Heimskringla - 21.03.1934, Blaðsíða 6

6. SlÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 21. MARZ 1934
Jane Eyre
eftir
CHARLOTTE BRONTE
Kristján Sigurðsson, þýddi
__________________—------------------—
Meðan þessu fór fram, og eg gerði ekki
annað en hugsa um húsbónda minn og konu
efni hans, — sá varla annað en þau, heyrði
varla neitt nema þeirra tal, þótti ekkert merki-
legt nema það sem þeirra fór á milli — sótti
hitt fólkið sitt gaman og gagnsmuni. Hinar
tignu konur, Lynn og Ingram, sátu á hátíð-
legum málstefnum, kinkuðu skuplunum hver
að annari og hófu hendur sínar til himins af
undrun, óumræðilegri launung eða hryllingi,
alt eftir því efni, sem bar á góma í sferafi
þeirra. Hin hægláta Mrs. Dent og Mrs. Esh-
ton, sem var líka þýð á manninn, héldu sam-
an; þær brostu stundum til mín eða vörpuðu
á mig orði. Karlmennirnir, hinir rosknari,
ræddu um meðferð á landsins gagni og nauð-
synjurp. Ingram lávarður gerði sér hýruleik
við Amy Eshton, Lovísa söng og lék streng-
leika með einum syni Lynn hjónanna, og Mary
Ingram, stilt og fátöluð, hlýddi til bróður hans,
sem var við hana reifur og mjúkur í máli. —
Stundum hætti þetta fólk sínum sérleikum og
horfði og hlýddi á þau sem mest kvað að, því
að lífið og sálin í samkvæmi þessu var Mr.
Rochester og Miss Ingram. Ef hann var frá-
verandi um stundarsakir, þá dofnaði yfir öll-
um, og þegar hann kom að, færðist fjör í talið.
Einn daginn varð hann að fara í nauðsynja
erindum til Millcote; þá var svo ráð fyrir gert
að gestirnir færu að sjá flakkara hóp, sem
hafði reist tjöld sín í sveitinni, en af því varð
ekki, vegna rigningar. Karlmenn fóru sumir
til hesthúsa’, en yngra fólkiö í leikskála, til að
velta beinkúlum á borði; tignu frúmar leituðu
afþreyingar í tveggja manna spili. Blanche
Ingram vatt af sér, að tala við Mrs. Dent og
Mrs. Eshton, raulaði svo nokkur viðkvæm lög
og lék undir, á strengi, sótti sögubók í bóka-
stofu, hallaði sér í hægindi með þurra drambi,
og bjóst að stytta sér hinar leiðu skilnaðar
stundir með skröksögu; í stofunni var hljótt og
í öllu húsinu, nema þegar yfir tók kætin hjá
þeim, sem léku sér að hnullungunum, uppi á
loftinu.
Það var framorðið, komið undir rökkur,
Adela stóð á hnjánum, hjá mér, við gluggann
á salnum, og horfði út; alt í einu segir hún
hátt og snjalt: “Þarna kemur Mr. Rochester!’’
Eg sneri mér að glugganum og Miss Ing-
ram spratt upp af hægindinu og kom þjótandi
að glugganum; { sama bili litu hinar upp,
þegar hjóla skrölt og hófa skellir kváðu við á
brautar mölinni; það var póstvagn sem kom.
“Hann var ríðandi og Pilot fylgdi honum,
þegar hann fór, hvað ætli nú hafi dottið í
hann, og hvað skyldi hann hafa gert við
skepnurnar?” sagði Miss Ingram. Með það
tróð hún sínum stóra kropp og síðu klæðum
svo fast að glugganum, þar sem eg sat, að eg
mátti til að halla mér aftur á bak, svo að nærri
lá, að sundur gengi í mér hryggurinn; henni
lá svo mikið á, að hún tók ekki eftir iriér, en
þegar hún varð mín vör, varð henni það, sem
kallað er að fitja upp á, og færði sig við það
að öðrum glugga. Vagninn nam staðar fyrir
höfuðdyrum, ökumaður hringdi bjöllunni, ó-
kunnugur maður steig úr vagninum, klæddur
í ferðaföt, hár vexti og búinn, eftir nýjustu
tízku.
