Heimskringla - 06.01.1937, Page 1

LI. ÁRJGANGUR
WINNtPBG, MIÐVIKUDAGINN, 6. JANÚAR 1937
NÚMER 14.
HELZTU FRÉTTIR
Congressið kemur saman
Bandaríkjaþingið kom saman í
gær. Af starfi þess segir fátt
ennþá. Roosevelt foresti flytur
árs-ávarp sitt til þingsins í dag,
er gefa mun til kynna í hverju
starf þingsins verður fólgið. —
Efst í hugum þingmanna, segja
fréttaritarar, að verið hafi málið
um hlutleysi Bandaríkjanna í
stríðsmálum Evrópu, atvjinnu-
leysismálið, breyting á stjórn-
arskránni áhrærandi ákvæðis-
vinnulaun, vinnutíma og vöru-
verð. Með því mikla fylgi sem
Roosevelt nú hefir og hinu, að
hann kvað hafa á orði haft, að
það skyldi ekki um stjórnina
verða sagt, að þessu kjörtíma-
bili loknu, að hún hefðist ekkert
að, er alls ekki ólíklegt, að hann
hugsi sér að gera eitthvað til
þess að tryggja viðreisnarlög-
gjöfina, sem svo illa útreið fékk
í hæstarétti. Atvinnuleysisvá-
tryggingarlögin er búist við að
þingið afgreiði án nokkurra
breytinga á þeim.
A
í útvarpi í gærkvöldi var frá
því skýrt, að skip eitt eða fleiri
með feiknin öll af vopnum, bæði
flugvélum, fallbyssum o. s. frv.,
væru að leggja af stað frá
Bandaríkjunum til Spánar. Um
þriggja miljón dollara virði fer
til uppreistarhersins, en fjögur
til fimm miljón dollara virði til
stjórnarinnar. En á sama tíma
og þessu fer fram, er þingið í
Bandaríkjunum að flýta sér að
samþykkja lög, er útflutning
vopna frá Bandaríkjunum banna.
Og fari svö að lög þessi verði
samþykt í snatri, var sagt, að
svo gæti farið, að herskip Banda-
ríkjastjórnar mætti þessum
skipum sem hlaðin eru vopnum
við landhelgislínuna í fyrramál-
ið (þ. e. í dag), og sneru þeim
þar aftur, svo af þessari vopna-
sölu yrði ekkert. Það væri frétt
til næsta bæjar, ef þetta yrði
gert.
Frá Spáni
Hitler hefir ekki enn náð vör-
unum eða manninum, af skipinu
Palos, sem tekið var af Spánverj-
um í Bilboa fyrir nokkru, en her-
skip sem Hitler hefir sent til
Spánar, hafa tekið ein 5 vöru-
skip þar syðra. Voru 2 þeirra
frá Spánarstjórninni, eitt eða
tvö af Rússum og eitt brezkt
skip. öllum þessum skipum
hafa Þjóðverjar slept, nema
þeim spönsku; segjast þeir
halda þeim þar til að vörunum
af Palos verði skilað af spönsku
stjórninni.
Þetta hefir nú samt haft það
í för með sér, að Bretar hafa
sent eitt herskip til þessara
stöðva til verndar sínum skip-
um.
Meðan Hitler fór þessu fram,
voru Frakkar og Bretar að ota
skjölum að honum og Mussolini
til að skrifa undir það að koma í
veg fyrir að nokkur þjóð sendi
menn eða vopn til Spánar. Hefir
heyrst að Hitler ætli ekki að
sinna þessum tillögum Breta og
Frakka, fyr en 11 janúar.
Á meðan Frakkar og Bretar
bíða eftir þessu, lítur út fyrir
að Hitler sé að nota tímann til að
senda vopn til uppreistarhersins
á Spáni. f gær gerðu uppreistar-
menn hroðalega árás á Madrid,
drápu um 100 menn ,konur og
börn og meiddu um tvö til þrjú
hundruð manna með sprengjum.
Uppreistarmenn hafa og háð or-
ustur á Norður-Spáni og unnið
eitthvað á þar. Höfðu þeir þar
skriðdreka stærri en þeir hafa
áður haft og er sagt að þeir séu
frá Þýzkalandi.
Kvað stjórnin á Spáni nú hafa
í hyggju að forða börnum og
öldruðu fólki burt úr höfuðborg-
inni Madrid.
