Heimskringla - 11.09.1940, Page 3

WINNIPEG, 11. SEPT. 1940
HEIMSKRINGLA
3. SÍÐA
EKKERT BETRA EN VOGUE
að GILDI
Þú færð meira fyrir peningana
þegar þú vefur sígaretturnar
sjálfur úr þessu bragðgóða,
fínt skorna tóbaki. — Hvernig
sem þú lítur á það, þá er það
stór hagnaður að kaupa pakk-
an á lOc og J4 punds dósina á
65c
Vogue fín skorið tóbak—með
Vogue sjálf brennandi síga-
rettu ' pappír—gerir þessa á-
gætu "vefðu þær sjálfur” sam-
einingu.
ý
lOc PAKKINN
í/2-PUNDA DóS FYRIR 65c
lífsbaráttan fyrst í stað. Var
Elinborg hjá Kristínu til æfi-
loka, og tókst henni á efri árum
að launa Elinborgu það sem hún
hafði gert fyrir hana í uppvext-
inum.
Elinborg var ein af frumherj-
unum sem ekki fóru miklar sög-
ur af, hún sótti ekki eftir því að
standa í broddi fylkingar, en hún
vann þeim mun betur sín skyldu-
verk, sem hún sótti minna eftir
launum eða orðstýr, og það er
margt af okkar besta fólki, og
hefir alt af verið um aldirnar sem
sagan segir fátt um, því það sótti
ekki eftir hégóma eða fánýtri
lýðhylli, en sinti sínu kðllunar-
verki með trúmensku. Það er
viturt fólk, skilningur þess er
djúpur og raunverulegur, og
hugsjónir þess eru óeigingjarn-
ar, “yfir djúpinu hvílir ró og
friður, en þar sem grunnsævi er,
er öldugangur mikill.”
Elinborg var fríð kona sýnum,
yfir svip hennar hvíldi norræn
tign, hélt hún sér vel fram á elli-
ár, hún var vel greind og bók-
hneig, og las hún mikið og fylgd-
ist með heimsviðburðum fram til
þess síðasta. Þegar íslenzku
blöðin komu var hátíð fyrir hana,
því hún var ramíslenzk, elskaði
fsland og alt það sem best er í ís-
lenzkum arfi, og íslenzku blöðin
las hún því nær til hinstu stund-
ar. Elinborg lifði langa æfi,
lengri en alment gerist, hún
reyndi súrt og sætt, og um mið-
hluta æfinnar mætti hún mikl-
um raunum, en alt sitt mótlæti
bar hún með stillingu, hún stóð
eldvíxluna án þess að kavrta. —
Þegar hún stóð ein og sá mest alt
sitt horfið og tapað möglaði hún
ekki en tók því sem verða vildi
með jafnaðargeði, og þrátt fyrir
alt mótlæti var hún í hjarta sínu
þakklát við guð og menn og það
innræti krýndi líf hennar far-
sæld.
Sé land og líf fyrir handan
fjallahringinn bláa sem fyrir
okkar andlegu sjón blasir, eins
og við trúum, sé þar alvaldur
konungur sannleikans öllu ráð-
andi eins og okkur er kent, sé
þar réttlæti það sem við öll
byggjum á og treystum og komi
hún þar fyrir alsherjar dóm þarf
ekki að kvíða úrslitum því
skjöldur hennar var hreinn og
fagur. Hún var trú hinu sanna í
lífinu.
Frá hjarta okkar sem henni
stóðu næst rísa þakklætistónar,
við þökkum henni samleiðina,
manndóm hennar og hugsjóna-
auð, hvert bros og hvert tár, frá
því fyrsta til hinstu stundar. Guð
blessi minningu hennar.
Elinborg átti mörg systkin og
frændfólk margt þó fátt af því sé
hér um slóðir, hinn nafnkunni
sæmdarmaður Jón J. Henry að
Petersfield, Man., er bróðir henn-
ar.
Jarðarförin fór fram frá heim-
ilinu og íslenzku kirkjunni í
Glenboro á mánudaginn 1. júlí
að viðstöddu fjölmenni. Séra E.
