Heimskringla - 03.07.1940, Blaðsíða 7

WINNIPEG, 3. JÚLÍ 1940
HEIMSKRINGLA
7. SÍÐA
BJÖRN Á REYÐARFELLI
Eftir Jón Magnússon
Framh.
Átakanlegur er þátturinn þeg-
ar Björn kveður sofandi börnin
síðla nætur; skilur konuna eftir
á bjargarlausu heimlinu og fer í
kaupstaðinn til þess að fá lán
hjá kaupmanninum.
“Svo brá hann sér inn í bæinn
og börnin sofandi kysti.
Hjá augasteininum yngsta
hann orkuna snöggvast misti
Svo tókst honum tregann að
dylja
og tárin úr augunum hristi.
Á hlaði kvaddi hann konu
með klökkum og hlýjum orðum,
Nú var nær viku að þreyja,
þó væri fátt á borðum.
En hetja var hennar maður
og hermannalegur sem forðum.”
Og þrátt fyrir það þótt Björn
væri snauður en kaupmaðurinn
auðugur bar hinn síðari djúpa
virðingu fyrir Birni. Hér er því
lýst:
Hann víkinginn vaska dáði,
sem vogaði beinn að standa
þót æfilangt ætti í höggi
við örbirgð, þann grimma
f janda;
þótt vonleysið vofði yfir
og voðinn til beggja handa.
Auðheyrt er það að höfundur
hefir haft í huga öfgar og skrum
vesturfara agentanna þegar hann
lætur hreppstjórann tala við
Björn:
“Stórríkir menn þar eru allir
okkar gömlu sveitungar;
eiga jarðir og eiga hallir,
akrar gefa drjúgan skilding þar;
fjársjóði menn úr gósenlöndum
grafa,
gullið í dyngjum hafa.”
Þarna er svigrúm þér við hæfi,
þar eru sumrin björt og heit,
jörðin skapar allra æfi—
Annarhver maður liggur hér við
sveit.
Viljirðu burt til auðnulandsins
leita
liðsinni skal þér veita.
En Björn var ekki upp á slíkt
kominn; hann talar eins og alls-
nægtamaður mitt í sultinum og
allsleysinu:
“Hér á eg sjálfur bújörð betri
bæði fyrir tpenn og hjörð;
meira að segja á svona vetri
sauðir mínir hafa auða jörð.
Vötnin hér uppi af silung ná.og
grúa,
auðsælt er hér að búa.”
Þegar hreppstjórinn er farinn
og Bjöm hugsar um hagi sína,
finnur hann til þess í aðra rönd-
ina að ef til vill hafi það verið
rangt gagnvart börnunum og
konunni að þiggja ekki hjálpina
og leita gæfunnar í nýju landi;
þá lætur skáldið hann tala við
sjálfan sig á þessa leið;
“Kvöldið líður, þögn í bæinn
þokast,
Þungur stormur lækkar úfinn
væng.
Niðr’ í koddann lítil augu lokast,
ljúfir draumar vappa um brík og
sæng.
—Hún, sem með mér heyir stríð-
ið þunga,
hverfur frá mér inn á draumsins
lönd.
Hljóðu máli talar önnur tunga;
tregi minnar sálar varpar önd.
Inn um dyrnar gengur gráhvít
• vofa,
glottir við mér kalt og mælir
hljótt:
“Þú skalt vaka þegar aðrir sofa,
þreyta hugans flug um langa
nótt.
Þú skalt brenna í áhyggjunnar
eldi,
óslökkvandi logum kvalabáls.
Ringluð sal í illra vætta veldi,
vefjist snörur þér um fót og
háls.”
Þungan glymur illra orða hljóm-
ur:
Afturgengin raun hins liðna
dags.
Yfir höfði vofir dauðadómur.
Dumbur reiðir hátt sitt gráa sax.
Mállaus ósk í augum barna minna
að mér vefur þrá um rýmri hag.
Gisin föt og fölvi þunnra kinna
fylgir mér sem skuggi nótt og
dag.”
Einkennilegt er eintal Björns
þegar hann misti Leif son sinn
niður um ísinn, dró hann upp
um vökina á önglinum og horfði
á hann örendan á köldum klak-
anum. Hann minnist ekki á
Leif, en hefir hann í huganum
þegar hann er að skeggræða um
silunginn:
“Þeir elska sumarljósið og lyfta
sér í vök;
þeir leika svörtum uggum og
vatn í tálknin draga;
þeim leiðist vetrarísinn, hin
köldu, þykku þök
og þarna niðri í hyljum er dimm-
an mest til baga.
Þeir horfa upp í bjarmann, sem
börn við glugga sinn,
og björtum morgni fagna og
nýja veröld eygja;
í grandalausu móki þeir ganga á
öngulinn,
á grárri klakahellu þeir brjótast
um og deyja.”