Frétt barst og um það, að skip
frá ítalíu hefði um áramótin
flutt 10,000 ftali til Cadiz á
Spáni til að berjast með upp-
reistarmönnum. Er sagt að
Bretum þyki það ekki góðar
fréttir, ekki sízt vegna þess að
ítalía hefir tekið vel undir hlut-
leysis-tillögur Breta og Frakka,
sem áður eru nefndar; og Bretar
hafa auk þess gert samning sín
á milli við Mussolini. En hvernig
sem á þessari frétt stendur um
komu þessara 10,000 ftala til
Spánar, þá harðneita ítölsk
blöð að hún sé sönn. Mussolini
er að minsta kosti ekki ant um,
að upp komist um þetta.
f gær skutu Baskar á Norð-
ur-Spáni fimm flugskip niður
fyrir Þjóðverjum og fórust allir
flugmennirnir nema einn; er
hann í varðhaldi. Baskar eru
þeir sem skipið Palos tóuk af
Þjóðverjum í Bilboa og þrjósk-
ast við að skila farminum af því,
sem mest voru vopn.
Þar sem Rússar eru orðnir
mjög í og með stjórninni á Spáni
og sjá henni fyrir því, sem hún
þarf sér til varnar, má Spánar-
byltingin orðið heita stríð milli
Þjóðverjar og þeirra (Rússa).
Bennett á Englandi
R. B. Bennett, fyrv. forsætis-
ráðherra Canada kom til London
á Englandi s. 1. mánudag úr ferð
um brezku nýlendurnar: Ástral-
íu, Nýja Sjáland og Suður
Afríku.
Við lendingu var á móti hon-
um tekið af Hon. Vincent Mas-
sey, canadiska sendiherranum á
Englandi og fleirum.
Bennett var hinn hressasti og
kvaðst hafa frá svo miklu að
segja, að hann væri hræddur um
að þar þryti fyr dagur en efni.
Til Canada gerði hann ráð fyr-
ir að koma eftir fárra daga dvöl
á Englandi.
Fimm börn farast í bruna
Á bóndabýli einu í grend við
Mintionas í Manitoba, kviknaði
í íveruhúsi í gærkvöldi; fimm
börn, hið elzta fjögra ára, voru
ein í húsinu og fórust þau öll í
brunanum. f húsinu voru tvær
fjölskyldur; mæður barnanna
voru við mjaltir úti í fjósi, er í
kviknaði. Karlmenn vour engir
heima; húsbændurnir hafa verið
við veiðar norður á vötnum síð-
an þau lagði. Nöfn fjölskyld-
anna, er fyrir þessu sorglega
slysi urðu, er Robert McKenzie
og George Garham. Þegar kon-
urnar urðu eldsins varar og
hlupu heim að húsinu, sem var
orðið alelda, heyrðu þær grát
barnanna inni, en gátu auðvitað
ekkert aðgert.
v
$1,000,000 á dag
Það sem íbúar Canada leggja í
fjárhirzlu sambandsstjórnarinn-
ar í einum og öðrum sköttum,
nemur einni miljón dollara á
dag.
Á yfirstandandi fjárhagsári,
sem að vísu er ekki lokið, er tal-
ið að allar tekurnar muni nemi
370 miljón dollurum.
Tekjuskattur af því er 100
miljón dollarar; er það 20 milj-
ónum meira en s. 1. ár. En sölu-
skatturinn, sem nú er 8%, nem-
ur 105 miljón dollurum; hann er
25 miljónum dollara hærri en s.l.
ár. Hækkun söluskattsins, sem
King gerði, hefir kostað íbúana
þetta, og svarar það til tolllækk-
unarinnar á innfluttum vörum,
sem gerð var til þess, að útlepd-
ir iðjuhöldar gætu hér fengið
meira fyrir vörur sínar. King
hefir eflaust fundist að íbúar
landsins stæðu sig betur við að
greiða þetta í fjárhirzluna en
útlendu prangararnir.
Páfinn mjög veikur.
Píus XI páfi hefir legið rúm-
fastur um mánaðarskeið og virð-
ist ávalt heldur að draga af hon-
um. Hann er 79 ára. Um jólin
var útvarpað ræðu, sem hann
flutti í rúminu, hét hann þeim
blessun guðs í henni er friðinn
elskuðu; er vonandi að Mussolini
hafi hlýtt á hann. Veikin sem
páfann þjáir ,er fyrst og fremst
lömun og máttleysi og bólga í
fótum, en einnig hjartveiki.
