Heimskringla - 07.11.1934, Síða 1

NÚMER 6.
XLIX. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 7. NÓV. 1934
[VERÐ Á HVEITI ÁKVEÐIÐ
Oeðlileg hveitikaup kornfélaga ástæðan
Fyrir nokkru dró John I. Mc-
Farland, sá er sölu á hveiti
hefir með höndum fyrir hveiti-
samlag Canada, athygli að því,
að komfélög utan úr heimi væru
að festa kaup á hveiti í Canada
í óeðlilega stórum stíl. Taldi
hann ekki vafa á, að með því
ætti að þrýsta niður verði á
hveiti. Tilkynti hann sambands-
stjórninni þetta og lagði til, að
viðskifti þessi yrðu rannsökuð.
Hefir stjórnin nú tekið í streng-
inn og til bráðabirgða ákveðið
lágmarksverð á hveiti. Er það
75c mælirinn (des. hveiti) og
80c (maí hveiti).
Hverjar hömlur sambands-
stjórnin leggur á þessi hveiti-
kaup, sem til þess eru gerð, að
ná tangarhaldi á verði og mark-
aði, er enn ekki tilkynt. En
ákvæðisverð þetta er aðeins til
bráðabirgða. Kornsöluna á að
skipuleggja á eftir því, sem í
skyn er gefið.
Kornkauphöllin í Winnipeg,
varð undir eins vel við því, að
hafa samvinnu um það við
stjómina, að tryggja bændum í
Vestur-Canada verð framvegis
á hveiti. Samtökin um að fella
verðið eru sögð komin frá Ev-
rópu.
Spákaupmenska í kauphöll-
inni hér, hefir verið lítil síðan
MoFarland í samráði við sam-
bandsstjórnina tók við sölunni
á hveiti. Hann hefir ávalt
keypt svo mikið, að markaður-
inn hefir aldrei orðið ofhlaðinn.
Og þáð er nú talið, að hafa bætt
verðið til bænda svo að nemur
tveim hundruð miljónum doll-
ara.
Kornkaupmenn hafa stundum
bent á hættuna, sem af því gæti
stafað, að halda í hveitið eins
og stjórnin gerir. En McFar-
land svarar því þannig, að Can-
ada selji að jafnaði 4 miljónir
mæla á viku, af 9 miijónum,
sem alls sé sala fyrir á heims-
mgrkaðinum. Canada virðist
því fyllilega hafa selt sinn skerf.
Að öðru leyti benda korn-
kaupmenn á það, að ótti MoFar-
lands um að samtök séu hafin
til þess að þrýsta verðinu niður,
sé að miklu leyti ástæðuaus. —
Samkvæmt því er Broomhall
haldi fram, selji Canada á þessu
ári um 280 miljónir mæla til
annara landa. En jafnvel það
segir McFarland ekki ástæðu
til að þrýsta verðinu niður, held-
ur það gagnstæða.
Hveitiuppskera í ár er talin
240 miljónir mæla. Óselt hveiti
frá fyrri árum, nemur öðru eins
(c. 240 miljónum mæla). Með
því að nú verði seldir um 280
miljónir mælar og 110 miljónir
til heimanotkunar, ætti forðinn
heima fyrir að mínka um 150
miljónir mæla, sem gefur
nokkra von um batnandi hveiti-
verð. Frá því sjónarmiði skoð-
að, er því enn minni ástæða en
fyr, að leyfa nokkur samtök,
sem að því lúta ,að lækka verð-
ið.
Samtök þessi hafa náð til Ar-
gentínu af því þar var ekkert
stjórnareftirlit með sölu á
hveiti. Hér voru kornkaup-
menn ekki einir um hituna
nema östuttan tíma, enda hefir
verðið að þeim tíma undantekn-
um haldist óbreytt.
í smáu og stóru benti Stevens
á agnúana á viðskiftarekstrin-
um. í 90 tilfellum sannaði
hann t. d. að ein af hinum svo-
nefndu “chain stores” í Toron-
to, hefði verið að svíkja við-
skiftamenn sína á vigt. Hefði
hann ekki verið ofvægur og
varkár, kvað hann auðvelt að
sanna þetta með 200 dæmum á
stuttum tíma.
Það var á fundi smærri verzl-
unarmanna, sem Stevens flutti
ræðuna. Að henni lokinni lýsti
fundurinn trausti sínu á stefnu
Stevens, sem hinni farsælustu
fyrir þjóðina.
