Heimskringla - 01.12.1937, Síða 6

6. SÍÐA
HEIMSKRINGLA

| TIL SIGURHÆÐA |

“Hví ekki á þessum stað og stundu ?” Burke
leit ekki af honum, hnefamir kreptir og augun
hörð og grimm sem í fálka í nánd bráðar.
En Guy lét hvorki á sjá hræðslu né blygð.
Hverjar sem syndir hans voru, þá fældist hann
ekki affarir þeirra. Hann svaraði strax ein-
beittur: “Af því við verðum truflaðir. Það
tjáir ekki að gera hark í viðurvist hljóðandi
kvenfólks. Svo höfum við engin vopn.”
“Eg þarf ekki vopna við til að sálga rottu
eins og þú ert.”
“Nei, eg er ekki eins lífseigur og rotta,
heldur. Hvað um það, þú getur ekki gert það
hér.” Guy talaði rólega og rösklega. “Fari
bölvað, maður. Ertu smeykur um að eg skjótist
undan?”
“Nei!” Svarið var hart sem hnefahögg.
“En eg er búinn að bíða of lengi, þú bölvaði
skelmir!”
Guy réttist upp, því hinn færði sig nær
honum, til ills búinn, og segir snarplega: “Nei!
Svo er ekki! Bíddu við, Burke! Heyrirðu, bíddu
andartak! Eg er hvað sem þig lystir að kalla
mig: svikari, þjófur, illmenni. En mér fylgir
meira en það. Hér dró niður í honum og hann
flýtti sér, eins og hann ætit von á að kraftamir
þrytu. “Mér mistekst alt. Eg hefi ekki gert
þetta sem eg ætlaði mér að reyna. Og nú verð-
ur aldrei af því framar. Vegna þess að ______
konan þín — kann ekki að svíkja. Hennar
trygð er sterkari en mín sviksemi”.
Hér varð honum aftur erfitt um mál, líkt
og hlífðarlaus hönd gripi fyirr kverkar hans og
hann reyndi til að losna undan því taki, af öllum
kröftum. Kippir og grettur fóru sí og æ um
andlit hans. Hann talaði í hálfum hljóðum og
þó frekjulega: “Guð veit hvort henni þykir
vænt um þig! En hún bregður ekki trúnaði við
þig — >ér verður hún trú — eins lengi og þú
lifir!”
En er hann hætti að tala var sem þögnin
byggi yfir háska, eins og henni gæti lokið með
einu móti og engu öðru: hnefahöggi og þungri
byltu. En hvorugt kom fram. Eftir litla stund
segir Burke, ramlega stiltur, eins og engin
geðshræring væri til í honum:
“Og þessu ætlar þú mér að trúa ?”
“Skilst þér ekki,” sagði Guy í kyrkings
rómi, “að mér væri miljón sinnum geðfeldara
og hægara að láta þig trúa — hinu ?”
“Hvað?” sagði Burke.
“Af því,” sagði hinn hranalega, “að eg
kysi langtum heldur bana fyrir það sem eg hefi
framið en fyrirlitning fyrir það sem mér mis-
tekst.”
“Það er svo. Því ekki að láta mig trúa því
sem augljóst er, fyrir utan karp og vífilengj-
ur?” Burke kom inn í vígahug og enn lysti
hann að ganga næst lífi mannsins, svala heipt
sinni með svakalegri misþyrming, né vissi nú
að þetta var honum ómögulegt héðanaf, þó alls
ekki væri honum ljóst, hvað til kom. Og að
þessu fanst honum mikill hnyss, fyrirleit sjálf-
an sig, að svigna fyrir nokkru sem hann vissi
ekki hvað var.
En þetta vissi Guy, og þó honum hefði
verið óendanlega miklu hægara, eins og hann
sagði, að þola heiptarhögg og líkamlega mis-
þyrming, en að stöðva áhlaupið með því að játa
vanmátt sinn, þá varð honum það, af einhverj-
um ástæðum, að þvinga sjálfan sig lengra á
leið lítillætisins, sem hann hafði kosið að feta.
