Heimskringla - 14.10.1936, Blaðsíða 4

4. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 14. OKT. 1936
Heímðktinpla
(StofnuO 1886)
Kemur út d hverjum miðvikudegi.
Eigendur:
THE VIKING PRESS LTD.
853 oa 855 Sargent Avenue, Winntpeg
Talsímie 86 537
VerB blaðslns er $3.00 árgangurinn borglst
ryrirfram. Allar borganir sendist:
THE VIKING PRESS LTD.
011 YlSsktíte bréf b’.aðinu aðlútandl sendlst:
Manager THE VIKINO PRESS LTD
853 Sargent Ave., Winnipeg
Ritstjóri STEFÁN EINARSSON
Utanáskrift til ritstjórans .
EDITOR HEIMSKRINOLA
853 Sargent Ave., Winnipeg
"Helmskringla" is published
and printed by
THE VIKIMO PRESS LTD
853-855 Sargent Avenue, Winnipeg Man
Telepihone: 86 537
pjetmöferíngla 50 Ara
Yfirlit yfir sögu prentsmiðjunnar og
blaðsins eftir Rögnv. Pétursson
Árið 1886, 9. september, birtist fyrsta
tölublað Heimskringlu. Síðla um sumar-
ið mun áskorun hafa verið send út á
meðal almennings, til hinna hlutfallslega
ungu, fámennu og fáu íslenzku bygðar-
laga, er þá voru stofnuð á auðnum Vest-
urlandsins, og óskað eftir áskrifendum að
þessu nýja blaði. Ýmsu var heitið og þó
engu gífurlegu, og eigi öðru en því, sem
sjálfsagt var, ef blaðið átti að eiga erindi
út á meðal fólks, og með útgáfunni, að
vera stefnt að nytsömum tilgangi. “Blað-
ið verður einkum og sérstaklega fyrir Is-
lendinga í Vesturheimi,” sagði boðsbréfið.
“Öll þau almennu mál sem þá varðar
miklu, munum vér láta oss miklu skifta,
hvort það eru stjórnmál, atvinnumál,
mentamál eða önnur. En þar með er alls
ekki sagt að vér viljum ganga fram hjá
þeim málum, sem landa vora á íslandi
varðar sérstaklega. Einkum viljum vér
taka svo mikinn þátt, sem oss er mögu-
legt, í stjórnmálum þeirra og bókmenta-
málum. Yfir höfuð vildum vér stuðla að
því, af fremsta megni, að meiri andleg
samvinna gæti komist á, með löndum
heima og löndum hér. — Blaðið verður
alls enginn Agent fyrir Vesturheimsferðir.
Það talar um útflutninga af íslandi og
innflutninga hingað í land, eins og önnur
mál, aðeins eftir sannfæringu. . . . Hitt
er ekki nema sjálfsagt að það mun hafa
vakandi auga á því sem opinberlega er
sagt um hag og framferði íslendinga hér,
og halda hlífisskildi fyrir þeim ef þörf
gerist.”
Loks er svo heitið á menn að skrifa sig
fyrir blaðinu og borga það skilvíslega. Þá
er og gefið í skyn að þátttakan hljóti að
verða almenn því “fáir munu þeir vera,
ættu þeir að minsta kosti að vera, sem
ekki liggur í augum uppi, hvílík nauðsyn
er á, að gott blað gæti komist á fót meðal
vor og þrifist.” —>•-----
Undir áskorunina skrifa þrír menn, er
allir voru orðnir töluvert kunnir meðal ís-
lendinga í þá daga. Menn þessir voru
Frímann B. Anderson (Arngrímsson),
Einar Hjörleifsson (Kvaran) og Eggert
Jóhannsson. Tveir hinir síðartöldu, höfðu
þegar fengist dálítið við blaðaútgáfu, þó
síðar yrði meira og öðrum þeirra Einari
H. Kvaran ætti eftir að hlotnast alþjóðar
frægð og viðurkenning sem blaðamanni,
rithöfundi og skáldi. Þessir þrír menn
voru hinir eiginlegu stofnendur Heims-
kringlu, ásamt Jóni Vigf'ússyni Dalman.
er varð fyrsti prentari hennar, Þorsteini
Péturssyni og Eyjólfi Eyjólfssyni er strax
frá byrjun styrkti fyrirtækið fjárhagslega.
Blaða tilboðinu var vel tekið víðast hvar
þó mun einhver dráttur hafa orðið á því
að svarað væri hvarvetna frá. En eftir
því gátu útgefendur ekki beðið. Menn
voru fátækir í þá daga og þó blaðið væri
ekki selt nema á tvo dollara voru margir
sem ekki höfðu þá peninga handbæra
fyrirvara lítið. Þá höfðu blaðafyrirtæki
fram að þessu ekki hepnast sem bezt.
Tvö blöð höfðu verið stofnuð og þau orðið
að hætta.hvort eftir annað, fyrir féleysi
útgefenda og óskilvísi áskrifenda. “Fram-
fari” stofnaður 1877, að Lundi (Riverton)
í Nýja íslandi, hætti útkomu við árslok
1879. Út komu alls 74 tölublöð. Með •
aukablaði er út kom 10. apríl 1880 var til-
raun gerð, en árangurslaus, að endurreisa
hann. “Leifur” gefinn út í Winnipeg 5.
maí 1883, hætti útkomu 4. júní 1886 f'yrir
sömu ástæður: óskilsemi og fjárskort.