ÚNZA AF ALKOHOLI
KOSTAR $400
Mr. og Mrs. Stanley Poho-
chopin heita hjón er heima eiga
að 132 Lorne Ave. í Winnipeg.
Einhvem veginn komust yfir-
völdin á snoðir um að þau
mundu selja heimabrugg, og
hófu leit í húsi þeirra í gær.
Og þeim varð að trú sinni. Þau
fundu í búrskápnum ofurlítið
glas og í því var tæp únza af
alkoholi, sem ekki var keypt
í stjórnarbúðinni. Hjónin voru
kölluð fyrir rétt og voru sektuð
$200 hvort fyrir óleyfilega vín-
sölu.
1 : 400,000
LINC0LN CANADA”
Hon. H. H. Stevens kom til
Toronto s. 1. mánudag og flutti
'Þar ræðu fyrir 4000 áheyrend-
um. Það var á einu gistihúsi
borgarinnar, en samkomusalur-
inn rúmaði ekki nærri alla og
varð því að koma hljóðberum
fyrir í öðrum sölum gistihúss-
ins.
Þegar Stevens kom inn í sal-
inn dundi við lófaklapp, og
húrra hróp sem engan enda ætl-
uðu að taka. Klútum var og
veifað og var sem áheyrendur
vissu ekki hvemig þeir ættu að
láta. Þegar forseti fundarins
sá sér loks fært að kveða sér
hljóðs og gerði ræðumann
kunnugan, sem “Abraham Lin-
coln þessa lands”, braust aftur
út lofaklapp. Slíkar voru við-
tökur þessa útskúfaða ráðherra
og mannsins, sem tvo eða fleiri
spæjara á stöðugt á hælum sér
fvá auðvaldinu, sem öllum ár-
um rær að því að hnekkja opin-
i>eru starfi hans.
í ræðu sinni var Stevens hinn
hógværasti. Hann neitaði að
hafa verið ósanngjarn í garð
auðfélaganna í því sem hann
hefði hátt eða í hljóði um rann-
sóknina talað. Hann hefði að-
eins bent á þyðingu rannsókn-
arinnar í sambandi við það sem
hún hefði leitt í ljós. Hann
hvaðst engrar afsökunar á því
biðja og ekki víkja hálft skref
frá því sem hann hefði haldið
fram um viðskiftarekstur lands-
ins.
Og um hann, viðskiftarekst-
urinn, snerist ræðan. Á and-
stæðinga sína mintist Stevens
ekki; heldur ekki á flokksmál.
Lögum landsins áhrærandi við-
skifti þyrfti að beyta. “Við
Tækifæri til að vinna í happ-
drættinu írska (Irish Sweep-
stake) eru ekki mörg. Þegar
bezt lætur em þau eitt af hverj-
um fjögur hundruð þúsundum,
eða með öðrum orðum af hverj-
um 400,000 miðum, sem seldir
eru, er aðeins einn nokkurs
virði. Sá sem viss er um að
finna þennan eina, ætti að
veðja, en hinir 399,999 ekki.
viðurkennum,” sagði hann, “að
verðfall peninga sé óhafandi.
En verðfall peninga er ekkert
verra en verðfall eigna. Lög
um óbreytanlegt verð þeirra, er
eins nauðsynlegt og lög um ó-
haggandi gildi peninga. Hlutir,
sem greiddir eru $100 fyrir, eiga
að hafa sitt fulla gildi, sem í
'banka væru”. En að svo væri
ekki sýndi Stevens fram á með
tölum. Á árunum 1928 og 1929
kvað hann félögum þessa lands
hafa verið heimilað rekstrarfé
(capital) er nam $5,425,000,000.
(nærri hálf sjötta ibiljón). En
allir þeir peningar sem kostur
var á námu aðeins $2,000,000,-
000. (tvær biljónir). í þessu
kvað hann veiluna í viðskifta-
rekstrinum felast.
Auðfélögin hafa sagt um mig,
að eg væri ekki þjóðmegunar-
fræðingur og vissi ekki hvað eg
væri að tala um. Eg skal játa,
að eg sé ekki þjóðmegunar-
fræðingur. En hverjir eru þeir,
sem um þá fræði virðast vita?
Það er eitt sem eg veit. Eg veit
að ef fiskimaðurinn fengi einu
centi meira fyrir pundið í fiskin-
um, væri hann betur af. Og
hann gæti fengið það cent eins
og sá er nú fær það, án þess að
það komi niður á verði neyt-
anda. Eins er með verð bænda-
vörunnar. Og eg skil einnig, af
því eg hefi séð það, að það er
nokkur munur á fé stúlkunnar,
sem fær $7 á viku í kaup og á
$10,000,000.
