Heimskringla - 15.01.1936, Síða 3

WINNIPEG, 15. JANÚAH, 1936
HEIMSKRINGLA
3. SÍÐA
HÁLFRAR ALDAR
HJÓNABANDS-AFMÆLI
Ásgeirs Guðjónssonar og
Sigríðar Árnadóttir
Nú skal yrkja Ásgeir minn,
Um þig stutta bögu,
Eg vil hnoða í ’ana inn
Efni, úr langri sögu.
Eitt frá þínum æfidag
Um vil reyna að skrifa,
Hvernig að þú hefir lag
Haf't á því að lifa.
Þegar eitthvað þrengdi að,
Þú hefir verið glaður,
Altaf haft fyrir viljan vað. — I
—Og verið kvenna-maður. — j
Sá mun hafa heilan skjöld
Haft, á sjó og landi,
Sem að hálfa eirði öld,
Önn og hjónabandi?
Konu þinni það sé traust
Þökk skal henni færa:
Fyrir að hafa haftið laust
Hvergi þig að særa.
Hjónaböndin voru víst
Væn á fyrri dögum;
—‘Hefir reynslan líka lýst
Landnámsmanna sögum.
Aldrei hjónum ónýt bönd
Aldarhelming duga
Yfir þessi auðnugrönd
Sem alla vilja buga.
Bezt að lengja lánið sitt
Lífs að hinsta fylli?
Ekta bandið Ásgeir þitt;
Er og var úr guili.
Jak. J. Norman
(9-10-35)
Eftir mál
Góðkunningi
Ásgeir Guðjónsson,
Wynyard, Sask.:
Gleðilegt ár! Eg þakka þér,
konu þinni og vandafólki ykkar
fyrir veizluboðið 19. okt. s 1.
Eg ,finn það á mér, að eg ætti
að biðja velvirðinnar á því, hvað
eg er lengi á leiðinni með þess-
ar vísur. En það er eins og
þar stendur: Að ekki eru allar
syndir guði að kenna. Og seint
er stundum betra en ekki. Sem
sé: kunningjar okkar hér (2
eða 3) hafa verið að “blamera”
mig fyrir að kalla þig kvenna-
mann í kvæðinu. Eg sagði
þeim að þessi hending sem þeir
fettu fingur út í, væri víst eftir
því, eina hendingin í kvæðinu
sem hægt væri að kalla skáld-
skap — (annars hefðu þeir
ekki tekið eftir henni) og það
mætti hver sem vildi lá mér, að
eg tæki svo til orða, þegar ver-
ið væri að minnast þess af flest-
um bygðarmönnum, að þú vær-
ir nú búin að lifa hálfa öld í
hamingjusömu hjónabandi? —
Þeir sögðu að þó aö þetta væri
ekki að öllu óviðeigandi, þá
samt sém áður væri það að öll-
um líkindum vitleysa, nema eg
gæti gefið útskýringu sem þeir
gerðu sig ánægða með. Eg sagði
eins og Gröndal: Mitt er að
yrkja, ykkar að skilja. En orð-
ið “kvennamaður” þýddi í
hreinni íslenzkri hugsun: Sóma-
maður; Góð kona væri sómi
manns síns, og sá maður sem
giftur er góðri konu, er því
sóma maður, kunni hann að
meta kosti konu sinnar að
verðleikum. S. b. “hesta mað-
ur”: þeir voru ekki kallaöir
hesta menn á Islandi sem fóru
illa með hesta? Það eru ekki
kvennamenn sem fara illa með
kvenfólk. Nú er vist hægt að
skilja, að vaðið sem þú hafðir
altaf fyrir viljann — hefir veriö
sómatilfinning. Nú ættu þess-
ir kunningjar okkar og fleiri,
að geta haft full not af þessum
tveimur hendingum að minsta
kosti.
Eg skrifa þér þessar línur
Asgeir, af því eg gat ekkert
talað viö þig, út á götunni um
daginn, þegar þú eltir mig, til
að afhenda mér dollarinn í
Minnisvarðasjóðinn. Svo kveð
eg þig með hamingjuóskum, og ,
í fullvissu um það, að þú haldir j
áfram að vera kvennamaður til i
æfiloka.
Vinsamlegast,
Jak. J. N.
