Heimskringla - 02.06.1937, Síða 3

WINNIPEG, 2. JÚNf 1937
HEIMSKRINGLA
3. SÍÐ A.
Norðurgarður Reykjavíkurhafn-
ar, Ægisgarður lengdur og unn-
ið að dýpkun þar og sömuleiðis
að dýpkun hafnarinnar í Vest-
mannaeyjum og Borgarnesi. —
Stór hafskipabryggja gerð á
Hólmavík, bryggjan á Húsavík
fullgerð, unnið að bryggju á
Básakeri í Vestmannaeyjum, að
bryggju á Sandi og að syðri
garði með bryggju á Ólafsvík.
Unnið að öldubrjót á Siglufirði
og að lendingarbótum á Hofsós,
Þorlákshöfn og Arnarstapa. Nýr
viti settur á Hegranes í Skaga-
firði og radíóviti á Reykjanes.
Af nýjum símalínum eru þess-
ar helztar: Leirhöfn í kring um
sléttu til Raufarhafnar, Hval-
sker — Rauðisandur, Breiðavík
— Kollavík og viðbótarlínur
Hofsós — Haganesvík, Þverá í
öxnadal — Bakkasel og Bjarna-
nes — Hoffell. Sett eitt svo-
nefnt fjölsímasamband til Akur-
eyrar, sem gerir fært fleira e
eitt samtal á sömu línu í einu.
Nokkrar einkalínur voru lagðar.
Að vegagerðum var unnið á
48 stöðum á landinu, viðast lítið
í stað, mest á Holtavörðuheiði
(70,000 kr.) Brýr voru gerðar á
Selfljót, Sauðanesós, Grafará í
Skagafirði og vesturá í Miðfirði.
Húsagerð. — í Reykjavík voru
reist 107 íbúðarhús tneð 279 í-
búðum og 59 hús önnur fyrir um
4Va miljón króna. Unnið var m.
a. að Sundhöllinni, rannsóknar-
stofu Háskólans, Háskólagrunn-
inum og svo einnig að hinum
nýja Flensborgarskóla í Hafnar-
firði og Laugalandsskóla í Eyja-
firði. — fbúðarhús, sem kostáði
7,288 kr. árið 1914, kostaði árið
1920 36,277 kr. árið 1935 19,281
kr. og 1936 20,093 kr.
Rafstöðvar. — Unnið var að
Glapráð hins hvíta manns
Hið rauða kyn—þótt réttlaust nú—
hér réði fyrstu lögum,
Og fylgdi sinni feðra trú,
við féndur lenti í slögum,
Til verndar sínum, — bræðra bú
svo bættu eftir högum,
Þeim drenglund reyndist dygðugt hjú,
ef dæma skal af sögum.
Þeir kunnu ei að hræðast hót,
þótt hefðu smærri varnir,
En granninn sem þeim gekk á mót,
og gnúði heljar kvarnir;
Að falla ei hugðu harmarót
með heiðri — skyldu svamir, —
En miklu fremur búnings bót
þá burtu yrðu famir.
Hér frjálsa lífið vanir við,
og veiðimanna hætti,
Þeir kunnu lítt að hvítra sið,
né kaupskaps happadrætti;
Því reyndist gott þá ganga á snið,
í gripdeildanna slætti.
Með glysvarningi gint var lið,
til glötunar af mætti.
Hinn rauði flokkur réttlaus var,
svo reiknaðist hvítum mönnum
Hann enda fátt úr býtum bar,
til bóta nýjum önnum;
Og veiðilanda skortur skar
hann skjótt, svo féll í hrönnum,
Og friðarpípan fanst ei par,
var feigð, af nýjum grönnum.
Þú smáða kyn! Þitt veldi vítt
af veiðidýrum þakið
Var áður fyr, og eitthvað nýtt
sem orku fékk þér vakið,
Og fyrri granna andúð ýtt,
— þitt afl var sjaldan hrakið, —
Og stoltið jafnan styrkleik prýtt,
frá stofni traustum rakið.
Þú hafðir bæði heyrn, og ment,
og heigla þoldir ekki,
Og mragt fékst sæmra hvítum kent,
en 'kaupsýslunnar hrekki.