Myndi nú þessu þriðja fyrirtæki reiða
betur af ? Það var óvíst. Vildu því sumir
bíða með að skrifa sig fyrir blaðinu.
þangað til þeir sæju fyrir víst, hverju
framtíðin spáði.
Þessi varasemi, varúð, eða hvað á að
kalia það, var ekki spán-ný. Margan fé-
lagsskap hafði hún að velli lagt, látið
marga viðleitni að engu verða og dregið
úr samheldni og framkvæmdum þessa
vesturfluttu manna þó eigi væri þeir lengi
búnir að dvelja í landinu. Eundu hinir
framtakssamari og framgjarnari menn til
þess. Er vikið að þessum hugsunarhætti;
er nærri lét að verða myndi aðal tálminn
á vegi þessa f'yrirtækis, strax í fyrstu blöð-
unum.
“Það er sérstaklega ein heimska”,
stendur í ritgerð í 4 tölublaði (Félags-
skapur ísl. í Veturheimi), “sem.drepur
allar framkvæmdir hjá oss. Almenningur
vill sjá einhverju miklu afkastað, áður en
hann fari að taka þátt í hverjum félags-
skap sem er. Hvernig í ósköpunum á að
afkasta nokkru ef enginn vill vera með,
fyrr en alt er búið? Það verður lítil upp-
skera ef enginn vill sá!”
Því var heitið í boðsbréfinu að hið nýja
blað skyldi verða stærra en þau íslenzk
blöð er út hefðu verið gefin til þess tíma.
Þetta loforð var efnt. Þá var því einnig
heitið að vandað skyldi verða til blaðsins
bæði hvað efni og fjölbreytni snerti og
var við það staðiö.
Fyrsta tölublaðið var að stærð 4 blað-
síður 5 dálkaðar, 20 þuml. á hæð en 14 á
breidd. Letur var skýrt og gott þó fremur
smátt en samt vel læsilegt. Efni var
breytilegt og hið skemtilegasta: Alrnenn-
ar fréttir frá útlöndum, Canada og Banda-
ríkjunum, upphaf á skáldsögunni: “Fé-
lagsskapurinn í Þorbrandsstaðahreppi”
eftir Einar Hjörleifsson — og er Heims-
kringla eini staðurinn þar sem sögu þá er
að finna — ennfremur ritgerðir, samtín-
ingur og tvö kvæði, sitt eftir hvem, þá
Einar Hjörleifsson og Frímann B. Ander
son. í ritgerðunum er vakið strax máls
á því er lýtur að almennum hag íslend-
inga hér í landi, svo sem atvinnumálum,
félagsskap, verzlun o. fl. Ýmislegt er þar
sagt, er engu síður á við nú, en þá. Sér-
staklega eru það þó kvæðin er enginn
íölskvi hefir fallið á í þessi fimtíu ár. Má
svo að orði kveða, einkum um kvæði Ein-
ars — þó bæði séu hin ágætustu — að
það verði torveldlega af dögum ráðið. í
því eru þær hugsanir, setningar og líking-
ar er verða munu sígildar meðan íslend-
ingurinn er uppi og breytir ekki um ham
eða hamsa, og þó raunar lengur. Því
þegar þar er komið sögu og svo liðið á
heimsaldurinn mun mega finna þeim stað
utar eða innar á hveli þessarar jarðar.
Það er lítt skiljanlegt vegna hvers höfund-
urinn, leyfði ekki kvæði þessu rúm í hinni
nýlega útgefnu ljóðabók sinni, nema hon-
um hafi þótt vitnanin í “Brama-lífs-
Elixir” úr vitlausri auglýsingu í “Fjall-
konunni” lýta það að einhverju leyti. Að
vísu lýtir það kvæðið, en svo eru það einu
líkingalýtin, og vega skamt, upp á móti
hinum fima orðahagleik kvæðisins.
Þótt það lengi mál þetta um fáein skref
viljum vér samt leyfa oss að taka upp
bæði kvæðin, að mestu leyti. Kvæði Ein-
ars er á þessa leið:
ÞAÐ ER SVO MARGT AÐ
Það er svo margt hér, svo ótal margt að
þó allmargt sé betra en fyrr var það,
og margur sé maðurinn glaður.
Þá vantar oss mikið—ein ósköpin—enn
ef við eigum að verða göfugir menn.
Það sér þó hver sjáandi maður.
Það er innibyrgt iíf í okkar sál,
og einskisverð okkar þrætumál,
og óhreint loft, sem við öndum,
og hálfgildings visnun í hvers manns þrótt
og hugmyndaríkið svo fátækt og ljótt,
og alt sem í einhverjum böndum.
I
Hver festir á bönd þar sem frelsið er nóg?
Hver fyllir með eitri vorn dýrðlega skóg?
Hver bægir því burt er vér þráum ?
og hversvegna er engin vor hugsun stór,
fyrst hér er í kring einn dýrðar sjór,
ef sjálíir vér heyrum og sjáum?
