Heimskringla - 17.07.1935, Side 1

XLiX. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 17. JÚLÍ 1935
NÚMER 42.
Merkur Islendingur væntanlegur vestur um haf
virðulegan starfsferil að líta.
Enda hafa hlaðist að honum
margskonar virðingarmerki,
innlend og erlend.
Eátt treystir betur eða fast-
ar bræðaböndin milli íslendinga
beggja megin hafsins heldur en
heimsóknir mætra fulltrúa
hvorra um sig: “Því at hrísi
vex og háu grasi vegr, es vætki
(enginn) tröðr”, eins og segir
spaklega í vorri fornu Orðs-
kviðabók, Hávamálum.
Vonandi hagar Asgeir Ás-
geirsson þessvegna svo ferðum
sínum, að vér landar hans vest-
Þeir íslendingar vestan hafs, | ur hér fáum að sjá hann og
sem sóttu Alþingishátíðina sum- heyra, og verðum þannig að-
arið söguríka, minnast eflaust, | njótandi þess þjóðernislega
með virðingu og aðdáun, ýmsra | styrks og þeirrar andlegu vakn-
íslenzkra þjóðskörunga, sem | ingar, sem ávalt leiðir af komu
þeir kyntust í sjón eða reynd. slíkra sona ættjarðar vorrar í
Asgeirsson
FREGNSAFN
Sannfærðust þeir þá um það,
að Davíð skáld Stefánsson fer
eigi með staðlaust hjal, þegar
hann segir í hátíðarljóðum sín-
um: “og enn á þjóðin vitra og
vaska menn, sem verður lýst í
nýjum hetjusögum”.
Einn er þó sá maður, sem
vestur-íslenzkum Alþingishátíð-
ar-gestum mun verða hvað
minnisstæðastur íslenzkra for-
vígismanna .— Ásgeir fræðslu-
málastjóri Ásgeirsson, þáver-
andi forseti sameinaðs þings og
forseti hátíðarinnar, um nokk-
urra ára skeið forsætis- og
fjármálaráðherra íslands. —
Gleymnir eru þeir íslendingar,
sem heyrðu hina snjöllu og djúp
hugsuðu ræðu hans að Lög-
bergi, og verða eigi langminn-
ugir á hana, jafn eftirminni-
lega og saga íslands var þar
rakin og íslenzkar menningar-
hugsjónir frjálsmannlega túlk-
aðar. En hátíðargestir dáðu
eigi aðeins skörulega framkomu
Ásgeirs Ásgeirssonar og mál-
snild hans á íslenzku að Lög-
bergi, og við önnur opinber
tækifæri; þá furðaði vafalaust
enn meir fágætt vald hans á
erlendum málum í ræðustól.
Þessi glæsilegi og gáfaði ís-
landssonur er væntanlegur í
fyrirlestraferð til Vesturheims
seint í október næstkomandi;
ferðast hann undir umsjón fyr-
irlestra-skrifstofu W. Colston
Leigh, Inc., í New York, sem
umsjá hefir með fyrirlestraferð-
um fjölda víðkunnra rithöfunda
og fyrirlesara. Á Emile Walters
listmálari heiðurinn af því, að
hafa gengist fyrir komu Ás-
geirs Ásgeirssonar vestur hing-
að til fyrirlestrahalda. Fjalla
fyiárlestrar hans um íslenzk
stjórnmál, land vort og þjóð,
íslenzk mentamál, íslenzkar
vorn hóp.
Bjóðum vér hann svo hjart-
anlega velkominn til Vínlands
og á vorar slóðir.
Richard Beck
STEFNUSKRÁ STEVENS
Á stefnuskrá Hon. H. H. Ste-
vens er minst á öðrum stað í
þessu blaði. Hér skal aðeins
drepið á það helzta í henni.
Stefnuskráin er í 15 greinum
og eru þær þessar:
1. Að hækka skatt á háum
tekjum og auðstofnunum. Að
sambandsstjórnin innheimti alla
skatta, sem eru bæði lands- og
fylkisskattar og greiði fylkjun-
um sinn hlut.
2. Að stofna búnaðarráð
sem sjái um hag bóndans og að
hann sæti ekki afarkjörum í
viðskiftum.
3. Að gera Canada-banka að
þjóðeign og auka eftirlit með
peningamálum.
4. Að lækka rentu á pen-
ingum. 5% ætti að nægja
hverju lánfélagi eða banka. -—
Að þurka út þjóðskuldina á 25
árum með því að framleiða
meira gull og gjalda með þvi.
5. Að taka djarflega í jtauma
með lögum, er banna auðfélög-
um að hafa það í frammi, er í
ljós kom við rannsókn á rekstri
þeirra.