Þín loforð gast svo auðfúst ent
unz áþján fór um bekki,
Og fanst þig, ginning hafði hent
í hillinganna mekki.
Sogsstöðinni, sem á að koma í
notkun á næsta hausti. Einnig
voru reistar vatnsorkustöðvar
fyrir ísaf jarðarkaupstað og
Hallormsstaðaskóla og mótor-
stöð fyrir Siglufjörð.
IJiggjöfin.
Á þinginií voru samþykt 55
lög og 10 þingsályktanir. Má þar
nefna lög um eftirlit með útlend-
ingum — ríkisframfærslu sjúkra
— ríkisútgáfu námsbóka — fóð-
urtryggingarsjóði — garðrykju-
skóla ríkisins — jarðakaup rík-
isins — fræðslu barna — lands-
smiðju — atvinnu við siglingar-
og jarðræktarlög. Um helming-
ur af hinum samþyktu lögum
eru breytingar eða framlenging-
ar eldri laga og sumra nýrra. —
Þessi vaxandi breytingaþörf
bendir á, að löggjafarstarfið
teygi sig of mikið inn á einstök
atriði, sem ættu að vera undir
orpin reglugerðum og stjórnar-
úrskurðum.
Slysfarir
Skipstapar urðu eigi all-fáir á
árinu, og varð manntjón í meira
lagi. Átta vélbátar fórust (einn
af þeim brann). Síldveiðaskip-
ið “örnitm”, frá Hafnarfirði,
týndist frá Patreksfirði, sökk.
Franska hafrannsóknarskipið—
“Pourquoi pas?” fórst með allri
áhöfn, að einum manni undan-
skildum, í ofviðrinu 16. septem-
ber, og tjón var all-mikið á opn-
um bátum. Samtals fórust hér
við land 72 menn íslenzkir, 39
franskir og 5 norskir.
Mannfjöldi.
Samanburður á mannfjölda í
ársbyrjun 1935 og ársbyrjun
1936 er þannig:
Ársbyrj un Ársbyrj un
Þá stökst í viltum vígamóð,
til varnar þínum börnum,
— f fjörbrotum þín frjálsa þjóð
var friðar rúin vörnum;
Ei þolað gat neinn hlekk, né hnjóð,
frá herrum eiginkjörnum;
Og Iézt því hvítra banablóð
hér byltast fram í tjörnum.
Þeir höfðu ært fram eldgíg þann
svo ekki tókst að loka;
Þeim aurafýkn í brjósti brann
með blektum valdahroka,
Þig virtu heimskan villimann
sem venja mætti í poka;
Um seinan þektu áannleikann
þá sæmdin hlaut að þoka.
Þinn auður var ei aurafjöld,
en aldagömul menning,
Hvar firðsýn átti efstu völd
frá andans dýpstu spenning
Og skráð á himin skýjatjöld
þér skýrri, nokkri þrennmg,
Þín trúarhugsjón öld frá öld
var æðstu guða kenning.
Eg dái þína djörfu önd,
og duldu kenda meining,
Hvar einmana — svo stór á strönd,
þú stendur fjærri leyning.
Þín skoða víðfeðmd vonalönd
í vina kysi eining;
Þér býð í lotning bróðurhönd
að brúa, litar greining.
Jóhannes H. Húnfjörð
1935 1936
Kaupstaðir 51,869 53,368
Kauptún yfir
300 íbúa 13,408 13,613
Sveitir og smáþorp 49,466 48,889
Alt landið 114,743 115,870
Kaupið Heimskringlu
Lesið Heimskringlu
Borgið Heimskringlu
Mannfjöldi í kaupstöðum var í
Ársbyrjun Ársbyrjun
1935 1936
(Reykjavík 32,974 34,321
Hafnarfj. 3,773 3,735
ísafjörður 2,631 2,602
Siglufjörður 2,511 2,643
Akureyri 4,374 4,503
Seyðisfjörður 1,013 987
Neskaupst. 1,135 1,157
Vestm.eyjar 3,458 3,510
Niðurlagsorð
Þrátt fyrir öll víxlspor síðan
stjórnin fluttist inn í landið.