H. Fáfnis jarðsöng.
G. J. Oleson
Húsbóndinn var tekin upp á
því að koma ölvaður heim á
hverju kvöldi og konan var orðin
þreytt á að rífast við hann. Einu
sinni datt henni í hug að hræða
mann sinn. Er hún heyrði að
hann var að staulast upp stigann,
setti hún lak um höfuð sér og
sagði dimmri röddu:
— Eg er fjandinn, eg er f jand-
inn.
— Jæja, sagði húsbóndinn
glaðlega. “Það er gaman að
kynnast þér, mágur!
* * * *
Auðugur maður verður að taka
í þjónustu sína þjón, þvottakonu,
matsvein og bústýru. Fátæki
maðurinn þarf ekki annað en
giftast.
* * *
Nýjasta tíska í baðfötum er
sögð vera að hafa þau með smá-
gloppum og götúm. Það minkar
árlega, sem fólk hefir utan á sér.
GETA ÞJÓÐVERJAR
KOMIST MEÐ HER
MANNS YFIR Á
ENGLAND?
Enskur sjóliðsforingi segir
álit sitt
Um fátt er meir rætt um þess-
ar mundir en það, hvort Þjóð-
verjar geti komist inn í England
eða ekki. Hinir skjótunnu sigr-
ar þeirra hafa komið mönnum á
þá skoðun, að erfitt sé að veita
þeim mótspyrnu. í eftirfarandi
grein lætur brezkur sjóliðsfor-
ingi, Russel Greníell, í ljós skoð-
un sína á þessu máli. Greinina
skrifaði hann í Daily Herald.
Margir Englendingar álíta, að
ef Þjóðverjar geti komið Eng-
lendingum algerlega á óvænt af
fullum kráfti, geti þeim máske
tekist í náinni framtíð að komast
inn í England.
Samt sem áður er eg þeirrar
skoðunar, að þetta sé á misskiln-
ingi bygt. Ein aðalástæðan fyrir
ótta manna er sú, að Þjóðverjar
noti nú ný vopn og nýjar hern-
aðaraðferðir, sem geri það að
verkum, að þeir hafi geysilega
yfirburði yfir Bandamenn.
í þessu er töluverður sannleik-
ur falinn. Það er satt, að þeir
hafa töluverða yfirburði í land-
hernaði, en við verðum að varast
að álíta, -nema hið gagnstæða
komi í ljós, að þeir hafi jafn-
mikla yfirburði í sjóhernaði.
í landhernaði eru skílyrðin alt
önnur. Þar er hægt að draga
saman miljónaher, búinn vél-
knúnum farartækjum, og steypa
honum yfir óvinaþjóðina.
Skriðdrekar, vélahersveitir,
fótgönguliðssveitir og flugvéla-
hersveitir geta í einu vetfangi
gert innrás í óvinaland. Þá
kemst alt á ringulreið, varnarlið-
ið er óviðbúið og alt stráfellur,
sem fyrir verður. Og þetta er
gert með geysimiklum hraða, En
ef á að flytja herHð sjóleiðis, er
alt öðru máli að gegna. Þá verða
hinar margvíslegustu hernaðar-
vélar miklu fremur til trafala en
til þess að auka hraðann.
Áður fyr gátu hermenn borið
hergögnin og birgðirnar með sér
á bakinu. En nú á dögum er ekki
hægt að flytja skriðdreka eða
fallbyssur öðru vísi en lyfta því
með vélknúinni lyftu* um borð í
skip og úr skipinu á sama hátt.
Og því þyngri sem vopnin eru,
því erfiðara er að flytja þau.
Það tekur því langan tíma að
skipa slíkum hernaðartækjum
upp úr skipum og það er ekki
hægt nema á góðum löndunar-
stöðum. Slíkir staðir eru tiltölu-
lega fáir og þar af leiðándi auð-
velt að verja þá.
Það var staðreynd, að Þjóð-
verjar höfðu náð á sitt vald flest-
um slíkum stöðum í Noregi, áður
en Bandamenn komu á vettvang,
og gerði það þeim ókleift að
koma hernaðartækjumú land svo
að nokkru næmi.
Það er jafnvel mjög langsótt
verk og torvelt, að koma miklu
liði á land, ekki sízt, þegar hald-
ið er uppi látlausum árásum á
liðið, meðan á því stendur.
Það er því vafasamt, hver á-
rangurinn yrði, jafnvel þótt
Þjóðverjum tækist að komast
alla leið að Englandsströndum.
