg get ekkert annað en endurtekið
það, að mér líður illa út af því, sem eg hefi
gert á hluta yðar. — Eg bið yður forláts,”
sagði hr. Mason lágt og í þungum hugsunum.
Svo stóð hann á fætur og gekk fram að dyr-
unum til Jóns, sem opnaði dyrnar og þeir fóru
báðir út.
Það lék storkandi hæðnisbros um varir
Jóns og Mason féll það illa. Honum fanst það
fyrirboði einhvers ills. Hann andaði áfergis-
lega að sér ferska loftinu þegar út kom, eins
og máður sem er að kafna. Svo gekk hann
hægt og þunglamalega niður stigann þang-
að sem bíllinn hans beið. Hann sýndist tíu
árum eidri en þegar hann gekk heim að hús-
inu hálfri stundu áður.
Á leiðinni heim var hann að hugsa um það,
að nú biði Sylvía eftir honum til að heyra
hvað honum hefði orðið ágengt hjá Southwold.
Hann kveið fyrir að mæta henni og verða að
segja henni, að alt sæti við hið sama og ekkert
yrði aðgert. Það fór líka eins og hann hafði
gert ráð fyrir. Þegar hann kom inn í gang-
inn, kom Sylvía hlaupandj ofan stigann móti
honum.
“Hefir þú góðar fréttir?” spurði hún áköf.
“Nei, það er ekkert hægt að gera. Eg
fór að finna Southwold; hann lætur sem
hann eigi hér engann hluta að máli — hann
leikur hvíta lambið í hjörðinni. Prá honum
fór eg svo að finna Strand. Engu tauti verð-
ur við hann komið. Hann er þrár eins og
sauðkind. Það er bara ekki laust við, að mér
standi beigur af þeim manni. Hann lætur
ekki af sinni stefnu hvað sem framundan
honum er.”
“Eg dáist að honum fyrir það. Eg mundi
ekki ganga að neinum samningum við þig
eður Southwold, ef eg væri í hans sporum,”
Sagði Sylvía og sneri sér að stiganum aftur,
til að fara upp á loft.
“Ertu að fara í rúmið? Góða nótt þá,
elsku — Sylvía. Viltu ekki kyssa mig góða
nótt?” kallaði hann á eftir henni.
En hún hélt áfram upp stigan og hvarf
honum sjónum.
Hann stóð eftir við stiga-fótinn og mændi
á eftir dóttur sinni upp stigan. Svipur hans
var þreytuiegur; þar lýsti sér ótti og örvænt-
ing. “Það bíða mín erfiðar stundir,” sagði
hann við sjálfann sig og varp öndinni.
Morguninn eftir fann hann að hlutirnir
voru honum jafnvel andstæðari en hann hefði
hugsað sér þá. Þegar hann kom ofan til
morgunverðar, fann hann bréfmiða við disk-
inn sinn. Það var bréf frá Sylvíu til hans og
hljóðaði þannig:
“Kæri faðir!
Eg álit heppilegast að eg fari af heim-
ilinu um tíma að minsta kosti. Eg hlýt að
taka mér tíma til, að verjast þér eins og þú
nú birtist mér. Eg hefi ekki þekkt hjá þér
áður slíkt hugarfar. Ó, faðir - minn.
Hvernig fórstu að falla svona lágt. Hvað
hefir orðið af þinni sjálfsvirðing, þínum
manndóm, þínu sjálfstæði, að þú skyldir
láta leiðast út í jafn hryllilegt, jafn glæp-
samlegt, jafn skammarlegt athæfi gegn
manni, sem vann þér dyggilega af öllum
sínum mætti, líkams og sálar kröftum. Eg
skammast mín svo, að eg get ekki litið upp
á nokkra manneskju. — Sylvía.
Er hr. Mason svo spurðist fyrir um dóttir
sína fann hann, að hún var farin úr húsinu
og hafði ekki skilið eftir neina leiðbeining um
það, hvert hún hafði farið.
XXXIV. Kapítuli
Jón Strand vaknaði nætsa morgun og sá
Philip Cranston standa við rúmið með dag-
blað í höndunum.
“Þú ættir að lesa þetta. Það er skammar-
legt,” sagði Philip í mikilli geðshræring.