TÓNSKÁLDIÐ OG
JAZZMÚSÍKIN
!
Samtal við
Björgvin Guðmundsson,
tónskáld
Morgunblaðið átti nýlega tal
við Björgvin Guðmundsson, tón-
skáld, sem búsettur er á Akur-
eyri, og spurði hann tíðinda úr
heimi hljómlistafólksins.
Við íslendingar erum mestu
börn í músík og músíkstarf-
semi — því músíkgáfu vora
höfum við ekki átt kost á að
efla nema um 60 ára skeið.
Það er fyrst eftir þjóðhátíðina
1874 að farið er að gefa nokk-
urn verulegan gaum að söng
og tónlist hér á landi.
Músík túlkar frumeðli
mannlegs lífs. —
Já, en hvað er nú eiginlega
múaí-k?
Músík túlkar frumeðli mann-
legs lífs og gefur það til kynna
sem við getum aldrei sagt í orð-
um. Hún tekur við þegar orð-
in ná ekki lengra. Þetta má þó
ekki taka svo, að hægt sé að
lesa einhverja ákveðna hugsun
út úr hverju sönglagi. Nei —
síður en svo. Enginn er jafn-
ómúsík-kalskur og sá, er held-
ur að hann skilji músík eins
og mælt mál. Fyrir honum
fer eins og manni, sem reynir
að heyra með nefinu og finna
lykt með eyrunum.
Músík er list — dulvís, tákn-
ræn list, og ómögulegt er að
vita hver áhrif hún hefir að
flytja. Fyrir engri annari list
stendur mannkynið jafn gjör-
samlega berskjaldað og músík,
og hve djúpar rætur hún kann
að hafa í sálum vorum veit
enginn.
I músík taka menn á móti því,
sem að þeimk er rétt!
í öðrum listum, t. d. bók-
mentum er hægt að velja og,
hafna — en í músík taka menn
á móti því, sem að þeim er
rétt, án þess að hafa minstuj
ligumynd um hvað þeim er fyr-1
ir góðu. Allar listir hafa áhrif
á okkur, án þess við viljum það
eða vitum — og því er sú listin,
sem við getum ekki veitt neina
andspyrnu, hættuleg eða holl
eftir því hvers eðlis hún er.
Líkræða yfir jazzinum
Hver er skoðun yðar á “Jazz-
inum?”
Látið þér yður ekki verða ilt
við — því “jazz” er nefnilega
klám — sniðugt klám í tón-
um! En “jazzinn” er list engu
að síður, og þess vegna er hann
skaðlegur, því að hann heyrir
undir skaðvæna list!
“Jazz” og aðrir tónbærir
lilutir, sem að hálfu leyti votta
um villimensku, hafa óhindrað
fengið að flytast til okkar, af
því að við höfum sljóga dóm-
greind fyrir því, sem er útlent
og höldum altaf að það taki
öllu öðru fram. En er mönnum
það ljóst, að “jazzinn” er dauð
músík — músík, sem við höfum
ekki not eða skemtun af leng-
ur? (
Jazz er negra-músík —
enda spila negrar hann bezt.
En allur hinn mentaði heim-
ur spilar þó stöðugt “jazz” —
eða er ekki svo?
Jú, hann er spilaður, en hann
er ekki lengur jafn ungur, jafn
frískandi og glaðvær .eins og
fyrir 10 árum, þ.e.a.s. hann er
ekki lengur nein nýung. Fólk
er orðið svo vant aö heyra
þetta, að það tekur ekkert eftir
því lengui-. Ný “jazz”-músík er
ekki ort og stöðugt er vérið að
hamra á þessum sömu fallanda
lögmálum. Og úr því sem kom-
ið er getur “jazz” því aðeins
geymst að nýtt dansform verði
fundið. í Ameríku er “jazz”
betur spilaður en í Evrópu, og
bezt af öllum spila negrarnir
ihann. “Jazz” er líka negra-
músík, bygð á þeirra sérkenni-
lega fallanda — og því ekki
gott að tala um hann sem
músík. — En hann er list, því
miður!
Álítið þér þá ekki að “jazz-
inn” hafi haft spillandi áhrif á
músíksmekkinn — t. d. á músík
smekk okkar íslendinga?
