Heimskringla - 20.11.1935, Page 2

2. SÍÐA
HLIMSKRINGLA
WINNIPBG, 20. NÓV. 1935
JÓNATANJÓNATANSSON
LINDAL
Eins og getið var um í síðasta
blaði, andaðist 11. þ. m. að
heimili sínu í Brown-bygðinni,
hér í fylkinu, bændaöldungur-
inn, Jónatan Jónatansson Lin-
dal frá Miðhópi í Víðidal í
Húnavatnssýslu.
Jónatan heitinn var fæddur
8. maí 1848 og því komin á
áttugasta og áttunda árið. —
Banameinið, að sögn, var
lungnabólga.
Poreldrar Jónatans heitins.
voru hin kunnu heiðurshjón,
Jónatan bóndi og hreppstjóri
nm langt skeið, á Miðhópi, Jósa-
fatsson á Stóru Ásgeirssá Tóm-
ássonar stúdents, og Katrín
Kristsmundsdóttir Guðmunds-
sonar bónda á Ægissíðu á
Vatnsnesi. Börn þeirra voru
mörg og auk Jónatans heitins
náðu þessi fullorðins aldri:
Ingunn: gift Þorsteini Hall-
grímssyni frá Tungu í Fnjóska-
dal. Bjuggu þau lengi við Garð-
ar í N. D. og þar dó hún 1892.
Jakob: verzlunarmaðnr og
gullnemi í Yukon, fluttist til
Ameríku 1873, kvæntur fyrra
sinn, Helgu Baldvinsdóttur
(Skáldkonunni Undinu) og síð-
ara sinn Helgu Pálmadóttur
Hjálmarssonar frá Þverárdal,
dáinn í Seattle-borg 1904.
Jósafat: bóndi, hreppstjóri og
alþingismaður, á Holtástöðum
í Langadal, dáinn 1905.
Jósep: bóndi í Miðhópi, dáinn
1894.
Gróa: giftist ekki dó í for-
eldrahúsum 1877; tvítug að
aldri.
brotinn, þjóðrækinn maður
mjög og “unni því sem Islands-
'bygðir áttu að fornu og nýju
gott”, yf'irlætislaus og hinn
bezti drengur, frjáls í skoðun-
um og sanngjarn. í frændsemi
var hann bæði við Mela og
Þingeyra fólk, en föður amma
hans, Helga Bjamadóttir frá
Þórormstungu í Vatnsdal, var
systir Jóns stjömufræðings
Bjamasönar, er kunnastur var
á sinni tíð fyrir afburða gáfur
og fræðimenskn.
Hvíldin var Jónatan .kærkom-
in, enda var aldurinn orðinn
hár, og kraftarnir þrotnir. —
Ýmsu mótdrægu hafa þau hjón
orðið að mæta á lífsleiðinni,
heilsu og ástvina missir og
margskonar erfiðleikum sém
lífinu fylgja. En yfir því er
ekki að sakast, þvi slíku skeik-
ar að sköpuðu. Því eins og
skáldið góða, Stephan G. Steph-
ansson komst að orði, í eftir-
mælunum um Jakob bróðir
hans:
Þrotinn Vest-manns-þátt, að
saka
þarflaust er, með neinu voli. —
Pleira en ösku tóma taka
Tóptirnar á Bergþórshvoli —
Það er lífsins goldni gróði:
Grafir verða að sögu og ljóði.
R. P.
Vinarkveðja
(Flutt við útför Jónatans J. Lindal 15. nóv. 1935)
Að lokum þinn er lagstur knör í höfn,
Lífs-þó margoft væri úfin-dröfn,
Aldrei heyrði æðru hjal þitt neinn
Aldrei varst’ í nauðalending seinn.
Húmið þótt að hyldi innri mein
1 huga jafnan vonar blysið skein;
En von og trúin flytur jafnvel fjöll,
Því fanstu leið í gegnum boðaföll.
Sofðu.vinur! Þér var hvíldin þörf
Þín eru búin hversdags hörðu störf.
Farðu vel! í föður armi nú
í frið og sælu hvar eð dvelur þú.
J. H. Húnfjörð
upp af ofsalegum tilfinningum,. lega yfirlýsingu um, að hann
hatri og gremjju gegn öðrum
þjóðum, sem trufla svo mjög
alla skynsamlega meðferð þjóð-
mála í ýmsum meiri háttar
löndum Norðurálfunnar. En í
þessari grein verður gerð til-
raun til þess að benda á, á
hvem hátt hið sérkejnnilega
ameríska viðhorf birtist á öðr-
um sviðum.