Hann svaraði strax:
“Af því það vill svo til, að það sem þú
kallar augljóst er alveg ómögulegt. Eg er ekki
svo bölvað illmenni, að eg vilji yfirstíga hana
mér til gamans. Eg segi þér, hún er hrein og
bein — eins hrein og bein og eg er sona bland-
inn og krókóttur. Og henni máttu til að trúa,
hvort þú vilt eða ekki. Þetta — ef þér svo líkar
— er það sem augljóst er.” Hér hætti hann,
gekk upp og niður af mæði, var þó öruggur og
einarður, líkt og hann hefði sigri að hrósa, líkt
og hann segði til hróður sjálfs sín er hann færði
fram hennar sýknu.
Burke leit fast við honum örlitla stund,
segir svo þurt og treglega: “Eg trúi þú farir
með satt.”
“Þú skalt fá færi til mannhefndar, alt um
það,” sagði Guy. “Þú átt það að mér. Hvar
eigum við að hittast?”
Burke lét á sér sjá að slíkt væru smámunir
og sneri burt. Þá greip Guy í öxlina á honum:
“Fjandinn hafi þitt göfuglæti í minn stað,
maður! Nefndu stað, heyrirðu! Nefndu stað
og stund!”
Burke var runnin reiðin, hann svaraði stilli-
lega og hörkulega og skar úr eins og sá sem
ráðin hefir: “Þig skal eg hitta þegar mér svo
lízt. Þú getur farið í þinn gamla stað og beðið
mín þar.” Lauk svo upp og gekk burt.
WINNIPEG, 1. DES. 1937
X. Kapítuli
Hið sanna.
Þegar Burke kom að dyrum íbúðarhússins,
var hurð í hálfa gátt og að innan var að heyra
skrölt sem af rokkhljóði. Mrs. Merston sat við
saumavél sína og kallaði á hann að koma inn,
þegar hann barði. Hún hafði hjá sér á borði
mikla hrúgu af gráu flaneli og sneri hjólinu í
ákafa, leit upp á hann augnablik er hann gekk
inn, hafði svo augun á verki sínu. Hún var dá-
lítið rjóðari í framan en hún átti vanda til.
“Þú ert snemma á ferð,” sagði hún.
“Góðan daginn,” sagði hann.
Hún kinkaði kollj og- hélt áfram.
Hann nam staðar við borðið og horfði á
hana. Hann vissi vel að Matthildi var ekkert
vel við hann. Hún hafði ekki setið á sér að sýna
það. Nú þagði hann af því vélin skrölti enda
hamaðist konan að verkinu, og beið rólegur,
virtist orðinn allur að þolinmæði þangað
til hún kastaði á hann orði um öxl sér: “Seztu!”
Hann fékk sér sæti beint á móti henni.
Hraðara og hraðara snerist hjólið og fastara
kipraði konan saman sínar þunnu varir, þar til
eitthvað brast og hún varð að stansa, með svita-
perlur á enninu. Hún gaf hljóð af sér af ergelsi
og leit upp á þann sem sat andspænis henni, alt
annað en hlýlega.
“Ekki er þetta mér að kenna,” sagði Burke.
Hún stóð upp, virti þetta ekki svars. “Eg
býzt við þú viljir í staupinu,” sagði hún, “Bill
er úti í högum.”
Augu hans voru hörð og glettin, hann sá
vel hvað henni leið. “Nei, ekki í þetta sinn,
þökk fyrir. Eg kom eftir konunni minni. Get-
urðu sagt mér hvar hún muni vera?”
“Þú kemur tímanlega,” sagði Matthildur.
Hann hallaðist á handle'ggina fram á borðið
og leit upp á hana. “Já, eg veit. Er hún ekki
komin á fætur?”
