Heimskringla - 27.03.1940, Qupperneq 1

The Modem Housewife Knows
Quality That is Why She Selects
“CANADA
BREAD”
“The Quality Goes in
Before the Name Goes On”
Wedding Cakes Made to Order
PHONE 39 017
ALWAYS ASK FOK—
“Butter-Nut
Bread”
The Finest Loaf in Canada
Rich as Butter—Sweet as a Nut
Made only by
CANADA BREAD CO. LTD.
LIV. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 27. MARZ, 1940
NÚMER 26.
HELZTU FRÉTTIR
Mesta stríðsafrek Engla
Nóttina milli 19. og 20 marz
hófu Bretar flugárás á lot't-
stöðvar Þjóðverja á eyjunni
Sylt; hún er norður við landa-
mæri Danmerkur við vestu'r-
strönd Þýzkalands. Um 80 flug-
ur tóku þátt í árásinni. Á þeim
sjö klukkustundum sem hún st,óð
yfir (frá 8 e. h. til 3 f. h.), köst-
uöu flugskip Breta 1000 sprengj-
um. Að skaðinn sem þær gerðu
væri mikill, varð undir eins ljóst.
En þó var það ekki fyr en í gær,
að fréttir bárust um það 'frá
Þýzkalandi og þó óstaðfestar af
stjórninni. En í þeim er talið,
að 32 loftför þýzk hafi eyðilagst;
þrjú flugbátaskýli brunnu að
mestu. Sprengjur hittu 2 bys3-
ur, er flugbátar eru skotnir nið-
ur með, svo eigi urðu notaðar til
varnar; öðrum varð að hætta
að skjóta vegna ofhita. Þá
hittu sprengjur vopnabúr og
eftir það var ílt að greina á miUi
hvert sprengingarnar stöfuðu
þaðan eða af skotum Breta. Hjá
List á norður-hluta eyjunnar var
skothríðin mest, en miklir skað-
ar urðu einnig í Hornum og
Rantum sunnarlega á eyjunni.
Hindenburg þróin skemdist og er
sagt að flutningar tefjist að og
frá í fleiri vikur.
Eitt brezkt flugskip fórst, eða
hefir ekki komið í leitirnar. Á
því var canadiskur maður. .
Þjóðverjar gerðu rétt áður á-
rás á Scapa Flow-stöð Breta þó
af því yrðu ekki skaðar. En árás
Breta er í fréttunum köíluð
hefnd fyrir það. *
Stjórnarskifti á Frakklandi
Edouard Daladier, stjórnar-
formaður Frakklands lagði niður
völd s. 1. miðvikudag. Ástæðan
f.Vrir því var sú, að hann þótti
ekki nógu aðgerðamikill í stríð-
iu. Paul Reynaud heitir sá er
forsetinn, Albert Lebrun bauð
að mynda nýja stjórn. Hann var
aður fjármálaráðherra og tók
hoðinu um stjórnarformensk-
una. Daladier er eftir sem áður
1 ráðuneytinu og hermálaráð-
herra.
Eall Finnlands hefir- óefað
haft mikil áhrif í þá átt, að
espa þingmenn á móti Daladier.
Blöð á Frakklandi héldu uppi
^iklum áróðri gegn honum eftir
hað.
En á meiru sýngur en þessu í
Erakklandi; 44 fyrv. þingmenn
voru kallaðir fyrir herrétt út af
hyí að vera að reyna að reisa
aftur á fætur kommúnistaflokK-
lan, sem hafði verið bannaður.
Joseph T. Thorson, K.C.
®r._ endurkosinn var í Selkirk-
íördæmi í Manitoba í sam-
andskosningunum í gær.
Enginn friður
Rétt áður en Mr. Sumrær
Welles lagði af stað frá Ror.ie
vestur um haf, lét hann fregn-
riturum þær fréttir í té, að
“engri þjóðinni sem hann hefði
heimsótt hefði virst það að skapi
að semja- frið.” Eins og kunn-
ugt er, var Mr. Welles, aðstoð-
arritari Bandaríkjanna, í heim-
sókn hjá flestum eða öllum
stríðsþjóðum Evrópu í þeim til-
gangi, að komast að hvernig
hugur þeirra væri stemdur í
friðarmálum. Þó árangurinn af
ferð hans hafi ekki verið birtur
til hlítar enn og verði ekki fyr
en hann hefir gert Bandaríkja-
stjórninni fulla grein fyrir sam-
tali sínu við þjóðhöfðingja Ev-
rópu, virðist af þessum fáu orð-
um hans að dæma, ekki vera
mikil von um frið.
