Heimskringla - 27.09.1933, Síða 6

6. SlÐA.
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 27. SEPT. 1933
JON STRAND
Saga eftir
PAUL TRENT.
Þýdd af
G. P. MAGNÚSSON.
“í>að er bezt, að eg fari nú niður af pallin-
um,” sagði hann svo til Sylvester. Gekk síðan
niður tröppumar — hann var óstyrkur.
Sylvester laut að fundarstjóra og talaði
til hans nokkur orð. Síðan hóf hann mál sitt
til fundarins:
“Áður en eg hafði nokkra hugmynd um
það, að hr. Mason hefði ákveðið að tala hér á
fundi í dag og gera sína yfirlýsing, hafði eg á-
kveðið að lýsa yfir á þessum fundi, fullu trausti
mínu á hr. Strand. Strax sem eg heyrði það
borið á þann mann að hann hefði svikið land
sitt og þjóð, vissi eg, að slíkt var aðeins til-
búningur til að skaða hann — til að ryðja
honum úr vegi. Eg hefi aldrei átt skifti við
heiðarlegri pólitískan andstæðing en hr.
Strand. Þess hefir verið getið í blöðum lands-
ins, að eg mundi sækja móti honum í þessum
í höndfarandi kosningum, en sannleikurinn er
sá að mér hefir aldrei komið neitt slíkt til
hugar, og eg vona að enginn sæki móti hon-
um og að hann verði endurkosinn mótsóknar-
laust. En fari svo, að það verði ekki, þá veit
eg að þið kunnið að meta góðan mann, og gef-
ið honum atkvæði yðar; eitt og öll af yður, hér
í kjördæminu. Yður er öllum kunnugt um,
fyrir hvaða ástæðu þessi fundur var kallaður.
Hann hefir náð tilgangi sínum. — loftið hefir
hreinsast og vér vitum öll nú, að hr. Strand
hefir verið hafður fyrir rangri sök og honum
gert stórkostlega rangt til. — Hann hefir bor-
ið ranglætið eins og hetja og aldrei hopað
hársbreidd frá sannleikanum — þíað eru menn-
irnir sem skilið eiga fylgi og samhygð, sem
taka sannleikann fram yfir alt annað. Eg geri
ekki ráð fyrir, að þér óskið eftir að hr. Strand
flytji ræðu að þessu sinni, hann er þreyttur
maður og þarfnast nú hvíldar. Eg fer nú að
endingu fram á það við yður, að þið látið í
ljós traust yðar á hr. Strand og þá á-
kvörðun yðar að senda hann aftur á þing, sem
erindsreka yðar fyrir næsta kjörtímabil, með
því að standa á fætur og klappa lóf í lófa yfir
því, að eiga völ á öðrum eins manni og hr.
Strand er, fyrir erindsreka yðar á þingi.”
Sylvester hafði ekki fyr slept síðasta orð-
inu en allir voru staðnir úr sætum sínum og
glymjandi lófaklapp dundi við í öllum salnum.
Þegar svo fólkið hafði tekið sæti sín aftur,
bætti Sylvester við mál sitt:
Eg veit að hr. Strand verður sendur á
þing að þessu sinni og að hann fer það, sem
réttur og sléttur þingmaður — eg veit einnig,
að síðar meir — og þess verður ekki langt
að bíða — sendið þér hr. tSrand á þing, sem
ráðgjafa og síðast sem forsætisráðhprra. Þá
hefir hann öðlast æðstu stöðu landsins, og
hann á hana skilið.”
XLV Kapítuli.
