Heimskringla - 08.11.1933, Page 1

D. D. Wood & Sons Ltd.
Verzla með ryklaus kol og
kók. “Þeir hafa lagt til
hitann á heimilunum í
Winnipeg síðan ’82”
Símar 87 308—87 309
D. D. Wood & Sons Ltd.
Eíinka útsölumenn í Winni-
peg á hinum frægu “Wild-
fire” kolum er ábyrgst eru
hin beztu.
Símar 87 308—87 309
XLVIII. ÁRGANGUR.
WINNIPEG MIÐVTKUDAGINN 8. NÓV. 1933
NÚMER 6.
StyrktarsjóSur Heimfararnefndar
Þjóðræknisfélagsins
Á tólfta ársþingi Þjóðræknis- sem tryggilegastan og örugg-
félagsins 25. febr. 1931, lagði astan hátt. Reikninga sjóðsins
Heimfararnefnd félagsins fram skal birta árlega í árbók há-
ítarlega skýrslu um starf sitt í skólans.
sambandi við heimförina 1930. ■ 3. gr.
í skýrslu þessari gat nefndin
þess að hún hefði, með einróma
saniþykki, allra nefndarmanna,
ákveðið að verja því fé, er í
hennar vörzlum kynni að verða,
eftir að allar skuldir væri
greiddar er stafað hefðu af
undirbúningi heimfararinnar, til
sjóðsstofunar er gefinn yrði
háskóla íslands. Samþykti þing-
ið þessar ákvarðanir nefndar-
innar, og bað hana áð ganga
frá þeim störfum er enn væri
ólokin, í sambandi við þetta og
fleiri mál, er nefndin hafði haft
með höndum. Varð nefndin
við þeim tilmælum og er nú
verki því öllu lokið.
í sjóði urðu eftir hjá nefnd-
inn að meðlögðum bankavöxt-
um eftir að allar skuldir voru
greiddar, $2,882.75 og var meg-
inið sent heim á síðastliðnu
vori (18. maí) til háskólaráðs-
ins en afgangurinn á þessu síð-
astliðna sumri. Nemur fé þetta
í íslenzkum peningum kr. 13,
728.90. Er nú viðurkenning kom-
in frá háskóla rektor dr. Alex-
ander Jóhannessyni og háskóla
ritara hr. Pétri Sigurðssyni fyrir
sendingunni, dagsett 12. okt. og
send ritara Þjóðræknisfélagsins.
Viðurkennirtgin frá háskóla rit-
ara er á þessa leið:
Gjöf
Heimfararnefndar
Þjóðræknisfélagsins 1930
Eg undilrrítaður hefi fydir
bönd Háskóla íslands veitt mót-
töku og lagt inn á viðskiftabók
við Landsbanka íslands nr.
Ö3479 undir nafninu “Gjöf heim-
fararnefndar Þjóðræknisfélags-
ihs 1930”:
Canadiskir dollarar $2,525
dregið á dr. Rögnvald Pét-
ursson 18. maí, þ. á. gengi
4.80 ......... kr. 12120.00
a.
b.
Kvaran.........kr. 1608.90
Samtals .......... kr. 13738.90
(undirritaður)
Pétur Sigurðsson
Háskóla ritari
Höfuðstól sjóðsins má aldrei
skerða, og skal jafnan ár hvert
leggja að minsta kosti \ hluta
af tekjum sjóðsins við höfuðstól
hans.
Þeim hluta af tekjum sjóðs-
ins, sem eigi skal lagður við
höfuðstól hans samkvæmt
framansögðu, skal verja til að
efla andlegt samband milli ís-
lendinga—austan hafs og vest-
an—og enskumælandi þjóða,
svo sem með því, að styrkja
námsmenn frá þeim til náms
hér eða íslenzka námsmenn til
náms þar, með því að fá hing-
að mentamenn af þeim þjóðum
til fyrirlestrahalds eða senda
fyrirlesara héðan til fyrirlestra-
halds þar, eða með því að
styrkja útgáfu rita, sem verða
mega þessu sambandi til fefling-
ar.
4. gr.
Háskólaráðið ræðuf úthlutun
fjár úf sjóðnum. Heimilt er
að leggja saman og úthluta í
einu tekjum fleiri ára en eins,
ef slíkt þykir hagkvæmt.
5. gr.
Leita skal staðfestingar kon-
ungs á skipulagsskrá þessari og
birta þana í árbók háskólans.
