Heimskringla - 10.10.1934, Síða 6

6. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 10. OKT. 1934
Jane Eyre
eftir
CHARLOTTE BRONTE
Kristján Sigurðsson, þýddi
___________________________________________
“Örkumlaðan mann, tuttugu árum eldri
en þú ert, sem þú verður að snúast fyrir og
þjóna?”
“Já, herra.”
“Eir það víst, Jane?”
“Sannarlega víst, herra.”
“Ó, ljúfastan mín. Blessi þig drottinn og
endurgjaldi þér!”
“Mr. Rochester, ef eg hefi nokkumtíma
gert góðverk á æfi minni, hugsað góða hugs-
un, beðið einlægrar bænar og lýtalausrar, ef
eg óskaði nokkurntíma þess sem rétt var —
þá tek eg nú laun fyrir. Að vera konan þín er
sú mesta sæla, sem mér getur hlotnasjt í þess-
um heimL’’
“Af því að þú hefir unun af að láta á
móti þér og fórna sjálfri þér.”
“Fórna? Hverju fórna eg? Hungri og
tek saðningu í staðinn, eftirvænting og fæ
fullnægju í hennar stað. Að fá rétt til að taka
í faðminn það sem eg hefi mestar mætur á —
leggja varir mínar að því sem eg elska —
hvflast á því sem eg treysti: er það að fóma
sjálfri mér. Ef svo er, þá er mér unun að
sjálfsfórn.”
“Og þola vel breyzkleika mína, Jane, og
líta sem minst á gallana.”
“Þeir eru engir, það eg veit til. Mér þykir
enn vænna um þig nú, fyrst eg get orðið þér
að liði, heldur en áður, þegar þú varst stórlátur
og sjálfum þér einhlítur, þegar þú hafnaðir öllu
nema því að veita og vemda.”
“Hingað til hefii' mér þótt ilt að láta
hjálpa mér og leiða mig, héðan af sætti eg
mig við það. Mér þótti betra að vera aleinn
heldur en að kaupa sífelda þjónustu af öðrum;
en af vikamýkt og nærveru minnar ljúfu Jane
mun eg njóta óþrjótandi unaðar. Jane er við
mitt hæfi, er hún ánægð með mig?”
“Inn í instu rætur eðlig mins, herra.””
“Nú úr því svo er, þá er ekki eftir neinu
að bíða, við skulum giftast strax.
'Hann var ákafur til orða og útlits, hans
fyrra bráðlæti og ofsi var að gera vart við sig.
“Við verðum að gerast einn maður tafar-
laust, Jane, það er ekki annað en fá leyfis-
bréfið, svo skulum við giftast.”
“Mr. Rochester, mér varð litið á sólina,
hún er farin að lækka á lofti og Pilot er labb-
aður heim til matar. Lof mér líta á úrið þitt.”
“Festu' það við belti þitt, Janet, eigðu það
uppfrá þessu, eg þarf ekki á því að halda.”
“Klukkan er orðin fjögur, herra. Er þig
ekki farið að svengja?”
“Á þriðja degi frá deginum í dag skal
brúðkaupið standa, Jane. Skrautklæða þarf
ekki við né gimsteina — alt þessháttar er ein-
skis virði nú.’’
“Allir regndroparnir hafa þornað við
varma sólar, herra; nú er blíða logn og hiti.”
“Veiztu það, Jane, að eg hefi litla perlu-
menið þitt um piinn horaða svíra? Eg hefi
borið það síðan eina yndið mitt hvarf mér,
undir hálsbindinu, til minja um hana.”
“Við skulum fara skógarleiðina heim, þar
er skuggasælla og svalara.”