Jón veitti öllu sem fram fór á fundinum
náið athygli; tók eftir svipbreytingum manna;
hreyfingum þeirra í sætunum og keimnum í
róm þeirra.sem sögðu eitthvað. Svipur hans
var kuldalegur og einbiettur, en þó góðmann-
legur. Þegar Mason byrjaði mál sitt, tók
hjartað í Jóni að slá örara og roði færðist í
andlit hans. Það lifnaði einhver von hjá hon-
um um það, að þessi maður kæmi sér út úr
ógöngunum, og eftir því, sem talið varð lengra
hjá Mason, eftir því óx vonin hjá Jóni. En
bann sýndi þess engin ytri merki. Hann þorði
ekki að líta í kring um sig, því hann var sér
þess meðvitandi að Joyce væri að horfa á
hann, hvar sem hún væri í salnum. Og hann
vissi að ef augu þeirra mættust þá mundi
hann tapa stjórn á þeim rólegu stellingum,
sem hann var búinn að koma skapi sínu í.
Hún hafði komið með þeim Syllvester og
Coru. Hvað voru þau síðarnefndu að vilja til
Loamshire? Cora hafði sagt honum, að hún
tryði ekki sögunum sem gengju um hann —
kanske að hún hafi fengið Sylvester til að
koma með sér. En þegar Sylvester gekk upp
á ræðupallinn og talaði til fundarins á þann
hátt sem áður er getið, fyltist hjarta Jóns
þaklætis tilfinning til þess manns, sem þannig
gæti komið fram gegn manni, sem verið hafði
keppinautur hans í stjómmálum og í — ásta-
málum.
Hann hlustaði á lófaklappið og fagnaðar
ópin gagntekinn af hrifningu. Var það mögu-
legt að þessi mannfjöldi hefði breytt þannig
um skoðun sína á jafn stuttum tíma? Fáum
augnablikum áður hafði þessi mannfjöldi litið
á hann sem föðurlandssvikara, og naumast
nein hegning honum of ströng í þeirra huga,
en nú hófu þessir sömu menn hann skýjunum
hærra með lofi og fagnaðarópum.
Jón gerði tilraun til að standa á fætur, en
fætur hans neituðu að bera hann svo hann
varð að setjast aftur. Hávaðinn í salnum
rénaði og nafn hans var hrópað. Sylvester,
sem sat við hlið Jóns lagði hönd sína á kné
hans og mælti.
“Treystirðu þér til að ávarpa fundinn
með nokkrum orðum?”
Jón tók hendi hans og þrýsti henni vina-
lega. Allur óstyrkur var nú horfinn með öllu
og hann stóð á fætur. Það var ekki hægt
að sjá á svip hans að þar á fundi hefði nokk-
uð það farið fram er snerti hann sjálfann á
einn eður annan hátt. *
“Kæru vinir, konur og menn!” byrjaði Jón
og um leið datt í duna logn í salnum svo
heyra hefði mátt saumnál detta á gólfið. “Eg
er glaður yfir því, að þið vitið nú sannleikann
í þessu máli eins og hann er. Mér hefði ekki
verið mögulegt að safna nægum kröftum til
að koma hér fram fyrir yður í dag, ef eg hefði
ekki haft það á tilfinning nýnni ,að mörg af
yður tryðu ekki sögunum um mig og bæruð því
fult traust til mín. Eg get þó ekki láð þeim, sem
trúðu sögunum og skoðuðu mig sekan. Það
útheimtir kjark að koma fram eins og hr.
Mason kom hér fram í dag. Það útheimtir af-
burða mikið sálarþrek að koma — ótilknúður
— fram fyrir fjölda af fólki, eins og hér hefir
verið á fundi í dag, og játa á sig glæp. Ef
kaldur gustur hefir leikið frá hjarta mínu til
þess manns, þá e>* hann með öllu horfinn nú.
Hvað viðkemur hr. Sylvester þá verð eg að
viðurkenna að eg á engin orð, sem geta lýst
þakklætistilfinning minni til hans.”
Gleði óp gall nú við hvaðanæfa í salnum
og Jón varð að bíða nokkra stund þar til hann
gæti haldið áfram máli sínu.
“Mér finst eg nú mega eiga von á, að
þér sendið mig til baka á þing, sem erinds-
reka yðar. Eg hefi liðið mikið undanfarinn
tíma fyrir þá tilhugsun, að starfsemi mín
í opinberar þarfir yrði nú að taka enda. En nú
lít eg björtum augum á framtíðina, og — og
— eg þakka yður öllum.”