Hún leit við honum mjög óhýrlega. Þó var
Burke alt annað en mannleysulegur þar sem
hann sat, breiðvaxinn, þrekinn og kraftalegur,
með hreinlegum gerðarsvip og augnasnar.
Hann setti ofurlítið glott við hennar ygli-
svip. “Nú?” sagði hann, er hún þagði.
“Jú. Vitanlega er hún komin, á fætur,”
svaraði Matthildur með tregðu. Það var ekki
laust við hún fyndi til gremju þegar hún sá
fjör og hrausta heilsu skarta á þessum karl-
mönnum, sem sóttu á óbygðina eftir viðurværi.
Eins og etjukapp og áleitni væri því samfara,
fanst henni. Hún herti sig sem snúðugast til að
halda sínu. “Af hverju geturðu ekki látið hana
dvelja hér dálítið lengur? Hún kærir sig ekki
um að fara.”
“Mér finst eg verði að heyra hana segja til
þess sjálfa,” sagði Burke. Hann brá sér ekki
við. Hún hafði aldrei séð honum bregða, það
var eitt sem henni þótti við hann.
“Það gerir hún ekki,” svaraði hún stutt-
lega. “Hún hefir gamaldags hugmyndir um
skyldur. En það gerir heimförina samt ekkert
fýsilegri.”
“Það muntu segja satt,” Burke talaði með
sömu stillingunni, glampa brá fyrir snöggvast í
hans fastleitu sjónum, hann virti vandlega fyrir
sér þá fölnuðu konu, sem hann átti orðastað
við, stöðugt og þykkjulaust. “Þér er farið að
þykja nokkuð vænt um Sylvíu, er ekki svo?”
spurði hann.
Konan tók viðbragð, líkt og hún vildi hrista
sig og svaraði afdráttarlaust: “Eg vorkenni
henni mikið.”
“Já?” sagði Burke.
“Já.” Hún tók upp orðið einbeittlega,
kreisti svo saman varimar.
“Þú ætlar ekki að segja mér hvað til þess
kemur?” innti hann.
Þá kom hörkuglampi í augun döpru. “Jú
eg get vel sagt þér það.”
Hann stóð upp, flaslaus. “Nú jæja, hvað
kemur til?”
Hún svaraði, fljótmælt og hvöss til augn-
anna: “Af því þú hefir valdið henni æfihvörf-
um, hún var sæl stúlka, nú er hún volaður kven-
maður og það er þér að kenna. Eg vissi að svo
mundi fara. Eg sá það fyrir. Eg vissi vel —
löngu á undan henni sjálfri — að hún hefði
ekki fengið þann rétta. Og eg vissi líka hvað
hún myndi taka út, þegar hún yrði þess vör.
Hún reyndi mikið til að fela það fyrir sjálfri sér,
gerði hvað hún gat til að blinda sjálfa sig. En
hún mátti til að sjá það sjálf á endanum. Þú
hefir svift hana allri æsku, og gleði, og yndis-
vana verður hún að lifa það sem eftir er.”
Nú bar að það sem skjaldan skeði, Matt-
hildur var í einni glóð af fjöri og ákafa, meðan
hún lét kæruna dynja yfir manninn. Hann
hlýddi til þegjandi og hreyfingarlaus og leit
ekki af skassinu, gneypur og grimmlegur. Hún
beið líka þegjandi, meir en til í svarra, ólm í
illdeilu. En þegar hann sýndi engan reiðisvip,
fór móðurinn að renna af henni, hún beygði
sig og tók til að slétta úr flannels pjötlu, með
mikilli nákvæmni og ótt og títt.
Þá tók Burke til orða: “Svo þú heldur eg
sé ekki rétti maðurinn handa henni?”
“Það er eg alveg viss um,” svaraði hún og
leit ekki upp.
“Þar af er að ráða,” sagði Burke seint og
fast, “að þú veizt henni þykir vænna um annan
heldur en mig.”
Matthildur þagði við.