Er enginn sem þ ekkir neinn óræktar damm j
sem átt hefði löngu að skera fram,
og skvett er í skólpi á daginn?
Hann safnar þar eitri sem enginn sér;
og á eftir í mollunni lyftir það sér
og breiðir sig út yfir bæinn.
Og aumingja fólkið það verður svo veikt.
og ve’t ekki hvað hefir sýki þá kveikt,
sem þar í þorpinu gengur.
í eitruðum kofunum um sig það býr,
og útvegar Brama-lífs-elixír,
og — eg segi ekki söguna lengur.
Við bjuggum áður við ófrelsisdamm—
sem enn er ei búið að skera fram,
og altaf eitrar hann bæinn—
og við fluttum í okkur út það blóð,
sem eitrar lífið í hverri þjóð
og byrgir út blessaðan daginn.
Við sögðum oss komna frá kappaþjóð
og konunga sögðumst við hafa blóð,
oss færar því flestar leiðir.
Og við bárum makalaust hitt okkar hatt—
en höfðum ei þrek til að tala satt
nema fullir og fjúkandi reiðir.
Á myndinni sem táknuð er með fjórða
erindinu, eins og bæjarhverfi voru hagaði
til í þá daga ve-rður ekki vilst og sver hún
sig í ílokk með ihinum ágætu mannlífs-
myndum er sýndar eru í “í námabænum
niöri í jörðunni”, “Öfugur Darvin'smus”
og fl., er allar áttu sér fullokmna líkingu í
hinu íslenzka mannlífi í Winnipeg.
Það var ekki laust við að fát kæmi á
suma karlana er þeir tóku upp þetta fyrsta
blað Heimskringlu og lásu kvæðið. Vér
munum vel eftir því og hvað sumstaðar
var um það sagt.
“Jæja þeir byrja þá svona þessir há-
skólaspekingar og hverjúm ætli þeir ætli
svo þessar hnútur? Það væri fróðlegt að
vita. O, alþýðunni auðvitað, sauðsvörtum
almúganum! Ekki er um aðra að ræða.
Já, eg held þeim væri þá nær að líta inn
í sinn eigin barm og hreinsa þar svolítið
til eða skera fram sinn eigin óræktar
damm heldur en að kasta svona löguðum
hnútum að alþýðunni fyrir sóðaskap
hennar. íslenzk alþýða er alls ekki óþrifn-
ari en aðrir og íslendingar hafa lifað
f'ram á þenna dag, við sinn sóðaskap og
eru ails ekki heilsuminni en ihinir. Þó
tekur út yfir að segja að við höfum ekki
þrek til að segja satt, “nema fullir og
f júkandi reiðir”. Það er blátt áfram lýgi,
ósannindi. Skyldi það ekki, að við þyrð-
um ekki að segja sannleikann? Við hvað
ættum við svo sem að vera hræddir?
Maður veit það ekki, það er alveg ný til-
komið ef svo er.”
Sitt af hverju fleira var um þetta rætt.
en þetta sýnir hve afar hörundsárlr menn
í þá daga voru gagnvart öllum aðfinslum
og hve afar gætilega blaðstjórar, er at-
vinnu sína og líf fyrirtækjanna áttu undir
almennum vinsældum, urðu að fara í það
að hreyfa við meinsemdunum ef þeir ann-
'VVlnnipeir, Mnn. 9. September, 1 HH(I.
ALHENNAR FRJETTIR,
t’rá l'liw'ndum.
|n0«, «n. ejiiml K.f» I Nort..rtIlu tri
|» l I lok m»im4i.»*»r I vor lil Þesn
tl.nt, er h.6 tvUfiMa fall GUdstone-
t.jðmarinnar frk vOltlum A Engbmli,
»f »vo m& »8 orti kvoBft. I hi6 fyrra
>ki|.li fjell h»nnfyrirftlkv«v6ftirrei8ftlu
A þingi, og I ftkiplit fyrir .1-
kvn-Bum »l|.ý8u vi8 pingkow.ingarn-
ar I »i8a«tli8num jöli m&n. |.«6 för
eins og til var getiB, «6 Jrvka m&H8
kom karli & knjen. Pa8 var & m&nu-
.I.g", júni a8 l.yrjaB vmr «8ne8»um
hverl frumv. Gla.l.tonea u... IHggjOf
& frlamli akylili aj'n.lur avomikill.avo
ðvertugur fc
upp I ann.
li. NY>tti>.a epli.
iBna-tli, var lok
og fjellu pau ávt
gengiB til
•8 31 f voru me» pvi arv pao v
i8 I an..a8 akipti, en 341 voru
Og P& aa.nkvatint reglunnl. »c
er a8 ..& liefB * Kngl. I«g8i Gl
ni8ur vOhlin, ba8 .Jrottningu .
upp pingi8 og atofna til nj’m
i afnumkenn-
■nöti frumvftrj.inu vor
Glftdatones eigin flokki, Hartington
l&vartur og Joaeph Chftmbet'
aai.it fleiruin. Póltuat peir aj* ajer
greiflftn veg til upphefBar og meu.