Svo lýsir Björn hugarfari sínu
þegar hann er á leiðinni heim
með Leif látinn:
“Um svörtu urðarklifin eg barst
á flóttaferð
sem fugl, er brotnum vængjum í
grjótið niður heggur,
það var sem yfir höfði mínu
héngi nakið sverð,
svo hlóðst í fangið myrkur, sem
svartur þokuveggur.”
Og hér eru tvær ljóðlínur sem
lýsa fundi þeirra Björns og kon-
unnar hans þegar hann kemur
heim og segir tíðindin:
“Eg sá í móðuraugum hin inni-
byrgðu tár
og ekkasogin heyrði frá djúpum
tregabarmi.”
Eitt stutt kvæði í bókinni í
heitir: “Þér skal helga þetta
kvöld”. Eru það undurfagrar
ástavísur frá Birni til konunnar
hans. Þær eru þannig:
“Þér skal helga þetta kvöld,
þögn úr strengjum víki,
nú skal kynda arineld
upp í vetrarríki.
Ennþá man eg augun þín,
öllum demant skærri; ,
heilög varð hver hugsun mín,
heimur fegri og stærri.
Blikuðu skógar, blánuðu fjöll,
bjartur fjarskinn seyddi,
inn í töfra háa höll
höndin þín mig leiddi.
Bæði horfðu í eina átt
út í f jarskans veldi,
dvöldum við í sælu og sátt,
saman mörgu kveldi.
Þá var aldrei að því spurt
hvar okkar sakir stóðu:
tími og eilífð oil á burt
augnablikin góðu.
INNKÖLLUNARMENN HEIMSKRINGLU
I CANADA:
Amaranth......................;.........J. B. Halldórsson
Antler, Sask...........................K. J. Abrahamson
Árnes.................................Sumarliði J. Kárdal
Árborg...................................G. O. Einarsson
Baldur.............................................Sigtr. Sigvaldason
Beckville................................Björn Þórðarson
Belmont....................................G. J. Oleson
Bredenbury..............................H. O. Loptsson
Brown.................................Thorst. J. Gíslason
Churchbridge___________________________H. A. Hinriksson
Cypress River..............................Páll Anderson
Dafoe.....................................S. S. Anderson
Ebor Station, Man......................K. J. Abrahamson
Elfros................................J. H. Goodmundson
Elriksdale..............................ólafur Hallsson
Fishing Lake, Sask......................Rósm. Árnason
Foam Lake...............................H. G. Sigurðsson
Gimli.....................................K. Kjernested
Geysir..................................Tím. Böðvarsson
Glenboro.....................................G. J. Oleson
Hayland.................................Slg. B. Helgason
Hecla...............................Jóhann K. Johnson
Hnausa...................................Gestur S. Vídal
Húsavík..................................John Kernested
Innisfail........................................ófeigur Sigurðsson
Kandahar................................. S. S. Anderson
Keewatin.................................Sigm. Björnsson
Langruth................................. B. Eyjólfsson
Leslie................................Th. Guðmundsson
Lundar.........................Stg. Jónsson, D. J. Líndal
Markerville......................... Ófeigur Sigurðsson
Mozart....................................S. S. Anderson
Oak Point..............................Mrs. L. S. Taylor
Otto........................................Björn Hördal
Piney.................................... S. S. Anderson
Red Deer..........................—Ófeigur Sigurðsson
Reykjavík.....................................Ámi Pálsson
Riverton..............................Bjöm Hjörleifsson
Selkirk, Man............Mrs. David Johnson, 216 Queen St.
Sinciair, Man...........................K. J. Abrahamson
Steep Rock...................................Fred Snædal
Stony Hill..................................Björn Hördal
Tantallon..........................................Guðm. ólafseon
Thornhill............................Thorst. J. Gískison
Víðir................................................Aug. Einarsson
Vancouver........................... Mrs. Anna Harvey
Winnipegosis..................... Finnbogi Hjálmarsson
Winnipeg Beach......................................John Kernested
Wynyard................................ S. S. Anderson
í BANDARÍKJUNUM:
Bantry.................................. E. J. BreiðfjörB
Bellingham, Wash..................Mrs. John W. Johnson
Blaine, Wash.....................Séra Halldór E. Johnson
Cavalier- and Walsh Co...............................Th. Thorfinnsson
Grafton...................................Mrs. E. Eastman
Ivanhoe..............................Miss C. V. Dalm&na
Los Angeles, Calif....
Milton.................................... S. Goodman
Minneota.............................Miss C. V. Dalmana
Mountain.............................. Th. Thorfinnsson
National City, Calif.......John S. Laxdal, 736 E 24th St.