Blaðið sem Philip var með, var eitt af
smærri blöðum borgarinnar, en hafði orð á
sér fyrir að flytja hvert mál eins og það kom
því fyrir sjónir, hver sem í hlut átti. Þó
ekkert nafn væri nefnt í sambandi við frétt-
ina, sem þar birtist, þá mátti skilja það á öllu
að það var Jón Strand, sem við var átt. Þar
var ekkert vikið frá sannleikanum svo engu
var hægt að mótmæla, en sannleikurinn var
sagður svo biturlega að hann, í þessu tilfelli,
hlaut að meiða. Það var sagt frá því, að viss
maður hefði, grandhugsað fyrirtæki og kom-
ið löggilding þarr gegn á þinginu. Mundi það
verða honum persónulega til stórgróða en til
eyðileggingar þeim flokk er hann sjálfur væri
leiðtogi fyrir.
“Skraffinnar eru alla jafna viðsjárverðir.
Mælska þeirra orsakar það tíðum, að þeir ná
taki á hugum manna um stundarsakir. En
svo fer þó oftast, að veikur þráður finst í
voðinni, sem þeir vefa, svo fyr en þá varir eru
svik í verkinu orðin augljós. f þessu sérstaka
tilfelli verðum vér að viðurkenna að vér höf-
um orðið fyrir stórum vonbrigðum þar sem
vér höfum álitið manninn, sem hér á hlut að
máli, með hærri og göfugri hugsjónir en svo,
að- hann aflaði sér auðs og frama með júdas-
ar kossi á sinn eigiun flokk, og svik við sínar
eigin skoðanir, sem hann hefr svo karlmann-
lega haldið fram, leynt og ljóst í ræðum og rit
um fram að þessum síðustu tímum.
“Vér höfum ástæðu til, að vera stoltir af
vorri stjórn og vorum stjórnmálaflokki, sem
aldrei hefir gert sig sekan í neinu sviksam-
legu við fólkið. Vér álítum það því skyldu .
þeirrar stjórnar sem nú er við völd að kalla
þennan júdas til reikningsgerðar tafarlaust,
svo engin saklaus verði hafður fyrir rangri
sök í þessu máli, og skömm
skelli þar, sem skömm á
heima.”
“Þegar Jón hafði-lesið
greinina til enda, rétti hann
blaðið til Philips, sem tók það
og sneri því við og fékk Jóni
það aftur. '
“Lestu þetta líka,” sagði
hann og benti honum á stóra
fyrirsögn er þannig hljóðaði:
Ameríku maður stofnar
stáliðn vorri í. hættu
RobiniHood
FI/ÓUR
KONUM FELLUR EJETUR AÐ BAKA ÚR
ÞESSU MJÖLI. ÞAÐ ER ALTAF GOTT.
Greinin fjallaði um verkstæðu samsteypur
hr. Masons og sýndi haéttuna sem af slíkri
einokrun gæti stafað fryir land og lýð. Þar var
þess greinilega getið að hr. Jón Strand væri
félagi hr. Masons og að einhverju leyti hluthafi
í hans miljónum, sem nú ætti að nota til að
eyðileggja atvinnuvegi fólksins. og auðga
amerízkan miljónamæring.
Nú fór Jóni að skiljast hve slóttulega
Mason hafði tekist að fleka hann inn í þetta
með sér. Sjálfum hefði honum aldrei komið
til hugar að vera þátttakandi í neinu því, sem
gat orðið til þess að skaða verkalýðin en auðga
sjálfan sig. Hann sá strax að hér var ekki
hægt að bjarga á neinn hátt. Það var þýð-
ingarlaust fyrir hann, að mótmæla nokkru
sem í þessum Blaðagreinum var sagt. Allan
þann tíma sem hann hafði verið upptekinn við
kosningarnar hafði Mason verið að bollaleggja
þessa svikamylnu án þess að minnast nokkurn
tíma á hugmyndina við hann, en þrátt fyrir
það, þó þetta væri alt á bak við hann unnið,
þá mundi enginn trúa þvf, að hann væri ekki
þátttakandi í öllu saman.
“Geturðu ekki mótmælt þessu? Þú verð-
ur að mótmæla því öllu tafarlaust,” sagði
Philip í mikilli geðshræring.