Hann sinti ekki því sem eg sagði heldur
sagði til þess sem honum bjó í skapi: “Jane,
eg vænti að þú haldir mig rakka trúlausan,
en hjarta mitt er þrútið af þakklæti við góð-
viljaðan guð, nú sem stendur. Hann sér ann-
að en maður sér og miklu skírar, dæmir ekki
eins og menn dæma, heldur langtum spakleg-
ar. Eg gerði rangt: vildi spilla mínu saklausa
blómi og flekka það sem hreint var: Þá kipti
sá alvaldi því frá mér. En eg skaut við hörð-
um svíra og fast að því bölvaði því hlutskifti;
svignaði ekki fyrir dóminum heldur bauð byrg-
inn. Drottins réttlæti fór sinna ferð, ólánið
elti mig, eg var keyrður um skugga dali dauð-
ans. Hans refsingar eru með miklu megni;
ein laust mig og tók úr mér stórlætið fyrir fult
og alt. Þú veizt að eg treysti vel kröftum
mínum, en hvað eru þeir nú ,er eg hlýt að fá
aðra til að stjórna þeim, líkt og bam vanmætti
sínum? En nýlega, Jane ,mjög — mjög svo
nýlega fór svo, að eg sá Drottins hönd í mín-
um hrakföllum. Eg fór að kenna eftirsjár og
iðrunar og óska að sættast við skapara minn.
Það kom fyrir að eg baðst fyrir; mjög stuttar
voru þær bænir en algerlega falslausar.
“Fyrir nokkrum dögum, á mánudags-
kveldið var, fekk eg skrítið kast, þá snerist
reiði mín til hrygðar og örvæntingar. Mér fanst
að úr því eg gat hvergi haft upp á þér, þá
mundirðu vera dáin. Seint það kveld, skömmu
fyri miðnætti, fór eg mjúklega bænarveg til
Guðs, bað um, ef honum þætti svo vera mega,
að eg mætti fara úr þessari veröld og fá að-
gang að þeirri sem koma skyldi, þar sem eg
mætti eiga von á að hitta hana Jane.
“Eg sat við gluggann í stofu minni og
naut blíðs andvara, þó engar sæi eg stjörnur
og aðeins óskíra glætu af tunglsljósi. Eg þráði
þig, Janet. Ó, eg þráði þig, bæði með sál og
líkama! Eg krafði guð til svara, með angist ,
og auðmýkt, hvort eg hefði ekki nógu lengi
kvalinn verið, hryggður og þjáður, og hvort eg
mætti ekki sælu njóta framar eða friðar. Eg
kannaðist við, að eg hefði unnið til alls sem á
mig hefði lagt verið og kveinaði, að eg gæti
varla meira borið; og þá brauzt ósjálfrátt fram
af vörum mínum upphaf og endir minna hjart-
ans óska, í þessum orðum —: Jane! Jane!
Jane!” *
“Sagðir þú þetta upphátt?”
“Víst var svo, Jane, og með svo miklum
ákafa og orku, að ef einhver hefði heyrt til
mín, þá hefði sá haldið mig brjálaðan.”
“Og- þetta skeði á mánudags kveld,
skömmu fyrir miðnætti?”
“Já, einu gildir um tímann, hitt var und-
arlegt, sem á eftir fór. Eg þóttist heyra* svar-
að með rödd sem eg þekti gjörla:
“Eg er að koma. Bíddu Inín,” og skömmu
síðar var sem orðin “Hvar ertu?” bærust til
mín með blænum, ekki úr skógi ,heldur sem
hljóðmál frá hæðum eða höfðum. Mér kom
til hugar, að sálir okkap hefðu mæzt; vafalaust
hefir þú þá verið í svefni, Jane, en sál þín
reikað af tjaldbúð sinni til að hugga mig, því
að svo sannarlega sem eg lifi þá var þetta þinn
málrómur, sem eg heyrði.”
Nú er sem lesarinn veit, að í það sama
mund hafði mér birst það undarlega kall, sem
fyr er frá sagt, og eg hafði svarað með til-
greindum orðum. En eg duldi Mr. Rochester
þessa, mér þótti samræmi þetta meiri furðu
sæta og launungu en svo að fært væri að
segja frá því eða tala um það. Ef eg færi að
tala um þetta, þá yrði frásaga mín átakanleg
fyrir hann; hugur hans var um of til þung-
sinnis hneigður, af mótlæti, þar á var ekki
bætandi dýpri sorta hins yfimáttúrlega. Því
geymdi eg þessa atburði og hugði að þeim í
mínu hjarta.