Jú, bæði hér og annars stað-
ar, því að hann er á góðum vegi
að eyðileggja alla gilda músík
— og meira. Hann hefir líka
átt drjúgan þátt í að spilla
“móral” þjóðanna.
Hvítir menn eiga að skilja að
“jazz” er þeim ekki samboðinn.
Og hvernig á að koma í veg
fyrir þetta?
Það verður ekki gert nema
fólkið sjálft skilji, að “jazz” er
vilt og óholl list — sem ekki er
samboðin mentuðum þjóðum.
Sjálfsvirðing hvers og eins verð-
ur þar að taka í taumana!
Hverri stefnu fylgjum við ís-
lendingar helst í músík — og
hvað er nú að gerast í íslenzkri
tónlist?
Nútíðar tónskáld vor eru
flest á huldu — og þess vegna
er ekki unt að segja hverri
músíkstefnu við fylgjum, og það
verður ekki fyr en eftir 40—50
höfuð leggjast, gerir útvarpið
ekki annað en að spilla fyrir
íslenzkum tónskáldum og ís-
lenzkri músík.
Þá á að safna
handritum tónskáldanma!
Ríkið á að verja til þess ár-
lega ofurlítilli fjárhæð að kaupa
og safna handritum frá öllum
innlendum tónskáldum og
leggja þau fram við einhverja
opinbera stofnun, t. d. Lands-
bókasafnið, svo almenningi sé
gefinn kostur á að kynna sér
íslenzka músíkframleiöslu, og
listtúlkendur þjóðarinnar geti
þar valið sér hlutverk. Ríkis-
útvarpinu á að vera heimilt að
nota tónverk þau sem á þennan
hátt verður aflað, samhliða því
að það á að gangast fyrir kynn-
ingu íslenzkra tónskálda á mun
víðari vettvang en gert hefir
verið til þessa.
íslendingar eru, að mínu á-
liti, jafnmentaðasta þjóð heims-
ins, og hve þjóðin er músíkelsk
stafar meira af mentun hennar
en af allmennri músíkgáfu. En
við erum að eðlisfari óþjóð-
ræknasta þjóð heimsing — og
flest túlkandi fólk í landinu er
mjög óþjóðrækið.
Hafið þér ekki hugsað yður
einhverjar aðrar leiðir, en þær
er þér bentuð á fyr, til að gera
fólkið þjóðrækið í músík?
Jú. Eg vil að bæjar- ’og
sveitafélög Jeyfi engum ein-
stökum söngmanni, hljómleika-
aði hann konu sinni á þessa
leið:
— Sæl og blessuð kona góð,
komdu nú hérna í meterinn á
mér!
STÖKUR
Eyrbyggja
Eldra báls í braki því
bálkraft málsins kanna!
Blossar stálsins styrkur í
stuðlum frjálsra manna.
Sannleikur
Sælt er eins og sumarþeyr
sannleik þeim að unna,
íslenzk tunga engum deyr
ef þeir hana kunna.
Gróðamaðurinn
Hann er enn að græða gull,
sem gæfu nóga beri;
sálarh'f hans andleg ull;
þar alt drýpur í sméri.
Vöruverzlun
Heimsins bama hýrgi geð
hreimkraftur í bögu:
Vinlandskappar verzla með
vesturlenzka sögu.
Knut Hamsun
Hefir sótt í greipar geims
goðmagn — drótt óragur!
Sálgar nótt og sora heimg
sálarþróttur fagur.
Thank you, K. N.
Neðst í fjalla hári hhð
hýma á stalli sauðir!
Þér sem notið—
TIMBUR
KAUPIÐ AF
THE
Empire Sash & Door
CO., LTD.
Blrgölr: Henry Ave. Kant
Sími 95 551—95 552
Skrtfstofa:
Henry og Argyle
VERÐ - GÆÐI - ÁNÆGJA
Sannir karlmenn seinni’ í tíð
sýnast aillir dauðir.
“Káinn”
Þegar Káinn fellur frá,
feng hans safnar þjóðin.
“Þá er fögur sjón að sjá
sólina skína” — á ljóðin.