En komast þeir nokkurntíma
yfir sundið?
Hinn óbreytanlegi lærdómur
sögunnar, svo langt sem hann
nær, er sá, að ekki sé heppilegt
að vaða beint í ginið á flota, sem
er miklu öflugri en árásarflotinn.
Gegn þessu hefir því verið
haldið fram, að flugflotinn geti
bætt upp þann halla. En er því
nú þannig farið?
Það er satt, að Þjóðverjar hafa
sökt fimm eða sex tundurspillum
fyrir okkur og skemt fáeina að
auki. En það, sem mestu máli
skiftir er það, að loftfloti Þjóð-
verja hefir ekki getað hindrað
það, að við sigldum um þau höf,
sem við höfum ætlað okkur að
sigla um.
Það er líka satt, að loftherinn
hélt skipum okkar frá því að
komast inn í Skaggerak og
Kattegat — en það var ekki
vegna þess að skip okkar hefðu
ekki getað það, ef þau hefðu vilj-
að. •
En þau kærðu sig ekki um að
fara þar inn. Eg veit, að flota-
málaráðuneytinu var það full-
kunnugt, að það var stórhættu-
legt að fara þar inn, og að það var
ástæðulaust að hætta þeim þang-
að, þegar nóg þörf var fyrir þau
annarsstaðar.
Þúsundum Þjóðverja var drekt
af kafbátum ókkar, er þeir voru á
leið til Noregs.
Mér þætti ekki mikið varið í
að vera í þýzku liði, sem skip
okkar gerðu árás á. Og það er
e’kki goft fyrir flugvélar að verða
fyrir skothríð tundurspilla okk-
ar og beitiskipa.
Menn vita ekki með vissu,
hversu stóran skipaflota þarf til
þess að flytja her, búinn nútíma
vopnum. En það mun láta nærri,
að það þurfi um 150 stór skip, til
þess að flytja um 100,000 manna
lið. Og ef þetta lið yrði sent alt
í einu, hvort sem væri á nóttu eða
degi, þá myndi floti okkar gera
því þær skráveifur, sem effir
yrði munað. Og þó er 100,000
manna lið ekki mikill herafli.
Og í þessu sambandi er ekki vert
að gleyma einu atriði, sem þó
sést oft yfir.
Við Englendingar erum sigl-
ingaþjóð, sem höfum meiri reyn-
slu í siglingu og sjóhernaði en
nokkur önnur þjóð á meginland-
inu. Á liðnum árum og öldum
hafa verið miklir hergarpar og
sigurvegarar ájneginlandinu. En
takmörk yfirráðasvæðis þeirra
hafa altaf verið bundin við
ströndina.
Napoleon notaði það, sem á
þeim árum var kallað nýmóðins
hernaðaraðferðir. Hann “vann
á hraðanum” og fór sigri hrós-
andi með herdeildir sínar um
þvert og endilangt meginlandið.
En þegar komið var út á sjóinn
fór hann halloka. Sjóliðsforingj-
ar hans voru allir sigraðir. Árið
1815 þegar hann stóð sem fangi á
þilfari brezks herskips sagði
hann: “Brezki flotinn hefir altaf
eyðilagt öll áform mín.”
En hvað er þá um fallhlífar-
hersveitirnar að segja. Þær verða
sennilega ekki sendar, nema aðr-
ar herdeildir verði sendar um
leið þeim til aðstoðar. Án þeirra
yrðu fallhlífarhersveitirnar óð-
ara brytjaðar niður.
Sannleikurinn er samt sem áð-
ur sá, að við getum alls ekki ver-
ið vissir um það, að ekki verði
reynt að gera innrás á England.
Við verðum að gera all^jr varúðar-
ráðstafanir, sem hugsanlegar eru.
Samt sem áður álít eg enn í
fullu gildi orð St. Vincent’s lá-
varðs, sem hann mælti í lávarða-
deildinni 1805:
Eg get ekkert sagt um það,
hvort óvinirnir koma eða ekki.
Eg segi það aðeins, að þeir koma
ekki sjóleiðina.—Alþbl.