“Þú tekur vel eftir eða hitt þó, apaköttur
litli,” mælti Miss Ingram til Adelu. “Hver tildr-
aði þér út í glugga, til að segja skakkt til?”
og þar með leit hún reiðilega til mín, eins og
mér væri um að kenna.
Ókunnuga manninum var vísað inn; hann
hneigði sig til Lady Ingram, fanst víst hún
vera elzt í útliti, af viðstöddum konum, og
segir svo:
“Það lítur úr fyrir, frú, að eg hafi ekki
hitt vel á, að vinur minn Mr. Rochester skuli
ekki vera heima; eg kem langt að, og ætla að
gera mig heimakominn, af því við vorum einu
sinni nákunnugir og setjast upp, þangað til
hann kemur.
Hann var liðlegur í framkomu, málfærið
ekki með öllu líkt því sem á Englandi gerist,
en þó ekki útlenzkt. Hann virtist vera á aldur
við Mr. Rochester, milli þrítugs og fertugs,
óvenjulega fölur í framan, annars fríður mað-
ur, einkum í fyrsta áliti. Þegar frá leið, varð
nokkurs vart í svip hans, sem var ekki geð-
þekt; andlitið var frítt en miður skerpulegt,
hann var fríður til augnanna, en það líf, sem
stafaði af þeim, var tamið og tómlegt, svo
fanst mér, að minsta kosti.
Eftir kveldverð sá eg hann aftur; hann
var rétt eins og heima hjá sér, meðal hinna
gestanna, en þá geðjaðist mér enn miður að
svip hans, fanst hann vanstiltur og þó líflaus.
Hann rendi augunum til og frá, en engin
meining fylgdi því flögti; útlit hans varð við
það svo skrítið, að eg mundi ekkl til að hafa
séð annað eins. Þó fríður væri og frekar
gæðalegur, þá gazt mér næsta illa að honum;
hann hafði slétt og fínlegt hörund, arnar nef
og lítinn munn með rauöum vörum, en þar
fanst enginn fastlyndis vottur, ennið lágt og
slétt, er sýndi, að tómlegt var irini fyrir, augun
móleit og lýstu ekki neinu. Eg bar hann
saman við M. Rochester í huganum, og fanst
munurinn álíka og á þriflegum stegg og fálka
— hæglátri kind og loðnum, hvasseygðum
rakka, sem gætir hennar. Ef þeir hefðu vinjr
verið ,eins og maður þessi lét, þá þótti mér
sem hið fornkveðna sannaðist á þeim: “skamt
er ofa milli.”
Eg heyrði á skrafi stúlknanna, að þeim
leizt öðru vísi á hann en mér. Lovísa Eshton
og Mary Ingram kölluðu hann “fallegan”. —
Lovísa sagði, að hann væri “indæll” og að hún
“tilbæði’’ hann, Mary tók til, hvað hann væri
“fríður til munnsins og nefið nett”, eins töfr-
andi, og hægt væri að hugsa sér. “En sú geð-
prýði, sem lýsir af enninu á honum!” sagði
Lovísa, með innilegri sannfæring, “svo slétt
og hrukkulaust, hvorki grettur né gúlar, sem
eru svo ógeðslegir, ellegar augun, og brosið,
ekkert nema ró og blíða! “Og þar fram eftir
götunum.
Maður þessi hét Mason, heyrði eg, og var
kominn frá Vestur-Indíum, á þeim slóðum
hafði hann kynst Mr. Rochester og sagði sögu
af því, hve illa þeim vini styum hefði komið
hitinn og ofviðri vinda og regns. Eg hafði
aldrei lieyrt, að hann hefði komist svo langt á
ferðalögum sínum. En að Mr. Mason hafði
þar verið, eða í einhverjum heitum stað, mátti
sjá á hörundslit hans-og því að hann sat eins
nærri eldinum og komast mátti og var þar á
ofan í yfirhöfn; það var ekki trútt um, að*
hann færi að skjálfa, ef dyrum var lokið upp
og loks bað hann uni meiri kol á eldinn, þó
glóðin væri mikil og heit. Sá vinnumaður,
sem bar inn kolin, kærði fyrir Mr. Eshton í
hljóði, að ókunnug kerling væri komin, og
væri örðug viðfangs.
