Heimskringla - 09.10.1935, Qupperneq 2

2. SÍÐA
HLIMSKRINGLA
WINNIPEG, 9. OKT. 1935
KIRKJAN OG STJÓRNMÁLIN
(Ræ&a flutt af
séra Philip M. Péturssyni)
Gætið yðar fyrir falsspá-
mönnum er koma til yðar í
rauðaklæðum, en eru hið
innra glefsandi vargar; af
ávöxtum þeirra skuluð þér
þekkja þá.—Matt. 7:15-16.
Einu sinni sagði hinn heims-
frægi lögfræðngur og fulltrúi
Englendinga Lord Bryce, að
trúin væri öllum öflum meiri
sem áhrif hafa haft á lands-
stjómir.
En það eru sumir, sem halda
því fram; að kirkjan eigi að
halda sig utan allrar þátttöku
í stjómmálum og öllu þeim
viðvíkjandi.
En þar sem stjómarkosning
á að fara fram hérna annan
mánudag hér frá, þá fapnst mér
það ekki vera óviðeigandi, að eg
gerði það að umræðuefni mínu
í kvöld, hvort kirkjan ætti eða
ætti ekki að taka opinberan
þátt í stjórnmálum, eða hvort
hún ætti að beina kröftum sín-' ur ættu ekki að skifta sér af að ástandinu í heiminum, eða í
HREIN
HVIT Vindlinga
BLÖÐ
Tvöföld Sjálfgjörð
STÓR BÓKARHEFfTI
c
5
um einungis að öðmm málum.
En þó að eg taki þetta sem
umræðuefni, þá vil eg gera það
ljóst, að eg ætla ekki að gera
neina tilraun til þess, að gagn-
rýna pólitísku flokkana, eða
stefnu þeirra, — né heldur að
beina orðum mínum að nokkr-
um sérstökum flokki eða flokk-
um. í>að er heldur ekki ætlun
mín, að notq, þetta tækifæri til
þess að láta pólitískar skoðanir
mínar í ljós. Þær koma eng-
uni við nema mér sjálfum, og
þar að auki finst mér að pré-
dikunarstóllinn ekki vera stað-
urinn til þess að flytja pólitísk-
ar ræður.
En hitt er annað mál, hvort
að kirkjan geti tekið nokkum
þátt í stjómmálum á siðferðis-
legum og menningarlegum
gmndvelli.
Á fyrri tímum hefir kirkjan
tekið þátt í því( að beina stjóm-
málaskoðunum í vissa átt, og
hefir mikið verið fundið að
henni fyrir þann þátt, sem hún
hefir átt í því. En svo hefir
henni einnig verið hrósað í öðr-
um tilfellum.
Sem dæmi þessarar aðfinslu
og hróss má nefna þátt þann
sem kirkja tók í stjómmálum
á stríðsárunum. í>á var talið
sjálfsagt, að kirkjan tæki þátt í
því, að efla stríðssamtök stjóm-
arinnar. Og hún gerði það. —
Prestar klæddu sig í herbúninga
og ferðuðust um eftir beiðni
stjómarinnar og héldu þrum-
andi ræður um nauðsynina
því, að allir gerðu það, sem var
kallað skyldu sína. En eins og
vér vitum nú, var þessi skylda
engin önnur en sú, að ganga í
herinn í þeim tilgangi að drepa
aðra eða að vera drepinn sjálf-
ur. í>eir mæltu ákaft með öll-
*
um ráðstöfunum stjómarinnar,
og var þeim mikið hrósað fyrir
framtakssemi sína.
En nú þegar kirkjur, eða leið-
togar þeirra mæla á móti stríði,
eða þeim hugsunarhætti, sem
eflir stríðshugmyndina, þá eru
þeir skammaðir fyrir afskifta-
semi, af þeim sem áður voru ó-
sparir á hrósi sínu. Ogi einnig
er það kallað afskiftasemi, þeg-
ar kirkjur eða leiðtogar þeirra
finna að núverandi ástandi
þjóðfélaginu, eða að stefnuskrá
hinna ýmsu stjóraarflokka.
