Heimskringla - 07.04.1937, Qupperneq 1

LI. ÁEJGANGUR
WINNIPBG, MIÐVIKUDAGINN, 7. APRÍL 1937
/ NÚMER27.
HELZTU FRÉTTIR
Fjárhagsáætlun
Manitoba-fylkis
Hér skal í stuttu máli skýrt
frá aðal-atriðunum í fjárhags-
áætlun Bracken-stjórnarinnar á
komandi ári (frá 1. maí 1937 til
1. maí 1938). Fjárhagsreikning-
arnir voru lesnir upp í þinginu
s. 1. föstudag.
Vinnulaunaskatt á að lækka á
30,000 manns; telst stjórninni
eða fjármálaráðgjafa hennar
Hon. S. S. Garson svo til sem
það mun hafa $400,000 tekjuó-
lán í för með sér.
Áætlaðar tekjur á árinu nema
$14,169,873, en útgjöld $14,563,-
648. Tekjuhalli á rekstursreikn-
ingi ársins, er því $472,775.
En um þennan tekjuhalla er
það sagt, að við því sé búist, að
sambandsstjórnin greiði hann og
dálítið meira, svo að það sem
Bracken-stjórnin hefir gert fylk-
inu ílt, snúist þvi til góðs fyrir
atbeina sambandsstjórnarinnar.
Við lækkun vaxta á skuld fylk-
isins, er ekki gert ráð. Það kvað
eiga að bíða þar til konunglega
nefndin, sem sambandsstjórnin
hefir skipað til að rannsaka fjár-
hag fylkja vesturlandsins hefir
lokið starfi.
Lög er búist við að verði sam-
þykt, er að því lúta, að sam-
bandsstjórnin innheimti tekju-
skatt fylkisins með sínum
skatti og greiði svo fylkisstjórn-
inni sinn skerf af honum. Að
sambandsstjórnin taki að sér
innheimtu fyrir Brackenstjórn-
ina, er þó næsta ólíklegt.
Af eftirlauna lífeyri til
blindra greiðir fylkið $12,000, an
sambandsstjórnin $48,000.
Ef ekki kemur inn nægilegt fé
til þess að greiða útgjöldin,
kveðst stjórnin segja af sér og
láta ganga til kosninga. Með því
á að þröngva s'ambandsstjórn-
inni til að greiða tekjuhalla
þessa fylkis.
Á yfirstandandi ársreikningi
(1936—37) er gert ráð fyrir að
tekjur og útgjöld standist á 30.
apríl, er fjárhagsárinu lýkur. Þá
var þó við tekjuhalla búist, er
nam $295,229.
útgjöldin urðu á þessu ári
(1936—37) $404,261 meiri en á-
ætlað var. Tekjurnar eru samt
sem áður það meiri en við var
búist, að fyrir tekjuhalla er ekki
gert ráð í lok fjárhagsársins
(30. apríl 1937).
Atvinnuleysis-kostnaður vfylk-
isins nam á árinu sem nú sterid-
ur yfir $3,500,000. Var það fé
tekið að láni frá sambandsstjórn
og fært á heildarreikning fylkis-
ins, en er ekki með þessa árs út-
gjöldum talið, heldur áranna
mörgu, sem í hönd fara og sem
Bracken-stjórnin býst að minsta
kosti ekki við að útgjöld hafi
mikil.
Á árinu sem lýkur 30. apríl
1937, hefir skuld fylkisins aukist
$3,500,000.
öll er skuld Manitobafylkis
eða var 31. jan. 1937 — $127,-
260,200.
Á reikningum fylkisins er þess
getið, að atvinnuleysiskostnaður-
inn hafi numið $49,903,027 í
Manitoba síðast liðin sex ár. Af
þeim kostnaði hefir fylkið (með
sveitum og bæjum) greitt $17,-
504,846. í þessum kostnaði er
með talinn styrkur til bænda í
Þurkahéruðunum og kostnaður
við að útvega atvinnulausum
jarðnæði út í sveitum.