O. T. Johnson
Endurminningar
Annað hefti er nú komið út af
þessari sjálfsæfisögu Friðriks
Guðmundssonar. Fjallar það um
ferð hans hingað vestur og það
sem á dagana dreif fyrstu árin
í Ameríku; uppgang Winnipeg-
borgar; íslenzkan félagsskap;
frumbýlings árin í Vatnabygð-
um o. fl. Hefti þetta er mjög
skemtilegt og góðar og glögg-
ar athuganir víða. Kostar sama
og hið fyrra $1.25 í kápu. Er
til sölu hjá höf. að Mozart,
Sask., á skrifstofu Heims-
kringlu, Ólafi S. Thorgeirsson
bókasala og Magnúsi Peterson
bóksala. Sent póstfrítt.
ár að hægt er að segja hvar
við stöndum nú.
Við megum ekki eingöngu •
vera hlustendur
Okkur ríður mest á að styrkja
músíkþjóðrækni vora. Við meg-
um ekki altaf vera eingöngu
hlustendur, heldur verðum við
að gera eitthvað sjálfir — vera
framleiðendur. Og þeir, sem
við tónsmíði fást verða að
njóta trausts hjá þjóðinni og
finna að þeir séu að vinna þarft
verk.
Hverjar leiðir eru til þessa?
Útvarpið er bezt til þess fallið.
Það gæti skapað músík-þjóð-
rækni — en sé það látið undir
eða söngflokki að halda opin-
bera skemtun nema minst 50%
af lögum skemtiskrárinnar séu
íslenzkar og það sama á að
gilda um þá sem túlka í gegn-
um útvarp. Það er úr nógu að
velja og með því væri um leið
verið að efla og styðja þaö sem
bezt er í íslenzkri tónlist. S. B.
—Mbl.
Bóndi á Vesturlandi kom í
kaupstað skömmu eftir að farið
var að nota metramálið.
Þegar hann bað um tíu faðma
af kaðli, sagði búðarmaður hon-
um að það héti nú ekki lengur
faðmar íheldur metrar.
Þegar bóndi kom heim, heils-
Sjúkrahæli
Hvíla hér menningar marglitir sauðir,
Margir á förum, því Hel er á vakki.
Gærdagsins Ttappar í dag eru dauðir,
Draumvonir sjúkra á blaktandi flakki.
Hraustmenni vola, sé heilsuvon fjærri,
Hjartað í molum ef dauðinn er nærri.
Hvarflandi augum að hverfulleik h'fsins,
Hver einn !fær skilið hans tími sé stuttur
Lífsvonin öfluga: úrlausn er hnífsins.
ístrugrár mannræfill hingað var fluttur.
Skurðhéðinn voldugur, æfður og iðinn,
Auðmæring holdugan risti á kviðinn.
Fölvir þeir bíða sem flaka í sárum—
Fágaðir, mannaðir, ríkir og snauðir.
Lífslokin merkist af tregenda tárum
Túlkar ei huggun, er liggja þeir dauðir.
Sjálfsvitund, aflið hið sjálfveru-stranga,
Sízt kýs frá taflborði lífsins að ganga.
Tápþrungnir æskumenn eru í logum
Eldvítiskvala er blóðið ofhitnar.
Veiklaðir berserkir byltast í flogum
Banvænna gerla og líkaminn svitnar.
Feigðar í starandi stöðuga auga,
“Stálkóngar” fara að trúa á drauga!
INNKÖLLUNARMENN HEIMSKRINGLU
Árnes............
Amaranth.......
Árborg.........
Baldur.........
Beckville......
Belmont........
Bredenbury.....
Brown..........
Calgary........
Churchbridge...
Cypress River..
Dafoe...........
Elfros.........
Eiriksdale.....
Foam Lake......
Grimli.........
Geyslr...........
Glenboro.......
Hayland........
Hecla..........
Hnausa.........
Hove...........
Húsavík........
Innisfail......
Kandahar.......
Keewatin.......
Kristnes.......
Langruth.......
Leslie.........
Lundar.........
Markerville....
Mozart.........
Oak Point......
Oakview........
Otto...........
Piney..........
Poplar Park....
Red Deer.......
Reykjavík.......
Riverton.......
Selkirk........
Steep Rock.....
Stony Hill.....
Swan River.....
Tantallon......
Thornhill......
Víðir..........
