Heimskringla - 09.04.1941, Qupperneq 7

WINNIPEG, 9. APRIL 1941
HEIMSKRINGLA
7. SIÐA
DÁN ARFREGN
Mrs. Arnfríður Thordarson,
andaðist að heimili dóttur sinn-
ar og tengdasonar, Mr. og Mrs.
Lindorf í Selkirk, Man., þann
25. marz, eftir 6 mánaða legu.
Hún var fædd 14. júní 1865,
voru foreldrar hennar Magnús
Þorgeirsson og Anna Jdnsdóttir
á Brunnastöðum á Vatnsleysu-
strönd í Gullbringusýslu. Móð-
ur sína misti hún 8 ára gömul,
en fluttist þá með föður sínum
og systkinum að Innri-Njarð-
vík, og ólst þar upp, unz hún
giftist Þórði Tómasi Thórðar-
syni frá Stapakoti. Bjuggu þau
að Tjarnarkoti í sömu sveit,
unz þau fluttu til Canada árið
1900 og settust að á Gimli, en
þar misti hún mann sinn eftir
IV2 árs dvöl. Þau eignuðust 1
son, Theodór að nafni, er hann
búsettur í Selkirk, kvæntur
Sigríði Steinunni Hoffmann,
eiga þau einkar mannvænleg
börn, hafa elztu dætur þeirra
gengið mentaleið, önnur hjúkr-
unarkona, hin kennari.
Eftir lát manns síns vann
Arnfríður um 1 árs bil fyrir sér
og drengnum sínum í Winni-
peg. Eftir það fór hún til Þor-
bergs Fjeldsted, dvöldu þau í
Selkirk á annað ár, en fluttust
svo til Mikleyjar, og þar var
Þorbergur vitavörður í 16 ár.
Eftir að hann lét af því starfi,
fluttu þau til Selkirk og þar
andaðist hann fyrir nokkrum
árum. Þau eignuðust 2 dætur:
Önnu Magneu, sem gift er
dönskum manni, Sigvald (Dan)
Lindorf, og Helgu Arnbjörgu,
er andaðist 1921, þá 16 ára að
aldri. Tvær systur hinnar látnu
eru á lífi: Margrét, hálfsystir
hennar, á Betel, og Ingiríður,
alsystir, gift Páli (Guðmunds-
syni) Goodman, búsett í Sel-
kirk.
Arnfríður var kona einkar
vönduð, vinföst og trygg, hjart-
fólgin þeim er henni kyntust,
hugljúf og vildi í hvívetna láta
gott af sér leiða, er hennar
saknað af mörgum skyldum og
vandalausum. Hún var starfs-
kona mikil, og fann í iðju og
önnum dagsins sælu og sefjun
harma. Auk barna hennar og
tengdabarna og systra syrgja
hana 9 mannvænleg barnabörn
og stór hópur frændaliðs og
vina. Útförin fór fram frá
heimili dóttur hennar og kirkju
Selkirk safnaðar, laugard. 29.
marz að mörgu fólki viðstöddu.
Sóknarprestur flutti kveðjuorð.
Sigurður ólafsson
AMBÁTTIRNAR “FENJA
OG MENJA”
Ef til vill hafa ekki margir
tekið eftir því að í sumum
Eddukvæðum er gert ráð fyrir
almættisorði, og er það í
undraverðu samræmi við nú-
tíma sálvísindi. Svo er hermt
að “Óðin” ætti son er Skjöldur
hét og var kóngur á Goðlandi.
Hann átti son er Friðleifur hét
og varð kóngur og enn átti
hann son er Fróði hét og vér
lesum kvæðið “gróttasöngur”
sem ambáttirnar (“Fenja og
Menja”) syngja um leið og þær
slöngva snúðga steini (kvern-
inni). Já, það er eins og vér
heyrum og finnum ásökunar
hreim í hljóðfallinu, þar er þær
tala um að Fróði konungur hafi
kosið að afli og álitum en ekki
spurt um ætterni er hann
keypti ambáttir af risa ættum,
en þessi gersemi sem hvernin
“grótta”. var er mál það er sá
mælti fyrir sem henni sneri,
svo sem kvæðið segir, gat þó
orðið eigandanum til tjóns og
virðist sem ónærgætni við hin-
ar sterku ambáttir hafi að ein-
hverju leyti ollað því að svo
varð. Getum vér ekki með
nokkrum sanni sagt að nútíma
Fróði maður vorrar jarðstjörnu
Kanpið Heimskringlu
Lesið Heimskringlu
Borgið Heimskringlu
hafi í þjónustu sinni ambáttir
af risa ættum? Svo sem t. d.
aflfræði, efnafræði, o. fl. Vér
sem nú erum á jarðlífs braut-
inni, ættum að geta numið
margskonar fróðleik af Eddu
kvæðum, þvi að einmitt þar er
undirstaðan að móðurmáli
voru, íslenzkunni.