“Nú máttu skilja,” mælti meistari minn,
“að þegar þér skaut upp frammi fyrir mér,
alveg að óvörum, þá átti eg bágt með að trúa
að þú værir annað en raust og svipur, nokkuð
er hverfa myndi og þagna, líkt og raustin og
hennar bergmál hjaðnaði um lágnættið. Nú
geld eg guði þökk, eg veit að svo er ekki. Já,
Drotni þakka eg.”
Hann rendi mér úr hnjánum á sér, stóð
upp, beraði höfuð sitt, horfði sjónlausum aug-
um til jarðar og baðst fyrir. Aðeins síðustu
orðin heyrði eg. “Eg þakka skapara mínum,
að hann í dómi sínum hefir munað eftir vor-
kun. Eg bið frelsara minn gefa mér krafta
til að lifa við meiri hreinindi eftirleiðis en eg
hefi hingað til lifað!”
Að því loknu rétti hann út hönd sína til
að láta leiða sig þá ljúfu hönd tók eg og bar
að vörum mínum, lagði hana svo yfir herðam-
ar. Eg stýrði för hans og studdi hann. Með
því móti fetuðuYn við heimleiðis.
XXXVIII. Kapítuli
Sögulok
Lesari minn, eg giftist honum. Við þá át-
höfn var fáment, aðeins prestur og meðhjálp-
ari. Þegar heim kom frá kirkjunni, gekk eg
til eldhúss; þar var María að elda miðdegis-
matinn og bóndi hennar John að hreinsa
hnífapör. Eg sagði:
“María, eg giftist Mr. Rochester í morg-
'un.” Þau voru hvorugt svo gerð, að hrópa
upp yfir sig ef þau heyrðu óvænta frétt, og
þyrla þar á ofan yfir mann furðu sinni með
mörgum orðum. María leit upp og horfði á
mig æði lengi, með spóninn á lofti, sem hún
hafði til að ausa lög yfir steikina og John
frestaði sínu starfi álíka lengi. En er því
hafði fram farið um stund, segir María:
“Á, varstu að því, stúlka? Jæja, það er
svo.” Hún sinti sínu starfi dálitla stund, bætir
svo við: “Eg sá til þín fara út með húsbóndan-
um í morgun, en ekki grunaði mig, að þú
værir að fara til kirkju til að fá þér eigin-
mann,” þar með tók hún til að ausa yfir
steikina. En er eg leit á John, sem verið hafði
heimiþsmaður Rodhester fólkd|ins mestalla
æfi sína, þá náði bros hans eyrnanna á milli.
“Eg fór nærri um hvað Mr. Edward mundi
gera, eg vissi að hann mundi ekki vera lengi
að hugsa sig um ,heldur. Og hefir ekki hlaup-
ið á sig, það eg veit til. Eg óska þér til lukku,
jómfrú!” Með það tók hann í ennistoppinn á
%
sér með kurteislegri prýði.
Eg þakkaði honum fyrir og lagði vænan
skilding í lófa hans .sagðist eiga að færa þeim
þá gjöf frá Mr. Rochester. Skömmu seinna
varð mér gengið hjá helgidómi þeirra og
heyrði Maríu' segja bónda sínum sanninn,
hvernig skoða bæri þessa ráðabreytni og
nýju húsmóðurina.
“Það er ekki að vita nema hún sé eins
hentug kona fyrir hann eins og einhver höfð-
ings stúlkan.’’ Og seinna: “Þó hún sé ekki
upp á það fríðasta, þá er hún alt annað en
fáráður og þar að auki vönduð manneskja; og
falleg þykir honum hún vera, ekki er að tvfla
það; minna mátti nú gagn gera.”
Eg skrifaði frændfólkinu til, sagði því
hvar komið var og af hverju eg hefði breytt
ráði mínu. Systurnar létu sér afdráttarlaust
vel líka og Díana sagði í sínu bréfi, að hún
ætlaði sætinda vímunni tímann, að rjúka af,
og þá kæmi hún að heimsækja mig. Eg las
bréfið fyrir Mr. Rochester og þá talaði hann
svo:
“Henni væri betra að bíða ekki þangað til;
ef hún gerir svo, þá bíður hún af sér færið, því
að okkar hjúskapar hiti mun haldast alla okk-
ar æfi, og mun ekki dvína fyr en yfir þinni
gröf eða minni.”