Um það hvað mikið greitt
hefir verið í vexti af lánsskuld
fylkisins í ár, eða í sex ár, getur
ekki. En eflaust er hún helm-
ingi hærri, en kostnaður fylkis-
stjórnarinnar af atvinnuleysinu.
12. maí helgidagur í Canada
Krýningardagur George VI.
Bretakonungs, tólfti maí, verður
haldinn helgur í Canada. Var
þessu lýst yfir á sambandsþing-
inu s. 1. fimtudag.
En samkvæmt lögum um
skipun helgidaga, nær tilkynn-
ing stjórnarinnar aðeins til
stjórnarstofnana og banka. En
þess var eigi að síður getið á
þinginu að búist væri við, að
dagurinn yrði sem almennast
heldinn helgur og með hátíðar-
höldum.
Að messur fari fram annað
hvort 12. maí, eða næsta sunnu-
dag fyrir krýningu, hefir verið
æskt.
Fykisstjórnum hefir verið til-
kynt þetta. Eru þær jafnframt
beðnar að hvetja bæi og sveitir
til að halda daginn hátíðlegan
eftir föngum.
Hefir sofið í fimm ár
Patricia Maguire, 32 ára göm-
ul stúlka í Chicago féll í svefn
fyrir 5 árum og hefir enn ekki
vaknað. Ástand hennar er mjög
það sama og 1932, er hún sýkt-
ist, að öðru leyti en því, að hún
hefir þyngst um 20 pund.
Lyf við lömunarveiki?
Dr. F. W. Jackson aðstoðar
heilbrigðismálaráðgjafi í Mani-
toba, sagði frá því nýlega, að
lækning lömunar sýkinnar, sem
hér gekk um tíma, hefði reynst
vel með blóðvatni (serum) úr
mönnum, sem veikina höfðu tek-
ið, en voru á batavegi. Ekki
munu allir telja lyfið fundið við
þessari sýki með þessu, en lækn-
um í Manitoba kemur saman um,
að læknandi áhrif þess séu svip-
uð og lyfja við barnaveiki, sem
á sama hátt er úr sjúkum tekin.
Lögin um helgihald
Lögin um helgihald í Canada
verða ef til vill tekin til íhugunar
á næsta sambandsþingi (ekki því
er nú stendur yfir) og breytt,
samkvæmt því er dómsmálaráð-
herra, Ernest Lapointe sagði frá
á þingi s. 1. fimtudag. Lög þessi
eru 92 ára gömul.
T. L. Church, íhalds-þ.m. frá
Toronto-Broadview, hreyfði mál-
inu. Kvað hann lögreglu ýmsra
bæja í landinu vera að lögsækja
menn og sekta fyrir brot á þess-
um lögum sem væru svo úrelt,
að enginn hefir farið eftir þeim í
mannsaldur eða meira. Til ðæm-
is hefði dómur verið nýlega
kveðinn upp um það í Toronto
að menn mættu ekki synda r
sunnudögum.
Kenslustundum fækkað
í kristnum fræðum
Skólanefnd borgarinnar Oslo í
Noregi samþykti fyrir nokkru
(26. febr.) með 16 gegn 14 at-
kvæðum tillögúr skólatilsjónar-
mannsins um takmörkun krist-
indómsfræðslu, svo að hægt væri
að verja fleiri kenslustundum til
smíða, handavinnu og leikfimi
o. s. frv.
J. A. Banfield dáinn
Joseph Alexander Banfield, sá
er húsgagnasölu rak að 492 Aðal-
stræti í Winnipeg frá 1908 til
1930, dó s. 1. föstudag í Detroit;
dvaldi hann þar hjá dóttur sinni.