Með þessu er þá lokið starfi
Heimfararnefndarinnar og má
svo virðast sem almenningur
íslenzkur hér vestra megi vel
við una. Verður eigi annað
sagt en að hún hafi leyst verk
sín af hendi með sæmd og með
því sérstaka augnamiði, að þau
skyldu leiða til nota fyrir ætt-
land vort og þjóð.
Auk hinnar ofantöldu upp-
hæðar, afhenti nefndin sumar-
ið 1930, stjórninni íslenzku
húsbúnað allan er keyptur og
notaður var fyrir dvöl hátíða-
gesta á Landsspítalanum. Hús-
Afhent af si. Ragnari^ E. j j)únagur þessi hljóp upp á
$4,475.40 og var skift upp á
milli lýðskólanna víðsvegar um
land. Þá sendi nefndin heim
minningargjafir er námu rétt-
um $700.00, til manna þeirra er
1 bezt greiddu götu gestanna og
Bréfi rektors fylgdi afrit af ■ tóku á gig ómök og útgjö]d til
skipulagsskrá, er háskólaráðið þesg að gera Vestur-fslending-
hafði samið og samþykt fyrir;um heimkomuna sem ánægju-
sjoðnum. Var frumvarp þetta | ]egasta Samtalg
nema þessarj
FRETTIR
þeir jafnaðarmenn, United
Front sinnar og óháðir C.C.F.
sinnar.
Einn þessara flokka, “Oxford
Group-flokkurinn er nýr í póli-
tízkri sögu þessa lands. Hann
ugt er.
Allir
ráðgjafar fyrverandi
Blandar sér ekki i stjórnmálin
Á ársþingi Bændafélagsins í
Manitoba, (U. F. M.) sem hald-
ið var 1. nóv. í Portage la
Prairie, var samþykt tillaga um
að félagið héldi sér frá stjórn-
málum og léti sig þau ekki
varða.
Voru nokkrir úr norður hluta
fylkisins á móti þessu og vildu
að félagið ákvæði sig með C. C.
F. eða Woodsworth-flokkinum
nýja. En A. J. M. Poole frá
Neepawa og Thomas Wood- frá
Macdonald, sem staðið hafa
mjög framarlega í Bændafélag-
inu, álitu farsælast, að blanda
sér ekki í mál pólitízkra
flokka.
Mr. J. S. Woodsworth kvað
bændur eiga fáa formælendur
á þingi, en eigi væri hann með
því, að Bændáfélagið gengi í
lið með C. C. F. með hálfum
huga.
* * *
Félag í Ontario kaupir
við í Manitoba
Kenora Paper Mills Co., heffr
gert samning við Manitoba um
að kaupa héðan 50,000 kesti
(cords) af viðar efni til papp-
írsgerðar. Verður yiðurinn sag-
aður í skógum í norðaustur
hluta fylkisins. Manitoba Paper
Co., hefir einnig tilkynt að það
ætli að kaupa um 20,000 kesti
af slíkum viði til pappírs-gerðar
og starfrækslu Pine Falls mill-
unum. Opnast með þessu hvoru-
tveggja mikil sala fyrir við á
komandi vetri og ætti að veita
mörgum atvinnu við skógar-
högg.
¥ * ¥
Bankar í Canada smeykir
Skýrsla MacMillan nefndar-
innar verður nú hvað líður tek-
in^ til alvarlegrar íhugunar af | British Columbia fylki þarfnað-
sambandsstjórninni. Kunnugt|ist sín sem forsætisráðherra.
er orðið um það, að nefndjn i Hefir hann í fimm ár farið fram
leggur til, að miðstöðvar þjóð-jog aftur um fylkið í því augna-
banki sé stofnaður í Canada. miði að búa undir það. Hann
Eru bankarnir smeykir um að er vel gefinn maður og talinn
það verði til þess að svifta sig vel til foringja fallinn*og nýtur
útgáfu rétti seðla. En með trausts manna yfirleitt.
honum telja bankamir sig hafa C.C.F. flokkurinn var hlut-
sigri fyrir frjálslynda flokkinn. I höndum Breta. Ofurlítið hlutu menningur noti skólann sem
Þingsætin féllu þannig í hlut Frakkar einnig af þeim. Biður bezt, efli aðsókn að honum og
flokkanna að frjálslyndir fengu Hitler um þetta með góðu og stuðli til þess að þann komi að
30, C.C.F. eða Woodsworth-1 leiðir hlutaðeigandi þjóðum fyr- sem beztum notum.
flokkurinn 6, unionistar (sam- ir sjónir, hversu viðreisnarvon Fyrir réttum 40 árum síðan,
steypu flokkssinnar Tolmie Þýzkalands sé lítil, meðan það orti sltáldið séra Matthías Joch-
stjórnarinnar) 1, óháðir 1, j standi eftir nakið og rúið eign- umsson tll vor Vestan-manna.:
verkamannasinni 1, og “Oxford um sínum og með því öllum
Group”-sinni 1. Alls eru þing- I viðreisnar möguleikum.
sætin 47. í 6 af þeim er kosn- í * * *
ingu frestað, en um eitt sæti er Gengið
óvíst af þeim, sem þegar er Canadiski dollarinn var í gær
kosið í. | jafn að gildi Bandaríkja-dollarn-
Þrír flokkar aðrir en þeir, sem ! um á peningamarkaðinum í
nefndir eru, sóttu, en enginn New York.