Áður en^ horfið er að aðalefni
þéssa máls, er ef til vill réttara
greiði allan kostnað og taki
gluggann burt, þegar leigu-
samningurinn sé útrunninn. —
Húsvörðurinn tilkynnir þetta
svo lögreglunni, sem skattar
manninn í hlutfalli við stærð
gluggans. I Ameríku stendur
lögreglnnni alveg á sama um,
hve margir gluggar eru á hús-
um manna.
Einu sinni keypti eg Ford-bíl
í París. Fyrst greiddi eg af-
borgun. Síðan kom Ijósmynd-
að fara með lesandann í ofurlít- ' ari sem tók sex ljósmyndir af
ENN UM AMERÍKUMENN
Eftir Ragnar E. Kvaran
í síðasta hefti þessa tímarits
var gerð grein fyrir því, að
Norðurálfumenn hefðu lengi
fundið, að um' töluvert raun-
Jóhannes Ásgeir: fræðimaðnr, jverulegan mismun væri að ræða
andaðist í Victoria, B. C. 1923. : á viðhorfi almennings í Ame-
Jónatan ólst upp í foreldra- ríku og Evrópu til ýmsra þeirra
húsum til fulltíða aldurs. Árið ; mála, sem nú eru ofarlega
1882 kvæntist hann, Ingibjörgu baugi með menningarþjóðum
Soff'íu Benediktsdóttur, er lifir j Var þar dálítið rakið, hvernig á
mann sinn. Varð þeim 9 bama
auðið, náðu 8 fulltíða aldri, en
ein dóttir Jósephína Helga and-
aðist 10 ára gömul. Þessi eru
nöfn þeirra er til aldurs kom-
ust:Jósep, Vilhelmína, Kristín
Ingunn, Jakob Líndal, Gróa
Helga -(andaðist 1924), Á-
gústa Björg, Þorsteinn Bene-
dikt, Stefanía Guðrún; eru þau
flest búsett í Manitoba. Fyrsta
árið bjuggu þau hjón í Miðhópi
en þvínæst á Hvoli í tvö ár og
síðast að Hólabaki í önnur tvö
ár og fluttust þaðan til Ame-
rfku 1887. Settust þan að í
því stæði, að skortur Ameríku-
manna á arfþegnum skoðunum
sem fylgt hafa Evrópu frá fornri
tíð, hefði gert þeim léttara fyr-
ir að laða sig eftir þeim kröfum
sem iðnaðarhættir nútímans ó-
hjákvæmilega gerðu til þjóð-
anna. Bent var á, hvemig hin
unga þjóð hefði áttað sig á, að
öll hennar velgengni og vald
það, er hún hefir öðlast, væri
reist á því, hve skilyrðislaust
hún hefir gengið á hönd vísind-
unum, notað þau í athafnalífi
sínu og gert þau að “æðstu
reglu og mælisnúru” lífsvið-
Garðarbygð í N. D. og dvöldu horfs síns.
þar í tólf ár. Árið 1899 færðu ! Áð þessu sinni verður gerð
þau sig búferlum til Brown ; dálítil frekari grein fyrir því; á
bygðar, nam Jónatan heitinn j hvern hátt þessi aðdáun á vís-
þar land og bjó þar síðan, og indum birtist. Sérstök áherzla
þar andaðist hann sem áður jvar lögð á það í hinni fyrri
segir mánudaginn 11. þ. m. | grein, að hinn glæsilegi árang-
Jarðarför hans fór fram
föstudaginn þann 15. þ. m. frá
heimilinu. Meirihluti bygðar-
manna var þar saman kominn,
auk þriggja manna frá Winni-
peg: Þorsteins Borgfjörðs, Ólafs
Péturssonar og séra Rögnv.
Péturssonar er jarðsöng hinn
látna.
Jónatan heitinn var meðal-
maður vexti, og mesti skýr-
leiks maður sem þeir frændur
hans. “Hann var af góðu bergi
ur í iðju og athafnalífi hefði
haft þær afleiðingar, að Ame-
ríkumenn eigi ekkert örðugt
með að hugsa hér, að unt sé að
beita vísindalegum aðferðum
við stjómmál, og að starfsemi
Roosevelts sé reist á þeirri trú,
að vísindum sé ekkert fram-
andi, og þá heldur ekki meðferð
þjóðmála. Hér léttir og afar-
mikið undir, að Ameríkumenn
eiga enga gamla erfðaféndur og
eru fyrir þær sakir ekki hitaðir
EIGIÐ EKKI Á HÆTTU AÐ BÖKUN MISTAKIST
“EG MÁ EKKI VIÐ ÞVÍ AÐ NOTA
LÉLEGRI TEGUNDIR AF BAKING
POWDER OG EIGA Á HÆTTU
AÐ BÖKUNIN MISTAKIST ÞESS-
VEGNA HEIMTA EG MAGIC. ÞAÐ
ER SPARNAÐUR—MINNA EN 1c
VIRÐI f STÓRA KÖKU,”
segir MISS MARGARET Mc-
FARLANE fœðu sérfrœðingur
við St. Michael spítalann i
Toronto.
inn útúrdúr.