Við höfum í þessu landi spil-
að oflengi á fiðluna meðan Róm
hefir verið að brenna. Auður-
inn hefir oflengi runnið í fárra
hendur, en almenningur lifað
við þrautir og þjáningar, vegna
þess, að við höfum ekki með
lögum komið í veg fyir það og
.ítuiieguin r<tOöiGiuuuui.
STJÓRNARSKIFTI
Á FRAKKLANDI
Svo róstusamt var á þinginu
í Frakklandi s. 1. mánudag, að
stjóm Doumergue’s sá sér
vænst að fara frá völdum.
Sosíalstar og kommúnistar
gengu af þingi í mótmælaskyni
út af stjómarskrár-berytingar
frumvarpi Doumergues stjóm-
arinnar, sem þeir töldu óhæfan.
Er sagt að stjórnin hafi óttast
róstur og blóðsúthellingar, og
hefði þessvegna farið frá völd-
um.
Stjórnarskrár-breytingin laut
að því, að gefa stjórninni meira
vald og festa hana í sessi.
Edouard Herriot hefir verið
falið að mynda nýja stjórn af
Albert Lebrun forseta FTakk-
lands. Sosíalistar eru fúsari til
fylgis við hann sagðir, en Dou-
mergue.
FORD EKKI AÐGERÐARLAUS
Bílasmiðurinn frægi, Henry
Ford, befir ákveðið að verja
$450,000,000 til starfa á árinu
1935.
Með því gerir hann ráð fyrir
að smíða 1,000,000 bíla, veita
um 87,000 manns atvinnu í
smiðju sinni og gefa um 6000
stofunum, er starfa að fram-
leiðslu ýmsra hluta til bílasmíði
eitthvað að gera. Þetta er
sannkallaður iðjuhöldur.
NÆSTI LANDSTJÓRI CANADA
í fregnum frá Englandi er
því haldið fram að líkur séu til
að næstí landstjóri Canada
verði hertoginn af Kent, en
hann er yngsti sonur Bretakon-
ungs, prins George, sem nú er
svo mikið talað um, af því hann
er í þann veginn að giftast Mar-
inu prinsessu frá Grikklandi.
GÓÐ ÁRSLAUN
Við réttarhaldið í máli Sam-
uel Insull sem nú stendur yfir
í Bandaríkjunum, skýrði kær-
andi meðal annars frá því s. 1.
föstudag, að árslaun hans hefðu
numið $500,000. Um leið og In-
sull greindi frá þessu gat hann
þess, að hann skoðaði verka-
manninn verðan launanna.
Enn sem komið er, heldur þó
Insull fram að hann sé allslaus
maður og hafi varið öllu sínu
fé til að reyna að bjarga félag-
inu frá gjaldþroti.
FRÁ ENGLANDI
I
Á Englandi og í Wales hafa
kosningar farið fram á hrepps-
nefndum, sem voru hart sóttar
af hálfu verkamanna og liberals
er unnu víðasthvar. “Okkar leið
togi, Baldwin,” segir Daily Ex-
press, “vill umfram alt hafa
heimspekilega framfara hreyf-
ingu og engan flokkaríg eftir
hundasið, sem væri fagurt og
ágætt í áíla staði, ef hinir vildu
haga sér þar eftir, en þegar
þessir sósíalistar hömuðust í
kosningunum, eins og grimmir
hundar og kettir í áflogum, þá
NÝ TRÚARBRÖGÐ
Kirkjan lúterska, eða höfð-
ingjar hennar nokkrir, hefir átt
útistöður við hina þýzku Nazi,
og víst vilja hinir kaþólsku
kirkjuleiðtogar ekki hlíta þeirra
yfirstjóm 1 allan máta. Enginn
biti hefir virst of stór fyrir
Nazi, þangað til þeir komu ekki
þessum uppí sig. Þar urðu þeir
i frá að hverfa. Úr þessu vill
J téður flokkur bæta með því að
stofna nýja trúardeild, kirkju
1 eða trúarbragða félagsskap,
1 með sömu ráðum og réttindum
I og hin lúterska kirkja hefir og
| hin kaþólska og í einhverri lík-
ingu við þær. Átrúnaðar guð
hinnar fyrirhuguðu kirkju heit-
ir ekki Jehova, né öðrum göml-
um nöfnum, heldur Þýzkarí,
eða hin þýzka þjóð með öllum
kostum og kynjum, ásamt henn
ar ypparsta leiðtoga og spá-
karli, Adolph Hitler. Hin nýja
kirkjudeild kvað vera að efna til
nýrrar messusöngsbókar, sem
allir leggja í, hvort þeir geta
v***.-----
má merkja af þeim, er svo byrj-
ar:
Guð, Týr, Jehova, Jupiter
játum að séu í einum þér,
Adólfur, herra Hitler!