M. I.
KOSNINGAÞANKAR
I.
Nú er komið fast að þeim
degi, sem kjósendum Manitoba
hefir verið ákveðinn til þess að
kjósa sér nýja stjórn, eða láta
í Ijós endurnýjað traust sitt á
þeim, sem farið hafa með völd-
in síðastliðið kjörtímabil. Enn-
þá hefir samt þessara fyrirhug-
uðu kosninga ekki verið getið í
blöðum okkar, nema eins og al-
mennra frétta, sem íslenzkir
kjósendur hafi ef til vill gaman
að heyra um ,en kom ekki
neitt við að öðru leyti. Eg hefi
verið að velta því fyrir mér
undanfarna daga, hvernig stað-
ið geti á þessu tómlæti. Hvað
er orðið um þá umbótahyggju,
sem fram til hinna síðustu og
verstu tíma, hefir þó lifað í
brjóstum Islendinga, og vana-
lega látið eitthvað til sín heyra
við lík tækifæri? Eru landarn-
ir nú svo harðánægðir með
frammistöðu Bracken-stjórnar-
innar að engin þörf sé nú fyrir
frekari umbætur? Eg veit ekki
hvernig aðrir líta á það mál,
en frá mínu sjónarmiði hefir
aldrei í stjórnmálasögu fylkis-
ins, verið brýnni þörf á breyt-
ingum til bóta en einmitt nú.
II.
Eins og kunnugt er var stofn-
uð hér samsteypustjórn síðast-
liðið haust. Var til hennar
stofnað á þann hátt, að þing-
fulltrúar flokkanna komu sér
saman um breytinguna. Viku
þá nokkrir Brackenmenn úr
ráðuneytinu, en menn úr hin-
um flokkunum tóku þar sæti.
Ekki var leitað eftir samþykki
almennings fyrir þessari ráða-
breytni, og urðu töluverðar
ýfingar innan flokkanna, mun
þá hafa tekist að kæfa þær
niður án þess opinber klofning-
ur yrði nema í Social Credit
flokknum, hann sagði skilið við
þingfulltrúa sína, þá sem að
samsteypunni stóðu.
Samsteypu forsprakkarnir
halda því fram, að þeir hafi
slegið sér saman til þess að ver-
ið gæti fullkomin eining og
samvinna um stríðsmálin, og
menn geti lagt þar fram ó-
skifta krafta. Nú var það
löngu yfirlýstur vilji allra
flokka, að leggja ekki á neinn
hátt stein í götu stjórnarinnar
eða annara þeirra er að stríðs-
málum vinna, þurfti því allra
sízt að gera neinar sérstakar
ráðstafanir um einingu í því
máli er allir voru samhuga um.
Þykir mér miklu trúlegra að
þingmönnum hafi sýnst sæti
sín tryggari og búist við að
halda þeim gagnsóknarlaust,
eins og auðvaldsblöðin segja að
átt hefði að vera. En hvað
sem þeim hefir gengið til, var
þetta pólitískur sigur fyrir
Bracken og yfirmenn hans, og
er hann nú orðinn frægur um
land alt fyrir stjórnvisku sína
og ættjarðarást, er hann af
mörgum talinn atkvæðamesti
stjórnarformaður í Canada. Er
lof það, sem á hann er hlaðið
als ekki ástæðulaust, því hann
hefir flesta þá kosti til að bera,
sem einn pólitískan auðvalds-
þjón mega mest prýða. Honum
hefir hepnast að halda fyrsta
boðorð lánardrotnanna og ná
út úr skattgreiðendum nógu
miklu fé, til þess að tekjur og
gjöld fylkisins geti vegið salt á
pappírnum, og honum hefir
tekist að halda völdunum þó
kjósendur hafi ekki viljað gefa
fylgjendum hans meirihluta
þingsætanna. Frá kapitalisku
sjónarmiði hefir stjórnmálafer-
ill hans verið hinn glæsilegasti.