“Nú er best fyrir okkur að fara,” sagði
Sylvester og þakkaði fundarstjóranum fyrir
hans góðu fundarstjórn. Fóru þeir Jón svo
ofan af ræðupallinum.
Stúlkurnar þrjár voru inn í biðsalnum en
hr. Mason var þar ekki . Jón heilsaði Coru
fyrst, með handabandi, síðan Sylvíu en síðast
Joyce.
“Eg er svo glöð, að eg ræð mér ekki fyrir
gleði,” sagði Joyce í lágum róm er þau höfðu
heilsast. Hún skalf af geðshræring.
“Og eg er stolt af föður mínum,” sagði
Sylvía. “Eg hefði aldrei trúað því, að hann
gæti þetta — hann er svo stór upp á sig. Fólk
getur kállað hann hvaða nöfnum sem það vill,
en honum hefir farist eins og manni sæmir.
að lokum. Eg er stolt af honum,” endurtók
hún.
“Við erum öll stolt af honum og eigum
honum mikið að þakka — undir kringum-
stæðunum,” sagði Jön hæglátlega.
“Nú skulum við öll fara saman yfir á
gistihúsið og hafa sameiginlegan kveldverð,”
sagði Sylvester og leit spurningarfullu augna-
ráði til Coru.
Hún sá hvað í huga hans bjó og segir:
“Það líkar mér ágætlega vel,” og fóru þau
svo að týgja sig af stað.
Er þau opnuðu dyrnar á biðsalnum, mætti
þeim mannþyrpingin í ganginum.
“Þama er hann ” kallaði einhver og áður
en Jón vissi af var hann kominn á loft og
sestur á axlimar á tveim mönnum er samsíða
gengu og báru hann þannig.
Innan um hróp og sköll var hann þannig
borinn yfir á gistihúsið. Þeir létu hann niður
fyrir utan dyrnar og hann fór inn, en hópurinn
var kyr fyrir utan. Þeir voru á þennan hátt
að reyna að bæta fyir það ranglæti, sem þeir
fundu að þeir hefðu sýnt honum.
Þau báðu um að kvöldverður yrði færður
sér inn í prívat herbergi þar, sem þau gætu
neytt hans í næði. Og er þau voru sest undir
borð, heyrðu þau enn hávaða og fagnaðar
ópin úti fyrir. Joyce brosti svo ánægjulega er
hún hlustaði til þeirra útifyrir. Hvort sem það
var af tilviljun bara eða af ásettu ráði gert þá
hafði þessi litli hópur, sem nú sat að kvöld-
verði, raðaö sér þannig að borðinu, að Jón sat
við hliðina á Joyce; Sylvester við hliðina á
Coru og Philip og Sylvía höfðu passað sig að
vera ekki langt hvert frá öðru. Það var þögn
meðan á máltíðinni stóð. — Nú hafði tungan
hvíld — nú töluðu hjörtun sínu þagnar máli.
Þjónn kom með boð til Jóns að fregnritari
blaðsins “Morning Herald” væri kominn og
vantaði að fá að tala við hann.
“Eg vil ekkert hafa með það blað að gera,
og eg neita að tala við fréttaritara þess,”
sagði Jón. Með þau skilaboð fór þjónninn.
“Eg hefi enga ástæðu til að elska “Morn-
ing Herald,” sagði Jón til Sylvesters er þjónn-
inn var farinn.
“Eg hefði hugsað ekki. — Þeir voru þeir
fyrstu til að bíta þig í hælinn þegar þeir álitu
að þú værir orðinn undir,” sagði Sylvester.
Svo sneri hann til Coru og mælti:
“Var það ekki þess virði?”
“Jú, vissulega — en samt — samt virðist
hr. Strand ekki vera lukkulegur. Hvað skildi
það vera, sem amar að honum?”