Þig tignar alt vort Þýzkarí!
Þú ert vort mikla stólpa ský!
þig stæra stórir og litler!
Forgöngumenn þessarar nýj-
ungar, Neu-Heidenthum eða
nýju heiðni, eru sumir ættstórir,
sumir lærðir og heita fomum
nöfnum, svo sem Elfráðr,
Hrólfr Baldr; í þann félags-
skap hópast, að sögn, stækir
Nazi áhangendur, úr öðrum trú-
bragða deildum. Alt þetta segja
fróði,r, að sé í líkingu við þau
samtök Japana, sem nefnd eru
Shintoism, en það er trúin á
Mikado og hina japönsku þjóð.
Jafnframt þessu kemur sú
frétt, hvort sem samband er
þeirra á milli eða ekki, að ríkis-
bankinn þýzki aftaki að greiða
leigu af skuldum, sem útlendir
eiga hjá Þjóðverjum.
STEFNA R00SEVELTS
fer sigurför í Bandaríkja-kosningunum
Þó um úrslit kosninganna
sem fóru fram í Bándaríkjunum
í gær verði enn ekki endanlega
sagt, bera fréttimar sem af
þeim hafa þegar borist með sér,
að demokratar vinna mikinn
sigur og að þjóðin er ákveðnari
en áður með Roosevelt forseta
og viðreisnarstefnu hans.
Úrslitin, sem kunn eru, fara
hér á eftir:
Af 35 senatorum alls, sem
kosnir voru, er aðeins kunn-
ugt um hvernig 11 reiddi af.
Unnu demokratar 8 þingsætin
af þeim, en republikar 3. Auð-
vitað eru það ekki fullnaðar-
úrslit, en hvert kosningin stefn-
ir, sézt þó all-greinilega af því,
að demókratar eru á undan um
flest hin þingsætin eða í 21- ríki
af 24 alls.
Til fulltrúadeildar þingsins
voru 435 þingmenn kosnir. —
Hafa demókratar nú þegar hlot-
ið 167 þingmenn, en republikar
33. Þó ókunnugt sé um 235
þingsæti ennþá, eru h'kurnar
þær, að demókratar verði í
miklum meiri hluta.
Ríkisstjórar voru kosnir í 33
ríkjum. Um úrslitin í 8 ríkjum
er aðeins kunnugt. Hafa demó-
kratar'unnið í þeim öllum.
Uppivöðslusamt var í sumum
ríkjum í kosningunum. í Haz-
elton í Pennsylvaníuríki er
demókratar voru á skrúðgöngu
á kosningadaginn, var skotið á
hópinn og 4 drepnir en 14 særð-
ir, áður en lögreglan gat tekið i
taumana. í nokkum öðrum
ríkjum bar talsvert á uppreist-
ar-anda.
í Californíuríki sótti Upton
Sinclair, sósíahstinn nafnkunni
um ríkisstjóra stöðuna á móti
Frank Merriam. Er ætlað að
Sinclair tapi. Atkvæðin hafa
nú þegar fallið þannig, að Mer-
riam hefir 441,382 en Sinclair
361,036 atkvæði. Merriam fylg-
ir republikum að málum.
Ferkari fréttir af kosningun-
um verða að bíða næsta blaðs.
er ekki að furða, þó þeir yrðu
á undan”.
RÍKISKARL DÁINN
Látinn er sagður Edmond de
Rothschild, -í þeirri höll er hann
átti á bakka fljótsins Seine, þar
sem heitir Boulogne á Frakk-
landii fæddur 1845, en faðir
hans, Jakob, var einn hinna
nafnfrægu auðkýfinga með því
nafni, er ráku lánverzlun með
skildinga í hverri höfuðborg Ev-
rópu, á 19. öldinni. Þeir voru
af Gyðinga kyni, upprunnir frá
Frankfort við Mein fljót, og er
sú saga alþekt. Edmond hinn
nýlátni öldungur, var svo fjáð-
ur, að hann var sagður eigandi
að sjöttungi þeirra hluta sem
eru virtir til peninga á hans
fósturjörð, hinu stóruðuga
Frakklandi.