Hann var á sínum tíma einn aff
fremstu viðskiftahöldum Vestur-
Canada. Fæddur var hann í
borginni Quebec 1856, en kom
fyrst til vesturfylkjanna 1879,
sem verzlunar-umboðsmaður og
ferðaðist á hestbaki og í fólks-
flutningavögnum þeirra tíma.
sem nefndir voru “Cabooses” og
ef til vill stundum fótgangandi.
— Hann var því þátttakandi í
starfi og striti frumbyggja vest-
urlandsins og mun fyrir það hafa
skilið samborgara sína mörgum
betur og verið lifandi grein þjóð-
lífsstofnsins sem hér óx upp og
vöxtur hans og prýði, en ekki ein
af viðskiftablóðsugum nútím-
ans.
Lækkun
vinnulaunaskattsins
Eins og vikið er að í fjárlög-
um Manitoba-fylkis, sem lesin
voru í þinginu s. 1. föstudag, er
gert ráð fyrir að lækka vinnu-
launaskattinn á 30,000 manns.
Hverjir eru þeir lukkulegu, sem
þetta nær til ?
ógiftir menn, sem tekjur hafa
frá $480 til $600 á ári, eru nú
undanþegnir skatti. En fari tekj-
ur yfir $600, verða þeir að greiða
skatt.
Hjón barnlaus gjalda ekki
skatt fyr en tekjur þeirra nema
meiru en $1200 á ári.
Fyrir hvert barn í fjölskyld-
unni, er $200 undanþága frá
skatti veitt. Hjón og tvö börn
í fjölskyldu, greiða því ekki
skatt fyr en tekjur nema meiru
en $1600 á ári.
Lundendorff ræðst á trúna
Erich Ludendorff, yfirhers-
höfðingi Þjóðverja í stríðinu
mikla, og riú 72 ára gamall, lýsti
stríði á hendur öllum útlendum
trúarbrögðum, kristni, kaþólsku,
gyðingatrú og hvaða oftrú eða
prestatrú sem væri s. 1. sunnu-
dag. Ollir þetta talsverðu upp-
námi í Þýzkalandi. Er þess full
vop ofan á eldinn og illdeilurnar
sem þar voru fyrir milli Hitlers
og páfans í Róm.
Árið 1926 segir sagan að Lud-
endorff og kona hans, Dr. Matt-
hilda von Kemnitz, hafi gengist
fyrir útbreiðslu nýrrar trúar-
hreyfingar, er vera átti í meira
samræmi við þroska þýzku þjóð-
arinnar og eðlisfar hennar en
kristni, kaþólska eða önnur trú-
arbrögð. En kenning þessi var
ekki viðurkend af ríkinu. Nú
bregður svo við, að Hitler hefir
viðurkent hana sem hverja aðra
landstrú, kaþólsku, prótestanta
trú o. s. frv. En þá dregur Lud-1
endorff sverðið úr sliðrum og of-
sækir nú kaþólskuna, gyðingatrú
og jafnvel kristnina. Hann telur
þessi trúarbrögð öll útlend og
hafi í þeim eina skilningi verið
boðuð, að öðlast víðtækt vald
yfir þýzku þjóðinni, sem öðrum
þjóðum. Dæmin af því segir
hann nú framkomu páfa gagn-
vart Þýzkalandi, þar sem ekki sé
horft í það á þessum neyðatím-
um þýzku þjóðarinnar, að rísa
upp á móti stjóm landsins. Skað-
ræðið sem Gyðingar hafi unnið
Þýzkalandi, sé annað dæmið af
því til hvers útlenda trúin sé
boðuð.
Kenningu sína eða siðalær-
dóm, óðins-trú sína, eins og blað-
ið Free Press nefnir það, boðar
Ludendorff í riti er hann gefur
út og hei,tir “Am Heiligen Quelle
Deutcher Kraft” (til hinnar heil-
ögu uppsprettu er þjóðinni veitir
þrótt og líf). Er því þar haldið
fram, að nema því aðeins að
þjóðin þekki sinn vitjunar tíma
og taki Ludendorffs trú, bíði
hennar tortíming.