hjuggust jafnvel vi8 a5 n& tau.nl.al
inu & atjðminnl ftflGlftdatonefUllnu
en f rftuuinni voru peir eigi annaB
leikaopjwr f hOndum Saliabury-sin
En paB »&u peir ekki |>&, en atlla .
a8 nO aje ftugu peirra Iwtur opin,
minnata koftti er' peaa tilgeUndi u
Chamberlain, pvf me8 peasu atfe
slnu or hftnn btiin »8 eyBileggja aij
augum alpj’Bu; fyrír- &ri aiBa.i v
hann haldinn I hívegum og tlit’u
llklegaatur eptirmaBurGladatonea,.
nti er hann einakia nýtur. llartingt.
atendur betur; er a8 nafninu foringi
hina fjörta flokka & komandi pingi.
er kallast Libtral-UnionitU
frj&lalyndir bandamenn. ÞaB er
aegja :• Þesai flokkur lieldur faat
alnar pölitisku akoBanir I Ollum I.
uin nema peasu Iraka. f pvl fylgir
hann Salisbury og Toey-flokknum t'
peas a8 vitfhaida eining rlkiains, se.
■ hann illtur algjðrlega aun.lraBa u.
Iei6 og’frar f& IðggjOfina.
pingifl var leyat upp l.inn 25.
jflnl. f hinu tjpna brjefi
ort. Pa8 var fyrir lienni, I tillit! til
Iraka m&lains, einaogfyrirfertamOnrf-
um atundum hún „vartiat allrm frjetu,,
og gat engin af bcjeflnu sjeff hvem
veg hfln leit&paflm&l. Undireins og
.ping var uppleyat byrjaBi kosninga
airlBiB fyrir alvOru, og aldB yfir l&t-
laust til pess um 20. jflli. Á peiro
tlma skorti ekki grimmilegar atlbg-
ur af beggje rjetura aagt, af allra
flokkanna h&lfu. Var sd '
kappaamlegft, a8, (pdötrfllegt megi
virtast) pingmenn hjer I Amerfku
fengu par jafningja afna I pvf er 4-
knerir brbkun frekju, akarnyrta og
öunninda urn andataiBinga slna. Sem
diemi upp á msingar moSal alp.-Bu
m& geu pess aB eítt skipti KllaBi
.Chamberlain a8 flytja ne8u um fraka
m&li8 f lalington, par aem hann vai
gagnkunnur fjOida kjðaendanna. Þeg-
| ar fun.laraalurion var orflin pjett akip-
I a8ur af áheyrendum og hann aetlaBi
aS byrja gjörtist avo mikill glaum-
ura8 ckkert heyrtiat- par meB fylgdi
eggjakaat avo mikiB og l&tlaust «B
. hann tðk til fðunna og fly-Bi flt
eptri dyr hfissins, og vart ekki m
af raduhaldinu, en kUeBi hans b&ru
pcas Ijðaar menjar, a8 hann hefSi ke
’und um kveldiB.
•jálfur, pð laain vieri, fc
um England og Skolland,
fluili ra*Bur og ástundaBi & all.
. koma mOnnuin I skilningii
'uflayn atjðmarbðla & Irlandi. M&iti
’iu »8 fiír hans fr& Ixm.lon u
Edinborgar og paBan til ]
aBa vajri ein aigurfur. Hver
ir aem vagnlestin var atðBvu
m ekki leyfBi lestinni a8 fara af
r en Oldungurinn &var|«8i hí
ineB nokkrun. ortum. Er paB
■8 engum hafi alpjrta fagnaB jafn
mikillega og honum, aem ajndi Ijða-
lega hve mikifl alpj’Bu trai.st hann
hefur, pr&lt fyrir útfall koaningannn
W&tt fyrir heilaubrest og ðnðg afl til
«8 tala eins h&tt og anjallt og hann
vildi, |>& apilaBi haun avo & l.jarU-
airengi áheyrendanna, I ncBuin alnum,
peir sllir gengu honuui & hönd
gjr.raamlega, & me
nifyrirpeim. I
hann I Liverjmul, og en.luBi'
hana & pessa leið : „ÞaB var l.jor
aari Imrg, .8 jeg fj*al drð llfa
n.inn, og pennan llfaanda hef
jeg nú dregifi I 70 &r. Samkvarn.i
lOgum n&ttfirunnar vcrður peas pvl
ekki langt a8 b!8a, a8 jeg hverfl til
d.ipuina aplur, og ekki ðllklegt a8
petu verti I alBaau akipti ae.n jeg
ula I Liverpool. Jeg bifi yflur nfi
afl atrengja |caa heit, a8 hinn monnt-
*Bi hein.ur ekki fran.ar akuli hafá 4-
aia-Bu til «8 kalla Irland hifl enaka
Pðlland, »8 p«B skuli ekki fnmar vera
lil. poB er bfi.B a8 vera Kngtanda
Pðllai . nðgu lengi. lilustiB epiir
l.oBun. forajðnarinnar, drengskapar-
IlringiB fi, liinu
gamla. IlringíBinn hinu nj'ja. Hring-
’• ..................I.ili aundur-
lymlis og ðfríBar. Hringið i.u. hlesa-
Iku llmabili einingar og friBar**.