Hann var settur til valda þegar
hin svonefnda bændahreyfing
varð svo öflug hér, að hún náði
meirihluta á þingi, skömmu eft-
ir hina fyrri styrjöld, skömmu
síðar náði hann liberalflokkn-
um undir skikkjufald sinn. —
Voru þá þingmennirnir nefndir
progressive-liberalar, en eru nú
oftar nefndir liberal-progres-
sive eða aðeins Bracken-liber-
alar, á það líklega að merkja
það, að bændahreyfingin sé nú
dauð en liberalisminn ennþá
með lífsmarki, og nú er svo
komið að hann hefir náð öllum
þingflokkunum, nema Social
Credit flokknum upp í sitt
breiða auðvaldsfang, svo nú
virðist ekki vera annað eftir,
en að vefja þá innan í Sirois-
nefndar tillögurnar og bera svo
fórnarlömbin inn á altari lánar-
drotnanna í einum böggli.
III.
En hvað hefir Bracken gert
fyrir bændurna, sem settu
hann til valda? Hann hefir
verið á þönum fram og aftur
um landið, haldið fundi og
þing; stefnt saman mönnum úr
öllum áttum, til að ræða og
ráða fram úr vandamálum
bændanna. Hefir þessi mikli
áhugi og framtakssemi hans
verið mikið rómuð í blöðum
landsins og menn hafa sagt að
hann væri þó að reyna að gera
sitt besta. Má vel vera að svo
sé. En á meðan alt þetta ýra-
fár hefir staðið yfir hafa iðju-
höldar og kauphallakonungar
rúið bændurnar inn í “berann
bjórinn” og stundum tekið
hrygglengjuna með. En fylkið
hefir sokkið dýpra ofan í
skuldafenið með hverju líðandi
ári. Nemur sú skuldahækkun
nálægt 60 miljónum dala á
hans 18 ára stjórnartíð, og
vextirnir af þeirri upphæð ef
§era má ráð fyrir 4^%
$2,700,000 á ári. Fyrir nokkr-
um árum sat eg eitt þetta
Bracken-þing eða conference
og hlustaði á mál manna. Þar
voru saman komnir sérfræð-
ingar frá háskólum víðsvegar
að. Þeir fluttu erindi um ýms-
ar greinar landbúnaðarins og
hvernig ætti að gera vörurnar
úr garði svo þær seldust sem
allra best á útlendum markaði.
En á heima markaðinn, var
ekki minst með einu orði, lá
þó mikill hluti hans ónotaður,
og liggur enn. En á því verður
aldrei ráðin bót, nema með
gagngerðri og róttækri breyt-
ing á gjaldeyrismálum og fé-
sýslu landsins eins og Social
Credit sinnar hafa réttilega
haldið fram.
Fyrst svona hefir nú tekist
til með þennan mikla hæfileika
og eljumann, bændaleiðtogann
Bracken, hann hefir engu til
leiðar komið bændunum til
hagsbóta, en er nú orðinn önd-
vegishöldur auðjarlanna, dáður
og dýrkaður af leigðum lof-
tungum þeirra; liggur í augum
uppi að þeir verða að líta í
aðra átt ef þeir vonast eftir að
fá nokkra viðrétting sinna
mála.
Menn verða að átta sig á því
að hér, eins og í öðrum kapi-
taliskum löndum búa tveir
flokkar manna, auðmenn og fá-
tæklingar, hagsmunir þeirra
eru andstæðir og ósamrýman-
legir undir því skipulagi sem
þar er ríkjandi. Það getur eng-
inn þjónað tveimur herrum. —
Góðu mennirnir sem eru að
biðja aðra að kjósa sig á þing
og lofa að vinna jafnt fyrir
alla, en eru þó fyrirfram á-
kveðnir fylgjendur hins ríkj-
andi skipulags, bjóðast til að
gera það sem ómögulegt er: Að
þjóna tveimum herrum.
IV.