Sumir segja að stjómmál séu
óháð kirkjumálum, og að kirkj
þeim, en ættu heldur að láta þá þjóðfélaginu, þá mundi mörgum
sem hafa þekkingu á þeim finnast það vera þeim þægi-
hlutum, sjá um stjórnar- legra. En þá væri heimurinn
rekstur landsins. En svo um miklu fjarri guðsríkis hugmynd-
leið halda þeir því fram, að inni, en hann er nú, þó að hann
kirkjan eigi að gera sitt ítrasta
til þess að framleiða góða og
siðlega borgara. — Kirkjan
er að gera það sem hún getur í
því efni, og hefir altaf' gert, þó
að henni hafi stundum skjátlast.
En svo þegar kirkján fer að
kenna það, sem hún kallar
kristilega borgaraframkomu eða
kristilega breytni í þjóðfélaginu,
þá beinast menn að henni úr
öllum áttum og skamma hana,
sérstaklega, ef að kenningar
hennar um þessi efni eru gagn-
stæðar skoðunum þeim, sem þeirra gerir stjórninni og stjórn
fylgja í stjórn-

v
. V-v’$
\C3&

ra^aAa'- ’. 02,
>***£ *** -a
f\^x°
_. esa
et
e\na

.6 *
, ^
&
iffc

....
y\as^63^-

3.Ó5
T. O. BRIOHT
& CO.
MMITED
Stærsti vín-
framleiðandi í
Canada
Niagara Falls,
Ontario
Stonfsett 1874

gV»V» ........
right s
f O WIWES^
þessir menn
málum.
Mér finst ekkert réttlæti vera
í svona löguðum hugsunar-
hætti. Kirkjan er að berjast
fyrir siðferðislegri menningu,
og ef að stefnuskrá pólitískra
flokka keinur í bága við sið-
ferðislega stefnu hennar, þá
getur hún ekki annað en geng-
ið inn á svið stjómmálanna
og gert tilraun til þess, að
koma breytingum á þar sem
nauðsyn er. Kirkjan tekur
aldrei þátt í stjómmálum fyrir
fé eða af nokkmm fjármuna-
legum ástæðum. En það
ekki hægt að neita kirkjunni
um rétt til þess, að gagnrýna
allar stjómar, eða flokksstefnur
frá siðferðislegu og menningar-
legu sjónarmiði.
Ef að hagfræðislegt stjómar-
ástand er ekki í samræmi við
siðferðiskenningar kristninnar,
þá ætti kirfcjan að sjálfsögðu
að láta það í Ijós, og ætti eng-
inn að leyfa sér að neita rétti
hennar til þess.
Einu sinni var skoðun fólks
sú, að trúarlífið væri algerlega
óháð hinu hversdagslega. Kirkj-
an skifti sér aðeins af því, sem
var kallað heiiagar skyldur. Það
er að segja, skyldur fólks gagn-
vart
lífi,
ekkert af því sem gerðist utan
kirkjunnar. Kirkjan lagði að-
eins rækt við hið trúarlega á-
stand manna einusinni eða tvis-
var í viku( en tók ekkert tillit
'til hinnar siðferðislegu fram-
komu manna hina daga vikunn-
ar. Kirkjan og leiðtogar henn-
ar vildu, að menn játuðu trú
sína, en hugsuðu lítið um verk
þeirra.