ÍSLANDS-FRÉTTIR
Skuldirnar gagnvart útlöndum
lækkað um kr. 9 milj. síðustu
12 mánuðina
í skýrslu bankanna (birtri í
Hagtíðindum, til maíloka 1940,
sást m. a. að aðstaðan gagnvart
útlöndum hefir batnað svo að
skuldir bankanna nema nú kr.
5.4 miljónum. í maí lok í fyrra
námu skuldirnar 14.2 miljónum.
Síðustu mánuðina hefir aðstað-
an farið jafnt og þétt batnandi.
Skuldirnar námu í júlílok í fyrra
17.5 milj. í októberlok námu þær
um 17.1 miljón, en voru í árslok
komnar niður í 12.4 miljónir. í
marslok voru þær komnar niður í
9.3 milj., í apríllok í 8.4 miljónir
og í maílok 5.4 miljónir.
Undanfarin ár hafa skuldirnar
hækkað um þetta leyti árs, en
síðan lækkað nokkuð síðustu
mánuði ársins. Það er þess vegna
þeim mun eftirtektarverðara hve
aðstaðan hefir batnað síðustu
inánuðina.
Innlög í bönkunum námu í
maílok 82 miljón krónum (í maí-
lok í fyrra 71 milj. kr.). Útlánin
námu um sama leyti 108 miljón
krónum (í fyrra 99.6 milj. krón-
um).
Seðlaútgáfan hefir hækkað all-
mikið síðustu tvo mánuðina,
einkum í maí. Hún var kr. 12.4
miljónir í marslok (11.2 miljónir
í marslok í fyrra), en var orðin
kr. 14.4 miljónir í maílok (12.2
milj. í maílok í fyrra).
Gengi sterlingspundsins var
fyrstu fimm mánuði ársins (með
altal) ; í jan. kr. 25.78, febr. 25.84,
mars 24.68, apríl 23.01 og í maí
31.51.—Mbl. 4. júlí.
* * *
Tundurdufl frá Orkneyjum til
íslands og þaðan til Grænlands
Brezka flotamálaráðuneytið til-
kynti í gær, að brezk tundurdufl
hefðu nú verið lögð alla leið frá
Orkneyjum til íslands, á 750 km.
löngu svæði, og frá íslandi í suð-
vesturátt til Grænlands, á 1200
km. löngu svæði.
Með þessum tundurduflalagn-
ingum hafa Bretar gert ráðstaf-
anir til þess að loka tveimur
siglingaleiðum, sem mikið hafa
verið notaðar af þýzkum skipum
suður og vestur í Atlantshaf og
eins austur til Evrópu þaðan;
leiðinni milli fslands og Græn-
lands og leiðinni milli Orkneyja
og fslends.
Það er tilkynt, að skip, sem
vilja komast í gegnum tundur-
duflagirðinguna, verði að sigla
eftir rennu milli eyjarinnar Rona
og Wrathöfða nyrst á Skotlandi
og koma víð í eftirlitshöfn Breta
í Kirkwall í Orkneyjum.
—Alþbl. 11. júlí.
* * *
Líftryggingarstarfsemin að
færast á innlendar hendur
Fram undir árslok 1934 var
ekki rekin hér á landi nein inn-
lend líftryggingarstarfsemi, að
undanskildum lífeyristrygging-
um í lífeyrissjóðum embættis-
manna og barnakennara. En 6
erlendar lífsábyrgðarstofnanir
ráku hér líftryggingarstarfsemi,
þrjár danskar, Statsanstalten for
Livsforsikring (síðan 1884),
Danmark (síðan 1913) og Nye
danske (síðan 1930), tvær sænsk-
ar, Thule (síðan 1919) og Svea
síðan 1927) og ein norsk, And-
vaka (síðan 1920).
f desember 1934 byrjaði Sjóvá-
tryggingarfél. íslands á lífsá-
byrgðarstarfsemi jafnframt ann-
ari vátryggingarstarfsemi sinni,
og varð því brátt töluvert ágengt,
því að í árslok 1936 var líftrygg-
ingarupphæðin hjá því orðin
rúml 3. milj. kr., eða rúml. 754%
af allri tryggarupphæðinni hér á
landi.