Vinnulaunaskatturinn
Það er gott útlit með að 2%
vinnulaunaskatturinn í Mani-
toba verið numinn úr lögum á
næsta fylkisþingi. Á fundi sem
stjórnarráðið hélt hér í gær,
hnigu skoðanir felstra að þessu.
Tekjur af þessum skatti eru
sagðar nema 1 y% miljón á þessu
fjárhagsári.
Á sama tíma hafa blöðin það
eftir Bracken, að honum hafi
aldrei komið í hug að lækka vexti
á lánum fylkisins. En hann hef-
ir verið að reyna að fá sam-
bandsstjórnina til að gangast
fyrir því, að fá slegið af skuld
fylkisins. —. Sambandsstjórnin
hefir til þessa þróskast við þetta
en Bracken mun þá hafa látið í
ljósi, að ekki væri um annað að
gera, en að greiða ekki neina
vexti á lánskuldinni. Hann sér
sem er, að skuldirnar munu seint
verða borgaðar, ef ekki er nú
þegar farið að sníða stakkinn
eftir vextinum.
GAMLÁRSKVÖLDS
HUGLEIÐINGAR
Eftir Philip Pétursson
Himnarnir segja frá guðs
dýrð,
og festingin kunngerir verkin
hans handa.
Sálm. 19:1
Þá er eg horfi á himininn, verk
handa þinna,
tunglið og stjörnurnar, er þú
hefir skapað.........
hvað er þá maðurinn þess að þú
minnist hans,
og mannsins barn að þú vitjir
þess?
Sálm. 8:45
Um þetta leyti árs, og helzt
af öllu þegar vér erum komin
saman eins og nú í kirkju á allra
síðustu stundu ársins — rétt um
það bil, að gamlárið kveður, en
nýárið heilsar—til að minnast
hins liðna, til að tilbiðja skap-
ara himins og jarðar, og lofa
hann og dásemdir hans, þá finst
mér eg verða ætíð fyrir ein-
hverjum einkennilegum en
veigamiklum og töfrandi áhrif-
um, sem eg finn sjaldan til neitt
líkt því, sem á þessari stundu, er
við minnumst hins liðna og
fögnum komandi ári á nýárs-
nótt. •
Sálmaskáldið forðum hefir
fundið til slíkra áhrifa þegar
hann orti sálminn er eg las, og
fjölda margir aðrir hafa síðan
staðið undrandi og með lotningu
fyrir hinni miklu dýrð, og leynd-
ardómi náttúrunnar, — krafta-
verki guðs!
Á nýársnótt í dimmu vetrar-
næturinnar, þegar tími og eilífð
mætast, þá finst mér, að vér sé-
um einhvernvegin nær Guði, í
einhverju nánara sambandi við
hans miklu ráðstöfun, en á öðr-
um stundum ársins, því í nótt
stöndum vér á þröskuldi tím-
ans ef svo mætti að orði kveða
og horfum undrandi úþ í víð-
áttu eilífðarinnar. Vér störum
út í mikilleikann og stöndum í
lotningu fyrir dýrð og fegurð
hans og ómælanlegleika. Og er
vér stöndum hljóð og undrandi,
þá öðlumst vér og skilning um
hvað lík litlu sandkorni jörðin
er, sem vér stöndum á, — og
hvað stundlegt líf manna er hér
á jörðunni í samanburði við ó-
endanlegleik alheimsins. Sann-
arlega má segja, eins og sálma-
skáldið kvað forðum:
“Þúsund ár eru í þínum augum
sem dagurinn í gær,
þegar hann er liðinn, já, eins og
næturvaka.”
Heil mannsæfi ,sem oss finst
vera löng, er í samanburði við
hinar óteljandi aldir jarðar —
og ennfremur í samanburði við
eilífðina, eins og örlítil stund,
sem liðin er næstum því um leið
og hún hefst.
Fyrir víðáttu heimsins, ómæl-
anlegleika hans og óendanleg-
leika tímans, eilífðarinnar —
getum vér lítið annað en staðið
undrandi og með lotningu í huga
því að orð ná ekki yfir tilfinn-
ingar vorar, er láta til sín tala
á slíkum stundum og þessari.
