Heimskringla - 27.04.1938, Síða 1

Dr. Sig. Júl. Jóhannesson sjötugur
RAGNAR H. RAGNAR
söngstjóri á Karlakórsamkomunni 4. maí í Winnipeg
SIGURÐAR-KVIÐA
Sjötíu ára afmælis Dr. Sig. Júl.
Jóhannessonar var minst s. 1.
mánudagskvöld í G. T. húsinu í
Winnipeg með fjölmennu og
skemtilegu samsæti. Afmælis-
dagurinn var 9. janúar, en þá
var hér kalt í veðri, svo fagnaði
var frestað til vorsins, sem og
að öðru leyti átti heldur ekki
illa við, því Dr. Sig. Júl. Jó-
hannesson er vorsins og sumars-
ins barn.
Samsætið var fjölment. For-
seti var Jón Samson, fyrrum lög-
reglumaður. En forstöðunefndin
var skipuð fjölda manna og
kvenna og yrði hér oflangt að
telja upp nöfn þeirra allra. En
af því hve þátttaka sú var al-
menn og eins hinu, hve samsæt-
ið var vel sótt,. leyna sér ekki
vinsældir læknisins, skáldsins og
mannvinarins og ítök hans í hug-
um almennings.
Ræður voru margar fluttar í
samsætinu. Höfðu ræðúmenn
skift með sér verkefnum að
nokkru. Um skáldskap Dr. Sig-
urðar talaði Einar P. Jónsson
ritstj. Lögbergs. Um heiðurs-
gestinn sem blaðamann flutti dr.
Rögnvaldur Pétursson vel skrif-
aða ræðu, sem birt er á öðrum
stað í þessu blaði. A. S. Bardal,
stórtemplar Goodtemplararegl-
unnar í Manitoba flutti' góða og
skipulega ræðu um starf heið^
ursgestsins í bindindismálum. —
Aðrir ræðumenn voru: Hjálmar
Bergmann, K.C., séra Guðm.
Árnason, Dr. B. J. Brandson,
séra Runólfur Marteinsson,
Gunnlaugur kaupm. Jóhannsson
og Ásmundur Jóhannsson.
Kvæði ortu heiðursgestinum
flest eða öll þekt og óþekt íslenzk
skáld hér vestra. Eftir nöfnum
þessara munum vér: Dr. Richard
Beck og er kvæði hans birt í
þessu blaði, þá G. J. Guttorms-
son, frú Jakobína Johnson, Jón
Falsaðir giftingarhringir
Þegar fjárhagur ftalíu var svo
að þrotum kominn meðan á Blá-
landsstríðinu stóð, að Mussolini
bað ítalskar húsfreyjur að gefa
ríkinu gullhringa sína, kom dá-
lítið upp úr kafinu. Meira en
helmingur gullhringanna var
svikinn; í þeim reyndist miklu
meira blý, en til stóð. Mörg hús-
freyjan hefir síðan hugsað að
þetta sé líkt ást karlmannanna,
en Mussolini skoðar gullsmiðina
seka og hefir látið semja lög um,
að þeir merki hver sinn smíðis-
grip, svo hægt sé að hafa upp á
þeim, sem giftingarhringi falsar
hér eftir.
bæjarráðsmaður syngur einsöng
a Karlakórssamkomunni 4. maí.
Jónatansson, Lúðvík Kristjáns-
son, Páll Guðmundsson, Magnús
Markússon, Hjörtur Brandson, J.
E. Gillis, o. fl.
ótal heilla-óska skeyti bárust
heiðursgestinum og bréf er vott-
uðu honum í bundnu og óbundnu
máli þakklæti fyrir bókmenta-
starf hans og baráttu hans í
þágu fjöldans frá því fyrsta.
Karlakór fslendinga söng. —
Ungfrú Lóa Davidson söng ein-
söng. Veitingar fóru fram; höfðu
konur hlaðið hvert borð nægum
vistum.
í lok samsætissins var heið-
ursgestinum afhent gjöf af séra
Runólfi Marteinssyni, sem þakk-
lætisvottur frá vinum hans nær
og fjær fyrir starf hans í þágu
þjóðar sinnar, fyrir skáld-
skap hans, blaða-, læknis- og
mannúðarstarf.
Dr. Sig. Júl. Jóhannesson er
fæddur að Læk í ölfusi 9. jan.
1868, en ólst upp hjá Guðmundi
Bjarnasyni að Svarfhóli í Staf-
holtstungum. Hann hóf nám í
mentaskólanum í Reykjavík
1892 og útskrifaðist þaðan 1897.
Vestur um haf kom hann 1899,
nam læknisfræði í Chicago, og
hefir hér stundað lækningar, að
þeim árum undanskildum, sem
hann hefir verið við ritstjórn.