þingsæti féllu þeim í, hlut. Voru | ---------------
FYRSTI ÍSLENDINGUR
er styrks nýtur úr
‘Kanadasjóði” kominn vestur
í gær komu til Winnipeg Ó-
feigur Ófeigsson, kandidat í
er kirkjuflokkur eins og kunn-1 íæknisfræði heiman af íslandi
“Særi’ eg yður við sól og báru,
Særi’ eg yður við líf og æru,
Yðrar tungu (orð þó yngist)
Aldrei gleyma í Vesturheimi!”
Hverju viljum vér svara hinu
forna skáldi?
Stjórnarnefnd
Þjóðræknisfélagsins
SIGURÐUR SKAGFIELD
syngur í Wynyard og Leslie
og frú hans. Gerir la^knirinn
ráð fyrir að dvelja hér árlangt,
stjórnar féllu nema einn. For- við nám. Hefir honum af stjórn
sætisráðherra Tolmie, sem til íslands venð veittur ársstyrk-
valda komst sem Þjóðmegunar- urinn úr “Kanadasjóði”, en svo
flokksmaður 1928, en nú sótti nefnist námssjóður sá, er Can-
sem leiðtogi samsteypuflokks, adastjórn veitti íslandi á 10P0
náði ekki sjálfur kosningu. ára afmælishátíð alþingis.
Leiðtogi frjálslynda flokksins; Hyggur læknirinn á að kynna
og sá er nú tekur við stjórn j sér læknisstarfið og lækninga
í fylkinu heitir T. D. Pattullo. | aðferðir á sjúkrahúsum hér
Hann er maður sextugur að vestra. Nám mun hann einnig
aldri, fæddur
Ontariofylki. — Undanfarin ár
hefir hann verið leiðtogi frjáls-
lyndaflokksins á þixigi. Hann
hefir og áður verið ráðgjafi,
borgarstjóri, blaðamaður, land-
mælingamaður. Til British Col-
umbia kom hann fyrst 1898.
Fór hann þá í gullleit til Yukbn,
sem fleiri. Ekki græddist honum
þar fé, en hann kyntist þá hög-
um vestra og í borginni Prince
Rupert var hann brátt kosinn
borgarstjóri.
Fyrir nokkrum árum var
hann orðinn sannfærður um að
Sigurður Skagfield söngvari
lagði af stað vestur til Saskat-
chewan í gær. Gerði hann ráð
fyrir að hafa þar tvær söng-
samkomur, aðra í Wynyard, 13.
nóvember, en hina í Leslie, 14.
nóvember.
Teljum vér það íslendingum,
hvar sem eru, happ að eiga þess
kost, að hlýða á Sigurð Skag-
field syngja. Oss er það ekkert
leyndarmál og hefir ekki verið,
að jafningja hans höfum vér
engan enn heyrt. Vér efumst
um að íslenzka þjóðin eigi hann
nokkurn og vér efumst um að
hann sé til í Canada.
í Woodstock íjstunda í Manitoba-háskóla í
þessum fræðum í vetur. (
Af stað frá Reykjavík lögðu
læknishjónin 15. október. Á
hafinu voru veður válynd, er gða hvar eru þeir söngmenn
bæði tafði ferðina og þreytti hár> gem t óperuhöllum Þýzka-
ferðafólkið. En þrátt fyrir það iands hafa sungið, og þann vitn-
voru læknishjónin hin hress- ishurg stærsta dagblgðs Berlín-
ustu, er hingað kom.
Létu þau ánægju í ljósi yfir
því, að vera hingað komin og
hitta loks íslendinga “og þá
eins al-íslenzka,” bætti frú Ó-
feigsson við.
ÍSLENZKU KENSLA
ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGSINS
borið undir
nefndarmenn
alla Heimfarar-!