hafa afkomuskilyrði landsmanna
batnað mjög frá því, sem áður
var, er hungur og horfellir voru
ekki óþekt fyrirbigði á fleiri eða
færri stöðum á landinu. Þessum
breytingum veldur bætt árferði,
aukin fjárráð, ásamt miklum
dugnaði á mörgum svíðum. ónóg
þekking og skortur á hagsýni
hafa hinsvegar valdið því, að
heildarútkoman af búskap þjóð-
arinnar er hvergi nærri góð og
opinber fjárhagur örðugur. Ef
ekki hefði verið gott árferði á
liðna árinu og hefði síldin ekki
jafnað halla fiskveiðanna, þá
hefðu nauðsynlegustu greiðslur
til útlanda strandað. Og því ber
ekki að gleyma, að þó að hag-
stæðum viðskiftajöfnuði yrði-
náð, þá var það að miklu leyti á
kostnað vörubirgða í Iandinu,
sem nú eru óvenj u-litlar — bæði
af útlendum vörum og innlend-
um. Horfur um sölu á ýmsum
afurðum á þessu ári eru aftur á
móti nú sem stendur mjög góð-
ar, en þær stafa af stríðshættu
og gætu því reynst óstöðugar,
Hversu gott sem árferðið
verður, bæði á þessu ári og þeim
næstu, leyfir það ekki að stækka
ríkisbáknið áfram og reka það á
óarðbærum grundvelli og festa
nýjar miljónir í óarðbærum fyr-
irtækjum, styrkjum og öðru því,
sem ekki skilar arði, en þvert á
móti krefst árlegrar meðgjafar.
Þessa er þó krafist öðruhvoru
af öllum stjórnmálaflokkum
jafnt, að viðlagðri þyngstu póli-
tískri refsingu. Slíkt fyrirkomu-
lag hefir víðar stungið sér niður
en hér á landi, og endað eins og
allir vita með hruni. Enda virð-
ist svo sem meðvitundin um
hættuna af ábyrgðarleysinu sé
að vakna — það séu hagsmunir
þjóðarheildarinnar í nútíð og
framtíð, sem hljóti að verða sett-
ir ofar öllum sérhagsmunum
stétta og flokka. Og þá er vel
farið.—Eimreiðin.
SYSTURNAR, SEM
ERU VALDAMESTU
KONUR ASÍU
Stórlyndasta dóttirin giftist
stofnanda kínverska lýð-
veldisins, — klóka dóttirin
giftist núv. fjármálaráðh.
Kína og metorðagjama
dóttirin giftist Chiang-
Kai-Shek.
Louise, drottning Kristjáns
IX Danakonungs talaði stundum
um fallegu dótturina sína (Alex-
andrínu Englandsdrottningu),
skynsömu dótturina sína (Maríu
Feodorevnu Rússlandsdrottn-
ingu) og góðu dótturina sína
(Thyru hertogainnu af Cumber-
land). Það er ósennilegt að
gamla ekkjufrúin Soong íShang-
hai þekki til þessara ummæla
“tengdamóður Evrópu”, en hún
sem í orðsins sama skilningi get-
ur kallast “tengdamóðir hins
nýja Kína”, hefir jafnan kallað
frú Sun Yat Sen hina stórlyndu
dóttur sína, frú H. H. Kung hina
klóku dóttur sína og frú Chiang
Kai Shek hina metorðagjörnu
dóttur sína. Gamla frú Soong
hefir nefnilega enga ástæðu til
að vera óánægð með örlögin. —
Dætur hennar þrjár hafa gifst
mestu valdamönnum Kína og eru
sökum þess, og eigin hæfileika.
tvímælalaust áhrifamestu kon-
urnar í Asíu.
Soong-ættin hefir aldrei verið
neitt verulega þekt í Kína og
gamli Soong var ekkert meira en
venjulegur miðlungs Kínverji.
Hinsvegar var miklu meira varið
í konu hans og einkum lét hún
uppeldi hinna þriggja dætra
þeirra til sín taka. Um það leyti
sem kínverska keisaradæmið var j
að hrynja í rústir sendi hún elztu
dótturina, Ching-ling til náms
við Wesleyan College í Macon í
Bandaríkjunum. Slíkt þótti þá
ganga hneyksli næst. Hvað átti
kona að gera með skólanám! —
Samkvæmt aldagömlum kín-
verskum hugsunarhætti var það
mesta gæfa konunnar að giftast
og eignast syni!