“Segðu henni, að hún skuli sett í gapa-
stokk, ef hún hypjar sig ekki,” svaraði yfir-
valdið.
“Nei — bíðum við,” mælti ofurstinn.
“Hver veit nema við getum gert okkur gaman
úr þessu, við skulum spyrja kvenfólkið,” og
sagði, að ekki þyrfti að ferðast í úthaga til
að hitta flökku fólk, því að komin væri ein úr
þeim hóp, og heimtaði að koma fyrir höfð-
ingjana,” til að spá fyrir þeim. “Hefðuð þið
gaman af að sjá hana?”
‘‘Annað ætlaði eg þér, ofursti,” mælti
Lady Ingram, “en að styðja svo auðvirðilega
prakkara. Fyrir alla muni, rekið hana burt
sem fyrst.’’
“En hún fæst ekki til að fara,” ansaði
frammistöðumaður, “Mrs. Fairfax reyndi hvað
hún gat, en hin gerði ekki nema setjast á stól
og sagðist ekki hreyfa sig, fyr en hún fengi
leyfi til að ganga fyrir gestina.”
“Hvað vill hún þeim?” spurði Mrs. Esh-
toh.
“Spá fyrir þeim, segir hún, og bölvar sér
uppá, að hún megi til með það og skuli gera
það.’ú
“Hvernig lítur hún út?” spurðu Esh'ton
dæturnar, og stóðu á öndinni.
“Afgömul og hræðilega ljót, jungfrú, og
kolsvört í framan.”
“Regluleg galdrakerling,” mælti Frederick
Lynn, “vitaskuld á hún að koma hingað.”
“Vitanlega,’’ sagði bróðir hans, “það getur
vel skeð, að það sé hægt að hafa gaman af
henni.”
“Góðu drengir mínir, hvað hugsið þið?”
sagði frúin', móðir þeirra. Lady Ingram tók
undir, en þá skarst Blanche í talið, kvað sér
leika forvitni á, að heyra spáð fyrir sér, kvaddi
þjóninn til, að vísa norninni inn, og því fylgdi
alt unga fólkið, þóttist eiga þar von á skemti-
legum leik.
Þjónninn fór, en unga fólkið tók að
stríða hvert öðru með mikilli kæti, þar til
vinnumaður kom inn aftur.
“Nú vill hún ekki koma,” sagði hann;
‘‘segist ekki eiga erindi við ‘hvern dóna’ og ‘alt
pakkið’ (það eru hennar eigin orð). Hún
segir að eg eigi að fá henni herbergi og vísa
þangað til sín þeim, sem hún eigi að spá fyrir,
einum í einu.”
“Þarna sérðu, Blanche mín góð, með alt
ráðríkið, hvað hefst upp úr því, að vera eftir-
látur við þessar kindur, þær færa sig upp á
skaftið,” sagði Lady Ingram. “Láttu þér segj-
ast, elskan mín, og—”
“Farðu með hana inn í bókastofu,” mælti
sú elskulega dóttir, til þjónsins. “Eg ætla
mér ekki heldur að hlusta á hana, frammi
fyrir öllum, heldur undir f jögur augu. Er eldur
logandi í bóka salnum?’’
“Já, jómfrú, en kerlingin er svo hroðaleg
í útliti.”
“Gerðu eins og þér er sagt og hættu þessu
masi.”
Þjónninn hvarf, kom aftur og sagðist eiga
að spyrja, hver kæmi fyrstur.