þrjár upphæðir rúmum $8,000.
og samÞykt af er gengið hafa til íslands og
þeim og stjórnarnefnd Þjóð-
ræknisfélagsins. Eru líkur til
að það verði samþykt af hálfu
íslenzku stjórnarinnar (kon-
ungs) og má því skoðast sem
gildandi reglugerð fyrir sjóðn-
um. Frumvarpið er á þessa
leið:
F r u m va r p
til skipulagsskrár fyrir Gjöf
Heimfararnefndar Þjóð-
ræknisfélagsins 1930.
1- gr.
Nafn sjóðsins er Gjöf heim-
fararnefndar Þjóðræknisfélags-
ins 1930, og er hann stofnaður
með kr. -13728.90 er téð nefnd
Þjóðræknisfélags íslendinga í
Vesturheimi hefir gefið Háskóla
fslands.
2. gr.
Háskólaráðið hefir á hendi
stjóm sjóðsins, og skal það sjá
um, að hann sá ávaxtaður á
komið hafa þar að almennum
nótum.
Nefndina skipuðu tólf menn:
fjórir er heima áttu utan Wpeg.
bæjar, en átta er búsettir voru
hér í bæ. Menn þessir voru:
Jón J. Bíldfell, séra Jónas A.
Sigurðsson, séra Ragnar E.
Kvaran, séra Rögnvaldur Pét-
ursson, Sigfús Halldórs frá
Höfnum, Árni Egertsson, Jakob
F. Kristjánsson, Ásmundur P.
Jóhannsson Joseph T. Thorson,
M.P., Hon. Guðm. Grímsson,
héraðsdómari, Hon. Gunnar B.
Björnsson skattstjóri og W. H.
Paulson, M.P.P.
Nefnd þessi starfaði í nær því
fjögur ár með þeim árangri, að
öll þau mál er liún beitti sér
fyrir, náðu fram að ganga, eiída
voru nefndarmenn svð einbeitt-
ir, samhendir og samhuga að
slíks munu eigi finnast dæmi’ í
sögu Vestur-íslendinga.
einn þriðja af öllum tekjum skarpastur í bæjunum.
sínum. Annað sem bankarnir
eru einnig óttaslegnir við, er að
stjórnarbankinn nái í öll pen-
ingaviðskifti stjórna, en þeir
verði sviftir þeim. Hafa bank-
arnir hverja ráðstefnuna af
annari út af þessu. Með stofn-
un miðstöðvarbanka segja þeir,
að þeir verði að leggja mörg
útbú sín niður, sem eingöngu
sé nú haldið við af þessum aðal
tekjum seðla útgáfunni, en rísi
ekki undir rekstur-kostnaðinum
á eigin spítur.
- ¥ ¥ ¥
Góð varphæna
Síðasta dag október mánaðar
fluttu flest stórblöð vestan hafs
Tillaga um að
greiða ekki rentur
Á ársþingi Bændafélagsins í
Manitoba, sem haldið var síðast
liðna viku í Portage la Prairie,
var samþykt tillaga um að fara
fram á það Við stjórnina að
breyta lögunum um greiðslu
skulda (Debt Adjustment Act)
þannig, að bændur þyrftu ekki
að greiða neinar rentur af lán-
um sínum yfir árin 1930—33,
og helzt ekki fyr en verð hveitis
væri orðið það sem það var árið
1926.
* ¥ ¥
Á prjónunum er áð
á fyrstu síðu með heimsinsj ákveða verð bændavöru
mestu fréttum og myndum af | Vegna óróa bænda f mið. og
leikdísunum í Hollywood, mynd vestUrfylkjunum Bandaríkjanna,
af hænu ,er það liafði sér til á-Jer ha]djð fram, að Roosevelt
gætis unnið, að verpa 357 eggj-1torseti gá að rúðgera að ákveða
verð bændavöru. Verð er búist
við að eitthvað hækki með því.
En agnúar eru margir á þessu.
Elins og getið var um í síð-
asta blaði byrjar kenslan næst-
komaridi laugardag í Jóns
Bjarnason skóla og hefst kl. \
tíu fyrir hádegi. Kenslunni
verður hagað á sama hátt og
nú tíðkast í barnaskÖlum bæj-
arins, skólinn verður flokkaður
í bekki, eftir aldri og kunnáttu
barnanna og sérstakur kennari
skipaður fyrir hvem bekk. Það
er áríðandi að sem flest börn
er njóta eiga kenslunnar verði
til staðins strax fyrsta daginn,
svo þeim verði vísað til sætis í
sínum bekk og geti strax tekið
þátt í skólanum. öll kenslu
áhöld leggur skólinn til, kenslan
er ókeypis, kostar það því for-
eldrana ekkert að nota skólann
fyrir börnin og ætti því að mega
búast við góðri aðsókn.
