Heimskringla - 27.03.1940, Qupperneq 6

6. SíÐA
HEiMSKRINGLA
WINNIPEG, 27. MARZ, 1940
SVO ERU LÖG,
SEM HAFA TOG
“Þér skuluð ekki blekkja sjálfa yður stúlka
mín. Þér getið aldrei komið þessu í kring.
Það er altaf veikur hlekkur einhverstaðar i keðj
unni, og það er hlutverk mitt að finna hann, og
það skal eg gera.”
Þessi einlægni hans kom henni til að svara
honum í sama tón. Hún leit á hinn þreklega
mann með virðingu og mælti: N)i finst mér
að þér séuð hættulegur í raun og veru.”
Hún komst ekki lengra, því að hávaði
heyrðist frammi í forstofunni og við þessu
bjóst enginn af þeim, sem inni voru, er stúlkan
kom inn og tilkynti komumanninn.
• “Mr. Edward Gilder óskar að fá að tala
við yður, Miss Turner,” sagði hún án þess að
furða sig neitt á þessari heimsókn. “A eg að
láta hann koma inn?”
“Já, umfram alla muni,” svaraði María
með dásamlegum hirðuleysis svip, en Burke leit
á Demarest og saksóknarinn virtist gerast órór
í sætinu.
“Hann hefði ekki átt að koma hingað
sagði Demarest og stóð upp af stólnum. Vovu
orð hans svar við hinu áhyggjufulla augnatilliti
lögregluþjónsins. .
En á meðan María sat róleg við skrifborð
sitt, og mennirnir horfðu vandræðalega á hurð-
ina kom stúlkan inn með gestinn og tilkynti
komu hans með því að segja viöhaí’nanausl.
“Hér er Mr. Gilder.” Þarna var þrekvaxni og
hnarreisti maðurinn, sem María hafði hatað
árum saman. Hann staðnæmdist skyndilega
þegar inn í herbergið kom, leit snöggvast á
báða mennina, og horfði síðan á Maríu, sem sat
við skrifborðið og leit upp spyrjandi. Hann
leit ekki á andlitsfegurð hennar. Hann leit
aðeins á máttinn, sem andlitið lýsti. Hann
starði á hana þegjandi um stund. Því næst
tók hann til máls og sagði með rómi, sem skalf
svolítið af ótta: “Eruð þér konan?”
Það var eitthvað ótamið og einfalt, en
samt svo virðulegt og æðra öllum hversdags-
venjum, sem þessi fáu orð lýstu, að svarið
var gefið á sama einfalda háttinn. Það þurfti
engar málalengjur er þessar tvær þróttmixlu
manneskjur hittust. Þau vildu bara heyra
sannleikann. Því var svar Maríu eins óbrotið
og spurning hans.
“Eg er konan. Hvað viljið þér?” Þannig
stóðu tvær hreinskilnar manneskjur andspænis
hvert öðru.
“Eg vil fá son minn.” Það var alt sem
hann sagði.
María snertir viðkvæman streng með
spurningu sinni. Hún spurði ekki með neinni
léttúð, en henni var það á svipstundu Ijóst, að
hann kom nú af sjálfsdáðum, en ekki vegna
þess að sonur hans hefði fundið hann að máli,
eins og hún fyrst hafði ætlað.
“Hafið þér séð hann nýlega?” spurði hún.
“Nei,” svaraði Gilder.
“Hvervegna komið þér þá?’
Þetta var ógnun. Maðurinn fyltist ofsa-
legri reiði vegna sonar síns. Andlit hans, sem
var þunglamalegt, varð eldrautt og hin háa
rödd hans, varð hörð af heift og ásökun.
“Af því eg ætla mér að forða syni mínum
frá að drýgja hina mestu heimsku. Mér er sagt
að hann sé orðinn óður af ást til yðar, og Burke
inspektor segir mér — já — hann segir mér
já — hann segir mér —” Hann þagnaði, því
að tilfinningarnar kæfðu orðin, en gráu augun
hans loguðu af heift og ásökun er hann hortði
á hana.
Burke fylti inn í eyðuna í orðum hans.
“Eg sagði yður að hún hefði verið í fang-
elsi.”