“Eg held það sé bezt, að eg sjái nornina
áður en kvenfólkið gengur á einmæli við
hana,” mælti ofurstinn Dent.
Þjónninn kom aftur með þau skilaþoð, að
hún vilji ekki sjá neinn karlmann, þeir þurfi
ekki að hafa fyrir þvi, að reyna til að koma
nærri henni, né neitt af kvenfólkinu heldur,
nema þær ungu og ógiftu.”
‘‘Hver rækallinn, hún er ekki smekklaus,”
mælti Henry Lynn.
Miss Ingram stóð upp og mælti: “Eg skal
fara fyrst,” hátíðlega, eins og sá foringi, sem
gengur til vígvallar í broddi fylkingar sinnar,
vonlausrar um sigur.
“Ó, bezta mín! Ó, elskan mín! Bíddu
við — gættu þín!” kveinaði móðir hennar; en
Blanche lét sem hún heyrði ekki, heldur snar-
aðist þegjandi, fönguleg og þóttaleg, að dyr-
um bókastofunna. Mr. Dent lauk þeim upp
fyrir henni og hfon hvarf inn.
Eftir það sló þögn yfir hópinn. Lady Ing-
ram hélt það eiga bezt við, að láta harmslega
og gerði svo, með spentum greipum og við-
eigandi svipbrigðum. Miss Mary sagði fyrir
sitt leyti, að aldrei mundi hún voga sér í
þetta og annað eins. Eshton stúlkurnar gerðu
sér lágróma skríkjur og virtust ekki óttalausar.
Svo leið tíminn, þangað til Miss Ingram kom
aftur, að liðnum rúmum fjórðungi stundar.
Allra augu störðu á hana: Ætli hún gerði sér
gaman? Var henni hlátur í hug? en hún lét
ekki á sjá, heldur var stilt og kuldaleg og
gekk þegjandi til sætis.
“Nú, nú, Blanche?” mælti bróðir hennar,
Ingram lávarður.
“Hvað sagði hún, systir mín?’’ spurði
Mary.
‘‘Hvað fanst þér? Hvernig varð þér við?
Heldurðu að það sé nokkuð að marka, sem
liún segir?” spurðu Eshton systurnar.
“Já, já, gott fólk, gangið ekki svona hart
að mér,” svaraði Blanche Ingram. “Það er satt
bezt að segja, að trúgirnin og forvitnin í ykkur
ríður ekki við einteyming. Þið látið ykkur
svo mikið um þetta finnast — og ekki sf'zt
mín góða móðir — að það lítur út eins og þið
trviið statt og stöðugt, að hér sé komin galdra
norn, í nánum samtökum við þann gamla
sjálfan. Eg get sagt eins og er, að eg fann
fyrir kerlingu af flökkulýð, hún þuldi lófa-
lesturs vísindj, rétt eins og þær vanalegu gera,
og sagði mér það sama, sem altaf má af þeim
heyra. Eg er nú búin að fá því framgengt,
sem eg vildi, og nú held eg að Mr. Eshton
gerði vel, ef hann léti sitja nornina í gapa-
stokk í fyrra 'málið, eins og hann hafði við
orð.” 1
Miss Ingram tók nú bók, hallaði sér aftur
á bak í sætinu og lét sér ek*ki frekara umtal
við koma. Eg tók vel eftir henni í fullan
hálftíma, og alla þá stund sneri hún ekki blaði
við í bókinni sem hún hélt á, og gerðist æ
daprari og gremjulegri og súrari á svipinn.
Það var auðséð að hún hafði orðið fyrir von-
brigðum, ekki fengið neitt að heyra, sem
hana langaði til, eða þótti notalegt. Af því
langa fýlukasti þóttist eg sjá, að hún sjálf lét
sér alt of mikið um finnast þá vizku, sem
henni var opinberuð, þó hún segði annað.