Gla.latone var * endurkóainn f
la akipti til aS vera fulllrfii Mid-'
lot l.ian-bAa, en pa6 er I fjðrt&nda akipti
'ann.tekat pingaetu & hendur.'
el pð margir vairi Gladatnn.
akaBlegir mðtparUr við k.aninganuir
engum pejm jafnaB vi8
gamla Jön Bright, hirin vIBfnega
’ 'iumann og stjðrnfnefling, og
p.B I flokk Glariatoncn
.uBfyllt, pvl alpj'Butrsuat hana
er mikifl & Euglandi. Bright ga.nli
:yeBslffialila8 vinnaaB Olbun mOgu-
Jegum umMtum I stjðmarakipaninni
iBvlkjanrii frlandi, i frftmtiBinni eins
m&tti sj&lfur fara af si«8 og »m.
aamun r&Bgjbfum. MeBal peirrft, al
Salisbury hofir kjOrifl fyrir r&8gj.
m& nofna WilUam H. Smith, George
Hamilton l&varfl, Itandolph Ch.
I&varfl, og Sir Micheal Hicka-Beach.
Er hinn al8aalnefndi kjOrinn til í.
lands-r&Bgjafa, og ...&
hversu vel írunt Ifkar h.
pess er getifi, oB hann er mjOg &fran>
u.n .8 pv ingunartogin ajr
u8 & (rlandi. Cl.urchill I
fj&rnUlaSijOri ng furvigismaflur full
trfia.leihlurinnar & pingi. Hl
l&vartur er nrBsti sjðflotasljðri og
Smith hean.&laatjðri. Hinn r.yji Ir
lund» r&Bherra crSir Richard Aahel
Cross; hinn nj'i yfir pðstmeistari
Cecil Raikea; og hinri nyji nýlendna
rfiðherra er Eward Stanhope. Lon-
donderry l&vartur er kjOrir
landmijðra I sU8 Aberdeena
aem Gladstone atjðmin sendi pangaB
og sem af Ollum landatjðmm (>
var pjðBinni kæralur. Eptir pvf, aei
aOgur fara «f l-ondonderry verBur
liann ekki k«*r geatur I kastalanui
I Llublin.
ping Brota varopnaB & miBviku
.Uginn (18. f. m.) og var ðvana
lcga f»tl fðlk umhvcrfis Weatminster
uin daginn, aem meBfrftm kom lil
pvl a6 ateypiregn var ug hr&sli
gefin sj&lfaijðm, pa8 geturhann el
hugaafl lil.og slrtaf Ollu kveBat ha
pola p» upp&atungu, a8 kaupa la.
i8 af landadrottnum og akipta pvf
lilli amabmndanna, aen. p* akuli ’
•filangrar eignar.
■ Epl.r|
pvf M
frsku
lOggjafarinnar & rueata pingi 279, en
Ula mðtnuclenda 391; ula ping-
manna er Oli 670. Þeasum 070 cr
ppnnig akipt f flokkana: Saliabury
hefir 317 fylgendur, Gladatone 191,
Pamell 88 og Hartington 74. Hart-
ington er skuldbundin til aS fylgja
Salisbury f öllum m&luin, senr lúu
, og vertur hann pvf
n flokk pegar til at-
í hans flokki eru
peir Bright og Chamberlain.
Gladatone aagfli af ajer r&8s-
mennakunni hinn 21. f. m. <>g
dðgum afBar tok Saliabury viB
Xflur hann twkist & hendur afl mynda
r&Baitt lagfli hann hart aB Hariington
aB gjðraat leBati r&Bherra, og gjðrti
drottning einnig sitt til aB f& pvl
framgengt, en paB vart pd ekki. Hart-
treysti sjer ekki til afl rfg-
binda aig avo vi8 Tory-flokkinn, pd
og pclr kvaddir mrS trega. pyklr
mðrgum ad pctu apor atjðrnarlr
8 fj'»* npp hinn I
i brjústnm Jelrra,
konungaatjðm, Of af jeim ll.la nelaU |et
af Puria v«
ir oterkarf m
Idur en I h
glummiklu, (j&liflu
Ofaðknlnnl fyljlr mefla.
Ig meðuumkunln gctur ortlfl Jas
.m hjilpar honum tll hósætiftln.
Stjúm Prakklanda gengur a.
i«r allrtlega um ycaaar mnndir
•t» hermílarijíef og ætM herfo
rfkialfta, sd nafni Bouiaoger. Er I
i Mngi, duf prlnu-m&linu. jaS Jyk-
lum grelnllegt hann er ikafur
»8 reyna alg vls HÓSverja vlfl fyrftta
tækifn-rl, I Kirrl von aS n& aptur Alaace
Lorraine fylkjunum undlr Pral
PJÖIdl hlnna helriu manna i Prakklandl
hana og ætla aS haan
h*ba fyr en hann gjúriat al
i Prakklandf. Áptur aSrir, og ek
I.úSvil«d..,nungur
1848, og vart konungur I Ðavarln jegar
hann var 19 ira gnntall. Pramnnaf <rf-
Innl aj'ndl hann Jrrk miklS og gnfur og
var aS allra illtl rðggaamur rfklaatjðri.