Aðal málin í þessum kosn-
ingum verða, samsteypan og
Sirois-nefndar tillögurnar. Á
samsteypuna hefi eg áður
minst en þó vil eg bæta því við
að eg álít hana einræðiskenda
nazistiska að eðli, til þess gerða
að drepa niður réttmæta gagn-
rýni á gerðum þings og stjórn-
ar. Þessi marglofaða eining er
ekkert nema kjaftæði. Meðan
þjóðin skiftist í þrautpínda
bændur og atvinnulausa öreiga
annars vegar en auðmenn og
okurfélög hins vegar verður
engin eining nema í orðavellu
þeirra sem settir eru út til að
afsaka og fegra rangindi hins
ríkjandi skipulags. Menn geta
sameinast um lífsnauðsynja-
mál eins og það að leggja fram
óskifta krafta til að vinna stríð-
ið. En menn gera það í þeirri
von að lífið geti orðið betra og
fegurra þegar sigur er fenginn
en ekki til þess að tryggja
skuldaklafann sem peninga-
valdið hefir í hyggju að
smeygja yfir háls komandi
kynslóða. Þeir sem efast um
að þetta sé takmark auðhyggj-
unna ættu að lesa skýrslu
bankamála nefndarinnar síð-
ustu. Þar segir t. d. formaður
miðbankans: — Hvers vegna
skyldum við borga þjóðskuld-
ina. Hún er inneign eða höfuð-
stóll íbúanna í landinu. Með
þessu var hann víst að gefa í
skyn að skuldabréf stjórnarinn-
ar væri flest í höndum Canada-
manna. Þegar hann var spurð-
ur hverjir væri eigendudr bréf-
anna svaraði hann: Fólkið í
heild. Nú liggur það í augum
uppi að megin þorri þessara
bréfa er í höndum fárra manna,
en bændur og verkalýður hafa
ekkert af þeim að segja nema
borga af þeim vextina, sem
koma í hækkandi sköttum og
lækkandi lífeyri. Þessa skulda-
trú sína áréttaði bankastjórinn
með því að gefa í skyn að
engin önnur ráð væri til að við-
halda og auka menninguna í
heiminum. Hann sagði: “Af-
ríku villimenn hafa enga þjóð
skuld.” En hvers vegna skýrði
hann ekki frá því að þeir hafa
heldur ekki lært að líða skort
vegna of mikillar framleiðslu.
Finnist nú hugsandi mönnum
ráðlegt að trúa þeim lengur
fyrir meðferð fjármálanna, sem
haldnir eru af sömu hagfræði-
legri hjátrú eða höfuðsótt, sem
kemur fram í orðum þessa erki-
biskups canadiskra fésýslu-
mála.
Um Sirois-nefndar tillögurn-
ar er það að segja að eg álít
mjög varhugavert fyrir fylkin
að gefa nokkuð eftir af þeim
rétti sem þau nú hafa, og
fleygja honum í hendur sam-
bandsstjórnarinnar í Ottawa,
því hún er lífvörður peninga-
valdsins og hins úrelta skipu-
lags, sem við lifum undir, grun-
samlegt þykir mér það hve
kapitalistarnir og blöð þeirra
eru einróma um nauðsyn þess
að flýta sem mest framkvæmd-
um þess sem tillögurnar fara
fram á, bregður undarlega við
ef þar er um almennings heill
að ræða, en ekki eitthvert
gróðabragð fyrir braskarana.
V.
Eg vona að það komi fram í
kosningunum 22. þ. m. að þó
félagsskapur umbótamanna sé
nú nokkuð í molum þá sé um-
bótahugur þeirra vakandi. 1
C. C. F. flokknum eru margir
ágætir umbótamenn, en samt
er nú ekki lengur hægt að telja
flokkinn í heild umbóta flokk,
vegna þess að fyrirliðarnir
virðast nú orðnir svo nátengdir
atfurhaldinu að þar gengur
ekki hnífurinn á milli. Hefir
þetta komið berlega fram, bæði
í samsteypumálinu og í hinum
sjúklegu ofsóknum þeirra á
hendur öllum umbótahreyfing-
um sem ekki bera C. C. F.
brennimark. — Kommúnista-
flokkurinn er nú í banni og má
ekki hreyfa sig fyr en því er af-
létt.
Gömlu flokkarnir liberalar
og conservatívar, sem farið
hafa með völdin á víxl fram að
þessu, ættu að bera ábyrgð á
því efnalega öngþveiti sem
landið er komið í, en frá þeim
er einkis að vænta nema á-
Þjónar bænda
Deild, skipuð fœrustu mönnum í öllu er að
akuryrkju lítur, hafa Federal Elevators.
Það sem þeir geta fyrir bœndur gert, er
endurgjaldslaust. Sjáið agent vorn yður
til ráðleggingar.
framhalds í sömu átt. Þar
sem C. C. F. þingmennirnir
hafa nú gengið í bandalag við
þá verða þeir að hlýta sama
dómi. Þeir eru allir talsmenn
og merkisberar auðvalds, kúg-
unar og afturhalds. Þeir eiga
ekki skilið atkvæði nokkurs
hugsandi manns. Alt er á sömu
bókina lært hjá þessum herr-
um, þeir koma sér saman um
að svíkjast að kjósendunum
með því að hafa kosningu á
þeim tíma sem vegir eru lítt
færir og því líkindi til að fjöldi
kjósenda komist ekki á kjör-
stað.