Það var að vísu tekið ljóst
fram, að Mr. Welles færi ekki
með neinar friðartillögur í tösku
sinni með sér til Evrópu. En
var á hugsanlegar afleiðingar af
ferð 'hans' nógu skírum augum
litið áður en hann var gerður
út í leiðangurinn ? Þýzkala-id
er ekki svo að fram komið erm,
að Hitler mundi líta við friði á
öðrum skilmálum en þeim, sem
óviðunandi væru. Og ofstopa
hans lægir ekki við dekur. Það
var reynt í Munich á s. 1. hausti
og það er að verða Bretum nú
dýrt. Það er mjög hætt við, að
Bretar hafi því ekki álitið ferð
þessa málstað sínum til styrktar.
Bandaríkin héldu auðsjáanlega,
eins og Chamberlain áður, að
alt væri í sölur leggjandi fyrir
friðinn. En skoðun sú hefir
ekki við mikil rök að styðjast
þegar við mann er að eiga, sem
með hvað blóðugum og svívirði-
legum aðferðum er beita þarf
til þess, dreymir um það eitt að
drotna yfir öllum heimi.
Hitler og Mussolini eiga
fund með sér í Brennero
Það er yfirleitt lítið gert úr
fundinum, sem þeir Hitler og
Mussolini áttu nýlega með sér í
Brennero á norðurlandamærum
ftalíu. En eins fyrir það skyldi
enginn ætla, að Hitler hafi þang-
að farið að gamni sínu. Það
hefir nú frézt, að það sem undir
niðri bjó fyrir ihonum, var að
treysta eða styrkja sambandið
milli þriggja ríkjanna, ítalíu,
Rússlands og Þýzkalands.
Hernðarsamband mun hann
ekki hafa farið fram á. En
hann hvatti ítalíu til viðskifta
og hagsmunasambands við
Rússland svikalaust. Kvað hann
miklu varða, að þessar þrjár
þjóðir næðu sín á milli og bróð-
urlega í viðskifti Balkan-ríkj-
anna og sviftu Breta þeim. Með
þá hugmynd Hitlers fór Mus-
solini heim af fundinum og lof-
aði að leggja hana fyrir með-
stjórnendur sína til íhugunar og
ráðagerða.
Þó ítalir séu Rússlandi frá-
hverfir, er ætlað, að þegar um
viðskiftahag einhvern sé að ræða
fyrir ítalíu, komi það lítið til
greina og að það sé ekkert við-
skiftasamband af hálfu Mus-
solini við Stalin til fyrirstöðu.
Árangurinn af Brennero-för
Hitlers, getur því verið veiga-
meiri og afleiðingaríkari en ætl-
að er.
Flugvellir í Manitoba
Fimm til tíu flugvöllum kvað
sambandsstjórnin í Canada gera
Hon. Robert J. Manion
leiðtogi Þ j óðst j órnarf lokksins.
Tala þingmanna flokks hans,
verður svipuð á næsta þingi og
hún áður var, þrátt fyrir úrslit
þessara kosninga og ósigurinn í
þeim. Nú verða 37 þjóðstjórn-
arsinnar á þingi, en voru áður
38.
ráð fyrir að koma upp í Man.
Flugstöðvarnar eru í sambandi
við flugkensluna, sem Canada
hefir tekið að sér fyrir Bretland.
Á verkinu verður byrjað í næsta
mánuði. Hvar flugvellirnir verða,
er þó ekkert ákveðið sagt um
ennþá.