ArlS lf
uglcgn Jrútt fyrir mötstöSu nllra alnn
Prdaaa, ug ntti yv> «kkl avo Iklnn jntt
aS Vllbjilmur Pnlaaakonugur gjúrti>t
kelaarl hina aameinaSa l-jftkaveldia
m. Jafi
afdrl, v«
fr.mtúrakarandl ikaflynd
hrjúlacml si
, nthafhlr hiru vc
»USa akíirpum gáíum,
annur Hamlet I ílokkl
’fortorilfu prinzn.
Vilbjúlmur kelaari hefur nflokis kynn
•fert um merlnhluta pjilulandt, avo og
ðttl w Agfthorg, dvaldl hann Jar n<
irlangt og yðttl Ibdum mlkila um ea
vf alSan 14. jdli 1799, jerar Pranres
Jar fttutta' atund. hlttl Lultpold print aS
pegar Óttar konungur hcyrti Jjón.
konungur, og eptlr lltla Júgn btrtti hunn
vlí: Ó jú, >13 raelniS llurblro.au, Jeg
hafsl gleyrat honum. En Jeg er meirl
eo Barbaroasa. Jeg_ er hlnn tvlhúfSafli
kjiki Ari, og I minum tvelmur húfSnm
er nú i«o miklll verkur, og verkur og
verkur”, og tll Jess aS aj'na (rjúounum
reynu aS fljúgn Og Vl
« yrim.
1 fyrrl viku aitu yelr pyikalanda
kelanri og Ansturrlkls kelaari samaa
Oaateln I Austurriki iaaml ainnm rnSat.
rúSgjúfum.. .Vnru i Jeim fnadi endur
tekin loforffu um aS Jeaal tvfl riki skyld.
era samhuga I aS Mu elngaa igreln
ng mllll JjúSanna verSa aS vandro-S
m. óg um frara allt ákveSIS, aS .jeassl
glldl.
frumvar |.a nm lollbreytlngar, fj&rkaga og
Snnur slórmál rjfiSarlnnar. Af fiUum
pessum frufnvarpa fjúlda voru paS eln-
uagts 1,101 aem sampykkt enra af htturn
peim fislu.ust 907 l*ga
g af pclm uptnr sampykktl foe-
og etnSfestl meS undlrskripttiud
n 181 ÚSIuSuut gildl úu hans aampykkis
g voru nllt tnkmarksndl lúg, pafl er aS
•gja, Ifig er ukourka skuldhelmtutima
g lutn pau fle»t aS pvl, »s ukmarka
uno tímu, sem pessum eg hloum vnr
elttnr tll aS seuna aS kann Rttl eptlrlann
klliS fyrlr framgúngu alna eSa slnna I
.nanrikisstríttinu, eSa aS stjórnln akuld-
81 honura fyrir útroSnfng af hilfu her*
fyrir pú ú-teSu. aV pfngl ear sllUS isur
foraeti fengf paS til yflrvegunar og uadir-
skrlptar A Pessu eloa plngl heflr Cleve-
laod fursetl ðnjtt 4 frumvúrp flelri ea all-
Ir sSrlr forsetnralr hafa finftt til samans
frn stofnUD IjSveldUlns. Og »f pelm 113
frumeúrpum, er foraetlnn énjttl var eln-
ungis eltt gjúri aS lúgum aamt mrS s
allra atkvrSa heggja delldanna.
plngls ikvas aS « pessu f jirhagsiri
(188S-D7) ftkyldi 383 mllj. dollara varla
tll jmsra parfu stjfirnarinnar. en P*S er 48
mllj. melraená slSauU fjárhagft&rl. Af
peasarl upphaS ganga 78 mllj. I eptlrlaun
sem er 1G mllj. meira en I fyrra. Taplega
k&lf fjénánda milj. gengur Ul hafnahéu
umbfita & vatoavegum, og fi ftusnr-
meginhl.na pess fjár. plnglS veitri
1,000 Ul sS scoda verkfraSloga Ul
*»8« l.vett hl.m f)Tlrhug»Jt| llseine
plnsk.irSur (milll Mlaslftftippl-flJfiUinft hj&
Mlnneapolls I Mlnnesota og Mjchlgan
aS yflrfttjfirnin megl kc
. Heimilltrjeturlugunum. viSvíkjandi.
bmttifl. Neiufli þvl ðllum |>eim bofl-
m amti f r&flinu, avo Saliabury
onung stjðrnlna aptur.
. s& maflur er Frakknr
> eru nd komnir aS r
Yflrh

’ elnnlg vl
Luhpold prlna hlnn wal aS skyld.
m 1 karllegginn. rfklsriSur, en i lan-
It f nafnl ÚtUrs konungv pesei af-
Lúflvfks og velklelki Ottars hafa
S svo mjég i méfllr pelrra, aS hún
Alevander Dúlgara Jarl sagfli Mg fi
Itú'ftu iftjúr. Vor
llú,«a Jrs»a bvn
■llir krupu & k.
Vrá Amerlk u.
Bandariklu.