“Já,” svaraði Gilder er hann hafði náð
stjóra á sjálfum sér. Hann starði á hana
biðjandi. “Segið mér,” sagði hann næstum
fcátíðlega, “er það satt?”
Þarna var sú stund runnin upp, sem hún
hafði þráð marga örðuga daga, um mörg örðug
ár. Nú var þessi maður, sem hún hataði
frammi fyrir henni til að biðja hana miskunn-
ar, að fá að heyra sannleikann. Hjarta hennar
sló örara. Sannarlega er hefndin unaðsleg
þeim sem saklaus hefir verið troðinn undir
fótum.
“Er það satt?” endurtók hann og rödd
hans lýsti skelfingu.
“Það er satt,” svaraði María hæglátlega.
Nú varð þögn í herberginu. Burke ætlaði
að taka til máls, en auðmaðurinn benti honum
skipandi að þegja. María sat þar hreyfingar-
laus. Grimmúðugur unaðsylur læsti sig um
hana. Þetta var stundin, sem hún hafði sigrað.
Gagnvart henni stóð maðurinn, sem var hof-
undur böls hennar, maðurinn, sem með ranglæti
sínu hafði eyðilagt líf hennar. Nú skreið hann
biðjandi að fótum hennar. En auðmýkt hans
mundi ekki koma honum að neinu haldi til að
forða syni sínum frá svívirðingunni. Hann
yrði að bergja bikar auðmýkingarinnar í botn
—og aftur og aftur. Ekkert gjald var of hátt
til að borga með rangindin, sem hún hafði liðið
af völdum hans. Loks náði Gilder valdi á
sjálfum sér. Hann talaði nú með öryggi auð-
kýfingsins, sem er þess sannfærður að féð græði
öll sár.
“Hve mikið ?” spurði hann umsvifalaust.
María brosti leyndardómsfullu brosi.
“Ó, eg þarfnast ekki fjárs,” sagði hún
hirðuleysislega. Burke inspektor mun fræða
yður um hversu auðvelt mér veitist að afia
þess.”
Gilder horfði á hana og tók að fá virðingu
fyrir henni; en kænska hans rataði á nýja leið
og hann mælti:
“Langar yður til að sonur minn komist að
ráun um hver þér eruð í raun og veru?”
María hló. Það var eitthvað hræðilegt við
þessa fölsuðu kátínu.
“Því þá ekki?” spurði hún. “Eg er albúin
að segja honum það sjálf.”
“En þá sýndi Gilder sitt sanna hjartalag,
en þar réði ástin á syni hans öllu öðru. Hann
skildi hreint ekkert í þessu óvænta svari kon-
unnar.
“En eg vil ekki að hann fái að vita um
þetta,” stamaði hann. “Hvað þá. Eg hefi hlift
drengnum við öllu alla hans æfi. Ef hann
elskar yður í raun og veru þá verður þetta---”
í þessari svipan kom sonur hans sjálfur
inn í herbergið. Vegna flaustursins, sem á
honum var, sá hann engan annan, en konuna,
sem hann elskaði. Er hann kom inn stóð
María upp og hörfaði eins og ósjálfrátt aftur
á bak, því koma hans var henni svo óvænt —
ef til vill réði því önnur tilfinning, sem var
leynd og dýpra grafin í hugskoti hennar, og
jafnvel hulin henni sjálfri.
Ungi maðurinn með heilbrigðislega andlitið
ljómandi af ást og blíðu, flýtti sér til hennar,
en hinir stóðu hreyfingarlausir, þegjandi og
eins og steini lostnir yfir þessum atburðum.
Dick tók í hendina á Maríu og þrýsti her.ni
innilega.
“Eg hitti ekki pabba,” sagði hann ánæg.;u-
lega, “en eg skildi eftir miða á skrifborðinu
hans.”
Ein einhvernveginn náðu hin örlaga-
þrungnu áhrif umhverfisins að hafa áhrif á
vitund hans í þessum svifum, og hann litaðist
um og sá föður sinn standa þar alvarlegan og
égnandi andspænis sér. En öll breytingin, sem
varð á andliti Dicks, varð aðeins sú, að ljómandi
bros færðist yfir það.