Um páfann og kaþólsku kirkj-
una segir Ludendorff, að þar sé
skæðasti óvinur Þýzkalands.
Ennfremur segir hann ,'um
dogmur kristninnar sem hann
svo kallar, að þar sé um útlend
trúarbrögð að ræða, sem geri lít-
ið úr þjóðararfi vorum, sem
svæfi alla meðvitund um þjóðar-
kosti og þjóðareiningu, sem leiði
til ósjálfstæðis og menn standi
uppi ráðþrota og aðgerðarlausir,
hvað sem að höndum beri, þar til
útlent vald komi til sögu og segi
þér hvað gera eigi. Þessi sorg-
legi sannleikur vitraðist mér
loks eftir margra ára alvarlega
rannsókn og íhugun, segir Lud-
endorff.
Eg hefi lesið Biblíuna, segir
Ludendorff, og sé og skil hvað
kristindómskreddurnar þar eiga
að þýða, sem Gyðingar sjálfir
trúa ekki, en þeir álíta nauðsyn-
legt fyrir aðra að trúa.
Það var árið 1927, sem eg
sannfærðist fyllilega um hvert
páfinn í Róm, Gyðingar og múr-
arar stefndu í alheims valdapóli-
tíkinni.
Þessi kenning eða stefna Lud-
endorffs kvað hafa talsvert fylgi
í Þýzkalandi.
Frá Alberta
Það hefir mikið verið sagt um
það hér um slóðir, að Aberhart
forsætisráðherra Alberta, væri
að fara frá völdum, að fylgis-
menn hans á þingi væru óánægð-
ir með hve seint gengi að skipu-
leggja social credit í fylkinu og
síðast í gærkveldi var talið sjálf-
sagt, að hann færi frá völdum á
komandi sumri. Það getur ein-
hver átylla verið fyrir öllu þessu,
en hvað af því reynist satt, get-
ur enginn gizkað á.
Það er satt að menn hans hafa
fundið að því, að hann sé seinn
að skipuleggja starf sitt. En
þegar kom til að kjósa þessa
skjótvirku menn í nefndina sem
þingið kaus og sem búin á að
vera að leggja ráð á fyrsta júlí.
hvernig social credit hugmynd-
in skuli framkvæmd, fást engir
þeirra til að vera í nefndinni. —
Þegar þessir sömu ménn höfðu
sýnt sig í andstöðu við Aber-
hart, og álitið var að þeir mundu
kljúfa stjórnarflokkinn, var
mjög mikið úr því gert, að Aber-
hart sæti við völdin fyrir náð
þeirra og ekkert annað. Á hitt
hefir ekki mikið verið minst, að
við sjálft lá, að allir þessir þing-
menn, sem á móti Aberhart risu,
yrðu að segja af sér, vegna óró-
jans sem upp kom í kjördæmun-
um út af framkomu þeirra. —
Ætli það geti ekki verið vegna
þessa, a(5 Aberhart situr í sessi
sínum óhultari en áður og að það
hafi verið þessa andstæðinga í
flokki hans, sem fylgi brast, er á
átti að herða, en ekki Aberhart?
f gær var í fréttum blaðanna
haft eftir vátryggingar agent frá
Toronto, er á ferð var í Alberta
nýlega, að Aberhart mundi verða
á krýningarhátíð George VI,
honum væri á sama um alt heima
fyrir, því hann byggist senn við
að verða rekinn frá völdum. —
Skyldu þessi orð verða höfð um
för nokkurra annara á krýning-
arhátíðina?
Það getur vel verið að stjórn-
inni í Alberta fatist, en að spá
nokkru þar um að svo komnu, er
of snemt.
Kosningar í B. C.