BUDDAN AÐ LOKAST
Stjómir hinna ýmsu fylkja í
Canada hafa leitað til sam-
bandsstjórnar, ef í nauðir rak,
á síðari árum, og fengið fé að
láni hjá henni, eða með hennar
hjálp, sem nemur um 60 milj.
dollara. Nú ætlaði Gardiner,
stjórnar höfðingi í Saskatchew-
an, að renna í það far síns for-
vera, og bað sambandsstjómina
að hjálpa sér um ellefu miljónir
upp á nýtt, til að bæta úr neyð
þeirra sem urðu af uppskeru
vegna þurka í því mikla korn-
yrkju landi, þetta haust.
Hann hefir fengið svar frá
sjóðhaldara sambandsstjómar-
innar ,að sú stjórn muni taka
að sér, að bæta úr nauðsyn
þeirra sem ratað hafa í þetta
vandræði og önnur, sem kallast
megi þjóðarmein, þá muni hún
setja mann af sinni hendi, til
að útbýta þeim hallærisstyrk.
en alls ekkert fé leggja fram til
að standast önnur útgjöld fylk-
isstjórnarinnar ,hvorki í Sask-
atchewan né annars staðar. —
Sambandsstjórnin þurfi sinna
muna með, til þeirra stóm
gjalda sem hún annast, meðal
hverra eru þessi: Tekjuhalli af
CNR, 50 miljónir ,til opinberra
verka víðsvegar um landið 40
miljónir, til þeirra sem liðið
hafa uppskerubrest í ár, vegna
ofþurka (en slíkir hjálparþurf-
ar eru um 200,000 að tölu)
ekki minna en 40 miljónir. Þar
til koma 130 miljónir í peninga-
leigu ,til þeirra sem eiga hjá
stjórninni, í ársleigu vel að
merkja og um 45 miljónir í
eftirlaun og ellistyrk. Þessar
upphæðir eru samtals 305 milj.
þar við bætast önnur útgjöld til
hers og flota, löggæzlu ,dóma,
kaups embættismanna, o. s. frv.
Ennfremur segir sjóðhaldarinn,
að hann hafi lánað stjórnum
fylkjanna 60 miljónir á undan-
förnum árum og það nægi í
bráð, ekki sízt vegna þess, að
atvinnuvegir hafi tekið miklum
framförum, sem sjálfsagt komi
fram í ríflegri skattgreiðslum
til nefndra stjóma.
Gardiner sagði við sína
granna: “Hvað munar sam-
bandsstjórnina, sem öslar í
miljónum, um fáeinar til? Hún
gétur fengið alla þá peninga,
sem hún vill, fyrir miklu lægri
rentu en við, svo þetta er ekki
nema lítill greiði.” Um þennan
greiða, hvort mikill er eða lítill,
er nú neitað. Svarið vísar helzt
til þess, að fylkis stjórnunum
iaeri að haga svo árlegum út-
gjöldum, að þær þurfi ekki að
taka lán á lán ofan til að
standast þau.
Á AFVOPNUNARFUNDI
Erindrekar frá stórveldunum:
Bretlandi, Bandaríkjum og Jap-
an, sitja nú á ráðstefnu í Lon-
don, til að reyna að koma sér
saman um, hversu stóra flota
hvert um sig skuli hafa. Tak-
mörk fyrir því settu nefnd stór-
veldi í Washington, árið 1921,
en við þá samninga þykir tæp-
lega mega hh'ta nú orðið, af
hálfu Japana ,er segja Ame-
ríkumenn hafa aukið hervamir
á sjó, umfram það sem samn-
ingar heimila. Ensk blöð segja
svo frá, að þegar fulltrúi Jap-
ana, Yamamoto, flutti þá kæm
á fundi þessum, þá hló Stand-
ley við, fulltrúi Bandaríkjanna,
og segir: “Við skulum skifta á
flotum, reyna svo með okkur,
þið skuluð sanna, að þið hafið
ekkert við okkur samt.” En
blöðin í Japan segja svo sög-
una, að Standley hafi borið
samnings rof á Japana og Yam-
amoto hafi greitt svarið. Fund-
urinn stendur enn, þó vanséður
tjáist árangurinn af því þjarki.