Árið 1905 giftigt hann Halldóru
Þorbergsdóttur Fjeldsted. Eiga
þau 2 stúlkur barna, Svanhvít
Guðbjörgu, er numið hefir lög-
fræði og Málfríði Sigríði er
stundar kennarastarf.
Margt utanþæjargesta sat
samsætið, en þó færri en fýsti
og kost áttu á því. Eru nöfn
þeirra gesta birt á öðrum stað í
blaðinu. Yfir samsætinu var
bjart og frá þeim er það sátu,
stöfuðu hlýir geislar viðurkenn-
ingar og þakklætis til heiðurs-
gestsins.
Nazistar í Tyrol
Það sem Mussolini óttaðist
mest, er Hitler tók Austurríki,
var að hann mundi einnig taka
syðsta hluta þess, Tyrol, er ítalíu
heyrir til. Og nú hefir Mussolini
fengið býsna áreiðanlegar upp-
lýsingar um áform Hitlers í
þessu efni. Zernatto, sá er var
einna nánastur Schuschnigg
kanslara, og sem með honum
var á fundum Hitlers, mun hafa
frætt Mussolini um þetta. Hann
flúði úr Vín og hvar hann var
niðurkominn hefir ekki' verið
kunnugt. En hann er nú sagður
í Róm og ekki fjarri Mussolini.
Til þess að spekja Nazista, sem í
Tyrol eru margir og sem Hitler
bíður eftir tækifæri að æsa gegn
ítalíu, sendi Mussolmi nýlega
hinn vinsæla ítalska krónprins
Umberto út af örkinni til að
ferðast aftur og fram um Tyrol.
Það dugar ef til vill í svip, en
hver veit hvað lengi? fbúarnir
eru þýzkumælandi, en rómversk
kaþólskrar trúar. Suðurhluti
þessa fylkis tilheyrði eitt sinn
biskupinum í Trent (1004) og
héraðið varð ítalskt mentasetur
og ítalska var tunga íbúanna í
þeim hlutanum, en Þjóðverjar
frá Austurríki bygðu norður-
hlutann; og Austurríki hefir hér-
aðið heyrt til síðan á 14. öld. —
Árið 1915 gerðu Bretar leyni-
samning við ítalíu um að þeir
skyldu Tyrol fá að stríðinu
loknu.
Flutt á 70 ára afmælishátíð dr. S.
J. Jóhannessonar, 25. apríl, 1938.
Það sakar lítt, þó falli hrím á
hárin,
ef hjartað eigi’ að sama skapi
frýs;
ei leggjast þungt á þeirra herðar
árin,
sem þjakar enginn sálar vetrarís.
Þín gæfa var, þann eldinn eiga’ í
hjarta,
sem Elli gömlu sjálfa bugað fær;
þess himinloga geislagullið
bjarta
á gengna vegu þína ljóma slær.
Frá heimi þeim er hiti þinna
kvæða,
sem hafa fært í bæi' yl og ljós,
og mildað sorgir þess, er sárin
blæða,
og sína fögru drauma moldu jós.
f bróðurhug þá vildir þeirra
vitja,
á vængjum söngva flytja mátt-
arorð,
sem tærðir, beygðir, tötrum
búnir sitja
með tóman disk við lífsins
nægtaborð.
Því reiddir þú að harðstjórn
hnúa bera
og hræsni greiddir óvæg svipu-
slög,
og kaust um æfi þar á verði vera,
sem varnarsnauðum hóta spjóta-
lög.
Þá drenglund, kærleikseld í lífi
og ljóði,
nú launa skal, þó illa heimtist
gjöld;
með kærstu þökkum, hátt og
eins í hljóði,
þig hyllir ferðasveitin öll í kvöld.
Richard Beck
Slær í bakseglin
Ef frumvarp Roosevelts um
nýja skipulagningu á skrifstof-
um stjórnarinnar væri aftur
borið upp til atkvæða á þingi, er
vísast að það yrðr samþykt. Á-
stæðan er sú, að efri-deildar-
þingmenn eru að komast að raun
um, að það sé óvinsælt á meðal
alþýðu, að frumvarpið var felt.
Símskeyta-flóðinu frá viðskifta-
höldum til þingmanna á móti
frumvarpinu er nú lokið, en í
stað þess rignir yfir öldungana
bréfum frá almenningi, er lofar
því, að sjá það við þá við næstu
kosningar, að þeir brugðust
Roosevelt. Óskar nú margur öld-
ungurinn, að hann hefði greitt
öðru vísi atkvæði en hann gerði.