Ameríkumaðurinn finnur til
þses með fögnuði, að það er
öðruvísi ástatt um hann en Ev-
rópubúa um fjölda-mörg atriði,
er snerta ekki eingöngu hið al-
menna í þjóðlífi heldur og per-
sónulegt líf manna. 1 þessu
sambandi er ekki ófróðlegt að
renna augunum yfir útdrátt úr
grein, sem birtist í ameríska
tímaritinu “Forum” fyrir
skömmu. Því að hvað sem er
um dóminn, sem þar birtist á
evrópiskum ef'num, þá kemur að
minsta kosti í Ijós, hvað Ame-
ríkumaðurinn sérstaklega rekur
augun í. Greinin er rituð af
konu, sem mikið hafði ferðast,
en var nú komin heim aftur. —
Þar segir svo:
“Eg var á leiðinni frá Cher-
bílnum, að framan og aftan,
þótt, bíllinn liti nákvæmlega
eins út og aðrír Ford-bílar. Þá
varð eg að fá vegabréf fyrir
bílinn. Eftir tvær vikur hafði
safnast saman hjá mér skjala-
bunki viðvíkjandi bílnum, sem
var hálf'ur þumlungur á þykt,
og eg hafði orðið að fara í fimm
staði til þess að afla skjalanna-
— Ekki er unt að aka út úr
mörgum borgum í Evrópu án
þess að þurfa að koma við í
tollskrifstofu borgarinnar, til
þess að láta mæla bensínið.
í fleiru en einu landi Evrópu
getur kona, sem býr í litlum bæ
úti á landi, ekki haft amerísk
gluggatjöld fyrir gluggum sín-
um, svo að ljós og loft komist
óhindrað inn og vel sjáist út, án
þess að vera tafarlaust talin í
bourg til Parísar. Eg horfði' flokki lauslátra kvenna, sem
með aðdáun á viðkvæma' karlmenn geti ráðist inn til,
grænku landslagsins í Norm- hvenær sem vera skal.
andí, þegar ungur franskur
‘ALLIR SEGJA AÐ
Sf HIÐ
TVÖFALDA
I SJÁLFGJÖRÐA BÓKARHEFTI
SÉ BEZT !
Cáatífecleh^
VINDLINGA PAPPÍR
“Sjálfri er mér svo farið, að mér
finst mikils vert um Evrópu, en
eg veit, að andi Evrópu er andi
þess, sem lokið er við, þar ríkir
samræmi þeirra hluta, sem vax-
ið hafa saman og fallið hafa
saman á öldum sögunnar. í
Ameríku ríkir hinn skapandi
andi — andinn, sem er að skapa
Ameríku. Og vissulega er meiri
fegurð í lifandi, skapandi, verð-
andi áreynslu en í því, sem
lokið er við. Fyrir því hefst
andi minn upp í fagnandi
kveðju, þegar skipið siglir inn í
New York-höfnina, þar sém
tumarnir, grannir og sterkir,
teygja sig til himna. Því að þá
veit eg, hvar eg á að réttu lagi
að vera, og mér þykir vænt um j
það.”
samkvæmt hlýtur að vera al-
þjóðlegt.
Þessi stefna í sálarfræði
ræðst á viðfangsefni sín á alt
annan hátt heldur en áður hefir
yfirleitt tíðkast í þessari fræði-
grein. Hún hirðir ekkert um að
flokka fyrirbrigði sálarlífsins
niður í skynjanir, hugsanir, í-
hugun, athygli, o. s. frv. og
finna það samband, sem á milli
alls þessa sé. Hún byrjar með
að benda á, hvernig barnið sé,
þegar það er í heiminn borið og
á bernsku skeiði. Samkvæmt
jhenni er barnið nærri því eins
• og óskrifað spjald. Bamið hef-
; ! ir ekkert — eða því nær ekkert
— af ákveðnum tilhneigingum
I eðlishvatanna, sem eru svo að
Ameríkumaður, sem eg þekki
kvenmaður kom til mín. Hún | sagði eitt sinn Við Evrópumann:
hafði átt heima um skeið í Ame- j “Þér virðist ekki treysta kven-
ríku, en var nú á heimleið til
Frakklands fyrir fult og alt.