6. Að ljúka við Canada þjóð-
veginn þvert yfir álfuna og efla
samvinnu fylkja og landsins um
ýms störf.
7. Að bjóða fjármálastofn-
unum að leggja fram fé til
húsabyggingu í bæjum og sveit-
um. Ef þau ekki gera það, þá
að stjórnin taki lán til þess með
verðbréfasölu.
8. Að herða á eftirliti með
fornbókmentir og Ameríkufund lögum um vinnulaun og vinnu-
íslendinga. Þarf ekki að efa, | tíma. Og greiða lögákveðin
að myndarlega og fræðimann- S laun við alla stjórnarvinnu.
lega verður frá þeim gengið,! 9. Gagnskifta samninga við
og flutningur þeirra að sama 1 önnur lönd og að efla viðskiftin
skapi. Verður íslandi sæmdar- ' við þau alt sem unt er.
auki að framkomu slíks full- 10. Að fara eins langt og
trúa á hvaða vettvangi sem er. j lög leyfa í breytingum á skipu-
Ásgeir Ásgeirsson er enn ung- ! lagi, er þörfin krefur þess, og
ur að árum, fæddur 1894. Hann hrökkvi það ekki til, að fá
er maður víðmentaður, útskrif- j stjórnarskránni breytt með
aður af æðstu mentastofnunum góðu leyfi fylkjanna.
íslenzkum, og hefir stundað j 11. Enga sameiningu járn-
!
framhaldsnám við Kaupmanna- brautakerfa landsins.
hafnar og Uppsalaháskóla. — j 12. Að útvega ungum mönn-
Hluttaka hans í opinberum um vinnu við landbúnað, í nám-
málum á íslandi er íslendingum um, við iðnað og viðskifti.
hvarvetna að nokkru kunn. — j 13. Að rannsaka rekstur
Hann er og hefir um margra betrunarhúsa.
ára skeið verið Alþingismaður. j 14. Að vernda stúlkur og
Auk þess hefir hann árum sam- yngri menn fyrir ágengni vinnu-
an skipað æðstu hefðarsæti hjá veitenda, svo að þau beri meira
þjóð vorri. Hann var fræðslu- úr býtum fyrir vinnu sína.
málastjóri 1926-1931 og hefir 15. Að athuga gaumgæfi-
verið það á ný síðan 1934; fjár- lega herlög landsins og efna
málaráðherra 1931-1934, og loforðin við heimkomna her-
jafnframt forsæitsráðherra menn, sem þeim voru gefin er
1932-1934. Eiga fáir jafnaldrar þeir fóru í stríðið, bettir en gert
hans, hvar sem er, yfir svo hefir verið.
Mussolini veit hvað
hann ætlar sér
Dino Grandi sendiherra ítalíu
á Englandi,. tilkynti brezku
stjórninni s. 1. miðvikudag, að
Mussolini væri ákveðin í að
taka yfirráð Abyssiníu í sínar
hendur.
¥ ¥ ¥
Óþarfar nefndir
í Ontariofylki hefir farið
fram rannsókn á vínsölu fylk-
isins. Álítur rannsóknarnefndin
með öllu óþarft, að Vínsölu
stjórnarráðið hafi stórar sér-
stakar nefndir fyrir sig skipaðar
til að annast vínkaup. Kveður
það bæði kostnaðarsamt og auk
þess sé hætta á því, að slíkar
nefndir séu keyptar af vín-
framleiðendum til að selja sína
framleiðslu annara fremur. En
þetta er nú fyrirkomulagið í
öllum fylkjum landsins. Sum-
staðar eru synir yfirmanna
þeirra, er aðal-umsjá stjórnar-
vínsölunnar hafa með höndum
forsetar þessara innkaupa-
nefnda með 7000 dollara laun-
um á ári. Það er ekki að furða
þó stjórnarvínin séu dýr með
hver veit hvað mörgum slíkum
óþarfa milliliðum.
* * *
Styður Stevens
Bændafélagið í Ontariofylki
(U. F. O.) hefir heitið endur-
bótaflokki Hon. H. H. Stevens
fylgi. Samt gefur það í vald
hvers kjördæmis að gera sem
því sýnist um það.
* * *
Á leið til Ottawa
Átta leiðtogar atvinnuleys-
ingja lögðu af stað s. 1. mið-
vikudag frá Winnipeg til Ot-
tawa til að finna stjórnina að i
máli. Voru þeir í tveimur bíl- !
um er þeir leigðu af taxi-félagi. j
Jakob Penner bæjarráðsmaður
var einn af leiðtogunum. Munu !
hinir hafa verið af hans póli-
tíska sauðahúsi. Lögreglan
stöðvaði þá og tók niður nöfn !