Og þegar vér stöndum eins
og vér nú gerum, — við tíma-
mót, — á þröskuldi tímans —
og horfum út í dýpi eilífðarinn-
ar, þá liggur oss við að sundla
við umhugsunina um hvað lítið
sandkornið er í raun og veru,
Áraskiftasálmur, 1936-1937
Menn syngja út gamla árið og nýja árið inn
og allir fyllast björtum heillavonum.
Og presturinn—hann leggur blessun yfir söfnuð sinn,
en söfnuðurinn—biður fyrir honum.
Menn prenta út gamla árið í fullum blaðabelg
af breiskleik öllum skola sínar hendur.
Og reiðubúnir eru að vaða meiri orðaelg
á ári því er fyrir dyrum stendur.
Menn drekka út gamla árið, því unað lífsins enn
í eining njóta, faðir, bróðir, sonur.
Og Luther kvað það sérkenni um alla afreksmenn,
að elska gómsætt vín og fagrar konur.
Menn dansa út gamla árið, því ör er æsku sveit
og elskar heitast minning vökunætur.
En dagar stundum uppi með áform sín og heit,
því árið nýja kemur snemma á fætur.
Menn éta út gamla árið, og gleðjast eins og börn
og guði allar syndir sínar kenna.
En þó er enginn maður eins og Arinbjörn
að árið gamla skuli karlinn brenna.
Gunnbjörn Stefánsson
... '«Q|
sem vér stöndum á, og hvað lífið
er stundlegt.
Þegar vér hugsum um þessi
efni, og vér komumst varla hjá
því að hugsa um þau, þá förum
vér ef til vill einnig, að öðlast
einhvern æðri skilning á lífi
voru og dvöl okkar hér á jörð-
unni, en vér sýnum oft af verk-
um vorum. Þá öðlumst vér
skilning um hvað lítilfj örlegt
margt er ,sem vér höfum stund-
um helgað líf vort og krafta. Þá
sjáum vér, að margt sem oss
hefir fundist vera þýðingarmik-
ið, er þegar miðað er við tíma og
eilífð þýðingarlítið og ómerki-
legt.
Þessi stund er nokkurskonar
endurskoðunar stund, þar sem
vér stöndum stundarkorn, og lít-
um til baka, til að endurskoða
hið liðna og gera ráð fyrir því
hvernig vér viljum ráðstafa hin-
um ókomnu dögum. Það eru ef
til vill fáir, sem gera þetta. —
Menn eru oft svo vanabundnir,
að þeir geta ekki breytt um, þó
þeir vildu, og hafa ef til vill enga
löngun til þess, þó þeir gætu.
Sumir brosa ef til vill, að þessari
hugsun, að endurskoða líf sitt
og reyna að breyta því á nýár-
inu, og kalla það barnaskap. —
Þeir eru ef til vill svo ánæg(5ir
með sjálfa sig og breytni sína að
þeim finst þeir þurfa engrar
breytingar eða bótar við.
En mennirnir eru hvorki full-
komnir né alls vitandi. Þeir eru
ekki óskeikulir, og fyrir hin
miklu og undrafullu kraftaverk
náttúrunnar, fyrir hinum mörgu
og miklu sólkerfum eða stjörn-
um, sem eru í miljón mílna fjar-
lægð, en sem senda samt geisla
sína niður til jarðarinnar, fyrir
þessum kraftaverkum og undra-
miklu fyrirburðum, hverfur mik-
illeiki og speki mannanna eins
og birta kertaljóss fyrir sólar-
ljósi, þau hverfa einnig fyrir
undrun og leyndardómi þess,
sem er nær oss og áþreifanlegra;
mönnum er það engu skiljan-
legra, þó að það sé ekki meira
en til dæmis:
“döggin sem demantar glóði
á drjúpandi smáblóma fjöld,”
sem skáldið vort sem vér þekkj-
um öll, talar um í einu kvæði
sínu.
Þeir, sem eru svo fullir af
sjálfsþótta eða stærilæti af
sínum eigin verkum eða skoðun-
um, og sjá ekkert, eða lítið ann-
að, hafa tapað lotningar og undr-
unarhæfileikanum, og þar af
leiðandi mist sjónir á öllu hinu
dásamelga og fagra í heiminum.
Til þeirra þýðir koma nýs árs
lítið. Það þýðir lítið meira, ef
til vill, en aðeins einn auka frí-
dag frá störfum, dag til að éta
eða drekka, eða sofa, en ekki til
að skoða sig sem eilífs eðlis, —
sem sinn þátt á í sköpun al-
heimsins og framkvæmd eða fyll-
ingu þess verks hér á jörðu.