En þessi skoöun hefir breyzt,
eða er að breytast. Nú er það
farið að skiljast að ef framkoma
manna er ekki kristin, eða er
ekki í samræmi við kristnina á
virkum dögum, að þá eru menn
ekki heldur kristnir á sunnu-
dögum, þó að þeir sæki kirkju,
og þó að þeir játi trú sína svo
að allir heyri. Og það er einnig
farið að skiljast, að ókristið
þjóðfélag, eða þjóðfélag, sem
hefir í för með sér ókristilega
framkomu hindri tilraun kirkn-
anna til þess, að framleiða góða
og siðferðisríka borgara. Kirkj-
an er því farin að telja það á-
byrgðarskyldu maifna, ekki ein-
ungis að lifa kristilegu lífi sjálf-
ir alla dága vikunnar heldur og
að þeir taki þátt í því, að byggja
upp kristilegt þjóðfélag. Og til
þess að hún geti þetta, þá verð-
ur kirkjan að taka einhvem
þátt í stjóramálum, ekki sem
flokksforingi né heldur sem
flokksfylgjandi, en sem ráðgjafi
sem heldur altaf fram hinum
æðstu og sígildandi stefnum
kristinnar trúar, og þær hygg
eg vera, frelsi og bróðemi,
sannleik og réttvísi.
En þegar kirkjan rannsakar
eða gagnrýnir þjóðfélag vort.
og þegar hún lýsir einhverja
stefnu ósiðferðislega, þá vekur
það gremju hjá sumum og ef
til vill óþægilegar tilfinningar
hjá öðmm. En er það ekki
betra, að vekja gremju hjá ör-
fáum mönnum, en það, að ó-
gæfa ríkji óhindruð í þjóðlífi
voru. Ef það væri aldrei fundið
I
sé nógu fjarri því, að geta kall-
aSt að nokkru sönn mynd af
guðsríki.
En það eru ekki allir sam-
mála um það, að kirkjan eigi að
skifta sér af stjórnmálum. En
kirkjan er næstum því sú eina
stofnun, sem sækir ekki eftir
hagnaði fyrir sig sjálfa með því
að leita til stjómarinnar. En á
hinn bóginn hafa öll helzitu
verzlunarfyrirtæki stofnað það,
sem vér köllum “lobbies” í
höfuðborg landsins og hvert
arfulltrúum nokkurskonar fyrir-
sát í því skyni að fá einhvem
hagnað af henni, sem öðrum er
neitað um.
En kirkjunni er ekki, eða ætti
ekka að vera, stjóraað af eigin-
girni í því, sem hún sækir til
stjómarinnar. Hún ’ er að sjá
um siðferðislegan og menning-
arlegan hag þjóðfélagsins, og
græðir aðeins á því, að þjóð-
félagið í heild sinni sé bætt á
sviði siðferðisins. Tilgangur
hennar er allur annar en sá,
sem stjómar verzlunar og við-
skiftafyrirtækjunum, sem leita
er til stjómarinnar og sem sækj-
ast aðeins eftir sínum eigin hag
hvað sem verður um aðra.
Það eru fáar stofnanir, sem
hefir ekki einhvemtíma skjátl-
ast, og er kirkjan þar engin
undantekning. En þar sem
leiðtogar hennar eru ekki ó-
skeikulir, þá er ekki við öðru
að búast. En á meðan að kirkj-
an heldur sig aðallega að sið-
ferðis- og menningarmálum
auk aðaltrúmálanna, eða kenn-
inganna, þá getur hún aldrei
farið mjög afvega. En þar sem
hún skiftir sér af málum, sem
ekki eru siðferðis- eða trúar-
legs efnis þá leggur hún sig
í hættu og getur stofnað hin-
kirkjunni og kirkjulegu j um málunum í hættu, sem hiin
en skifti sér lítið eða ! styður.
í þessu sambandi mætti nefna
pólitíska flokka, og umsækjend-
ur þeirra til kosninga. Kirkjan
að eg hygg( getur ekki, eða má
ekki, mæla fram með þeim,
hverjir sem þeir eru, aðallega
vegna þess, að hver flokkur
hefir sínar kreddukenningar, og
engin kirkja getur bundið þá,
sem tilheyra henni við þær
kenningar eða stefnur nema að-
eins með því móti að allir í
kirkjunni séu sammála um
stefnu flokksins. Svo er og
það, að hver flokkur hefir
stefnuskrá sinni mörg atriði,
sem fáir geta samþykt að fullu.