“Jú, eg get með góðri samvizku mótmælt
því öllu, sem þarna er sagt, en það mundi
enginn trúa mér. Og eg lái það ekki. Ef eg
læsi þetta um einhvern annan, þá mundi
eg trúa, að það væri alt satt um hann, jafnvel
þó Mason segði, að eg hefði ekkert um fyrir
ætianir hans og gerðir vitað, þá yrði honum
ekki trúað. Eg hefi hér engum um að
kenna nema sjálfum mér, það sem eg undir-
ritaði þessi skjöi án þess að lesa þau áður. En
það ætlar að verða mér dýrt það hugsunar-
leysi.”
“Hvað hugsarðu þér að gera?” spurði
Cranston.
“Eg ætla fyrst af öllu' að tala við Cobden
fóstra minn. — Þetta virðist of erfitt umfangs-
efni fyrir mig — hugsunarfærin eru öll á
ringulreið — eg get ekkert hugsað,” sagði Jón
um leið og hann stökk fram úr rúminu og fór
að klæða sig. Svo segir hann eftir að hafa
staðið nokkra stund á gólfinu með annan skó-
inn sinn í hendinni sokkinn niður í djúpar
hugsanir: “Eg skal berjast við þá, við South-
wold, við Mason, við þá alla. Eg er ekki yfir-
unnin ennþá.”
“Þú átt marga vini, sem munu trúa þér,”
sagði Philip daufur.
“Sá maður, sem bæri traust til mín eftir
að hafa lesið þessar blaðagreinar, væri flón.
Frumkvöðull þessa máls er Southwold, hann
hefir róið undir og lagt á ráðin. En svo munu
þeir fáir, sem trúa því, að hann sé maðurinn,
sem gerir tilraun til að eyðileggja mig. Fólk-
ið álítur hann heiðarlegann mánn. Það er
aðeins eg og anflar maður til, sem vitum hvaða
tegund af manni hann er í insta eðli sínu —
líklegur til allra hluta, óskammfeilinn og
kærulaus.”
Það flaug í huga hans sagan, sem fóstri
hans hafði sagt honum um Southwold, og lifn-
aði von í brjósti hans um, að skeð gæti, að
honum tækist að hagnýta sér hana gegn
Southwold í viðureigninni við hann. En sú
von dó út samstundis. Það var of viðkvæm
saga — það vopn mátti hann ekki nota.
Er Jón hafði lokið við morgunverð, fór
hann upp á loft að finna Joyce.
“Ósköp ertu eitthvað þreytulegur í morg-
un, vinur minn,” sagði hún, er hún hafði kyst
hann góðann morgun.
“Nú ætla eg inn til frænda þíns og hafa
langa samræðu við hann. Eg ætla að biðja
þig að sjá um að við verðum ekki ónáðaðir '
meðan.” - /
“Sjálfsagt, vinur minn, ef þú æskir þess,”
sagði hún og lagði hendurnar yfirum hálsinn
á honum og kysti hann blítt og innilega.
“Ást þín, Joyce, er það eina, sem eg á, en
það er líka dýrmæt eigð,” sagði Jón.
Cobden sat að morgunverði, í morgun-
slopp sinum, þegar Jón kom inn til hans. Það
var hans gamall vani, sem Joyce hafði ekki
getað vanið hann af, að koma fáklæddur í
morgun úlpu sinni, til morgunverðar.
“Þú ert eitthvað svo óglaður á svipinn
þennan morgun, fóstri minn„” sagði Jón um
leið og hann tók sér sæti, og fór að fylla pípu
sína með tóbaki.
“Það má segja það sama um þig, drengur
minn. Þú hefir alls ekki útlit hins ástríka
unnusta. Hvað hefir komið fyrir þig, Jón?”
“Ljúktu við morgunverðinn þinn, og svo
skal eg segja þér frá því öllu saman,” sagði
Jón ósköp rólegur.
“Eg er nú búinn að borða,” sagði Cobden
gamli um leið og hann saup það síðasta úr
kaffibollanum.