Ekki veit eg hvemig St. John varð við
fréttina, hann svaraði ekki bréfi mínu, en
misseri síðar skrifaði hann mér, nefndi þá ekki
Mr. Rochester á rfafn né ráðahaginn, en vel
stilt var það bréf og vinsamlegt, þó alvarlegt
væri. Síðan hefir hann skrifað með vissu milli-
bili, en ekki oft. Hann vonast til að mér líði
vel og segist treysta því, að eg sé ekki ein af
þeim sem lifi án Guðs í þessari veröld og hafa
hugann aðeins á jarðneskum munum.
Frá Adelu litlu er að segja, að ekki
gleymdi eg henni. Eg bað bráðlega leyfis að
mega vitja hennar og fekk það. Hún varð
frá sér numin af gleði þegar hún sá mig; ekki
fór vel um hana í skóla þeim, sem Mr. Ro-
chester hafði sett hana í; hún var föl og
þústuð ,enda komst eg að því að kröfumar
voru' miklar í þeim skóla og þeim fastlega
fylgt — of-hart fyrir bam á hennar aldri. Eg
hafði hana heim með mér og ætlaði mér að
kenna henni sjálf en reyndist konustaðan full-
nægileg handa mér — maðurinn þurfti mín
állrar við. Þá kom eg henni í skóla, sem betur
var við hennar hæfi, þangað gat eg oft farið að
hitta hana og hún til mín. Eg gætti þess að
hana skyldi ekkert skorta, og hafði ánægju af
að sjá henni líða vel og taka góðum framför-
um við námið. Þegar hún var fulltíða dvaldi
hún hjá mér, geðþekk, vel lynt stúlka, er
kunni vel til góðra siða og að stjóma sér þar
eftir. Hún hefir reynst mér og mínum svo vel,
að hún hefir margfaldlega endurgoldið þá
gæzku sem eg hefi verið fær um að sýna
henni.
Nú eru tíu' ár liðin frá því að eg giftist.
Eg veit hvað það er að lifa algerlega fyrir og
með því sem mér þykir vænt um í heiminum.
Eg held mig sælasta allra kvenna, af því að
eg er líf mannsins míns fyllilega eins og hans
er mitt. Aldrei var kona nær maka sínum —
framar bein af hans beinum og hold af hans
holdi. Mér dvinar aldrei yndi af umgengni við
manninn minn og hann kennir aldrei ama né
þreytu af minni nærvem, fremur )en af
því að hjartað slær í brjósti okkar, þess vegna
erum við altaf saman. Samvem okkar er svo
háttað að við erum eins frjáls og við værum
ein sitt í hvoru lagi og álíka kát og í samsæti.
Við unum, held eg, altaf að tala saman, sem er
það sama fyrir okkur, og að hugsa hátt og
með meira fjöri. Hann veit allan minn hug og
eg hans. Við eigum mæta vel saman og kem-
ur þess vegna ágætlega vel saman.
Fyrstu tvö árin sem við bjuggum saman,
var Mr. Rochester alveg blindur, má vera að
okkar samfarir hafi orðið samfeldari af þeirri
orsök, því að þá naut hann minnar sjónar,
eins og eg er enn hans hægri hönd. Eg var
þá með sönnu augasteinninn hans (svo kall-
aði hann mig). Hann sá með mínum augum
það sem fyrir bar og í bókum stóð og aldrei
þreyttist eg að sjá fyrir hann og færa í mælt
mál hvað sem eg sá af fari náttúrunnar, útlit
akra og trjáa, borga, áa, skýja og sólstafa, þá
naut hann þess frá mér, í hljóði sem hann mátti
ekki með augunum sjá. Aldrei mæddist eg
af að lesa fyrir hann né leiða þangað sem
hann vildi fara né gera fyrir hann hvað sem
hann óskaði að gert væri. Og þó bágt væri að
vita hann svo á sig kominn, þá var mér á-
nægja að þjóna honum, því að honum þótti
hvorki mínkun að þiggja né að krefjast af
mér hvers er hann vildi, sú ánægja var bæði
mikil og indæl og dapraðist aldrei af því, að
hann kveddi mig niðurlútur eða heimóttarlega
til hvers er hann vildi vera láta. Honum þótti
svo einlæglega vænt um mig, að hann þekti
ekki til nokkuriar kveinku við að njóta góðs
af minni aðhlynning; hann fann að eg elskaði
hann svo blítt, að eg átti ekki indælli óskir til
en að gera honum til geðs.