þeirra norður í Lockport, en j
lét þá að því búnu halda leiðar
sinnar.
¥ ¥ ¥
Ekkert líf á Mars
Á fundi alþjóða-stjörnufræði-
félagsins, sem haldinn var 12
júlí í París, var frá því skýrt,
að andrúmsloftið á mars, væri
svo snautt af súrefni, að um
líf gæti þar ekki verið að ræða.
Þeim sem mest höfðu fengist
við þessar rannsóknir, kom
saman um það, að súrefnið í
loftinu á mars væri aðeins einn
hundraðasti samanborið við
það sem væri á jörðu hér.
# * *
Fylkiskosningar
verða í Alberta 22. ág. n. k.
¥ ¥ ¥
Sambandskosningar?
Ekkert endanlegt vita menn
enn um hvenær sambandskosn-
ingar fara fram. Líklegast er
þó talið að þær verði 23. sept.
Forsætisráðherra R. B. Ben-
nett hugsar sér að heimsækja
öll fylki landsins fyrir kosning-
ar og flytja ræður í einum til
þrem bæjum í hverju.
* ♦ *
Hauptmann-málið
Eins og kunnugt er, var máli
Hauptmanns áfríað til hæsta-
réttar og hafa nú réttarhöld
staðið yfir um það. Finnur fél.
lögfræðinga að því hvernig með
málið sé farið og spyrja, hvort
verið sé að gera úr því almenna
sýningu, þar sem hvert einasta
orð, sem sagt er við réttarhöld-
in, sé birt í öllum dagblöðum
landsins. Alítur félagið það
ekki sanngjarnt gegn sakbom-
ingi og efast um að það sé til
siðbetrunar.
Albertabændur fylgja C.C.F.
Bændafélagið í Alberta (U.
F. A.) lýsti því nýlega yfir, að
það fylgdi C.C.F. að málum
eins og fulltrúar þess hefðu
Stríð þykir nú þarna óumflý-
anlegra en nokkru sinni fyr. Á-
stæðurnar fyrir því eru þær, að
keistarinn í Abyssiníu, Haile
Selassie tilkynti s. 1. laugardag,
gert á síðasta þingi, en létu að hann yrði ekki við kröfu
Mussolini um að leggja járn-
braut yfir þvera Abyssiníu frá
| Somalilandi hinu ítalska til
Eritrea.
sig engu skifta flokk Stevens.
¥ ¥ ¥
Trotsky fær misseris
landvistarleyfi í Noregi
Rússneski flóttamaðurinn og
, Aðrar kröfur Mussolini eru
stjórnmálamaðurinn Trotsky og þær> að gemja um ný landa.
kona hans komu 18. júní til
mæri í Abyssiníu, og að fá skip-
aðan ítalskan yfirmann yfir
Antwerpen. Ferðaðist Trotsky; Abessiníu með sömu réttind-
Oslo á eimskipinu Paris frá
undir nafninu Setov og vissu
Breta á
um og yfirmann
engir farþeganna hiver hann í Egyptalandi
---- og veru var. Að því er 1
hélt hann áfram 1 Við þeirri kröfu nær auðvitað
Aðal- enSri átt:> að svarti keisarinn
snúist öðru vísi en illa.
raun
'heyrst hefir
ferð sinni til Hönefoss.
vegabréfaskrifstofan tilkynnir,
að Trotsky og kona hans hafi
fengið landvistarleyfi í eitt mis- hafa áhrif á Mussolini og fá
seri, gegn því að þaii hefði enga hann til að hætta við þessi land-
stjórnmálastarfsemi með hönd- j vinninga áform. En fyrir þeim
um eða undiróður, hvorki gegn gengur hvorki né rekur.
norska ríkinu eða nokkru öðru Bretar eru enn ákveðnir á
ríki vinveittu Noregi. Ennfrem- mé,tj þessari ráðagerð Mussol-
ur að því tilskildu, að þau hjón- mj tii yjjj úefir þag nokk-
in dveldist á þeim stað í land- uð að segja
inu, sem ríkisstjórnin samþykti.
¥ ¥ ¥
Hepburn á í erjum
við atvinnuleysingja
Atvinnuleysingjar í Ontario,
sem nefna sig “hunger march-
ers”, ætluðu að setjast að í
kosningu Ámi Eggertsson með
10549 atkvæðum.