Hinar stúlkurnar lýstu því, að þær þyrðu
ekki að ganga einar fyrir nornina og eftir
langa rekistefnu og milligöngu þess tindil-
fætta sendiherra Sams, fekst það af norninni
um síðir, að þær mættu koma fyrir hana allar
þrjár i einu. Þeirra stefnumót var ekki með
sömu kyrð og Miss Ingrams, heldur heyrðust
til þeirra skríkjur og hróp, og eftir svo sem
tuttugu mínútur, komu þær aftur á liarða
hlaupum, eins og þær væru frávita af hræðslu.
“Eg skal ábyrgjast, að hún er ekki almin-
leg‘” sögðu þær einum rómi. “Hún sagði okk-
ur svoleiðis ódæmi! Og hún vissi hreint alt
um okkur!” Þar með létu þær fallast í þau
sæti, sem piltarnir flýttu sér að færa þeim.
Nú var gengið á þær, og þá sögðu þær
að spákonan hefði talið upp fyrir þeim, það
sem þær sögðu og gerðu, þegar þær voru á
barns aldri, lýst bókum og skrautgripum, sem
þær áttu heima og gjöfum sem þeim hefðu
verið gefnar á ýirisum tímum. Hún hefði
lesið í hug þeirra og hvíslað í eyra hverrar
fyrir sig, hvern henni þætti vænst um og hvað
hana langaði mest til . Hér tóku piltarnir við,
- með alvarlegum og innilegum bónum, að
jómfrúrnar vildu gefa þeim upplýsingar um
þessi atriði, en þær roðnuðu, smiltruðu, titr-
uðu og skríktu, og annað höfðu þeir ekki upp
úr því kvabbi. En mæðurnar höfðu þefbauka
á boðstólum, veifuðu blökum og kvökuðu í
sífellu, að þetta hefði gert verið móti vilja
þeirra og ráðum og kallamir hlógu og piltam-
ir snerust ,liðugir og léttstígir, kringum hinar
fríðu meyjar. Þegar þessu fór sem tíðast fram,
heyrði eg að einhver ræskti sig rétt hjá mér
og varð þess vör, að Sam stóð við hliðina á
mér. Hann mælti:
“Ef þér svo líkar, Miss: spákonan segir,
að ein ógift stúlka til sé hér viðstödd, og hún
segist ekki fara, fyr en hún sé búin að sjá
allar stúlkumar. Eg meina að það sért þú;
það er engin önnur til. Hvað á eg að segja
henni?”
“Ó, eg skal koma, fyrir alla muni,” svaraði
eg, og var fegin óvæntu tækifæri til að svala
forvitni minni. Gestirnir voru í hnapp um-
hverfis meyjarnar, sem lá við að súpa hveljur
af æsingi, svo að enginn varð mín var, er eg
skauzt út.
“Ef þér líkar, svo, Miss, þá skal eg bíða
þín í göngunum, og ef hún gerir þig hrædda,
þá kallaðu bara, eg skal koma,” sagði Sam.
Hrædd var eg ekki, en hlakkaði mikiði til
að fá að kanna þetta fyrirbrigði og alls ekki
laus við að vera uppveðruð af forrítni.
XIX. Kapítuli.
Kyrt var í bókasal, þegar eg gekk inn og
galdrakonan — ef göldrótt var — sat í hægu
sæti, rétt eins og hver annar, sem vel fer um,
í skoti hjá reykháfnum. Hún var í rauðri
yfirhöfn, með svartan kúf á höfði, barða mik-
inn, eins og gerist hjá flökku fólki, bundinn
undir höku með röndóttum snýtuklút. Kerti
með rjúkandi raki, stóð á borði hjá henni, en
hún las við hlóða eldinn í litlu kveri, með
svörtum spjöldum og muldraði orðin fyrir
munni sér, eins og gamalt fólk gerir stundum,
þegar það er að lesa með sjálfu sér. Hún leit
ekki upp, þegar eg kom inn, heldur hélt áfram
að lesa nokkra stund. Eg stóð á teppi fyrir
arineldi og bakaðist við glóðina og var svo stilt
og róleg í skapi, sem mér var auðið að vera,
enda var kerlingin ekki neitt ægilegri en slíkar
umferða kindur eru vanar að vera. Hattbörð-
in slúttu og hárstrý stóð undan klúthettunni,
fram á andlitið svo að ógjörla sá nema ámleitt
hörund og tindrandi svört augu.