Point Roberts.....................................Ingvar Goodmaa
Seattle, Wash..........J. J. Middal, 6728—-21st Ave. N. W.
Uphaiti.................................—......................—........lij. J. Breiðfjorð
The Viking Press Ltd.
Winnipeg. Manitoba
Einn kafli sögunnar segir frá
því að pólitískir trúboðar heim-
sóttu Björn. Hann tekur þeim
vel sem öðrum en fyrirlítur þá
með sjálfum sér fyrir hræsnina
og yfirdrepskapinn. í hugleið-
ingum sínum ber hann saman ó-
heilindi þeirra og göfga konunn-
ar sinnar. Hann segir meðal
annars:
“Einn dag riðu stórlátir höfð-
ingjar heim;
mér harmbót er enn þá að við-
burði þeim;
mín húsfreyja bauð þeim að
borða,
hún bar fram sinn heimilisforða.
Úr vanefnum gerir gestrisnin
auð,
hún gaf eins og drotning sitt
síðasta brauð
með gleði, sem göfgum er lagin,
því guð sér um morgundaginn.”
En þeir voru sendir sunnan úr
Vík
að sannkristna fólkið í pólitík,
að rægja þá rangsnúnu alla,
en réttláta kaupa og skjalla.
Þegar Björn var orðinn al-
einn; konan dáin og börnin öll
komin að heiman, horfir hann
yfir liðna æfi, “sem eins og
skuggi þá er liðin hjá.” Hann
segir meðal annars:
“Áður flugu englar smáir
úti kring um þennan bæ,
æskuglaðir, æskufráir,
áttu leik við sól og blæ.
Þá var eins og þrek mitt fengi
þúsundfaldað afl í raun:
Þó að fátt til frægða gengi
fékk eg þar mín sigurlaun.
Þín hugsun öll var bundin við
þinn bæ,
að búa í haginn, kasta ei stund á
glæ.
að draga lífsmark yfir auðn og
tóm,
og endurvekja í bænum lífsins
hljóm.
Þeir löngu dagar voru mér um
megn,
í myrkri og hríðum fraus mitt
brjóst í gegn
er svangir munnar báðu þig um
brauð
mér blasti hvaðanæfa sorg og
nauð.
Er aftur heim eg kom með fund-
inn feng
með freðinn kufl og brostinn
hjartastreng
þú sagðir blítt: “Nú bætast okk-
ar mein.”
Og blessun guði af þínum augum
skein.
En vetur hvarf, og svo kom
sumartíð
með silkið græna þanið upp í
hlíð;
eg batt og reiddi heyið grænt í
garð,
og gleði mín að töðuangan varð.
Og engin hönd á liði sinu la,
hin litlu systkin hlupu til og frá,
á rjóðum kinnum heitur sviti sat,
þau sóttu verkið hvert sem betur
gat.
Og svo komst þú: frá önn til
annar gekst
oe allan hópinn með í leikinn
fékst;
mér gleymdist alt, eg horfði á
á sólbjört svið;
fanst sjálfur drottinn standa mér
við hlið.”
Þegar Björn leggur af stað
heim til sín á Faxa er hann fær
enga bót meina sinna, segir
skáldið:
“Kveikti nótt á litlum lampa,
lagði um rúmið stjörnuglampa,
hetjan mjallhvít höfuð reisti,
hinstu kröftum treysti
til að bera beinin heim.
Gekk hann út með glæstu bragði,
gust af öldungssvip hans lagði,
upp í fang hans Faxi hneggjar,
fjarlæg heimvon eggjar
austur í háan heiðargeim.
- NAFNSPIÖLD - |
Dr. M. B. Halldorson 401 Boyd Bldff. . Skriístofusíml: 23 674 Stundar scrstaklega lungnasjúk- dóma. Er aS flnnl 6 skrifatofu kl. 10—12 t. h. og 2—6 e. h. Heimili: 46 Alloway Ave. Talsimi: 33 ÍSS Thorvaldson & Eggertson Lögfrsefling-ar 300 Nanton Bldg. Talsiml 07 024
Omc* Phohi r*s. Phonz 87 298 72 400 Dr. L. A. Sigurdson 100 MEDICAI. ARTS BtJHJDINa Omo* Houas: 13 - 1 4 Í.H. - 6 P.IL **d bt Apponrrmm M. HJALTASON, M.D. ALMENNAR LÆKNINOAR Sérgrein: Taugatjúkd&mor Leetur ÚU meðöl í vtðlöguia Vlðtalstimar kl. 2—4 «. fc. I—8 að kveldinu Slml 80 867 g6B victor 8t.