Þar sem kirkjan á að styrkja
öll mál, sem heyra siðferðismál-
um til, þá gæti verið, að með
því að fylgja einhverjum ein-
um flokki væri hún að styðja
að málum, sem væru alls ekki í
samræmi við aðal siðferðis-
stefnu hennar. Stjómmála
flokkamir, hvað sem leiðtogar
þeirra segja, eru ekki að öllu
leyti siðferðislegir eða sann-
gjarnir í öllu því sem þeir gera
eða stefna að. Vér þurfum ekk-
ert annað að gera en að hlusta
á útvarpsræðumar, sem heyrast
nú á hverju kvöldi, til þess að
fá fulla sönnun á þessu. Eng-
inn maður þorir að halda því
fram að nökkur kirkja gæti
fylgt þeim mönnum, sem fara
eins með sannleikann og sumir
eða jafnvel flestir þeirra fara
með hann, sem eg hefi hlýtt á.
Mér hefir fundist að margir
þeirra hafa helzt í hyggju( að
bæta sinn eigin hag, en að þeir
hugsi lítið um hag landsins, þó
að þeir vilji að fólk skilji tilgang
þeirra á þann veg.
En af þessum orðum vil eg
ekki láta það skiljast svo, sem
eg sé að ráðleggja mönnum, að
hafa ekkert með pólitík að gera.
Það væri fjarri réttum skiln-
ingi á skyldu vorri, sem borg-
ara. Eg vildi helzt að sem
felstir greiddu atkvæði annan
mánudag hér frá. En eg vildi
og að þeir skoðuðu stefnuskrá
allra flokka mjög nákvæmlega,
og að þeir greiddu atkvæði að-
eins með þeim flokki, sem þeim
finst geta stjómað í flestum til-
fellum á siðferöislegastann og
réttlátastan hátt, eða með þeim
flokki, sem hefir fæsta galla.
En kirkjan, sem stofnun,
stofnuð á grundvelli kenninga
Krists, .má ekki taka þátt í
flokksmálum. En hún getur
verið ákveðin í öllu því, sem
heyrir siðferði til og getur stut:
að þeim málum, bæði þegar um
kosningar er að ræða og þegar
mikilvæg mál koma fyrir þing
til íhugunar.
Og það em mörg þesskonar
mál á baugi á vorum dögum,
svo sem til dæmis, hemaðar-
mál, eða stríðsmál, atvinnuleys-
ismál, réttvísismál, samkomulag
á milli þjóða( og samvinnumál
á meðal manna og þjóða o. s. f.
Þetta eru alt mál, sem oss
varðar mikið um, og sem kirkj-
an verður að skifta sér af,
þjóðar og mannfélagslífi til efl-
ingar á siðferðislegan hátt. Og
kirkjan getur auðveldast unnið
að þessum málum með því að
taka þátt í stjómmálum á þann
hátt, sem eg hefi á vikið. Hún
getur þannig unnið að því að
efla siðferðislegt þjóðfélag, og
komið þeim skilningi inn hjá
mönnum, að trúarlífið tákni
meira en aðeins það, að sækja
kirkju á sunnudögum.
Sumum mun finnast að þetta
sé tiltölulega nýr skilningur á
trúmálum. En í raun og veru
er þessi skilningur á trúnni eins
gamall og trúin sjálf. Spá-
mennimir, sem voru á lífi á
áttundu öld fyrir Krist, urðu
viðurkendir aðallega fyrir þátt-
töku þeirra í því að koma á um-
bótum í þjóðlífi þjóðar sinnar.
Amos, Jeremíah, Jesaja, Elía
og fleiri tóku allir þátt í því,
sem vér mundum kalla stjóm-
mál. Þeir voru ekki stjómar-
fulltrúar sjálfir, en þeir beindu
athygli manna að ósiöferðis-
legri framkomu þjóðfélagsins í
heild sinni og hikuðu sér ekki
við að segja stjórnarvöldunum
til syndanna.