Hann hallaði sér fram, beygði sig dálítið,
til að sjá framan í hana og segir: “Mrs. Mer-
ston, þú ert kvenmaður og þér geri eg að svara
þessu sem eg spyr nú: Er það einlæg meining
þín, að hún hefði orðið sælli í hjónabandi við
hinn manninn?”
Henni kom fyrst í hug, að hann hefði hafn-
að því að þau leiddu saman hesta sína og þótti
sitt meira í þann svipinn. En með því að hún
var kvenmaður, komst hún við í sínu hjarta og
þá hvarf henni sigurgleðin. Hún mætti hans
stöðuga tilliti hikandi. Hún kendi kvíða, hvað
hafði hún gert?
“Svaraðu mér upp á þetta, gerðu svo vel,”
sagði Burke.
Þá sagði hún, treglega og óframlega: “Það
er eg hálfhrædd um.”
“Þú þekkir til hans?” sagði hann.
Hún kinkaði kolli. “Eg held að hún hefði
getað frelsað hann, með tímanum. Allir héldu
að honum væri ekki viðreisnarvon. En hún var
trúmikil. Og þau elskuðu hvort annað. Það
var fyrir mestu.”
“Ó!” sagði hann og leit af henni í fyrsta
sinn út til fjallanna í fjarska, hæðanna sem um-
girtu þeirra veröld. Svipurinn á hans útitekna
andliti var heldur harður og fastleitur. Matt-
hildur veitti honum athygli í laumi, með sama
óróa í hjarta, sem hún hafði áður kent. Henni
var óskiljanlegt hvílík þolharka þessum manni
var gefin, fann þó ekki til gremju af þeirri
hreysti, framar, heldur lotningar, sú stilling, sú
andlega heilsuhreysti fast að því ægði henni.
Nú leið lítil stund þar til hann sneri burt
og sagði: “Eg ætla heim aftur. Viltu skila til
Sylvíu, að eg geti komist af án hennar ef hún er
— ánægðari hér.” Hann hikaði við seinustu tvö
orðin, Matthildur leit ósjálfrátt undan en hann
brá sér hvergi. “Eg vil að hún geri rétt sem
henni bezt líkar. Vertu sæl!”
Hann rétti henni hendina til kveðju og hún
undraðist hve mikill varmi fylgdi handtakinu.
Hún mælti óskírt nokkur orð, að hún vonaði húnl
hefði ekki talað of frekjulega. Hún hafði aldrei
látið svo lítið fyr, á allri sinni æfi.
Hann brosti ofurlítið, því ofurlitla glotti
sem honum var lagið. “Ó, alls ekki. Eg er
feginn að þú sagðir mér hreinskilnislega það
sem þú hefir fyrir satt. Eg veit að þér þótti
alt annað en gaman að gera það.”
Svo var sem hann sagði, hún fann nú* og
varð hissa, að þetta var alt annað en gaman.
Hún horfði á eftir honum og sá þá eftir því. Þá
stundina fylgdi Burke nokkuð sem vakti henni
vafa, hvort sá dómur sem hún hafði fellt, væri
með öllu sanngjarn.
En Burke gekk til hesta sinna og leit
hvorki til hægri né vinstri, leysti þá og hélt
leiðar sinnar en jóreykinn lagði hátt út yfir
foldina.
XI. Kapítuli.
f óveðri.
Ráðsmaðurinn Hans Schafen mætti hús-
bónda sínum á leiðinni og tók hann tali, en það
voru harmatölur um fénaðinn, hve margt hann
hefði fundið aðfram komið eða alveg dautt, og
hve nærri lægi að alt stráfélli nema rigning
kæmi sem bráðast.
Burke hlýddi á tal hans og sagði varla orð.
Blámúlastaðir lágu hátt, landareignin mestöll
hærri en annað land umhverfis og því hættara
við þurkaskaða, þó aldrei hefði að vandræðum
orðið fyr. Að fyrirhleðslan bilaði í Ritter
Spruit, sem átti að geyma vatn, þó áin þornaði,
stofnaði búi hans í þann vanda, að það var að
öllu leyti upp á veðráttuna komið, og var nú
komið í beran voða.