Dr. S. J. Johannesvon 806 BROADWAY Talsiml 30 877 VlOtalstlmi kl. 3—6 e. h. • A. S. BARDAL selur llkklatur og annast um ðtfar- ir. Allur útbúnaður b& bestl. Hbmfremur selur hann allskonar odxmlsvarða og legsteina. 843 SHERBROOKE 8T. Phone: SS 007 WINNIPSO
J. J. Swanson & Co. Ltd. REALTORS Rontal, Ineuranee and rtnancial Aoeute Sími: 26 821 • 308 AVENUE BLDG.—Winnipeg , R?vatzos Floral Shop *06 Notre Dame Ave. Phone D4DS4 Fresh Cut Flowers Dally Plants ln Season We speci&ltze ln Weddinx * Concert Bouquets & Ftmeral Designs Icel&ndlc apoken
H. BJARNASON
—TRANSFER—
Baoffooe and Furuiture Moving
591 SHERBURN ST.
Phone 35 909
Anntrt aUfikonar flutnlnga fram
o« aftur um bœlnn.
margaret dalman
TMACHtR or PIA.NO
*S4 BANNINO ST.
Pbone: 26 420
DR. A. V. JOHNSON
dentistt
506 Someraet Bldg-.
Office 88 124 Res. 27 702
Að síðustu liggur Björn á
banasænginni og getur enga
björg sér veitt en kjarkurinn
lifir. Þá lítur hann enn yfir
liðna æfi með hugleiðingum á
víð og dreif. í þeim er þetta:
“Kæra líf, mitt lán var snautt og
valt,
lengi var hér upp við fjöllin
kalt;
grýttri jörð var gefinn lífs míns
auður,
gott er nú að vera bráðum dauð-
ur.
Menn voru oft að ráðgast um
mitt,
þeir rægðu mig við sína gæfu og
náð;
það læddist út frá lygurum og
nöðrum:
eg lygi bæði að sjálfum mér og
öðrum.
Og satt er það; eg hefi hatað þá,
sem hróður sinn af öðrum mönn-
um flá
og kaupa fylgi hvar sem hundar
flaðra
og hylja eigin skömm í níði um
aðra.”
Þetta er orðið lengra en eg
ætlaðist til. Ekki svo að skilja
að eg biðji nokkurrar fyrirgefn-
ingar á lengdinni; þó vestur-
heimsblöðin endurprentuðu
þessa bók alla þá væri því rúmi
sem til þess færi, vel varið. Eftir
sama höfund hafa áður birst:
“Bláskógar”, “Hjarðir”, “Flúð-
ir” og fleira; þetta finst mér
vera langbezta bókin, enda er
höf. að fara fram árlega; í seinni
tíð hafa birst eftir hann kvæði
hvert öðru fegurra og betra.
Sig. Júl. Jóhannesson
KAUPIÐ HEIMSKRINGLU—
útbreiddasta og f jölbreyttasta
íslenzka vikublaðið
410 MediciU Arts Bldg.
Dr. K. J. AUSTMANN
Stundar eingöngu
Augna, eyrna, nefs og kverka
v sjúkdóma
10 til 12 f.h,—3 til 5 e.h.
Sferifstofusími 80 887
Heimasími 48 551
THL WATCH SHOP
Thorlakson Baldwln
Dlamonds and Wedding
Rings
Agents for Bulova Watches
Marriage Licenaea Isaued
699 Sargent Ave.
Jóns Sigurðssonar félagið I.O.
D.E., hefir beðið “Heimskr.” að
minna fólk á, sem ekki hefir enn
eignast bókina “Minningarrit
íslenzkra hermanna”, sem félag-
ið gaf út fyrir mörgum árum
síðan, að enn gefist því kostur á
að eignast bókina, því fáein ein-
tök eru enn eftir óseld hjá for-
seta félagsins, Mrs. J. B. Skapta-
son, 378 Maryland St., Winni-
peg. Bókin kostaði upphaflega
$10.00 í góðu bandi, en er nú
færð niður í þriðjung þess
verðs, auk burðargjalds. Pant-
anir ætti að gera sem fyrst, því
ólíklega endist upplagið lengi úr
þessu.
Nýlega fór fram hjónavígsla
í London, sem sýnir, að fátt er
svo með öllu ilt, að ekki boði
nokkuð gott.
Brúðurin, Miss Laura Morton,
og brúðguminn, auðugur kaup-
sýslumaður í London, Mr. Sid-
ney Preece, kyntust í köldum
Norðursjávarins. Þau
voru bæði farþegar á hollenska
skipinu “Simon Bolivar”, sem
sökk, eftir að hafa rekist á tund-
urdufl.
* * *
60 mínútum eftir að frú E.
Farmer í Rardon hafði eignast
son, lét hún kaupa handa barninu
gasgrímu. Gasgríman var tilbúin
og komin á heimilið 25 mínútum
síðar. Barnið var því aðeins 85
mínútna gamalt, er það var und-
irbúið undir hættur lofthernað-
arins.