“Já, þú hefir rétt að mæla, Cora. — Eg
er alveg hissa,” sagði Sylvester eftir að hafa
athugað svip Jóns nákvæmlega.
Joyce hafði einnig orðið vör við hið sama
— hún sá að eitthvað amaði að Jóni og hon-
um leið illa yfir því, að sjá hann svona óglað-
ann. Og þau höfðu öll rétt fyrir sér. Nú var
Jón kominn gegn um þá þraut er legið hafði
þyngst á huga hans um tíma, og nú hafði
gripið hann hugsunin um það, að Southwold
skildi vera faðir sinn. í hjarta sínu var hann
glaöur yfir því, að hafa ekki þurft að draga
nafn Southwold inn í þetta ógeðfelda mál, því
þrátt fyrir alt, þá var hann þó faðir hans.
Nafnlaus sonur — það var það, sem gerði
hann hugsjúkann. — Hvað myndu vinir hans
hugsa, ef þeir vissu, að í augum laganna ætti
hann engann föður — þeir mundu fyrirlíta
hann. Svo mundi hann eftir því, hvemig Joyce
hafði tekið þeim tíðindum — en svo var ekki
takandi márk á því — hún elskaði hann, og
það hlaut að gera allan mismuninn.
Sylvester lyfti ölglasi sínu upp og sagði:
“Strand Eg drekk framtíð þinni skál.”
Stúlkurnar þrjár og Philip klöppuðu lófum.
Er þau höfðu lokið við kvöldverðinn, sagði
Sylvester við Coru, að áliðið væri orðið
og tími til að halda af stað. En er hann slepti
síðasta orðinu, var hurðinni hrundið upp og
inn kom hr. Mason.
“Strand Segðu til ef eg er óvelkominn
hingað inn,” sagði hann alvarlegur á svipinn.
Sem svar við spurningunni stóð Jón á
fætur og gekk móti miljónamæringnum og
rétti honum hönd sína. Mason tók í hönd
hans en snýr sér svo til dóttur sinnar.
“Jæja,” sagði hann í spurningar róm.
Hún skildi við hvað hann átti; gengur til hans
og leggur handleggina um háls honum og
kyssir hann blíðlega.
“Eg er glaður að þetta er afstaðið. Sylvía
nú kemur þú heim með mér? Svo tökum
við næsta skip til New York,” sagði hann, og
hún sagði ekkert á móti þessari ákvörðun
hans.
Cora hafði fært sig nær Jóni og lagði nú
hendina á öxl hans.
“Þú getur ekki trúað því hr. Strand hvað
eg gleðst yfir því, að nú er alt komið í lag. Eg
var svo hugsandi út af kringumstæðum þínum.
— Nei, það er ekki von, að þú trúir mér,”
bætti hún svo við raunaleg á svipinn.
“Þú hefir gert mikið fyrir mig, Cora —
þú og hr. Sylvester,” sVaraði Jón í talsverðri
geðshræringu.
“Cora hefir alla jafna haldið því fram, að
þessar sögur væru ekki sannar og, að þú
værir ekki sekur um það, sem á þig var borið,”
sagði Sylvester.
“Eg vona að eg megi álíta mig sem vin
yðar og Joyce,” sagði Cora til Jóns.
“Eg er þér sérstaklega þakklát, ungfrú
Cora, fyrir það, sem þú hefir gert fyrir hr.
Strand — og mig. Eg veit að þú hefir átt
þinn þátt í því, að fá hr. Sylvester til að gera
það, sem hann hefir gert til þess, að hjálpa hr.
Strand,” sagði Joyce í talsverðri geðshræring.
“Hr. Sylvester þurfti enga hvatningu til að
gera það sem hann gerði. Robert, nú er eg til
að fara. Góða nótt, hr. Strand.”
Og ungfrú Cora kvaddi þau öll með handa-
bandi og fór svo af stað með Sylvester. Eftir
að þau voru farin, ríkti alger þögn meðal
þeirra, sem eftir voru. Það var Philip, sem
fyrstur tók til máls.