í ársbyrjun 1937 yfirtók Sjó-
vátryggingarfélagið allar líf-
tryggingar Thule á fslandi með
samningi, sem tryggir félaginu
fullkomna afhendingu á öllum
þeim tryggingum, sem tryggj-
endur vilja yfirfæra til Sjóvá-
tryggingarfélagsins, en afgang-
inn endurtryggir Thule hjá Sjó-
vátryggingarfélaginu. Má því í
rauninni telja, að allar trygging-
ar Thule séu orðnar innlendar. f
ársbyrjun 1938 yfirtók Sjóvá-
tryggingarfélagið allar líftrygg-
ingar félagsins Svea hér á landi
með samskonar skilmálum.
í árslok 1938 (en skýrslur
Hagstofunnar ná ekki lengra),
voru í gildi innlendar líftrygg-
ingar, að upphæð kr. 26.1 milj.,
en erlendar vátryggingar að upp-
hæð kr. 21 milj. 4tr., eða líftrygg-
ingar samtals að upphæð kr.
47,155. Hafði orðið almikil hækk-
un frá árinu á undan (1937), því
að þá voru líftryggingarnar sam-
tals að upphæð kr. 42.9 miljónir
(innl. kr. 23 milj., erl. kr. 19.8
milj.).
Lífsábyrgðarskírteini gefin út
á árinu 1938, voru að upphæð kr.
11.7 milj., þar af innl. kr. 7.7
milj., en erl. kr. 4 milj. Hér eru
taldar með innlendum trygging-
um þær tryggingar, er Sjóvá-
tryggingarfélagið hefir yfirtekið
af erlendum félögum, enda þótt
sumar þeirra hljóði enn á nafn
hins erlenda félags, en séu að-
eins endurtrygðar af Sjóvátrygg-
ingarfélaginu. — Svo var ástatt
um tryggingar að upphæð hér um
bil 10,380,000 kr. í árslok 1937 og
tryggingar að upphæð hér um bil
3,394,000 kr. í árslok 1938. Svo
sem sjá má af þessu, fækkar þess-
um trygginum ört, og verða þær
smám saman innlendar einnig að
formi til.
Við yfirtöku Sjóvátryggingar-
félagsins á tryggingum Thule og
Svea er meira en helmingurinn
orðinn innlendur, 53.7% í árslok
1937 og 55.3% í árslok 1938.
Líftryggingarnar jfara mjög
vaxandi. Árið 1938 hafa þær
vaxið um 4,282,000 krónur, eða
um 10% '
Auk þessara tryggingar mun
eitthvað vera í gildi af trygging-
um frá eldri tíð hjá öðrum er-
lendum félögum, sem ekki hafa
hér umboðsmenn, en varla mun
það vera mikið.—Mbl. 4. júlí.
* * *
Norsk blöð í fjötrum ritskoðunar
Norska útvarpið í London
sagði í gær frá því, að norskum
blöðum sé í skrifum sínum bann-
að að nota orðið “heimsstyrjöld”
um yfirstandandi ófrið. Þeim er
ennfremur bannað að birta mynd-
ir af meðlimum kpnungsfjöl-
skyldunnar norsku svo og ráð-
herrunum.
Fréttirnar frá fréttastofunum
Reuter og Havas eru háðar rit-
skoðun fréttastofunnar þýzku og
má ekki birta þær á áberandi
stöðum. Hinsvegar verða her-
stjórnartilkynningarnar þýzku
að birtast þar, sem þær vekja
mesta athygli.
Þá sagði útvarpið einnig frá
því, að blað Quislings, “Fritt
folk”, hafi lýst því fyrir skömmu
að gömlu stjórnmálamennirnir,
Frh. á 7 bls.
• Winnipeg’s largest, most modern, and most beautifully
appointed private Commercial College.
• Winnipeg’s only air-conditioned private Commercial
College.
• In our Day Classes we enroll only students of Grade
XI (Supplements allowed), High School Leaving,
Grade XII, or University standing.
• Provides its students with—
(a) Jndependent graduation examinations
set and marked by the Business
Educators’ Association of Canada.
(b) A large staff of experts, the most of
whom are University Graduates.
(c) The service of an active Employment
Bureau.
FALL TERM
Now Open
As our accommodation is limited, we advise early
reservations. Write now for application form and
copy of free 40-page illustrated Prospectus.
Telephone 25 843
Portage Ave. and Edmonton St.
WINNIPEG