“Þykir yður ekki vænt um
að vera að komast heim?” —
spurði eg.
Hún leit hvatskeytlega til mín
og mælti: “Nei!”
Eg gat varla orða bundist-
“En hvers vegna ekki? Hvemig
komist þér hjá því að þykja
vænt um að koma heim til þess,
sem er eins elskulegt og þetta
hérna? Lítið þér á svipinn á
bændabýlunum og stráþökin.”
“Já”, sagði hún gremjulega,
lítið þér á það — rakasamt,
óhreint, fult af veggjalús! —
Hvernig haldið þér að sé að búa
þarna? Eg þarf ekki að minna
yður á annað en að ekki er til
eitt einasta baðherbergi undir
þessum stráþökum.”
Mér kemur þetta ekki eins á
þjóð yðar eins mikið og vér
gerum.” Norðurálfumaðurinn
svaraði kurteislega og brosandi:
“Vér berum fullkomið traust til
eiginkvenna og dætra vorra. —
Það er mannlegt eðli, sem vér
treystum ekki.”
í Evrópu verður maður að
gæta tungu sinnar, ekki sízt í
járnbrautarlestum. Njósnirnar
eru með þeim hætti, að búast
má við að tekið verði eftir hin-
um ómerkustu orðum og þau
sennilega þýdd á rangan veg.
Þetta skiftir ekki miklu máli um
algenga ferðamenn, sem
skamma viðdvöl hafa. En búi
maður sjálfur í landinu, getur
þetta skift miklu. Hafðar eru
gætur á húsinu og maðurinn
undir eftirliti, þar til uppgötvast
hefir við hvað hann átti, er
hánn sagði orðið “Mussolini”.
óvart nú og mér gerði þá. Eg | Enginn veit ,hver kann að vera
Helztu Canadisklr fæðusérfræðinjíar vara
við þvf að treysta á vafasaman baking
powder i góð brauðefni. Þeir nota og
mæla með MAGIC Baking Powder til
fullkominna köku bakninga.
• LAUS VIÐ ÁLÚN—þessi setning á hverjum
bauk er yður trygging fyrir því að Magic Bak-
ing Powder er laus við álún og önnur skaðleg
efni. Búinn til í Canada
hefi lært mikið á sex ára dvöl í
Norðurálfunni. Enginn hefir
eins miklar mætur á ýmsum
félagslegum ágætum Evrópu
eins og eg. En til þess að ná
>essum ágætum hefir Evrópa
að miklu leyti orðið að fórna
persónulegu frelsi manna. Ekk-
ert rúm er fyrir einstaklings-
frelsi, eins og vér þekkjum það
í Ameríku, í evrópisku þjóðfé-
lagi. Þar ríkir stjórn skriffinsk-
unnar, ósveigjanleg, rígnegld, ó-
þolandi þreytandi.
Hugsum oss, að maður hafi
tekið íbúð á leigu í París og
kunni ekki við, að ekki skuli
vera nema einn lítill gluggi á
svefnherberginu. Það mundi
ekki vera mikil fyrirhöfn að
setja á annan glugga, og eng-
inn hefir neitt á móti því, ef
það er gert á sjálfs manns
kostnað. Nú er talað við hús-
vörðinn og húseigandann, og
þeim stendur á sama — nema
hvað þeir halda, að maðurinn
sé brjálaður, og heimta skrif-
á hleri eða hverju hann kann
að finna upp á. Það eitt er víst,
að ávalt er einhver á hleri, og
þessi einhver er annaðhvort
launaður njósnari stjórnarinnar
eða vonast til að verða það.