Til samanburðar við úrslit ný-
afstaðinna kosninga, skal þess
getið, að þingmannatala flokk-
anna í Ottawa-þinginu var fyr.'r
kosningarnar sem hér segir:
Liberlar ..............169
íhaldsmenn..............38
óh. íhaldsm............ 1
Óh. lib................ 5
Lib.-Prog. ..............2
Social Credit ..........15
’ C. C. F.................8
Óháðir...................1
U. F. O. verkam..........1
United Reform Movem......1
óskipuð..................4
Alls ..................245
KVEÐJUSAMSÆTI
Mr. Soffanías Thorkelsson
leggur af stað heim til fslands n.
k. föstudag. Með það í huga
gekst stjórnarnefnd Fróns fyrir
kveðjusamsæti, er honum var
haldið s. 1. þriðjudagskvöld í St.
Regis hótelinu. Eins og kunn-
ugt er, er Mr. Thorkelsson for-
seti þjóðræknisdeildarinnar
Frón. Samsætið var hið skemti-
legasta. Ragnar H. Ragnar,
vara-forseti Fróns stjórnaði því.
Að máltíð lokinni, hófust ræðu-
höld og söngur. Þeir er þátt
tóku í þeim auk forseta, vovu
Hjálmar Gíslason, Dr. Richard
Beck, dr. B. J. Brandson, dr. Sig.
Júl. Jóhannesson, H. Bergman,
og Ásm. P. Jóhannsson. Al:ar
lýstu ræðurnar miklu vinarþeli til
heiðursgestsins og túlkuðu í því
efni ágætlega tilfinningar þeirra
er viðstaddir voru. Forseti lýsti
æfiferli Mr. Thorkelssonar, sem
glóbjörtu íslenzku æfintýri, sem
til sanns vegar má færa. Hing-
að kemur hann vinnumaður ofan
úr sveit með Jframandi tungu,
en ryður sér á fáum árum braut
til auðs og mannvirðingar með
stóriðjurekstri. En þegar þessu
takmarki er náð, þegar hann
hefir sigrast á erfiðleikum inn-
flytjandans, snýr hann sér að
störfum í íslenzku félagslífi hér
með sama áhuga og dugnaði og
einkent hefir alt líf hans. Nýtur
hann mikillar vinsældar íslenzks
almennings fyrir það. Þó hann
sé nú aðeins misseristíma að
bregða sér burtu til ættjarðar-
Rt. Hon. W. L. Mackenzie King
stjórnarformaður Canada og
leiðtogi liberal flokksins, er einn
sinn mesta kosningasigur vann í
sambandskosningunum í gær.
innar, mátti hann ekki svo héð-
an fara, að honum væri ekki tjáð
aðdáun og vinarþel landa sinna
fyrir starf -hans og óskað farur-
heilla. Það var tilgangurinn ir.eð
samsætinu.
Með einsöng skemti Alex
Johnson. Auk þess voru milli
ræðanna .sungnir íslenzkir al-
þýðusöngvar.
f lok samsætisins þakkaði Mr.
Thorkelsson hin hlýju og vin-
samlegu orð er til hans höfðu
verið töluð með góðri ræðu. Lauk
svo þessu skemtilega vinamóti
með því að sungið var Eldgamla
ísafold og God Save Our King.
DR. RÖGNVALDUR
PÉTURSSON
Hann, sem allar álfur slær
og aldrei Ijáinn skarðar,
fyrir vestan feldi í gær
fríðan reyr til jarðar.
Þó hann víða múgum manns
mikilvirkur hlaði,
verður þetta höggið hans
harmur lands og skaði.
Þeir, sem Rögnvald þektu bezt,—
það er ei skrum né gáta—
hiklaust mundu höfðingsprest
úr helju, ef mættu, gráta.
Skapgerð hans var íslenzk öll,
eðliskostum búin,
.styrk sem landsins fornu fjöll,
föst og heit sem trúin.
Þjóð vor hefir mikinn mist
mann á vesturströndum,
sem fslandi og orðsins list
unni jöfnum höndum.
Lengi í vestri leiftrar frá
landnemanna grofum.
Nafn hans saga á sína skrá
setur lýstum stöfum.
Ljóss hefir kannað löndin ný
látinn fræðipresttir,
morgunroðans álfu í
er hann veizlugestur.
F. H. B.
—31. janúar 1940.