“Hún er góð stúlka — virkilega góð
stúlka.”
“Já, hennar hátign hefir verið að spila
heilmikið af trompum nú upp á síðkastið,”
sagði hr. Mason kæruleysislega. “Finst ykkur
ekki, stúlkur, að tími sé tilkominn fyrir ykkur
að fara að komast í rúmið. Þið hljótið að
vera orðnar' uppgefnar eftir öll þessi ósköp
sem á hefir gengið í dag.”
Sylvía kysti svo föður sinn góða nótt.
Joyce gekk yfir til Jóns hvatlega, en stanzaði
snögglega fyrir framan hann eins og hann
hefði rekið jámflein í hana. En það var svip-
ur hans sem kom henni til að stanza svona
snögglega.
“Jón Þér líður eitthvað mikið illa í
kvöld. Hvað er það, elsku vinur minn, sem að
þér gengur?” spurði hún lágt.
En hún þurfti ekki að spyrja hann; hún
vissi of vel hvað það var, sem angraði hann
að þessu sinni — og hún hataði Southwold
af öllu sínu hjarta. Jón hafði þennan dag
unnið sigur á einum stórum örðugleika en
það hangdi annar yfir höfði hans, eins og
þrumu ský — og það virtist engin vegur til, að
sveifla því á burt.
“Góða nótt, elsku Joyce. Síðar færð þú
til hans blíðlega og roði færðist í kinnar
hennar,
“Góað nótt, elsku Joyce. Síðar færð þú
skilið betur hversu mikiö þú hefir gert fyrir
mig. Nú þarf eg að fara að starfa — og eg
skal vinna sigur — vinna nafn fyrir sjálfan
mig — og þá — hann andvarpaði en kláraði
ekki setninguna til fulls en augu hans sýndu
Joyce hver endir þeirrar setningar hafði átt
að vera .
Hún flýtti sér að þrýsta hönd hans og
snúa sér frá honum, því hún fann, að það
mundi erfitt fyrir sig að halda til baka tárum,
sem voru að koma í augu hennar, og hana
vantaði ekki, að hann sæi þau. Joyce fór svo
út úr stofunni og Sylvía á eftir henni .
“Því sagðir þú mér ekki að fara út?”
spurði Mason er þær voru farnar.
“Af því, að eg held að eg skilji þig rétt, hr.
Mason. 1 virkilegleika munt þú aldrei hafa
ætlað að skaða mig,” sagði Jón.
“Nei, það ætlaði eg aldrei að gera. Það
var þess — eg finn ekkert hentugt nafn yfir
hann nú í bili — þessi Southwold. Það var
rétt komið að mér í dag, að segja alla söguna.
— En þeir heðfu ekki trúað mér. Það var
þess vegna, að eg gerði það ekki. Hvernig
sem á alt er litið, þá hefi eg gert þér mikið
illt, og til að sýna þér að litlu leiti, að eg
viðurkenni þá yfirsjón mína, hefi eg sent dá-
litla bankaávísan til þíns banka, sem skuli fær-
ast inn í þinn reikning þar. Upphæðin er ekki
stór, og ef þér liggur á meiru, þá gerir þú svo
vel og lætur mig vita það.”
“Eg get ekki tekið við því,” sagði Jón
brosleitur. “í sannleika sagt þá skulda eg þér.”
“Vitleysa. Ef þú höfðaðir mál á hendur
mér þá mundi hvaða dómari sem er hafa
dæmt þér þungar skaðabætur.”
“Eg óska ekki eftir neinum skaðabótum
af því tæi. — Þegar eg rétti þér hönd mína
rétt núna, meinti eg að það skildi tákna það,
að það liðna væri þurkað burt og gleymt.”