•nglS
kva-mt gúmln lúgunum gil
nema 80 ekmr fikeypls, innao pcsaara
.belta’. pá fá njbygjjar framvegls elgna
rjett fyrlr 100 ekrum; elna’fa peir elgnar
rjettlnn fyrir 80 ekra vishét. sem fyrir
lúngu kafa tlléinkafl sjer po r umhllsa
ábúflarJúrSlnni. „Jirnbrsutsrbeltl" eru
svo nefnd nf pvi atl á vltau svatfl hrerju
uirgln bnutarinnar gefur fttjfimln fjelag-
Inn tflra hvora ferlunUlu af lendl; halti
pea«i eru sidflstaSur yllr 80 lÉlna hrelfl
3. Allt Járnbrairtariand, llggjandl I )ög
lega stofniiSu Connlj I bvrrju rikl og
Terrlfory Innan Bnndurlkjo. er hjer
eptlr •kattgllt, hvort srm tllheyrandi jirn
brautafjelag heflr eignnrrjett fyrir pvl efla
I, og h.crt sem yflrrtjfirnla heflr pafl
tryrgln; fyrir figoldnum |*nlngum
TerrHwry-lfigunum er hreytt
nlg, afl lúggjafaplng pelrra hernr fram
1« ekkl Viúd tfl afl temja aukalúg, ein-
:iin mön.iuu., fjelúgum efln stúflum I •
rkkl helúor heflr lúggjafurringlfl,
■ utj.eSa hcrjurstjurnlr vald efla ley*
S reha elnatúku fjelagl penlngnstyrk,
gefa pvf skuldhlnding slna til a*
horgi liltekna fjánipphiefl á tllteknum
degl. Ekkl heldur hafu County eflu Uej-
Jrnlr leyfl til ns t.ika mrira lán gegn
fnstelgtu.m hJer.iSalns ea neml « *f
hundruSI I .kuttgildum fsatelgnum.
4. Tin milj. og 000 pús. dollarft verflur
irifl tll her.kipa.miSu ; á aS .mifla 8 aj
og fullgjúra hina 4 J&rndreku. scm nú ens
3. KptlrMun ekkna og mui.aSnrlausra
rlklsstrlflinu era hrtkkufl um prlfljung
unstu laun ekkna nú fllt & minuflf
irluun hermanna. er llmlertust, ern
S um eina spm* á mánufll.
j Fyrsta prentsmiðja Heims- ^ um og áður að undanteknum
kringlu var sett á stofn að 35-37 Einari Hjörleifssyni er hætti 2.
King Street í húsi er reist var, j desember 1886. . Mun orsökin
sem verzlunarbúð, á fyrstu upp- ^ þess hafa verið sú að þeir
gangsárum Winnipeg-bæjar. —! ekki skap saman. Greindi
þá >á um landsmálaflokkana;
stefndi þar annar til fjalls en
hinn til fjöru.
Þegar blaðið var endurreist 7.
apríl 1887 var prentsmiðjan
flutt að 16 James St. West og
hýst á sama stað, ritstjórn, af-
greiðsla og prentáhöld. Fé til
ar3 máttu við þeim snerta. Undir niðri j stíla.kaupa og nauðsyniegustu
fundu menn nú samt að hér var eigi um | áhalda lagði Fríamnn B Ander-
storkostlega öfga að ræða og þó þeir létu ! gon til Haf8i honum áskotnast,
!k,ki ,beLa.„VaIð ^ um sumarið, dálítil fjárupp-
hæð, frá Canada-stjórn fyrir að
þýða og semja bækling um Vest-
Hús þetta keypti seinna Gísii
kaupmaður Ólafsson og lét rífa,
en bygði þar aftur volduga stein-
byggingu er ber nafn hans og er
kölluð Ólafsson Block. Eigi er
kunnugt um, yfir hve miklu
húsrúmi prentsmiðjan hafði að j svo aftur, er Frímann tók við, að
ráða, en að líkindum hefir það 35 Lombard St., austan við
ekki verið mikið því efnahagur- : Aðalstræti bæjarins. Þar var
inn var þröngur. Þó var þar alt | hún um all nokkurn tíma eða
frá nýári 1888 og fram í janúar
1893, að hún var flutt að 146
Princess Street. Um vorið, 22.
vekja þá til hugsunar um hinn siðferðilega
kjark þjóðarinnar.