Með þessu er ekki átt við að
vér þurfum að ganga súrir á
svip eða alvarlegir allan nýárs-
daginn — þess er engin þörf.
Við erum guði oft þóknanlegust,
þegar við erum sem glöðust. En
vér ættum bæði nú og á nýárinu,
að segja frá guðs dýrð með fram-
komu vorri og breytni, og að
kunngera verkin hans handa með
verkum vorum og hugsunum. —
Vér ættum að móta líf vor í
meiru samræmi við fegurðina og
tignina, sem birtist oss aldrei á
áhrifmeiri hátt en einmitt á
þessum dularfullu stundum, þeg-
ar vér komum saman, stundar-
korn á miðsvetrarnótt til að
kveðja hið liðna og að heilsa
hinu komandi ári, skyggnast inn
í það sem er oss enn hulið, en
sem oss finst stundum að ljós-
glampi frá fjarlægum ströndum
lýsi um augnablik, — en hverf-
ur oss síðan sjónum aftur. Eða
eitthvað líkt því sem ritað er í
bókinni sem nýkomin er út, og
sem samin var af vin vorum og
safnaðarbróður:
“Glitrar fönn er geislum stafar
máni
gegnum rof á þykkum skýja-
feldi,
er sem jörðin fái Ijós að láni
lengst úr fjarru, huldu dýrðar
veldi,
aðeins stutta stund, þá byrgist
rofið,
stillt og hljótt er dregið fyrir
gluggann . . . .”
(P. S. P. bls 66)
En þó að margt sé oss hulið,
þá getum við glaðst í einlægni
og verið guði þóknanleg, ef að
vér látum hvíla yfir hátíða-
höldum vorum, blæ skilningsins
um mikilleika og dýrð heimsins,
og um vort eigið eilífðareðli.
* * *
Við háskóla einn í Bandaríkj-
unum, var lærður Gyðingur
kennari í hebresku, en þótti sér-
vitur. Þegar hann kom í fyrstu
kenslustundina eftir nýárið, var
hann vanur að ávarpa lærisveina
sína með þessum orðum: “Marg-
ir munu þessa dagana óska yður
gleðilegs nýárs; en herrar mín-
ir, eg óska yður gleðilegrar
eilífðar.”
Þeirri sömu háleitu ósk beini
eg nú til yðar allra. Mætti yður
og mér takast að'haga lífi voru
þannig, að hvert árið beri oss
arð fyrir eilífðina, fyrir stöðuga
þroskun andans í öllu því er gildi
hefir, þegar alt hið stundlega
hverfur. Mætti oss lærast að
meta alt hið stundlega á þann
mælikvarða. Þá teljum vér daga
vora með þeim hætti, sem er
vottur um viturt hjarta, og sem
svarar að nokkru leyti, spurn-
ingu sálmaskáldsins forðum:
“Hvað er þá maðurinn þess að
. þú minnist hans, —
og mannsins barn að þú vitjir
þess?”
Að endingu vil eg taka undir,
— eins og ætti að vera gert á
hverju nýári, orð Matthíasar
Jochumssonar, í kvæðinu hans
um nýársósk Fjallkonunnar, þar
sem hann kveður:
“Að endingu góð og gleðileg jól
með geislandi náðar og frelsis
sól;
með ljómandi nýár, sem gengur
í garð,
með gæzku til lands, og með
sjávarins arð.
Ó, gamla ár, hring þú út hrygð
og nauð,
en hring inn, þú nýja ár, daglegt
brauð!
Ó, gamla ár, hring þú út heiptir
og hróp;
en hring inn, þú nýja ár,
fagnaðar-óp!
ó, gamla ár, hring þú út heimsku
og lygð,
en hring inn, þú nýja ár, vizku
og dygð!
ó, gamla ár, hring þú út húmið
svarta,
en hring inn, þú nýja ár, ljósið
hið bjarta!
Árni Eggertsson lögfr. og dr.
K. J. Austman báðir frá Wyn-
yard, Sask., komu til bæjarins
um síðustu helgi. Mun dr. Aust-
mann kominn til að setjast að í
bænum. Dr. J. Bíldfell er flutt-
ur til Wynyard og tekinn við
læknisumdæmi hans þar.