Hann brá sér hvergi við voveiflega skýrslu
ráðsmannsins og þegar lokið var, hélt hann
heimleiðis, lét hestana inn og gekk frá þeim
vandlega eins og hann var vanur. Svo gekk
hann í sín tómu hýbýli . . .
Seint liðu stundimar. Sólin hækkaði á
lofti og dreifði funheitum geislum á þykka
móðu sem lagðist yfir jörðina. Loftið gerðist
þungt og öllu varð erfitt um andardráttinn,
logn var og svo hljótt, að ekkert hljóð heyrðist
nema jarm og öskur í skepnum, sem höfðu ráf-
að heim undir í vatnsleit. Móðan þyknaði og
virtist leggjast ofan á skrælþurra moldina með
miklum þunga. Þegar leið að hádegi var sem
loftið rökkvaði af dimmum skýjum.
Þegar kom að hádegi rak Mary Ann sína
skrítnu skjái í gættina að borðstofu og rang-
hvolfdi augunum við þá sjón sem hún sá,yfir-
komin af furðu. Húsbóndinn lá fram á hramm-
ana við borðið og grúfði andlitið ofan í armana.
Hún glápti með opinn munn á þá furðusjón. En
er hún sá herðar hans kippast við, eins og í
flogum, þá snerist hún á hæli og flýði sem fæt-
ur toguðu.
Enn varð íbúðarhúsið tómt og hljótt og
stundimar liðu svo, að enginn veitti því eftir-
tekt. Neðar seig skýja þyknið og nær jörðu.
En maðurinn sem inni sat, einsamall í aðfar-
andi myrkri, gaf engar gætur að því né að hita-
svækjunni sem var þungbær. Hann var allur a
valdi hugrauna sinna.
Paö var komiö íram undir kvöld þegar end-
ir varö á þessu. Leiftri brá upp svo aö loftið
virtist alt í þjotandi báli og þar næst gullu við
I brestir svo miklir að líkast var þvi sem jörðm
j væri að springa. Þá réttist maöurinn uppi
! teygði úr ser, loft og láð virtist standa í björtu
bah, veröldin vera að rifna. Hann var allur
stiróur orðinn, teygði á vöðvunum og reyndi að
fylla lungun af lofti, en þess var varla kostur
fyrir sand og moldroki af skyndilegu hvass-
viðri. Hann stóð upp og skjögraði út að glugga.
Loftið var í einu báli af eldingum, fjöllin líkt og
dökkir veggir í þeim leiftra vöndum, en bloss-
arnir léku um þau eins og bráðnir brandar, svo
bjartir að ekki varð í móti séð. Margt stór-
viðri hafði hann séð en ekkept þessu líkt.
Sandurinn rauk í augun á honum, svo hann
skelti aftur glugganum en til þess varð hann að
beita öllum kröftum. Stormurinn hamaðist a
rúðunum, þrumurnar dunuðu og rumdu með ó-
gurlegum brestum, líkt og undan ' dynreið
Drottins, en skýin sortnuðu stund af stundu.
Alt í einu skaut upp svörtum strók, sem
fór afarhart yfir og virtist draga neðri endann
eftir jörðinni. Hann sveif undarlega hratt,
knúður óþektum krafti, stækkaði og varð því
ógurlegri sem hann færðist nær. Burke gat
ekki haft augun af þessari voðasjón, vindur og
skrugguhljóð virtust dvína við tilkomu þessar-
ar óvættar, enda lagði af henni hvellan hvin,
líkt og stórskeyti úr skotgífrum sem nú tíðkast,
hann bjóst við sinni síðusiu stundu, fann sig
nærstaddan afli sem enginn mannlegur máttur
gat við ráðið. Hann lét aftur augun og beit á
jaxlinn.