Kosningar verða á þessu vori
í British Columbia-fylki, sam-
kvæmt því er forsætisráðherra
T. D. Patullo skýrði frá í gær.
Kosningadagurinn er ekki á-
kveðinn. Kosningar fóru fram
1933 í fylkinu. Unnu liberalar þá
mikinn sigur, hlutu 34 þingsæti
af 47 alls. C. C. F. flokkurinn er
næst mannfelstur á þingi með 7
þingmenn.
Tillaga Willis feld
Á Manitoba-þinginu gerði Mr.
Willis foringi íhaldsmanna til-
lögu nýlega um að lækka út-
gjöld stjórnarinnar um $800,000.
Kvað hann það hægt og meira
til án þess að almenningur biði
nokkurt tjón við það.
Tillagan var rædd. Þegar til
atkvæða kom, voru aðeins 8 með
henni en yfir þrjátíu á móti, í
haldsmenn vorU 9 á þingi, en
einn þeirra greiddi atkvæði á
móti Willis og tók sér einum eða
tveim dögum síðar sæti annar
staðar í þingsalnum og yfirgaf
íhaldsflokkinn. Hann heitir Mr.
Lewis" og er þingm. frá Rock-
wood. Allir aðrir þingflokkar,
að Stubbs og öðrum óháðum.
meðtöldum greiddu atkvæði með
stjórninni, en móti Willis.
Útgjöld stjórnarinnar vilja
þessir flokakr sjáanlega ekki að
séu lækkuð. Þeir vilja meiru
eytt — í þarfir almennings auð-
vitað.
En hér skjátlast þeim. Ef
hægt er að sýna að meira en einn
þriðji af núverandi útgjöldum sé
almenningi til nokkurs góðs,
tekst betur til en vér ætlum. —
Tveir þriðju útgjal,danna eru
bruðl, nýtt og gamalt. Ekkert
annað.
Ef almenningur kysi nefnd til
að ráða fram úr að bæta hag
sinn og til þess væri skotið sam-
an 14 miljón dölum og þeir af-
hentir nefndinni, mundi ekki al-
menningur krefjast meiri fram-
kvæmda af þessari nefnd, en
gert er nú af stjórn þessa fylk-
is? Yrði hann ánægður með að
fyrir alt þetta fé væri slett
nokkrum skóflum af möl á veg-
spotta fjórða hvert ár?
Þó mikið af útgjöldum nú séu
vextir af skuldum, afsakar það
ekkert. Skuldirnar eru til fyrir
bruðl og óframsýni.
Vér erum hálf hissa á verka-
mannafulltrúunum, social credit-
þingmönnunum og Mr. Stubbs,
að greiða atkvæði með bruðli
þeirrar stjórnar, sem bæði hefir
lýst því yfir og sýnt í verki, að
hún sé ekki ábyrgðarfull fyrir
nokkru sem hún hefst að.
Kveikt í mörgum
skólahúsum í B. C.
S. 1. sunnudag var kveikt í 10
skólum og samkomuhúsum í Bri-
tish Columbia-fylki, í héruðum
sem Doukoborar búa í. Er eng-
inn efi á því, að brunar þessir
eru af mannavöldum. Hefir
skólanefndin í Winlaw, sem er
þorp 15 mílur norður af Nelson,
beðið yfirvöldin að leyfa sér-
staka skóla fyrir Doukobora. —
Menn eru engu vísari um hverj-
ir verk þessi hafi unnið. En
brunar þessir eru Ijóst merki
þess, að samkomulagið sé ekki
gott milli Doukobora og ná-
granna þeirra.
ÍSLANDS-FRÉTTIR
Um 150 tilraunadýr kafna í
reyk á rannsóknarstofu
Háskóla fslands
Rvík, 2. marz
Klukkan tæplega 6 á laugar-
daginn var slökkviliðið kvatt að
Rannsóknarstofu háskólans, en
þar hafði kviknað í búri, sem til-
raundýrin voru geymd í. —
VORBOÐI
Aftan roðinn boðar blíðu.