“Nú, þig vantar að láta spá fyrir þér?”
segir hún um síðir, en röddin var einbeitt og
ómjúk, ekki síður en augna tillitið.
“Þú mátt gera sem þér líkar, gamla mín,
mér stendur á sama, en það ep, bezt eg segi
þér eins og er, að eg trúi ekki þínum'spám.”
“Það er þinni ósvífni líkast, að segja svo;
því átti eg á von. Eg heyrði það á fótataki
þínu, þegar þú steigt yfir þröskuldinn.”
“Eir það? Þú hefir skarpa heym.”
“Það hefi eg, og skarpa sjón og hvassan
heila.”
“Þú þarft á þessu að halda við þína at-
vinnu.’’
“Svo er. Ekki sízt þegar við þér h'ka er
að eiga. Því skelfurðu ekki?”
“Mér er ekki kalt.”
“Því bliknar þú ekki?”
“Eg er ekki veik.”
“Því spyrðu mig ekki ráða?”
“Eg er ekki fáráður.”
Kerhng hnussaði eða hló við, tók upp
reykjarpípu, kveikti í, púaði hálfbogin og
horfði í eldinn, segir svo gætilega, líkt og hún
hefði hugasð rækilega hvað hún sagði:
“Þér er kalt; Jiér er ilt; þú ert fáráður!”
“Sannaðu það!” varð mér að orði.
“Kalt er þér, af því þú ert ein, engin við-
koma slær eld af þeim sem í þér býr. Hin bezta
tilfinning, sú æðsta og ljúfasta, af þeim sem
manneskjunum eru lagnar, er þér fráskila,
af því ertu veik. Fáráður ertu vegna þess, að
hvað sem þú líður, þá viltu ekki benda henni,
að koma nær, né stíga eitt fótmál til að mæta
henni, þar sem hún bíður þín.”
Kerling stakk nú pípunni í munninn og
púaði mikið, þangað til eg svaraði:
“Þetta geturðu, sagt um nærri hverja
manneskju sem þú veizt að er einstæðingur,
öðrum háð, á höfðingja setri.”
“Eg gæti talað svo við nálega hvern sem
er, en ætli það sé með sanni sagt um hvem
og einn?”
“Þá sem eru eins við komnir og eg.”
“Já, einmitt, eins og ástatt er fyrir þér,
en hvar eru þeir sem eru alveg eins settir og
þú?”
“Þeir eru til, svo skiftir þúsundum.”
“Varla ein einasta. Þitt far er öðrum
ólíkt, þó þú vitir ekki af því: sæla og ham-
ingja er svo nærri þér, að þú gætir náð til
hennar, ef þú vildir. öll atriði eru til, sem
með þarf, einungis vantar aðfærsluna til að
koma þeim saman. Tilviljun dreifði þeim lítið
eitt sundur, ef saman em leidd, sprettur upp
sæla.” ,
“Eg skil ekki gátur; eg hefi aldrei ráðið
gátu, á allri æfi minni.”
“Sýndu mér lófann, ef þú vilt eg tali
greinilegar.”
“Með silfri í, vænti eg?’’
“Vitaskuld.”
Eg fekk henni skilding; hún tók upp
háleist, leysti fyrirbandið, stakk niður skild-
ingnum, tróð háleistinum inn á sig aftur og
skipaði mér að rétta fram lófann. Hún
rýndi á lófann, beygði sig yfir hann en snerti
hann ekki.
“Hann er of sléttur ,engar rákir sem hægt
er að henda reiður á; hvað er líka lófl? Ekki
eru forlög skráð þar.”
“Þessu trúi eg.”
“Nei, í andlitinu má lesa forlögin, á
enninu, kringum augun, í augunum sjálfur, í
dráttunum kringum munninn. Legstu á knén
og líttu upp.”