óeirðir í Tunisíu
Það mun óhætt að fullyrða, að
óeirðirnar í Tunisíu séu ein af
ástæðunum fyrir því að Frakkar
eru fúsir til að gera samning við
ítalíu. Þar hefir upp aftur og
aftur legið við byltingu undan-
farin tvö ár. Æsingunum valda
ítalir; yfirmenn Frakka ganga
ekki að því grublandi'. Með samn-
ingum við ítala og viðurkenn-’
ingu á stjórn Mussolini í Blá-
landi, munu Frakkar krefjast, að
æsingum í Tunisíu af hálfu ítala
sé hætt.
Tunisía er á norðurströnd
Afríku fyrir austan Algeríu; er
landið 48,332 fermílur að stærð
og íbúatalan fullar tvær miljón-
ir. Umráð þess hafa Frakkar
haft síðan 1881. Við Miðjarðar-
hafsströndina er frjósamt lág-
lendi; þar vex hveiti og annað
korn, olífur og döðlur. Kvikf jár-
rækt er og upp í landi og málm-
nám, járn, blý, sínk. Þegar fjær
sjó dregur taka við heiðar og
fjöll og loks eyðimörkin Sahara.
fbúarnir eru flestir Berbar og
Arabar; einnig fáeinir Gyðingar,
ítalir og Frakkar. Þarna var
fyrrum fyrir ströndum hin sögu-
fræga Kartagóborg.
Hængurinn á samningunum
Einn kvað vera hængur á
samningi Breat og ftala. Hann
áhrærir viðurkenninguna á yfir-
ráðum ítala í Blálandi. Af þeirri
viðurkenningu er talið víst, að
leiði ,að Japanir biðji einnig um
viðurkenninga fyrir eignarétti
sínum í Manchukou. Þó Bret-
land hefði nú ekkert 4 móti því,
að pota sér þetta til að komast
að betri samningum við Japani
eystra, óttast þeir að Bandaríkj-
unum mislíki það. En stjórn-
málamenn á Bretlandi eru á-
kveðið þeirrar skoðunar, að þeir
þurfi að halda á allri þeirri að-
stoð og fylgi sem kostur er á,
frá Bandaríkjunum.
Gyðingahatrið í Frakklandi
Þegar glundroðinn var sem
mestur í stjórnmálum Frakk-
ands fyrir skömmu, bar þar tals-
vert á Gyðingahatri. En þar
sem Leon Blum, fyrsti' Gyðing-
urinn, sem verið hefir forsætis-
ráðherra á Frakklandi, er nú
farinn frá völdum, er búist við
að Gyðingahatrinu linni — um
stundarsakir að minsta kosti. Á
meðan Blum var við völd, tók
hann í ráðuneytið eins marga
Gyðinga og honum var unt og
skipaði þá í ýmsar hærri stöður.
Gaf það andstæðingunum tæki-
færi til að vekja upp þjóðernis-
hatur. Þegar Blum var við völd
síðast, gengu menn títt í hópum
um stræti Parísarborgar, með
hrópum á móti Gyðingum. —
Hatrið gegn þeim gaus og stund-
um upp í þingsalnum.
Brezkir hermenn kvenlegir
Uematsu, undir-aðmíráll, var
einn ræðumanna á fundi er Jap-
anir héldu nýlega'um þjóðmála
samband milli Englendinga og
Japana. Fórust honum orð á þá
leið, að brezki herinn væri þar
ekki það Ijón á vegi, sem ýmsir
ætluðu. Brezkir hermenn væru
ekki harðfengir, þeir böðuðu sig
daglega, rökuðu sig reglulega og
lærðu hergöngur sínar í dans-
höllum eftír nútíðar músik.
Hraustasta herinn í öllum
heimi kvað hann japanska her-
inn; þar næst hinn þýzka og þá
her Kínverja. Kostur hermanna
væri hreysti og harðfengi, þrek
og þol, en þess gætti lítt hjá
þeim sem við allskonar þægindi
ættu að búa.
DR. SIGURÐUR JÚLÍUS
JÓHANNESSON
SJÖTUGUR
f samsæti 25. apríl 1938.
“Er dr. Sigurður Júlíus Jó-
hanneson virkilega orðinn sjö-
tíu ára,” flaug mér í huga, er
mér var boðið að taka þátt í sam-
sæti þessu í kvöld og samfagna
með vinum hans að loks sé hann
þá kominn af ungæðisaldrinum, í
tölu reyndra og ráðsettra manna,
svo vænta megi eftir þetta, meiri
náða og svefnfriðar en fengist
hefir fram til þessa.
“Jú, svo er víst, aldurinn
færist yfir alla og slítur þeim.
Hann mun vera orðinn sjötugur
eða rúmlega það.”------------.