Ching-ling.
Þegar heimsstyrjöldin hófst í
Evrópu kom Ching-ling aftur
heim til Kína með amerískt próf-
skírteini í vasanum. Hún skipaði
sér strax í flokk þeirra róttæku,
komst í kunningsskap við þann
mann sem með réttu hefir verið
nefndur faðir kínverska lýðveld
isins, Dr. Sun-Yat-Sen, og sá
kunningsskapur leiddi til þess að
þau giftust. Sun-Yat-Sen hafði
þá tapað að verulegu leyti þeim
völdum, sem hann hafði áður
haft og um skeið dvöldu þau
hjónin sem pólitískir flóttamenn
í Japan. Þegar kínverski ein-
valdinnYuan-Shi-Kai dó hófst
vegur Sun-Yat-Sen að nýju. —
Hann settist þá að í Suður-Kína,
kom á laggirnar stjórn í Kanton,
sem síðan hefir ráðið mestu í
Suður-Kína þangað til nú að
mágur hans Chiang-Kai-Shek er
að þröngva henni til hlýðni við
yfirstjórnina í Nanking.
Sun-Yat-Sen dó 1925, en áhrif
konu hans voru ekki þar með úr
sögunni. Hún hefir dyggilega
reynt að halda skoðunum hans,
sem að ýmsu leyti voru kommún-
istiskar, á Iofti, og framferði
hennar hefir oft valdið systrum
hennar miklum áhyggjum og
erfiðleikum. Þegar mágur henn-
ar hefir verið að berjast gegn
kommúnistahernum í Kína hef-
ir*hún setið á ráðstefnu í Moskva
og látið nota nafn sitt í kom-
múnistiskum undirróðri. Þegar
mágur hennar hefir verið að
skipuleggja og fullkomna her-
varnir landsins hefir hún selt
perlur sínar og skartmuni og
notað andvirðið til útbreiðslu-
starfsemi gegn “harðstjórn
hennar allar sanna vel ummæli
hernaðardrotnanna”. Athafnir
móðurinnar um stórlyndu dótt-
urina.
Á síðastliðnu sumri virðist
hún loks hafa tekið upp sam-
vinnu við systur sínar og mága.
Soong-f jölskyldan og vandamenn
komu þá saman í fjöllunum við
Kuling og þar féll alt í sátt og;
ljúfa löð.
Ai-ling
Frú H. H. Kung er hin klóka
dóttir og ber það nafn með rentu,
því hún hefir margoft ’sýnt
framúrskarandi fjármálavit. —
Eins og hinar dæturnar fékk hún
mentun sína í Ameríku, en gift-
ist eftir heimkomuna H. H.
Kung, núverandi fjármálaráð-
herra og þjóðabankastjóra Kína,
en hann er með allra bezt ættuðu
Kínverjum, þar sem hann er
kominn af spámanninum Kon-
fuciusi í 75. lið. Kung er þó eng-
anveginn talinn neinn sérstakur
fjármála, snillingur, og margir
segja að það sé konan hans, sem
hafi töglin og hagldirnar. Þegar
einhver stórtíðindi eru að gerast
í fjármálum er það líka orðið
fast viðkvæði á kauphöllunum i
stærstu borgum Kína: Hvað ger-
ir frú Kung? Hvað álítur frú
Kung? Það er líka vitanlegt að
alþjóðlegir bankamenn hafa með
ýmsu móti reynt að njósna um
álit frú Kung, þegar afstaða
Kína í fjármálum hefir haft
þýðingu fyrir hið alþjóðlega
fjármálalíf.
Ail-ling er eiginnafn hennar
og Kínverjar segja að það hljómi
eins og silfur. Hún á Iíka orðið
feiknin öll af silfri, gulli og seðl-
um. Þau hjónin hafa á undan-
förnum árum rakað saman ó-
hemjulegum auði, enda er sagt
að frú Chiang-Kai-Shek líti f jár-
söfnun systur sinnar og mágs
ekki hýru auga. Hún er á móti
auðvaldinu, vill miklar umbætur
og háa skatta. Enn hefir þó eng-
inn hemill verið settur á fjár-
söfnun þeirra, en ýmislegt þykir
benda til að vegur H. H. Kung
hjá einvaldanum sé að minka.