Kvæði Frímanns snerti aðra strengi
Það var glæsileg lýsing hins nýja lands,
maí, brann bygging þessi og
misti prentsmiðjan þá að mestu
leyti áhöld sín í eldinum. Varð
þá bið á útkomu blaðsins um 2
vikur. Kom fyrsta eintak þess
út, eftir brunann, að 653 McMill-
urlandið er gefa átti út á
Sænsku, Norsku og Þýzku. -— an Ave. (Pacific Ave.). Um
eins og það kom mönnum fyrir sjónir við Lagði hann fé þetta fram til á- þessar mundir var ráðist í að
iyrstu kynni, meðan það var nýtt frá nátt- j haldakaupa og stóð svo allslaus byggja yfir prentsmiðjuna. Stóð
urunnar hendi. Það hvíldi yfir því ein- eftir. Treystu þeir félagar á lið-
kennileg og hrífandi fegurð, og undur- sinni landa sinna og áskriftar-
samleg kyrð og ró, sem engin orð ná til gjöld til þess að standa straum
að lýsa. Loftið var þrungið af ilmi skóga af útgáfu kostnaði, því fyrir þá
og grænna grasa. Jörðin angaði. Sléttan j Var í þetta fyrirtæki ráðist. En
var þakin fögrum gróðri og teygði sig, það traust reyndist haldlítið, því
eins og úthaf, í ótal víkum inn á milii 9. desember varð að hætta út-
dreifðra skógar runnanna. gáfu blaðsins í 4 mánuði. Va-
Kvæðið er minning þess sem hugann það þá komið í þá skuld að út-
greip og fyrir augu bar á þeim árum, gefendur réðu ekki við. Gerir
virðulegt og öfgalaust, og liðlega kveðið. Frímann grein fyrir fjárhagnum
Fylgir hér meginhluti þess; undan eru er blaðið hefur á ný göngu sína,
feldar fjórar fyrstu og fjórar síðustu ljóð- 7. apríl 1887. Útgjöld, segir
línurnar. Þær eru einskonar ávarp og
heimfærsla er ekki koma efninu við.
VÍNLAND
Enn þá strendur aldnar standa,
áður þar sem hetjur fóru.
Ljómar tign og svipur sami
sem þá um stund er Vínland fundu
Frítt er láð og himinn heiður,
háreist fjöll yfir grænum völlum;
geislar standa á glæstum tindum,
glóa vötn og hlægja skógar.
Undra sléttur ómælandi,
afar-miklu líkar hafi
líða fram í breiðum boðum,
blikar scl á öldum kvikum.
Skógar mynda marar strendur,
mærir lundir f'alda grundir;
byigjar elfur, bráðið silfur;
bakkar móti sólu hlakka.
Skógar glymja, elfur óma,
endur-svásir vindar blása,
byltist voldug áfram alda,
æstir vogar geislum loga .
Grætur bára gullnum tárum,
geislar leika á öldum bleikum,
sef'ur blóm í sælu draumi,
syngur fugl í berjalyngi.---------
hann að hafi numið $60 á viku
1 fyrir verkalaun, pappír, prentun,
húsaleigu og eldivið. Er það
furðu lág upphæð, þegar að því
! er gætt, að þar í voru falin
■ vinnulaun 5 manna, hefir ekki
öllum verið goldið hátt kaup. En
í þó hrukku tekjurnar ekki í'yrir
| þessu. Voru þær að jafnaði um
$25 á viku, — $15 frá áskrifend -
j um og $10 fyrir auglýsingar.
Varð því tekjuhalli sem svaraði
j $35 á viku, og fyrirtækið komið
: í $500 skuld eftir fyrstu þrjá
mánuðina.
Hlupu þeir þá undir bagga er
áður höfðu styrkt fyrirtækið eða
áttu laun sín ógreidd og keyptu
í orði kveðnu blaðið og prent-
smiðjuna. En það voru þeir
Eggert Jóh-annsson, Jón V. Dal-
man, Þorsteinn Pétursson og
Eyjólfur Eyjólfsson, er öll góð
fyrirtæki studdi á þeim árum.
Gáfu þeir svo blaðið út til árs-
loka 1887, en þá haf'ði Frímann
rétt svo við efnalega að hann
tók við því aftur, 27. desember
1887. Hélt hann því svo úti
hús það við hornið á Ross og
Nena St. (Sherbrook). Var
prentsmiðjan flutt þangað 10.
nóvember 1894, og var þar fraiL
til vors 27. maí 1897. Hætti þá
blaðið útkomu í annað sinn um
aðra 4 mánuði.
Er löng greinargerð um fjár-
hag blaðsins í þessu síðasta
blaði eftir Eggert Jóhannson. Er
hann gramur, sem von er, yfir
þeim úrslitum, að eftir 11 ára
basl og baráttu og fjárframlög
af litlum efnum, allra þeirra er
við blaðið höfðu unnið, sé það
lýst gjaldþrota og skuldunautar
þess látnir selja allar eignir þess.
Kennir hann vanskilum kaup-
enda um hvemig komið sé. —
Skuldir segir hann að séu
$6,851.30 og takist þar af hluta-
fé fél-agsins $4,200. Eignir í úti-
standandi áskriftargjöldum og
prentáhöldum, segir hann að
séu $6,045.38, en þar af $3,400
í áskriftargjöldum. Hann kemst
svo að orði um þetta:
“Sumt af þessum útistandandi
skuldum er margra ára samsafn
sem dregið hefir verið að stryka
út, í þeirri von að þær yrði borg-
aðar allar, eða að einhverju
leyti. Mikið hefir verið strykað
út árlega, sem algerlega ónýtt
og yrði það f'eykileg upphæð til
samans.
. . . Á þessu sést að það er
fyrir tóm vanskil kaupenda að
blaðið verður að hætta. Af upp-
hæð þeirri sem féiagið skuldar
eru um $1,400 kaupskuldir við
verkamennina. Hafa þeir gert
tæpt ár, fram að 12. nóvember sitt til að halda blaðinu við. Það
1888 með sömu samverkamönn- er vonandi að þeir sem búnir