“Komdu sæll pabbi!” hrópaði hann glað-
lega. “Þú fékst þá miðann frá mér?”
Gamli maðurinn svaraði með dimmum Jg
ofsalegum raunasvip:
“Nei, Dick, eg hefi ekkert bréf frá þér
fengið.”
“En hvernig stendur þá á—?” Ungi mað-
urinn þagnaði skyndilega. Hann varð þess
var að hér var eitthvað ilt á seiði, sem harn
\issi ekkert um að svo komnu, því að hann sá
inspektorinn og Demarst, og hann vissi hvaða
stöðu þeir höfðu.
“Hvað eruð þér að gera hér?” spurði haun
tortryggnislega, og starði á þá.
“ó, hirtu aldrei um þá,” svaraði María.
Það var illgirnislegur glampi í heiðbláu aug-
unum hennar. Þetta voru bæturnar, sem hana
hafði dreymt um yfir óratíma hamslausra hug-
arkvala. “Segðu bara föður þínum fréttirnar,
Dick.”
Ungi maðurinn hafði enga hugmynd um,
að hann var aðeins leiksoppur í þessum leík.
Hann talaði með óbrotnu stolti.
“Pabbi, við erum gift. María og eg gift-
ustum i morgun.”
María hafði alt af þrástarað á föðurinn.
Augu hennar leiftruðu af sigurgleði. Þetta var
hin æðsta nautn hins brennandi hefndarþorsta
hennar.
Þessi stutta setning virtist hitta Gilder
eins og reiðarslag.
“Segðu það aftur!” skipaði hann.
Maríu var ánægja að því að fullvissa hann
í þessu efni:
“Eg giftist syni yðar í morgun,” sagði hún
eins og hún væri að segja einhverja lítilvæga
frétt. “Eg giftist honum. Skiljið þér það,
Mr. Gilder? Eg giftist honum. f þessu augra-
bliki fólust aðalloturnar fyrir hinum ósegjan-
legu raunum hennar. Þarna stóð faðirinn,
mállaus, algerlega ófær að finna að yfir ógæfu
þeirri, sem hafði hent hann.
En það var Burke sem ekki varð orðlaus,
og tók nú til máls á sinn grófgerða hátt.
“Þetta er samsæri,” öskraði hann. Hann
hvesti augun á unga manninn. “Segið föður
yðar að þetta sé ekki satt. Hvað þá? Vitið
þér hver hún er? Hún hefir verið í fangelsi.”
Hann þagnaði, rétt sem snöggvast, og bætti
svo við með ógnandi rödd og miskunnarlausri:
“Og eg heiti því við alt heilagt að hún skal
lenda þangað aftur.”
Ungi maðurinn sneri sér að brúðurinni. í
svip hans mátti lessa vantrú, von og örvænt-
ingu, en hann virtist hafa elst um mörg ár á
þessum fáu augnablikum.
“Þetta er lýgi, María,” sagði hann. “Segðu
að það sé lýgi!” Hann greip ofsalega um hör.d
liennar.
Rödd hennar skalf ekkert er hún svaraði.
Hún dró að sér hendina og sagði rólega.
“Þetta er satt.”
“Þetta er satt!” endurtók ungi maðurinn
með vantrúarsvip.
“Það er satt,” sagði María ákveðin. “Eg
hefi verið þrjú ár í fangelsi.”
Nú varð þögn um stund, sem var eins
löng og væri hún mörg ár. Það var faðir hans,
tem rauf þögnina og rödd hans var veik cg
skjálfandi.
“Mig langaði til að bjarga þér Dick. Þess-
vegna kom eg hingað.”
En sonur hans svaraði ofsafenginn.
“Þettá er einhver misskilningur. Það hlýt-
ur að vera það.”
Það var Demarest, sem kom nú fram af
hálfu hins opinbera og mælti ákveðinn:
“Þetta er enginn misskilningur.”
“Það hlýtur að vera, skal .eg segja ykkur,’
hrópaði Dick skelfdur yfir þessum ærumeiðsi-
um. Hann sneri sér með örvæntingar svip að
hinni ungu konu sinni.
“María,” sagði hann, “þetta hlýtur að vera
ósatt.”