Einn morgun, þegar tvö ár voru liðin,
ritaði eg bréf að hans fyrirsögn, þá kom
hann þangað sem eg sat og segir:
“Jane, hefirðu eitthvað gljáandi um háls-
inn?”
Eg bar úrfesti úr gulli, “Já,” svaraði eg.
“Og ertu í ljósbláum klæðum?”
9
Svo var. Hann tjáði mér þá, að honum
fyndist sortann rjúfa frá öðru auganu. Við
fórum strax til höfuðstaðarins og fengutn þá
læknishjálp, sem kostur var á, og svo fór að
hann fekk sjónina á því auga. Hann sér ekki
greinilega, gerir ekki mikið að því að lesa eða
skrifa, en loftið er ekki lengur í þoku né jörðin
tóm, og ekki þarf lengur að leiða hann. —
Þegar sonur hans, er fyrst fæddist var lagður
í fang hans, þá gat hann sjálfur séð, að hann
hafði augu föður síns, stór, frán og svört. Þá
kom aftur að því, að hann kannaðist af öllu
hjarta við að drottinn leggu'r líkn með þraut.
Okkar gæfa er því meiri, sem vinum okk-
ar líður eins vel og verða má. Díana og María
eru báðar giftar, hin fyrnefnda herforingja,
sp síðari presti, og þykir báðum gott.
St. John fór til Indlands, giftist aldrei og
dugar sem bezt, vel hugaður og þolinn, stöð-
ugur, trúfastur, orkumikill, fullur áhuga fyrir
betrun mannanna. Hann ryður þeim braut
til framfara og fellir, eins og tröll, hleypidóma
kreddu og ójafnaðar, sem fyrir þeim standa.
Hann er harður eins og sá stríösmaður Hug-
umstór (í Krossferðar sögu Bunyans), heimtu-
frekur eins og postulinn sem talar svo fyrir
Krists munn: “Hver sem fylgir mér skal af-
neita sjálfum sér, taka kross sinn og feta í
mín fótspor.” Hans metnaður er líkur þeim
stjórnandi anda, er ætlar, sér að vera fremstur
meðal þeirra sem af jörðu frelsast, standa
lýtalausir fyrir hásæti Guðs og njóta hinna
hinstu sigra Lambsins, þeirra á meðal sem eru
kallaðir, útvaldir og standa stöðugir.
St. John er ógiftur og verður svo héðan
af. Hann hefir látið sér nægja erfiðið og því
er nú bráðum lokið — hans dýrðlega æfisól
fer bráðum að setjast. Af seinasta tilskrifti
hans fékk eg tár í augu, hann sagðist innan
skamms höndla hnossið, hina sigljáu kór-
ónu dýrðarinnar. Eg á von á tilskrifi frá ein-
hverjum ókunnugum næst, með þeim tíðindum
að hinn dyggi þjónn og trúfasti hafi kallaður
verið til gleðisala síns Drottins. Hví skyldi gráta
af því? Ekki mun hans síðasta lífs stund
myrkvast af hræðslu við að deyja, vit hans
mun haldast óskert, hjarta óskelft, von hans
örugg, trúin stöðug sem bjarg. Til þess segja
hans eigin orð:
“Meistari minn hefir aðvarað mig. Með
hverjum degi kveður hann skýrara að: “Sann-
arlega kem eg fljótt”, og á hverri sfcuhdu
svara eg með meiri áhuga: “Amen, verði svo,
Drottinn Jesús!”
ENDIR