Þau hjón virðast þó ákveðin í
því að halda sínu til streitu. f
sumar tók Kung sér nokkra
vikna frí. Til vonar og vara tók
hann með sér öll helztu opinberu
innsiglin til að tryggja það að
engir mikilvægir atburðir gætu
fullgerst í fjarveru hans!
Mei-ling
Yngsta systirin, Mei-ling
kona núverandi einvalda og
mesta stjórnmálamanns Kína,
Chiang-Kai-Shek, er valdamest
þeirra systra, enda fer það líka
vel, þar sem hún er hin metorða-
gjarna dóttir. Hún stundaði
lengi nám í Ameríku og varð þar
fyrir miklum áhrifum af vest-
rænni menningu. Eftir að hún
giftist Chiang-Kai-Shek hefir
hún líkt sýnt þess óræk merki.
Þér s®m notiS—
TIMBUR
KAUPIÐ AF
THE
Empire Sash & Door
CO., LTD.
BlrgOlr: Henry Ave. Ea»t
Sími 95 551—95 552
Skrlfstofa:
Henry og Argyle
VERÐ - GÆÐI - ÁNÆGJA
Hún er einn aðalstofnandi og
brautryðjandi The New Life
Movement, félagshreyfingar,
sem berst fyrir því að útrýma
hinum gömlu venjum og vill
ryðja braut tækni og menningu
vestrænna þjóða. f starfi manns
síns tekur hún öflugan þátt,
hjónaband þeirra er mjög gott,
þó það sé barnlaust. Hin sam-
eiginlegu áhugamál tengja þau
saman og Chiang-Kai-Shek met-
ur vitsmuni og dugnað konu
sinnar mikils og kunnugir menn
herma að hann taki engar mik-
ilvægar ákvarðanir, án vitundar
og vilja hennar. Stjórnvizka
hennar kom mjög greinilega
fram á síðastl. hausti, þegar
Chiang-Kai-Shek var tekinn til
fanga og hún tefldi svo kæn-
lega við andstæðingana að málið
leystist á ótrúlega hagkvæman
hátt fyrir mann hennar.
Á stjórnarárum Chiang-Kai-
Shek haf^ orðið geisilegar fram-
farir í Kína, einkum á sviði sam-
gangna og skólamála. Herinn er
líka orðinn samstiltari og öflugri
og hefir meiri líkur til að geta
boðið Japönum byrginn. Það er
fullkomlega réttmætt að tala um
nýtt Kína undir stjórn þeirra
hjóna.—N. Dbl.
Skozkur skólakennari tók eftir
því, að einn nemendanna var
langt á eftir í reikningi. Að
lokum sagði hann við nemand-
ann:
— Eg ætla að leggja fyrir þig
afar einfalt dæmi, sem þú hlýtur
að geta leyst: Ef eg lána föður
þínum 10 shillings með því skil-
yrði, að hann borgi 1 shilling í
afborgun á mánuði, hvað skuldar
hann mér þá marga eftir sex
mánuði?
— 10 shillings, svaraði dreng-
urinn hiklaust.
— Þvættingur! Hann skuldar
mér 4 shillinga. Þú veizt ekki,
hvað reikningur er!
— Jú, svaraði drengurinn ró-
legur. — En þér vitið ekki,
hvernig hann pabbi minn er.
* * *
Á fundi í ungmennafélagi einu
í smábygð í Noregi var ýms
speki rædd, og m. a. bar það á
góma, að “minnihlutinn hefði
eiginlega alt af á réttu að
standa”
Eftir miklar umræður var það
samþykt, með yfirgnæfandi
meirihluta, að minnihlutinn
hefði á réttu að standa!
Have the Buslness
POINT OF VIEW
?
•
Dominion Business College students have the advantagi
of individual guidance in the all-important factors of
business personality, conduct, and approach.
No matter how thoroughly you know the detalls of
office work, you must be able to seU your services,
and this is now just as much a part of Dominion
training as Shorthand, Typewriting, Bookkeeping, or
any of the other courses in which Dominion leader-
ship has been recognized for over twenty-five years.
Business is better! Employment is increasing!
Prepare for it.
DOMINION
BUSINESS COLLEGE
On The Mall
and at Elmwood, St. Jvames, St. John’s