“Guði sé lof mér hlotnast dauðdagi sem er
karlmanni 'samboðinn,” hugsaði hann.
Hann beið, allur stæltur, eftir hinni miklu
opinberun, en alt dauðlegt sem andanum var
samloða skalf kvíðandi — í sama bili sveigði
óvætturin hjá líkt og kipt væri af trölla hönd-
um. Hann lauk upp augunum og sá nú hvar
skýstrokkurinn, miklu stærri en fyr, rauk fram-
hjá bænum, svartur og himinhár og á þann
hamrahól sem Sylvía hafði gefist upp við. —'
Loftið var biksvart og þrýsti sér til jarðar með
þessum voðalega vöndli. En er hann laust
hamarinn varð brestur svo mikill að yfir tók alt
annað og þar næst skall á rigningin svo gífurlegi
að varla heyrði skruggurnar, þó alt loftið bloss-
aði af leiftrum.
Efitr litla stund glitraði sléttan móti éld-
ingunum, eins og eintómur lögur væri. Allar
lautir hlutu að fyllast á lítilli stund, og hann
vonaðist til að ekki yrði kindunum að tjóni*
Hann hugsaði til fénaðar húsanna og kaffira
kofanna, þóttist vita að þeim væri engin hættn
búin af flóði, af því landið lá svo hátt. f>ar
næst kom honum í hug, að nú væri farið fult af
beljandi straumvatni og þá mintist hann kof-
ans á bakkanum . . .
“Þangað fer eg í dag.” Hvað var langt síð-
an hann heyrði þessi orð ? Gat það verið að þaU
hefðu töluð verið þann sama morgun? Eða
voru þau frá alt öðru skeiði æfinnar. Honum
fanst mörg ár og bitur hafa liðið yfir sig, frá þ^j
þau orð höfðu verið töluð. Var það í rauninui
þennan morgun sem pilturinn hafði litið angrað'
ur í augu hans—og hann hafði gefið þá strÖngu
skipun, að bíða sín í sandkofanum?
Hann þekti vel á Guy. f honum var æru-
taug sem ekkert gat slitið úr honum, haun
mundi ekki bregðast undan þeim fundi, þó h'f
hans lægi við. Ef hann væri enn á lífi, ef sa
ógurlegi skýbrestur hefði ekki sálgað honum
þá mundi hann bíða í kofa sínum á sandinum a
bakka hins beljandi straums.
Nú var komið logn,. regnið féll beint niðuri
ekki í dropum heldur eins og bunur féllu úr o-
teljandi stútum. Og þegar Burke gekk út
heyrði dyninn á svalapallinum, mintist hann
stúlkunnar, sem tók í hann og bað hann ekki
yfirgefa sig, við álíka tækifæri. Hann heyrð1
raust hennar og fann á ný mýkt þeirra grönnu.
ungu lima. ó hvað honum var sárt. Því að 1
sama bili hljómaði önnur raust fyrir eyrum
hans, hvöss og hlífðarlaus: “Og þau elskuðu
hvort annað. Það gerði allan skilsmuninn.” ^
hve beizkur var sá skilsmunur!
Hann vatt sér ofan þrepin, sem hann hiafð1
borið hana upp í fyrsta sinnið sem hún kom-
og þá var vatnið á hlaðinu í kálfasporð. Regn1”
buldi á honum, hann var berhöfðaður enda varð
allur votur inn að skinni á svipstundu. Myrhr'
inu var farið að létta í loftinu, það var komið a
sólarlagi. Hann öslaði til hesthúss, hrossi®
slettu hófum í stráinu og hneggjuðu er han
urðu hans vör, vatnið tók þeim aðeins
hófskegg. Hann stilti þau með tiltali og fefa 1
sig að Diamond, sem alla tíð hafði verið han^
uppáhald síðan hún Sylvía lagði vangann a
snoppu hans og hafnaði því að væna hann
vondu. Með trú og kærleika! Með trú og kmr
leika!