• Eg spurði ítalskan þjón eitt
sinn að því, hversvegna hann
kynni betur við sig í Bandaríkj-
unum en í ítalíu. Hann brosti
og mælti: “Signorina, eg skal
segja yður hvað mér finst — í
Bandaríkjunum get eg farið út
á stræti, og ef mig langar til,
get eg hrópað af öllum mætti,
að forsetinn sé asni. Öllum
stendur á sama um, hvað eg
segi. Forsetanum stendur
sama. Eg er ekki annað en
kjáni, sem er að hrópa. En ef
eg hvísla í eyra bezta vinar
míns í ítalíu', að Mussolini sé
asni, þá er lögreglan komin að
dyrum mínum, áður en tvær
klukkustundir eru liðnar ”
Konan segir í grein þessari
margar sögur í líkum anda og
lýkur máli sínu á þessa leið:
segja hjá öllum dýrum. Al-
Það er þessi tilfinning um kunnugt er, að sumum dýrum
sköpun, um verðandi, um að er gvo háttað, að líf þeirra hlýt-
eitthvað nýtt sé að verða til ur óhjákvæmilega að stefna á-
undir handarjaðrinum, sem eg fram f einni þráðbeinni línu, ef
held að sé hið eftirtektarverð- gVO má að orði komast. Til eru
asta einkenni Ameríkumanns- skordýr, sem deyja úr hungri,
ef þau ná ekki til einnar ákveð-
-------- innar jurtar, sem þau eru vön
Eins og Ameríkumaðurinn að éta. Ekki af því, að aðrar
hefir þegar fengið reynslu fyrir jurtir séu þeim skaðlegar, held-
því, að breyta megi öllum at- ur af því, að eðlishvötin hefir
vinnuháttum lands hans með aldrei bent þeim á aðra en þessa
því að nota vísindalegar að- einu. Jafnvel kötturinn, sem er
feröir við þá, og eins og hann tiltölulega skyldur manninum,
er þegar tekinn að þreif'a fyrir er þannig, að þótt hann hafi
sér með að beita vísindalegum aldrei séð mús fyr, og þótt hann
aðferðum við sjálfa stjórn lands- hafi aldrei bragðað annað en
ins, eins hafa um langt skeið mjólk, þá vakna á augabragði
nýjar hugsanir verið að brjótast ákveðnar tilhneigingar í honum,
um, sem að því stefna að átta er hann sér músina í fyrsta
sig á, hvernig eigi að undirbúa skifti. En um barnið er það að
mennina sjálfa, með sérstökum I ---- ------------
aðferðum, til þess að lifa í því
þjóðfélagi, er þeir eygja í fram-
tíðinni. Og ef til vill kemur hér
glegst fram sá mismunur, sem
er á hugsanaferli Ameríku-
manna og Evrópumanna. Ame-
ríkumaðurinn trúir á, að unt
sé að gerbreyta manninum
sjálfum engu síður en hinum
ytri fyrirbrigðum mannlífsins.
Þessar hugsanir birtast meðal
annars í því, hversu ólíkt er
háttað um skólafyrirkomulag
Ameríkumanna og skóla Norð-
urálfumanna yfirleitt, og eins í
hinu, að sprottið hefir upp í
Ameríku stefna í sálarfræði,
sem virðist vera runnin beint út
úr viðhorfi þjóðarinnar yfirleitt
á mannlífinu. Verður hér sagt
lítið eitt frá þessari stefnu, áð-
ur en vikið er að skólunum.
A Business Man
for a Business Job
Eins og þegar hefir verið tek-
ið fram og þó einkum í síðasta
hefti tímarits þessa, þá er það
ein grundvallar-trúargrein hins
ameríska hugsunarháttar, að
öllum hlutum megi skipa á ann-
an veg en nú eru þeir. Ameríku-
menn trúa ekki á neitt óbifan-
legt í mannlegu lífi. Fyrir því
er ekki nema eðlilegt, að þeir
fræðimenn álfunnar, gem sér-
staklega fjalla um fræðin um
manninn, hverskonar vera mað-
urinn sé, taki öðruvísi á við-
fangsefninu en títt hefir verið
og tíðast er annarstaðar. Og
á stefna sú, sem hér hefir risið
upp í sálarfræði, er nefnd “Be-
haviourism” eða hátternisstefn-
an, er prófessor Ágúst H.
Bjarnason nefnir svo á vorri
tungu. Og það ber sérstaklega
vott um, hvað þetta lífsviðhorf
Ameríkumanna er ákveðið og á
sér djúpar rætur, að það skuli
birtast í starfsemi fræðimanna,
er fjalla um efni, sem eðli sínu
T. W. KILSHAW
STANDS FOR
1. —Refunding all city debt.
at lower interest rate.
2. —Assessment of property
for taxes to be made
compatible with earn-
ings.
3—Rehabilitation, improv-
ing of city & privately
owned property.
4. —Relief bonus and re-
sponsibility to be en-
tirely that of Federal
Government with ad-
ministration by local
authorities.
5. —Employment r a t h e r
than direct relief.
On the Radio
C.J.R.C. Wed., 7:30 to 7:45.
C'K.Y., Thurs., 7:30 to 7:40
For the one year term
Vote
KILSH4W, T. W. *
Auctioneer