Dagur, 15. febr.
ÍSLANDS-FRÉTTIR
Þrlr fslendingar farast
með norsku skipi
Þrír íslendingar -hafa farist
með norska flutningaskipinu
“Bisp” frá Haugasundi, sem ekk-
ert hefir spurst til síðan það fór
frá Englandi áleiðis til Noregs
20. janúar s. 1.
Tveir þessara manna voru
Vestmannaeyingar, en einn frá
Steinsmýri í Meðallandi. Þe’r
réðu sig allir á “Bisp” 12. nóv.
s. 1., er skipið fór frá Vest-
mannaeyjum áleiðis til útlanda.
Kingstjórnin endurkosin með meira
fylgi en áður
Úrslit sambandskospinganna
sem fóru fram í gær (26. marz),
bera með sér að King-stjórnin cr
endurkosin með meira fylgi en
hún áður hafði, þó mikið væri.
LTm aðeins 12 þingsæti er óvíst,
en í hinum 233 kjördæmum (af
245 alls) sem fullnaðarfrétcir
hafa borist úr, eru úrslitm
þannig:
Liberalar hafa ........172 þm.
Þjóðstjórnar sinnar ....37 þm.
C. C. F.-flokkurinn .....8 þm.
New Demcracy—S. C.......7 þrn.
Allir aðrir flokkar .....9þm.
Vafasöm sæti............12
Alls...................245 þm.
í fylkjunum urðu vinningar
þannig:
P. E. I.-lib. 4.
N. S.—lib. 11, C. C. F. 1.
N. B.—lib. 5, þjóðstj. 5.
Que.—lib. 61, aðrir 3, óvíst 1.
Ont.—lib. 55, þjóðstj. 25, aðr-
ir 2.
Man.—lib. 13, þjóðstj. 1, C. C.
F. 1, aðrir 1, óvíst 1.
Sask.—lib. 11, þjóðstj. 2, C.
C. F. 5, aðrir 2, óvíst 1.
Alta.—lib. 6, N. Dem. 7, óvíst
4.
B. C.—lib. 6, þjóðstj. 4, C. C.
F. 1, aðrir 1, óvíst 4.
Yukon—óvíst 1.
Þarna er nú það helzta, sem
tölurnar sýna úr kosningunum.
En margt annað mun fréttnæmt
við þær þykja. Skal á fátt eitt
af því minst.
Leiðtogi þjóðstjórnarsinna,
dr. R. J. Manion, féll í kjördæmi
sínu, Ft. William. Um Herridge
í Kindersley er óvíst; síðustu
fréttir sýna liberalann á undan.
fslendingarnir sem sóttu töp-
uðu allir, að Mr. J. T. Thoreon
undanskyldum. Hann vann í
Selkirk-kjördæmi, enda liberali.
Mr. Borgfjörð í Halifax, Mr J.
J. Swanson í Mið-Winnipeg syðri
og Mrs. B. Stefánsson í Mið-
Winnipeg nyrðri töpuðu allir.
Mr. Woodsworth vann í Mið-
Winnipeg nyrðri með 114 at-
kvæðum yfir Mr. Macdonell, lib-
erala. En þar eru ótalin hor-
manna-atkvæðin, sem geta ef til
liberalans fara orðið honum til
sigurs. Tala atkvæða Woods-
worths er 11,083, en Macdonell
10969, Stefánssons 5,131.
í Norður-Winnipeg tapaði Mr.
Heaps, C. C. F. sinni, sem þar
hefir verið í 15 ár eins ósigrandi
og Woodsworth í sínu kjördæmi.
f Mið-Winnipeg syðri hlaut
Maybank lib. 19,113 atkvæði,
Kennedy 10,247, Swanson 5,477.
Eini þjóðstjórnarsinninn sem
kosningu náði í Manitoba, var
Mr. Bowman í Dauphin.
Þegar talið hefir verið í öllum
kjördæmum, er gizkað á, að
Kingstjórnin muni hafa um 180
þingsæti. f síðustu kosningum
hafði hún 169.