Forstöðumenn skólans verða:
skólastjóri Jóns Bjarnasonar
skóla séra Runólfur Marteins-
son og Prófessor Jóhann G.
arborgar hafa hlotið, að hafa
sungið betur víðfræg lög en
nokkur annar sem blaðið hafði
heyrt syngja þau? Þessa við-
urkenningu hlaut Sigurður
Skagfield hjá einum mesta söng
gagnrýnara, er uppi er.
Ef við Vestur-ísleridingar höf-
um ekki fundið þetta sjálfir
eftir að hafa heyrt Sigurð
syngja, er það þungur dómur á
söngsmekkvísi sjálfra vor.
Og það er ekki sízt vegna
þess, að vér vitum að hún er
rík í landi, að vér teljum oss
það happ að eiga kost á að'
hlýða á Sigurð Skagfield. Ef
hann glæðir ekkert skitning
vorn fyrir sönglist, vitum vér
ekki hver gerir það. Vér höf-
um ekki vitað söng nokkurs
manns læsa sig inn í merg og
bein eins og söng þessa töfra-
manns okkar íslendinga. Hjá
hverjum er meta kann áhrif
söngs Sigurðar, skapa þau “lífs-
flóð úr jökulsins serki”, eins og
Einar Benediktsson kemst að
orði.
íslendingar stæra sig löng-
um af því, að eiga fleiri menn,
sem að andlegu og^ líkamlegu
atgerfi skari fram úr, en aðrar
þjóðir. En megum vér spyrja:
Til hvers er að eiga þá menn
ef við kunnum ekki að meta
í umboði stjórnarnefndar Þjóðræknisfélagsins,
um á 365 dögum. Er hún nu
talin langmesta varphæna í
heimi. Skímarnafn hennar er
“Dauntless Derreen en annars Vil dæmjs er nu svo mikið hveiti
er hún af White Leghom kyni.
M. JJ. Ruttledge heitir eigandi
metskepnu þessarar og á heima
\ Sardis, B. C. Hvar sem mað-
ur sást með blað í hendi þennan
dag, var um afreksverk hænu
greysins talað, en ekki minst á
heimsfréttir eða Hollywood
stúlkur.
¥ ¥ ¥
Kosningin í B. C.
Fylkiskosningum sem fóru
í höndum mölunarfélaga, að tal-
ið er víst, að þau þurfi ekki, og
muni ekki karipa neitt meira
hveiti af bændum i vetur, ef
verðið skyldi hækkað.
¥ ¥ ¥
Hitler biður um
nýlendur Þýzkalands
Frá Bretlandi berst sú frétt,
að Hitler hafi farið fram á það
að Þýzkalandi væri skilað aftur
nýlendunum, sem af því vom
Jóhannsson kennari við Daniel,
Mclntyre miðskólann. Aðstoð- íÞá? Og hvað lengi helzt at-
ar kennarar verða ungfrú Sal-,Serfið h^á Þjóðinni með því?
ome Haldórsson, ungfrú Vilborg ■ Vér höfum aldrei viljað kann-
Eyjólfsson. og ungfrú Inga ast við sultar, sóninn, sem svo
Bjarnason. Allar eru þær æfðir, margir kyrja um það nú orðið,
kennarar og hafa getið sér hinn að við Vestur-íslendingar séum
bezta orðstír. Kenslan fer em- .að úrættast og verða að minni
göngu fram á íslenzku og eins mönnum. En ef við hættum að
og áður hefir verið skýrt frá, meta afburðamenn voj-a og
gengur út á að æfa lestur, stíl hrópum heldur útlendum skríl-
og frumatriði réttritrinar. Þá foringjum lof, er ekki vandséð
verða börnin æfð við að tala hvert stefnir.
málið og bera það rétt fram. I En þetta átti hvorki að vera
Um mikið verk er því að ræða ; doktors ritgerð eða ádrepa til
fram síðast liðinn fimtudag í teknar í Afríku í lok stríðsins.
Rögnv. Pétursson, ritari British Columbia lauk með stór- Er mest af nýlendunum nú í
er kennararnir af mikilli góðvild
leggja fram, af ræktarsemi við
tungu vora og af einlægri löng-
un til þess að hún skuli lifa á
vörum æskulýðs vors hér í álfu.
Verk það verður á engan hátt
betur þakkað, en með því að al-
neinna sérstakra. Það er aðeins
bending til íslendinga yfirleitt
um það, að tápið kunnu þeir
einu sinni að meta og yfirburða-
rnenn sína. — Sigurður Skag-
field er einn þeirra, er um
sönglist er að ræða.