Þeir færðu svo stólana sem þeir sátu á
fyrir framan arininn og settust þar andspænis
hver öðrum. Þeir sátu báðir þegjandi um
stund. Cobden var að bíða eftir því, að Jón
byrjaði en Jóni fanst hann ómögulega geta
sagt fóstra sínum frá því, sem hann hafði
lesið á blaðinu.
“Eg heyrði í nótt að Joyce var að gráta,
og í morgun er eg spurði hana hvað að henni
hefði gengið, þá neitaði hún að segja mér það.
Eg vona bara að ykkur hafi ekki orðið sund-
urorða í gærkveldi,” sagði Cobden, með ó-
vanalegri einbeittni í röddinni, er honum var
farið að leiðast eftir því að Jón tæki til máls.
“Eg er hræddur um, að mínir dagar, sem
stjórnmálamaður, sé taldir, fóstri minn. En
það hefir ekkert að gera við tilfinningar Joyce
í gærkvöldi,” sagði Jón og hélt svo áfram að
segja gamla manninum frá því, sem hann las
í blaðinu og hans álit á afstöðu sinni til fólks-
ins í málinu.
Cobden gamli hlustaði með sérstakri eftir-
tekt. Hann tók aldrei fram í fyrir Jóni né
trúflaði hann. En þegar Jón kom þar að í
frásögninni, sem skýrði frá samsæri þeirra
Masons og Southwolds, lét hann augabrýr síga
og varð nærri illmannlegur á svip.
“Eg var búinn að segja þér, drengur minn,
að Southwold væri sá óþokki, sem svifist
einksis. Eg held að það sé nú kominn tími fyrir
mig að taka til minna ráða,” sagði Cobden
heiftarfullur á svipinn.
“Það er ekkert, sem þú getur gert héðan
af,” sagði Jón.
“Ekki að trufla mig — lofaðu mér að
hugsa í næði,” sagði gamli maðurinn og sá
Jón að óstyrkur var á honum. *
Hann sat lengi og hugsaði, og þegar hann
tók til máls, var hann orðinn rauður í framan
af heift og beit orðin sundur um leið og hann
| talaði þau.
“Eg verð að fara og finna Southwold. Eg
skal knýja hann til að viðurkenna sakleysi þitt
og opinbera það fyrir alþýðu.”
Þú hefir ekkert vald yfir honum. Þú
getur aðeíns hótað honum að kunngera al-
menníngí sögu, sem er þrjátíu ára gömul.
Hann mun skora á þíg að gera hvað sem þér
best Iíkar. Hann mun kalla þig ósanninda
mann að öllu sem þú kant að segja um hans
liðnu æfí. Hann mun ekkert hræðast hótanir
þínar,” sagði Jón.
“Eg hefí ekki sagt þér alt ennþá. Eg hefi
eitt vopn ennþá, sem eg þó veigra mér við að
nota á hann. En ef hann neítar að gera þér
rétt til þá ---" Og gamli Cobden féll aftur
í þungar hugsanír, og fingur hans slóu smá-
högg ofan f stólbríkína.
“Láttu þetta ekki hafa áhrif á þig. Haltu
áfram þinni starfsemi, rétt eins og ekkert
hafi ískoríst. Mættu öllum glaður og skraf-
hrefin eins og þitt er eðli og sneiddu þig ekki hjá
neinum. Ef eínhver ber á þíg þær sakir, sem
á þíg eru bomar f þessari blaðagrein, þá berð
þú stíft á mótí því, að þær sakir sé sannar.
Eg ætla að klæða mfg f snatrí, og mig vantar
svo að sjá þig eftír tvær klukkustundir. Hvar
verður þú þá?"
“Eg þarf að fara á flokksfund þennan
morgun.”
“Þú getur ekki sannað, að Southwold hafi
verið viðriðinn þetta samsærí. Það verður bara
maður mót manní þar," sagðí Cobden hugs-
andi.
“Og hverjum okkar verður svo trúað, mér
eða forsætísráðherranum sjálfum? Eg kem
heim svo fljótt, sem íundínum er lokið. Þú
lýtur út fyrír að vera veikur, föstri minn. Eg
held að þú ættír ekkert að fára út í dag.’”
“Það er nú ekki til neins að tala um
það. Eg fer að fínna Southwold — veikur eða
ekki veikur,” sagðf Cobdén ákveðinn.
\