Það einkennilegasta af öllu' þó
við þennan kosningasigur, var
það, hve honum var tekið hóg-
lega af alþýðu. Fyrir framan
fregnspjöldin hjá dagblöðum
þessa bæjar stóð fjöldi manna og
beið fréttanná eins og vant er.
En siguróp heyrðust varla. Það
var eins og eitthvað togaðist á í
meðvitundinni og segði: Fár veit
hverju fagna skal.
Mr. Mackenzie King, forsætis-
ráðherra þakkaði kjósendum
traustið, sem kosningarnar báru
vott um, að til hans var borið;
kvað hann sér skyldi það áhuga-
mál, að reynast því trúr.
íslendingarnir voru þessir:
Guðmundur Eiríksson frá
Dvergasteini í VeStmannaeyj-
um, fæddur 30. maí 1919. Guð-
mundur átti foreldra á lífi í
Eyjum, en var einhleypur mað-
ur.
Þórarinn S. Thorlacíus Mag-
nússon, fæddur í Vestm.eyjum
27. nóv. 1906. Lætur eftir sig
konu og tvö ung börn.
Haraldur Björnfreðsson frá
Efri Steinsmýri í Meðallandi,
fæddur 23. des. 1917. Foreldrar
Haraldar eru á lífi og búa að
Steinsmýri. Systkini hans em
18, öll á lífi. Haraldur var ó-
kvæntur. Hafði hann dvalið í
Eyjum næstliðið ár áður en hann
réði sig á “Bisp.”
—Mbl. 23. feb.
* * *
Lítil þjóð,
stór bókmentaþjóð
Kaupmannahafnarblaðið Ber-
lingske Tidende birtir í gær við-
tal við dr. Ejnar Munksgaard
bókaútgefenda, í tilefni af 50
ára afmæli hans í dag. í viðtali
þessu segir Munksgard meðal
annars að ísland sé dæmi upp á
það, að bókmentirnar geti gert
jafnvel hina minstu þjóð að
stórþjóð á menningarlega vísu.
—Mbl. 28. feb.
FJÆR OG NÆR
Fundur Fróns s. 1. mánudags-
kvöld, var einkar vel sóttur.
Skemtiskrá var og hin myndar-
legasta. Ræður fluttu þar Björn
Stefánsson lögfræðingur og Mrs.
E. P. Jónsson, en einsöngva
sungu Alex Johnson og Mrs. R.
Gíslason. Á píanó léku Miss
Agnes Sigurðsson og R. II.
Ragnar. Ýms ný mál voru a
prjónum á fundinum, svo sem
að styrkja dbarnasöngkenslu R.
H. Ragnars. Verður það gert
með happdrætti um radíó síðar.
Ennfremur stóð svo á, að fot-
seti Fróns er að fara heim til
Jslands. Mintist Einar P. Jóns-
son ritstjóri starfs hans fyrir
Frón með þakklæti og árnaði
honum heilla. Ræða Mrs. E. P.
Jónsson var um Melkorku og
sonarást hennar og hvatti hún
íslenzkar konur til að leggja
sömu stund á að kenna börnum
sínum íslenzka tungu og hún
gerði ólafi syni sínum móður-
mál hans. Að ræðunni, sem var
mjög áheyrilega flutt, var gerð-
ur hinn bezti rómur.
Yfirleitt virtust allir viðstadd-
ir fullir áhuga fyrir þjóðræknis-
starfi og klöppuðu lof í lófa
hverri nýrri hugmynd er hrevft
var til styrktar og eflingar mai-
efnum Fróns.
* * *
Við páskamessuna í Sam-
bandskirkjunni söng frú Rósa
Hermannsson Vernon einsöng,
auk þess sem hún tók þátt í öll-
um söngnum, það kvöld, öllum
er kirkjuna sóttu til mikillar á-
nægju.
* * *
Jón Einarsson Vestdal, Lund-
ar, Man., kom til bæjariiís s. 1.
laugardag. Hann var að heim-
sækja son sinn, Victor, sem hér
býr. Kom Victor með honum
inn á skrifstofu Hkr., en hann
hefir stundað fiskiveiðar á
Manitoba-vatni í vetur. Hann
sagði veiði hafa verið allgóða og
verð hreint ekki sem lakast.