Þeir bjuggust alls ekki við að
græða neitt á því sjálfir, flestir
þeirra vom ofsóttir vegna kæru
þeirra gegn yfirvöldunum. En
BUILD
A
BETTER CANADA
•
FACTS
Not Fancies
•
ACTION
Not Agitation
•
DEMOCRACY
Not Dictatorship
•
More WORK
Higher WAGES
Happier HOMES
YOTE FOR
H. P. A. HERMANSON
HUGSIÐ UM ÞAÐ!
í>ann 14. október má hver kjósandi í Manitoba greiða eitt atkvæði
Hvert atkvæði má styðja einn af þessum sex fulltrúum
INDEPENDENT þingmannsefni
COMMUNNIST þingmannsefni
C. C. F. þingmannsefni
STEVENS þingmannsefni
CONSERVATIVE þingmanhsefni
eða LIBERAL OG PROGRESSIVE þingmannsetni
HVAÐ ÆTLAR Þtr AÐ GERA 1 ÞESSU EFNI? MANITOBA
A MIKIÐ UNDIR ÞÍNUM ORSKURÐI.
EF Þtr STYÐUR INDEPENDENT ÞINGMANNSEFNI
þá ræður atkvæði þitt engu um málefni fósturjarðarinnar.
EF Þtr STYÐUR COMMUNNIST ÞINGMANNSEFNI
þá styrkir þú með atkvæði þínu þann hóp sem leitast við að
eyðileggja þá sjálfstjórn og þjóðræði sem vér Canadamenn
álítum undirstöðu vors þjóðlífs.
EF Þtt STYÐUR C. C. F. ÞINGMANNSEFNI
þá fylgir þú þvi, að viðskifti þín verða gerð að almennings
eign og ríkið ráði fyrir lífi þínu; sú stefnuskrá gefur ekki
minstu vonarglætu um nýtilega úrlausn á þeim viðfangsefn-
um sem kalla að í Canada nú á dögum.
EF Þtr STYÐUR STEVENS ÞINGMANNSEFNI
þá sýnir þú með atkvæði þínu að þú samþykkir heilan hóp
af umbótum sem allir vilja og snarað hefir verið saman í
pólitískt pjötlu brekán, ráðlaust og kraftlaust til að örfa og
efla efnahag og viðskifti landsins.
EF ÞÚ STYÐUR CONSERVATIVE ÞINGMANNSEFNI
þá sýnir þú, að þú lætur þér lika fimm ára stjóm, sem hefir
valdið óþarfa dýrtíð fyrir almenning, engin ráð fundið við
atvinnuleysi nema eyða fé úr landsjóði, vanhaldið jámbrautir
þjóðarinnar, íþyngt helztu atvinnuvegum alndsins með rang-
látum álögum og hóflausum tollum og þar með tept verzlun
við útlönd, sem er fjörgjafi í viðskiftum þessa lands. Þú
lætur þér þá sömuleiðis vel líka að réttindi þingsins verði
hrifsuð og beitt af einráðu ráðuneyti og ráðríkum foringja.
Þá styður þú stefnuna þá, að hjálpa iðjuhöldum til að raka
saman fé, en gera ekki annað fyrir bændur en vama þvi að
þeir horfalli.
EF ÞCr STYÐUR LIBERAL OG PROGRESSIVB
ÞINGMANNSEFNI
sem hefir að bakhjalli Manitoba Liberal Association og
Manitoba Federal Liberal Progressive Association, þá fylgir
þú stefnuskrá MacKenzie Kings, sem er vel samin, í 14 lið-
um, um ástand landsins og hvemig það skuli betrast og
bætast. Þá styður þú viðleitni til að opna aftur verzlunar og
viðskifta brautir þessa lands. Þá muntu styðja að því, að
fulltrúar þjóðarinnar á þingi fari með landstjórnina og ráði
fyrir fjármálum landsins.
HUGSIÐ UM ÞAÐ!
GREIÐIÐ ATKÆÐI MEÐ
VIÐURKENDUM
MACKENZIE KINGS
ÞIN GMANNA-EFNUM
Issued by authority of the publicity sub-committee of the Mani-
toba Liberal and Progressive Election Committee, Great West
Permanent Bldg., Winnipeg.
I