í stjórn voru kosnir: Hall-
grímur Benediktsson með 11575
atkv., Halldór Þorsteinsson með
10598 og Jón Ásbjörnsson með
10473 atkv. Endurskoðandi var
kosinn Þórður Sveinsson og
vara-endurskoðandi Guðmund-
ur Böðvarsson.
Útkoma rekstursreiknings síð
ast liðins árs er sú, að áður en
til afskrifta kemur er 634 þús.
kr. tekjuafgangur. Þar af er
varið til afskrifta á bókuðu
eignarverði skipa og annara
eigna rúmum 494 þús. kr. Þá
eru afgangs til ráðstöfunar á
fundinum 140 þús. kr.
Var samþykt tillaga stjórnar-
innar um þessa skiftingu arðs-
ins: Lagt í eftirlaunasjóð kr.
30,0000 ,lagt í varasjóð kr.
25,000, til hluthafa kr. 67,230.
Bókað verð skipanna er sem
hér segir: Gullfoss kr. 50,000
Goðafoss kr. 420,000, Brúarfoss
kr. 600,000, Dettifoss kr. 960,-
000, Lagarfoss kr. 30,000, Sel-
foss kr. 30,000.
Félagssjóðir eru þessir: Vara-
sjóður 159,469,50. Gengisjöfn-
unarsjóður kr. 208,982,60. Eftir-
launasjóður 485,059,24.
Hafa vaxtagreiðslur félags-
vikudag í Ottawa, lýsti Hon. H. j ing Jækkað um 35 þúg kr & ár.
H. Stevens því yfir að hann 1 inu
Fj'öldi millilandaferða skipa
félagsins var þessi síðast liðið
ár:
Gullfoss 12'/2 ferð, Goðafoss
11 ferðir, Brúarfoss 11 ferðir,
Frakkar eru að reyna að
¥
¥
Stevens á móti
skoðunum Aberharts
Á fundi blaðamanna s. 1. mið-
sýningargarðinum í Toronto s. j væri stefnu Aberharts frá-
1. miðvikudag, en var bannað hverfur og hann teldi hana svo
það af forsætisráðherra, Mitch- flókna og alvarlega í peninga-
ell Hepburn. Kváðust atvinnu- ! málum, að hana þyrfti að rann-
leysingjar þá setjast að í sakn gaumgæfilega áður eti
Queens Park eða byggingum hægt væri^ að dæma um hve Lagarfosg g ferðir, Selfoss 12
'ferðir og Dettifoss ll'/2 ferð.
Kostnaður við siglingu hverr-
ar sjómílu er þessi: Dettifoss
kr. 15,98, Goðafoss kr. 14,71,
Brúarfoss kr. 14,35, Lagarfoss
kr. 13,04, Gullfoss kr, 13,03 og
Selfoss kr. 9,10.
Fj[öldi sjómílna, sem skipin
fóru árið 1934 er sem hér segir:
Brúarfoss 44,243 sjómílur,
Dettifoss 42,263 sjóm., Gullfoss
42,117 sjóm., Goðafoss 41,017
sjóm., Selfoss 34,291 sjóm. og
Lagarfoss 31,601 sjóm.
Ennfremur sýnir skýrsla fé-
lagsins, að faþþegaflutningur
þessa árs sé ámóta mikill og
um þetta leyti í fyrra.—Alþbl.
Ontariostjórnarinnar. hagkvæm hún væri.
John Humphries, leiðtogi at- ¥ ¥ ¥
vinnuleysingja skýrði 300 fylg- Rannsókn
ismönnum sínum frá þessu á Fylkisstjórnin í Saskatchew-
miðvikudagskvöldið. | an hefir samþykt að hefja rann-
“Hepburn kvaðst hvorki ætla sókn út af Regina-uppþotinu.
að standa í vegi áforma okkar Rannsóknin hefst 1. ágúst.
að öðru leyti né veita okkur ¥ ¥ ¥
nokkra aðstoð,” sagði Humph- Fylkiskosningar í P. E. I.
ries. “Eg fyrir mitt leyti held Fykiskosningar fara fram i
að við ættum ekki að vera á- | Prince Edward Island inna^
nægðir með þetta svar. Ef tveggja vikna.
Hepbum vill ekki láta sýningar- \ * * *
garðinn í té, skulum við setjast Atvinnuleysingjar
að í Queen’s Park hvað sem nejta ag vinna
hannsegir. Við skulum sjá til j Um 125 atvinnuleysingjar frá
hvort að^það breytir ekk! skoð- Rockcliffe stjórnarverinu í On-
un hans. itario héldu til Ottawa s. 1. mið-
vikudag á fund stjórnarinnar.