Eitthvað í svíp hennar skelfdi hann. Hann
var mállaus í fáein hræðileg augnablik. Því
ræst sagði hann í bænarrómi:
“Segðu að þetta sé ósatt.”
“María lét sér hvergi bregða. Já hun
varð að muna að þetta var stund hefndarinnar.
Hvað gerði það þótt hunangseimur hennar væri
sem aska í munni hennar?
Hún talaði með einfeldni sem stóðst öll
mótmæli.
“Þetta er alt saman alveg satt.”
Maðurinn sem hafði elskað hana svona
heitt, og treysti henni svona vel, varð eins og
þrumulostinn, það virtist næstum því eins og
hann ætlaði að falla um koll, en bráfct rétti
hann sig við og hneig ofan í stól og sat þar
yfirkominn af þjáningu. Faðir hans horfði á
Maríu með slíkri ásökun að það var átakanlegt.
“Sjáðu,” sagði hann og rödd hans var
skræk af heift. “Sjáðu hvað þú hefir gert
drengnum mínum!”
“Hvað er það saihanborið við það, sem þú
gerðir mér?”
Gilder starði á hana með óblandaðri for-
undrun. Hann hafði engan grun um, að ill við-
skifti hefði farið milli þeirra.
“Hvað hefi eg gert þér?” spurði hann
undrunarfullur.
María gekk fram fyrir skrifborðið og hélt
í áttina til hans uns þau stóðu fast saman hvert
andspænis öðru. Hún talaði með mjúkri röddu,
sem var þrungin djúpri tilfinningu.
“Manstu hvað eg sagði við yður daginn
sem þér senduð mig burtu ?”
Kaupmaðurinn horfði á hana án þess að
skilja minstu vitund í þessu.
“Eg man ekkert eftir þér yfir höfuð,” sagði
hann.
Stúlkan horfði á hann með athygli og
mælti svo með daufum rómi.
“Kannske þér munið eftir Maríu Turner,
sem var handtekin fyrir fjórum árum síðan og
ásökuð um að hafa rænt í búðinni yðar. Og
kannske þér munið eftir, að hún bað um að fá
að tala við yður áður en þeir fóru með hana
í fangelsið?”
Þykkleiti maðurinn hrökk við.
“Ó, þér farið að minnast þess. Já, það var
stúlka sem sór og sárt við lagði, að hún væri
saklaus. Já, hún sór það, að hún væri sak-
laus. Og hún mundi hafa sloppið — ef þér
hefðuð ekki beðið dómarann að dæma hana
öðrum til viðvörunar.”
Marðurinn sem hún talaði við fölnaði svo-
lítið. Hann fór nú að skilja, því að honum var
ekki vits vant. Sá grunur fæddist í huga hans,
að hefnigirnd þessarar konu stafaði af dýpri
rótum, en aðeins af rangindunum sem hún
þóttist beitt.
“Og þú ert sú stúlka?” Það var mik’u
Iremur spurning, en staðhæfing.
María mælti með virðuleika þess sem ler.gi
hefir þjáðst, meira en það; hún talaði með
hinum örugga tíguleika þess, sem efnt hefir
hefndir sínar, þótt lengi hefði orðið að bíða.
Orð hennar voru óbrotin, en þau snertu hjarta
mannsins, sem þau beindust að.
“Eg er sú stúlka.”
Eftir stundarþögn tók María aftur til máls
og rómur hennar var raunalegur.
“Þér tókuð frá mér mannorð mitt, þér
eyðilögðuð æfi mína, þér lokuðuð mig inni á
bak við járnbrindur fangelsisins. Þér skuldið
mér fyrir alt þetta. Jæja, eg er farin til að
innheimta skuldina.”
Maðurinn, sem stóð gagnvart henni. Hinn
þreklegi maður, með máttuga andlitssvipinn og
hvössu augun, stóð þar og þrástarði fram fyrir
sig um mörg og löng augnablik. Á þeim augna-
blikum lærði hann margt. Loks tók hann til
máls.
“Og þessvegna giftist þú syni mínum?”
“Já, þessvegna,” svaraði María kuldalega
og sannfærandi. Sannfærandi fyrir alla —
nema eiginmann hennar. Dick rankaði alt í
einu við sér og talaði með sannfæringarkrafti
þess sem veit. “Nei, það er ekki svo!”