“En mig vantar að bæta fyrir það á ein-
hvern hátt sem eg hefi gert yður rangt til. Eg
hefi ákveðið að fara baka til New York og
vantar mig að þér séuð minn umboðsmaður
hér. Eg skal lofa því að . ekkert líkt þessu
skal koma fyrir aftur af minni hendi.”
“Eg hefi komist að þeirri niðurstöðu, að
stjórnmálastarfsemi getur ekki samrýmst
neinni annari starfsemi,” sagði Jón. “Eg hefi
því ákvarðað að reyna að lifa á þingmanns-
launum mínum, þó þau séu smá.”
“Þingmannslaun yðar nægja ekki til að
framflytja yður og konu; því nú veit eg að þér
farið að gifta yður.”
“Nei. — Eg mun aldrei gifta mig,” sagði
Jón raunalegur.
“Hvað er þetta maður? Eg hugsaði að—”
“Eg mun aldrei gifta mig. — Þér hafið
gert mér tilboð ,sem eg get því miður ekki
þegið. En eg er samt reiðubúinn að þiggja
greiða af yðar hendi.”
“Það eru góðar fréttir. Hvað er það? Ef
það er eitthvað sem er á mínu valdi að gera
fyrir yður þá hikið ekki að láta mig vita hvað
það er.”
“Eg skal ekki fara fram á neitt sem er
yður ómögulegt, þessi ungi vinur minn
hérna----”
“Já, eg hefði mátt vita það,” sagði Mason
áður Jón hafði lokið við setninguna og leit yfir
til Philipis. “Þér hafið rétt að mæla er þér
kallið hann ungann — hann er einungls
drengur.”
“En tíminn lagfærir þann galla. En nú
held eg yður að loforði yðar.”
“Eg mun efna loforð mitt — en ef til vill
lofa eg tímanum að framkvæma ögn af sínu
starfi áður. Það éru aðeins nokkrir dagar
liðnir síðan eg gerði honum tilboð, sem hann
neitaði.”
“Ef til vill hefir hann á þeim tíma verið
að gera að vilja Sylvíu dóttur yðar.”
“Þér hafið efalaust rétt að mæla. Eg
skal hugsa um þetta. Góða nótt, Hr. Strand.”
Hann hneigði sig til þeirra beggja, og fór
síðast út, en Philip tók ekki eftir því að Mason
var að kveðja hann. Hugurinn var annarstað-
ar.
“Þú hefir reynst mér góður og tryggur
vinur, Philip,” sagði Jón er þeir voru orðnir
tveir einir eftir, og tók í hönd hans. “Eg veit
ekki hvernig eg hefði komist af undanfarin
tíma án þín. Það var lánsdagur fyrir mig er
við hittumst.”
“Eg er að hugsa til Joyce. Finst þér, að
þú hafir komið sanngjarnlega fram við hana?
Þú talar um að eg hafi reynst þér trúr og
tryggur en minnist ekkert á trygglyndi henn-
ar,” sagði Philip.
“Eg mun aldrei gleyma því heldur. Eg
veit að þú skilur það ekki, Philip, hvaða sálar-
kvalir eg hefi liðið við, að þurfa að sýna
henni kulda viðmót einmitt á þeim tíma sem
hjarta mitt þráði fremur öllu öðru að taka
liana í fang mér. — Eg gæti verið sá lukku-
legasti maður í heiminum núna í kvöld, en í
þess stað er eg að mörgu leiti sá óhamingju-
samasti.”
“Vilt þú ekki lofa mér að vita um hvað
angrar þig mest á þeirri stundu sem þú hefir
unnið svo stórkostlegan sigur og ættir að
vera glaður og tyamingjusamur?”
“Eg get það ékki, Philip. Héðan í frá ætla
eg mér, að hugsa einungis um mitt starf.
Innan skamms mun eg taka sæti mitt aftur í
þinginu, og þar verða menn, sem skulu finna
til þess afls, sem eg hefi yfir að ráða. Það
koma fyrir tímar ,sem eg skil sjálfann mig alls
ekki, og nú eru þeir tímar yfir mér.”