Mér varð reikað í huganum til
óaka, aftur í tímann, um mörg
ár, — alla leið aftur að aldamót-
um, þá bar hann sem gest hér
að garði, austan um haf. Það
mátti ekki fyrri vera. Vörður
var þá ný upphafinn við Rauðá,
því búið var að stjaka öllum ís:
lendingum burtu af nr. 6 og
þeim, er ekki komust inn fyrir
borgarmúrana á Ross og Elgin
Ave. var dreift með öðrum lönd-
um þeirra vestur um “sléttuna,
ómælilegu, endalausu.” Hann
fór því fyrirstöðulaust yfir fljót-’
ið, og nam ekki staðar. Enginn
vissi fyrri til en hann var seztur
að á meðal vor og alt var um
seinan. Þetta var honum hægð-
arleikur. Landvörnin var engin,
landvættir voru önnum hlaðnir
við að bægja burtu ýmiskonar ó-
hollum straumum er að oss bár-
ust og ollað gátu landbrotum á
“grænum haglendum,” — og
stjórnin — Roblin stjórnin —
við hverju var að búast af henni
— “afskiftalaus”, en agentarnir
ókomnir heim úr hinum lang-
sótta róðri “vestur undir jökul.”
Síðan eru 39 ár. Tíminn hefir
liðið, að oss virðist fljótt, hann
hefir flogið; breytt viðhorfum
og vinmálum, eins og við var að
búast, gisti- og göngufélögum,
önnum og umsýslu, merkjum og
markmiðum.
Þessar og þvílíkar breytingar
gerast ekki á svipstundu. Um
það er ekki að villast að árin
hljóta því að vera orðin þetta
mörg og æfidagarnir sjötíu ár.
Eg óska honum og vona, að með
sterkri heilsu verði þeir ekki að-
eins 80 ár, heldur langt um
fleiri, að minsta kosti það fleiri,
að honum auðnist, þegar líður
betur fram á öldina að sitja fagn-
að þann með þjóð vorri, þegar
hún minnist þúsund ára afmælis
tímareiknings Þorsteins surts er
fyrstur fann sumaraukann, og
bætti 6 og 7 hvert ár viku við
sumarið, því hann kaus heldur
að lengja það eh veturinn. Heið-
ursgesturinn er sumarsins barn,
hann “er birtunnar barn” eins
og St. G. St. kemst að orði. —
Hæfði honum því flestum öðrum
betur, að sitja í elli sinni þá há-
tíð, til minningar um þann at-
burð, í Isögu þjóðarinnar, er
skarð var höggvið í fylkingu
vetrar.
En eg er að villast af leið. Eg
má ekki láta hugann hvarfla
burt frá efninu og aftur í sögu
íslands, þó það sé hugðarefni,
og gleyma fornöld vorri hér á
vesturslóðum, og dögunum sem
heiðursgesturinn og vér höfum
lifað. Þeír dagar voru undanfari
þeirra athafna sem mér hefir
verið upp á lagt að segja frá.
Eftir hingaðkomu Sigurðar,
gætti þess skjótt að nýr maður
var kominn á hið vestur-íslenzka
heimili, sem ekki hafði alist upp
við þann húsaga sem hér var
viðtekinn, en var annaðhvort ó-
kunnugur heimilissiðunum sem
búið var að festa, eða þá hirðu-
laus um þá. Hann gekk hratt
um, skeldi hurðum, opnaði
glugga svo vindstrokan stóð í
gegnum bæinn. Gætnum mönn-
um stóð stuggur af þessu hátt-
erni og setti að þeim djúpan
hroll, er vanir voru baðstofuloft-
inu. Höfðu þeir nóg að sýsla með
að loka á eftir honum, til þess að
jbaðstofu ylsins skyldi þó njóta
Ivið enn um stund. Útiloftið er
svo háskalegt! Nógur var elt-
ingaleikurinn samt og nógur var
erillinn þó þetta þyrfti ekki
að bætast ofan á! Það gat því
ekki sætt furðu, þó vinsældirnar
yrðu takmarkaðar fyrsta sprett-
inn og á háreysti bryddi á heim-
ilinu meðan svona stóðu sakir.
En úr þessu hafa árin greitt,
og er það einn vottur þess enn,
og öllum Ijós, að þau eru orðin
þetta mörg þegar vér rennum
augum yfir hópinn sem hér er
saman kominn í kvöld. Stórum
hópi vina og kunningja verður
ekki safnað í skyndi né á skömm-
um tíma. Það er í sjálfu sér
heilt æfistarf! En þá er vel,
þegar kunningja og vinahópur-
inn er orðinn margfaldur, þegar
æfinni tekur að halla, við það
Frh. á 5. bls.
FRANK THOROLFSON,
leikur einspil á piano á Karla-
kórssamkomunni í næstu viku.

HELZTU FRÉTTIR