Burke kallaði upp í viðvörunarrómi, en
Demarest, sem var lægnari benti honum að hafa
sig hægan, og fór svo að tala við unga manninn
og reyna til að sefa hann.
“Þetta er mitt málefni en ekki ykkar,”
sagði hann en þeir þögnuðu. Hann stóð upp,
fór til Maríu og tók um báðar hendur hennar,
mjög blíðlega en samt fast.
“María,” sagði hann blíðlega, en með mikl-
um sannfæringarkrafti, “þú giftist mér vegna
þess að þú elskaðir mig.”
Konan hans titraði en reyndi samt að
neita.
“Nei, svaraði hún, “það gerði eg ekki!”
“Og þú elskar mig núna,” sagði hann á-
kafur.
“Nei, nei!“ Neitun hennar var eins og
neyðaróp.
“Þú elskar mig núna!” Hann sagði þetta
með þeirri vissu að það var neitun á yfirlýs-
ingu hennar.
“Nei, það geri eg ekki,” svaraði hún
gremjulega.
En hann var ófáanlegur til að trúa þessu.
“Horfðu framan í mig og segðu það.”
Nú varð löng þögn, þótt hún væri ekki
nema í nokkur augnablik. Hinir þrír áhorfend-
ur þorðu ekki að blanda sér í þessi tilfinninga-
mál, er voru svo áhrifamikil. María, sem hafði
beðið svo lengi eftir þessari stund, safnaði öll-
um sínum mætti og mælti hraustlega í lágum
rómi, en án nokkurs minsta hiks.
“Eg elska þig ekki.”
f stað þess að svara datt Dick Gilder það í
hug, vegna þess að hann elskaði hana, að
breyta um aðferð og sagði glaðlega.
“Hvað sem um það er, þá ert þú konan mín
og eg ætla að hafa þig hjá mér og kenna þér að
elska mig.”
María fann unaðsgleðina streyma um s’’g
alla.
“Þú getur það ekki,” svaraði hún hörku-
lega. “Þú ert sonur hans!”
“Hún er hrekkja kvendi!” sagði Burke.
“Mér er fjandanum sama hvað þú hefir
verið,” sagði Dick. “Héðan í frá skalt þú
verða heiðarleg. Hún skal ganga eins beina
vegi réttlætisins og nokkur kona getur geng;ð.
Þú skalt varpa öllum hefndarhugsunum burt
úr hjarta þínu af því að eg skal fylla það með
því, sem er miklu meira virði. — Eg ætla að
kenna þér að elska mig.”
En Burke tók aftur til máls með sinni há-
væru rödd og mælti:
“En eg segi yður að hún er glæpakvendi.”
María hreyfði sig svolítið, sneri andlitinu
að Mr. Gilder og mælti:
“Og ef eg er það. Hver gerði mig þá að
því? Það er ekki hægt að senda stúlku í fang-
elsi og gera hana að neinu öðru.”
Burke sneri sér við og sagði fyrirlitlega.
“Hún fékk ekki fangelsistímann sinn stytt-
an vegna góðrar breytni.”
María rétti úr sér og lýsti látbragð henn-
ar takmarkalausri lítilsvirðingu.
“Og eg er stolt af því. Vitið þér hvað
gerist bak við fangelsismúrana? Vitið þér
það, herra saksóknari, sem hafið það fytir
starfa að senda stúlkur þangað? Vitið þér
hvað er ætlast til af stúlkum til þess að þær
fái fangatíma sinn styttan fyrir góða hegðun ?
Ef þér vitið það ekki þá spyrjið fangaverðina.”
Gilder hreyfði sig úr stað.
“Og þér-----”
María reikaði til þar sem hún stóð frammi
f.vrir honum.
“Eg var þar hverja einustu mínútu, sem eg
var dæmd til að vera. Þrjú heil ár. Finst yður
það mót von, þótt mig langi til að ná mér niðri
og að einhver verði að borga fyrir það. Fyrir
f jórum árum síðan tókuð þér frá mér nafn mitt
og gáfuð mér númer. Nú hefi eg losnað við
númerið og náð í nafnið yðar.”