Social Credit flokkurinn er
nú eini starfandi umbóta flokk-
urinn í fylkinu. Social Credit
sinnar einu mennirnir, sem enn
hafa hug til að andæfa kúgun
peningavaldsins. Alberta-fylki
er eina fylkið í Canada sem
hefir lækkað skuldir á seinni
árum og hefir þó gert margvís-
legar umbætur innan fylkis
sem ekki hafa átt sér stað ann-
arstaðar. Það sem gert hefir
verið í Alberta væri einnig
hægt að gera í Manitoba. Menn
ættu því að skipa sér undir
merki Social Credit og veita
þeim óskift fylgi.
VI.
Tvær íslenzkar kohur bjóða
sig nú fram undir merki Social
Credit. Miss Salóme Halldórs-
son, sem átt hefir sæti á fylkis-
þingi s. 1. fimm ár, þingfulltrúi
fyrir St. George kjördæmi. Hún
hefir getið sér góðan orðstír
fyrir það hve vel og einarð-
lega hún stendur fyrir sínu
máli. Mun hún eiga vísa end-
urkosning. Mrs. Ásta Oddson
sækir um þingmensku hér í
bænum. Hún er vel mentuð
kona, kjarkmikil og vel máli
farin, líkleg til að verða þjóð-
flokki sínum til sóma ef hún
kemst á þing, er vonandi að Is-
lendingar styðji hana svo hún
nái kosningu.
Hjálmar Gíslason
Aths.: Heimskringla er ekki
sammála höfundi ofanskráðrar
greinar um alt, en birtir hana
eigi að síður.
- NAFNSPJÖLD -
Dr. M. B. Halldorson
401 Boyd Bldg.
Skrtfstofusíml: 23 674
Stundar sérstaklega lungnaajúk-
dóma.
Er »5 flnnl 6 skrlfatofu kl. 10—12
f. b. og 2—6 e. h.
Helmill: 46 Alloway Ave.
Taltimi: 33 1S8
Thorvaldson & Eggertson
LögfræSlng-ar
300 Nanton Bldg.
Talsíml 97 024
Omcs Phoni jus. Phoni 87 293 72 409 Dr. L. A. Sigurdson 109 MEDICAL ART8 BUILÐINa Omci Houib: 13-1 4 P.M. - 6 P.M. 4ND BT APPOINTMBNT M. HJALTASON, M.D. ALMENNAR LÆKNINQAR Sérorein: Tauoasjúkdómar Lætur útl meððl í vlðlögum ViBtalstímar kl. 2—4 •. h. 7—8 at kveldinu Simi 80857 643 Toronto St.

Dr. S. J. Johannesðon 806 RROADWAY Talaiml 80 877 VlOt&latlml kl. S—0 e. h. A. S. BARDAL selur llkklstur og annast um útfar- lr. Allur útbúnaður sá be«U. — Enníremur selur hann aUskonar minnisvarða og legsteina. 843 SHERBROOKB 8T. Phone: S0 607 WINNIPEQ

J. J. Swanson & Co. Ltd. REALTORS Rental. Inturance and Financial Agentt Sími: 26 821 308 AVENUE BLDG,—Winnlpeg Rovatzos Floral Shop 253 Notre Dame Ave. Phone 27 989 Fresh Cut Fiowera Daiiy Plants ln Season We specialize ln Wedding & Concert Bouqueta & Funeral Design* Icelandlc spokeo

H. BJARNASON —TRAN SFER— Baooage and Fumiture Moving 691 SHERBURN ST. Phone 35 909 Annast allakonar flutnlnga fram og aftur um bæinn. MARGARET DALMAN TEACHER OF PIANO SS4 BANNINQ ST. Phone: 26 420

DR. A. y. JOHNSON DENTIST 506 Somerset Bldg. Office 88 124 Rea. 27 702 512 Medical Arts Bldg. Dr. K. J. AUSTMANN Stundar eingöngu Augna, eyrna, nefs og kverka sjúkdóma 10 til 12 f.h.—3 til 5 e.h. Skrifstofusimi 80 887 Heimasími 48 551
THE WATCH SHOP Thorlakson & Baldwin Diamond and Wedding Rings Agent for Bulova Watches Marriage Licenses Issued 699 Sargent Ave. Dr. P. H. T. Thorlakson 205 Medical Arts Bldg. Cor. Graham og Kennedy Sts. Phone 22 866 » Res. 114 Grenfell Blvd. Phone 62 200