Eftir 3 daga dvöl í bænum
kvaðst borgarstjórinn í Ottawa
ekki fæða þá lengur og kvað
standa þeim til boða vinna hjá
bændum með 20 dala káupi
(auk fæðis) á mánuði, að við
Líffæruni haldið lifandi
Lyflæknadeild Rockefeller-
stofnunarinnar skýrir svo frá:
Flugmaðurinn Charles Lind-
/bergh og Nobelsverðlauna-
maðurinn Carrel hafa lengi
unnið saman að því að útbúa
vél, sem geti haldið líffærum
lifandi í langan tíma eftir að
þau eru tekin úr líkamanum.
Eru Iffærin sett í gerilsneytt
hylki, en fljótandi fæðu er dælt
í slagæðar líffæranna.
¥ ¥ ¥
Atvinnuleysingjar frá Winnipeg
leggja af stað til Ottawa
Ellefu fólksflutningvagnar
(busses) lögðu af stað frá Win-
nipeg í gær með 350 atvinnu-
leysingja, sem vist áttu í sýn-
ingargarðinum, áleiðis til Ot-
tawa. Ferðinni er heitið til
West Hawk Lake, sem er nokkr
ar rnílur hérna megin landa-
mæra Ontario og Manitoba, en
þar snúa vagnarnir aftur. —
Hvernig atvinnuleysingjar fara
að eftir það létu þeir ekki uppi.
Til Kenora hugsa þeir sér að
komast hvað sem öðru líður.
Fyrir not vagnanna var greitt
áður en af stað var lagt. En
hvaðan féð kom, eða hvort ein-
stakir nienn hafa llagt það
fram, vita menn ekki.
¥ ¥ ¥
Stríð óumflýjanlegt í Abyssiníu
Rome, 15. júlí — Ætlað er að
Mussolini leggi bráðlega af stað
til Abyssiníu til þess að sjá með
eigin augum hvað hersveitum
hans gangi.
HITT OG ÞETTA
Þrengir að Stalin
Fra Warzawa er símað:
Foringi lífvarðarliðs Stalins,
bættri 5 dala uppbót frá sam- Peters að nafni, hefir verið tek-
AÐALFUNDUR
EIMSKIPAFÉLAGS ÍSLANDS
bandsstjórninni. Sem stæði inn fastur, ákærður fyrir að
kvað hann 500 verkamenn geta hann hafi tekið þátt í samsæri
fengið vinnu af þessu tæi. At- gegn Stalin.
vinnuleysingjar kváðust ekki j Búist er við að hann verði
ætla að gerast þrælar á búgörð- dæmdur til dauða.
um bænda eða stjórnarinnar. Mælt er að Peters þessi hafi
á sínum tíma staðið fyrir því,
að keisarafjölskyldan var myrt.
¥ ¥ ¥
í öllum regnbogans litum
Aðalfundur Eimskipafélagsins Á fuglasýningu í Arizona,
var lialdinn í kaupþingssalnum sem haldin var um daginn, var
í gær og hófst kl. 1. Eggert j sýnd hæna, sem vakti geisi at-
Claessen gaf yifrlit yfir hag og úygli allra áhorfenda. Hæna
framkvæmdir félagsins á árinu þessi er af svonefndu Arcuna-
sem leið. Voru síðan lagðir
fram endurskoðaðir ársreikn-
ingar.
Þá sagði Emil Nielsen frá því, ^
að frá byrjun næsta árs kæm- ar hennar erfa þessa einkenni-
ust skipin undir íslenzkt ríkis- legu hæfileika.
eftirlit og að flokkun skipanna i ¥ ¥ ¥
færi nú fram hér á landi. Paul Hörbiger,
Þá var samþykt tillaga frá I þýski leikarinn, var um dag-
Ásmundi P .Jóhannssyni um að inn að leika í mynd og m. a.
fundurinn teldi æskilegt, að átti hann að fara upp í loftbelg
af gamalli gerð sem fyltur var
með heitu lofti. Alt í einu lyft-
kyni. Þessi forláta hæna verp-
ireggjum sem eru röndótt í ÖU-
um regnbogans litum, og nú
ætla menn að reyna hvort ung-
stjórn félagsins innleysti vaxta-
miða þótt þeir kæmu síðar
fram en innan fjögurra ára frá ist loftbelgurinn upp og fór 800
gjalddaga, en eftír lögum fé- j metra í loft upp. Aumingja leik-
lagsins fyrnast þeir þá. Sam- arinn sem vissi ekki hvaðan á
þykti fundurinn þessa tillögu. sig stóð veðrið, var þó svo
Þá var kosin stjórn af hálfu heppinn að lenda skömmu
Vestur-íslendinga og hlaut seinna ómeiddur í kálgarði.