Blána himin-tjöldin víðu.
Loga fjöll við sólar-síðu.
Sigra vinna leiftrin tíðu.
Gróður árla fer á fætur.
Fegurð krýnir sumar-nætur.
Frelsið syngur böli bætur.
Brosið grær við hjarta-rætur.
Nóttin fléttar daggar dúka
dagsins gyðju, lokka mjúka
morgunvindar stiltir strjúka,
strengleikanna höll upp ljúka.
Opnast dýrð við ljósalínu.
Leikur sér í hjarta þínu.
Vagga blóm á dvalins-dínu.
Drottinn lítur eftir sínu.
Leika yfir vitum vallar
vængjasveitir töfra-hallar.
Spriklar líf um æðar allar,
ögrar, gleður, nærir, kallar.
Klýfur loftið árnaðsalda,
ofin magni ljóssins valda.
Gæfustrengi tímans tjalda,
til þín ber ’ún hundrað-falda.
Davíð Björnsson
Slökkivliðið réði brátt niðurlög-
um eldsins, en vegna reyks kafn-
aði um helmingur tilrauna-
dýranna, eða um 50 mýs,
50 rottur, 15 kanínur og 20 nag-
grísir. Eitthvað af tilraunum,
sem gerðar höfðu verið ónýttust,
snertu sumar þeirra borgfirzku
f járpestina. — Talið er að kvikn-
að hafi út frá miðátöðvarofni.
* * *
Álit dýralækna um
borgfirzku veikina
D.ralæknar landsins hafa
samkvæmt boði landbúnaðarráð-
herra setið á ráðstefnu hér í
bænum undanfarna daga til að
ræða um orsakir borgfirzku f jár-
pestarinnar. Hafa fjórir þeirra,
Bragi Steingrímsson, Sigurður
Hlíðar, Hannes Jónsson og Jón
Pálsson, komist að þeirri niður-
stöðu, að veikin sé ekki “sjálf-
stæður sjúkdómur, heldur sjúk-
dómsform, sem kemur fram í
sambandi, beint eða óbeint við
tvo áður þekta sjúkdóma:
lungnadrep annarsvegar og
lungnarorma hinsvegar”. — Þá
telja þeir engar sannanir fyrir
því að veikin sé bráðsmitandi og
ólæknandi, því “oss er kunnugt
um nokkra sjúklinga, sem taldir
eru að hafa haft þessa veiki, en
hafa nú náð nokkrum bata.”
Tveir af dýralæknunum, Ás-
geir Einarsson og Ásgeir ólafs-
son, eru ekki að öllu leyti sam-
mála hinum, en “telja þó senni-
legt, að veikin sé ekki nýr (inn-
fluttur) sjúkdómur, heldur sjúk-
dómsform, sem komi fram í sam-
bandi við tvo áður þekta sjúk-
dóma: Lungnapest annsvegar og
lungnaormaveiki hinsvegar”.
“Hinsvegar teljum við”, segja
þeir, “að veikin sé nýtt fyrir-
brigði að því leyti, að svo illkyn.i-
aður faraldur í sauðfé hafi ekki
komið fyrir á síðari áratugum.
Ennfremur teljum við veikina
nýtt fyrirbrigði að því er snertir
sjúklegar breytingar £ lungum
og sum ytri sjúkdómeinkenni”.
—N. Dbl. 3. marz.
* * *
f fyrsta sinn
í febrúarhefti indverska tíma-
ritsins The New Outlook, sem
gefið er út í Ahmedabad í Ind-
landi, birtist grein eftir Ingvar
Sigurðsson undir fyrirsögninni:
“The World State Must Come”,
alríkið hlýtur að koma. Þetta
,er talið vera í fyrsta sinn, sem
íslenzkur maður ritar um slík
efni í indverskt tímarit.