Vancouver......
Winnipegosis...
Winnipðg Beach
Wynyard........
f CANADA:
...............Sumarliði J. Kárdal
..................J. B. Halldórsson
..................G. O. Einarsson
................Sigtr. Sigvaldason
..................Björn Þórðarson
.....................G. J. Oleson
...................H. O. Loptsson
................Thorst. J. Gíslason
...............Grímur S. Grímsson
............... Magnús Hinriksson
....................Páll Anderson
...................S. S. Anderson
...................S. S. Anderson
...................ólafur Hallsson
....................John Janusson
.....................K Kjernested
.................Tím. Böðvarsson
......................G. J. Oleson
.................Sig. B. Helgason
...............Jóhann K. Johnson
...................Gestur S. Vídal
.................Andrés Skagfeld
...................John Kernested
...............Hannes J. Húnfjörð
....................S. S. Anderson
..................Sigm. Björnsson
...................Rósm. Ámason
.....................B. EyjólfBson
.................Th. Guðmundsson
.....................Sig. Jónsson
...............Hannes J. Húnfjörð
...................S. S. Anderson
..................Andrés Skagfeld
...............Sigurður Sigfússon
.....................Björn Hördal
...................S. S. Anderson
..................Sig. Sigurðsson
................Hannes J. Húnfjörð
......................Árai Pálsson
.................Björn Hjörleifsson
..................G. M. Jóhansson
......................Fred Snædal
......................Björn Hördal
...................Halldór Egilseon
....................Guðm. ólafsson
................Thorst. J. Gíslason
...................Aug. Einarsson
................Mrs. Anna Harvey
....................Ingi Anderson
....................John Kernested
....................S. S. Anderson
Heimsstyrjöld sú eigi manna á milli,
Mannfalli slíku ei bægja frá löndum.
Dauðinn er vogestur allra, sá illi
Óvinur reyrir menn samúðarböndum.
Samhliða aldnir og ungir hér líða,
Eldskvölum haldnir er dauðans (þeir bíða.
Hvílir þú gjálfur í sjúkraranni,
Sér þú hve holdið er jarðarmegin.
Di’aumh'f ei samrýmir sjúkum manni,
Sálþróttur hver til heljar sleginn.
Draumsjón, er holdinu hnignar óðum,
Hnígur í moldu í gleymdum Ijóðum.—
Hér er þó læknandi hjúkrun manna,
Hjúkrunarylur og meyjar fríðar!
Láttu það, andi, nú andúð banna,
Andúð ei vekur þitt lífsfjör síðar.
Holdið er andi—í íhjúkrun falinn,
Heilagur andi af guði valinn.
Hjúkrandi mannverur hærri skapa
Hugsjónir lífsins í veikrahæli.
Dauðinn er líf og er holdsins hrapa
Hallir í jarðnesku sjúkrabæli,
Andinn er vormagn er aldrei dofnar.
Eilífðar þormagn ei deyr né sofnar.
O. T. Johnson
f BANDARÍKJUNUM:
Akra................................... Jón K. Einarsson
Bantry.....................................E. J. Breiðfjörö
Bellingham, Wash........................John W. Johnson
Blaine, Wash......................Séra Halldór E. Johnson
Cavalier............................... Jón K. Einarsson
Chicago: Geo. F. Long, 2428 Hamlin Ave., Logan Square Sta.
Edinburg.......................................Jacob Hall
Garðar...................................S. M. Breiðfjörð
Grafton..................................Mrs. E. Eastman
Hallson...................................Jón K. Einarsson
Hensel.....................................J. K. Einarsson
Ivanhoe...............................Miss C. V. Dalmann
Los Angeles, Calif....Thorg. Ásmundsson, 4415 Esmeralda St.
Milton......................................F. G. Vatnsdal
Minneota..............................Miss C. V. Dalmann
Mountain..................................Th. Thorfinnsson
National City, Calif...,...John S. Laxdal, 736 E 24th St.
Point Roberts.............................Ingvar Goodman
Seattle, Wash...........J. J. Middal, 6723—21st Ave. N. W.
Svold.....................................Jón K. Einarsson
Upham.....................................E. J. Breiðfjörð
The Viking Press, Limited
Winnipeg Manitoba
I