Heimskringla - 07.05.1941, Qupperneq 3

WINNIPEG, 7. MAÍ 1941
HEIMSKRINGLA
3. ÍSIÐA
óshéraði. Héraðslæknirinn náði
barninu með keisaraskurði og
hepnaðist það vel.
Á árinu fóru fram 33 fóst-
ureyðingar samkvæmt lögum,
vegna sjúkdóma og af félags-
legum ástæðum. Sjúkdóms-
ástæður voru aðallega tauga-
veiklun, berklaveiki og kyn-
sjúkdómar. En félagslegar á-
stæður voru örbirgð, ómegð,
eða einstæðingsskapur mæðr-
anna. Dæmi: 37 ára kona,
gift verkamanni. Konan er
haldin syfilis. Á 2 börn, sem
bæði eru aumingjar; annað
blint og fáviti. örbirgð. —
Önnur kona á börn á aldrinum
18, 16, 13, 11, 9, 7, 5 og 3 ára.
Móðir og börn berklaveik; ör-
birgð.
Flestar þessar fóstureyðing-
ar, samkvæmt lögum, voru
framkvæmdar á Landspítalan-
um. Auk ?essa voru vandaðar
þar 6 konur, vegna geðveiki og
annara sjúkdóma.
Slysfarir og sjálfsmorð
Dánir af slysum 75, en 15
sjálfsmorð. Auk þess vitan-
lega mjög mörg slys, sem ekki
eru banvæn. Tilefni til alvar
legra slysa voru mjög marg
breytileg, og skal hér minst í
það helsta: Börn heltu á sig
heitu vatni og brendust. Kona
notaði bensín til að kveikja
upp með, en brann til dauða
ásamt barni. Börn og fullorðn-
ir rjáluðu við skotfæri og byss-
ur, og fengu skot í sig. Bíll
steyptist fram af brúarsporði,
og var margt fólk í bílnum. Á
sömu leið fór fyrir manni á
reiðhjóli. Ökuslys yfirleitt al-
Framh. á 7. bls.
SKAPANDI ORÐ
DÁN ARFREGN
Guðmundur S. Guðmunds-
son, bóndi við Árborg, Man.,
sonur Péturs Stefáns Guð-
mundssonar og eftirlifandi
ekkju hans Guðrúnar Benja-
mínsdóttur, andaðist að heim-
ili sínu við Árborg,, Man., þann
23. apríl eftir miklar þjáning-
ar. Hann var fæddur að Ægis-
síðu í Húnavatnssýslu, 19.
ágúst 1880, fluttist vestur um
haf ásamt foreldrum sínum
1883, ólst upp hjá þeim við
Sarðar, N. Dak., fluttist með
aeim ungþroska, er þau námu
land þar sem nú er Árdals-
oygð við Árborg, var bygðin
tiefnd eftir landnámsheimili
þeirra, Árdal. Árið 1905
ívæntist Guðmundur Sesselju
lóttur Mr. og Mrs. Tryggva
[ngjaldssonar. Þau bjuggu á-
/alt í Framnesbygð góðu búi,
og eru ágætar byggingar á bæ
oeirra.
Þessi eru börn þeirra:
Tryggvi, kvæntur Gen
Draigen, er listasmiður, nú
úarfandi í stjórnarþjónustu.
Bólmfríður. kona Friðfinns Is-
'eld, Langruth, Man. Stefán
Pétur. fyrir búi móður sinnar.
juðrún Jóhanna, kona Sigur-
Konurnar héldu heimleiðis.
Frú Þ. og frú K. gengu aft-
astar. Það var þó ekki vana-
legt, að þær gengu saman.
Frú Þ. var svo fljót að
ganga, að fáir gátu fylgt henni
eftir. Hún var einnig fljót að
tala og óspar á að leggja öðr-
um til lífsreglur. — Þeir, sem
fylgdu henni að máli, héldu
því fram, að hún væri drif-
fjöðrin í kvenfélaginu.
Frú K. var henni ólík. Hún
var svo mjúk í öllum hreyf-
ingum að það var líkara að
hún liði áfram en gengi. Fólk
hvíldist í návist hennar. Sum-
ir sögðu, að hún væri andinn í
kirkjunni, eða eins og hann
ætti að vera.
Konurnar tólf stönsuðu til
að kveðjast því leiðir skiftust.
— Þá sagði ein þeirra: “Hvaða
álit hafið þið konur á frú F.
Hún lofaði mér hátíðlega að
sækja þennan saumafund, en
kom ekki.”
“Hún hefir lofað áður og
gleymt,” sagði frú Þ. kastaði
kveðju á konurnar og var horf-
in þeim á svipstundu.
“Hún hefir ekki gleymt vilj-
andi,” sagði frú K. og brosti
vinalega til konanna um leið
og hún kvaddi þær.
Þegar þær frú Þ. og frú K
komu heim til sín, höfðu þær
gleymt orðunum, sem þær töl-
uðu við konurnar að skilnaði.
En skapandi orð eru eilíf.
Þau voru bráðlifandi og
vógu salt í huga karlmanna
tíu ,sem höfðu heyrt þau; og
þegar þær komu heim til sín,
höfðu sjö af þeim fengið þá
skoðun um frú F að henni
væri ekki treystandi, hún væri
bæði svikul og lýgin, með einu
orði, hún væri persóna, sem
bezt væri að hafa sem minst
mök við.
1 huga hinna þriggja höfðui
orð frú K. náð skapandi mætti. |
Þær hugsuðu að frú F. hefði1
ekki gleymt viljandi, það hefði j
eitthvað komið fyrir og haml-
að henni að sækja fundinn.1
Hún mundi koma á næsta fund
og svo fór að frú F kom á
næsta fund — en þá voru það
ekki nema fjórar af konunum,
sem töluðu nokkuð við hana.
Hún skýrði fundinum frá á-
stæðu fyrir fjarveru sinni á
síðasta fundi. Hún hafði verið j
veik í rúminu — en frú F.
hafði það sterklega á tilfinn-
ingunni að fæstar af þeim
hefðu trúað sér, eins og líka
var.
Frú Þ kom ekki nálægt frú
F. en talaði mikið um van-j
rækslu syndir, en verstar væru j
þær hjá kirkjukonum, sem'
vissu betur.
Skapandi orð eru fljót í
ferðalögum, þau höfðu heim-
sótt allar kvenfélags konurnar
og ekki nóg með það, heldur;
höfðu þau borist að eyrum I
hverrar einustu konu í öilum
höfðu verið sterk né hræðileg,
höfðu skapað heilann heim
meðal mannanna. Þau höfðu
skapað álit fjölda kvenna. Þau
höfðu breytt lífsstefnu einnr-
ar konu, manns hennar og
barna, ogx skapað tár, sárs-
auka og örvæntingu. kuldator-
trygni og lýgi, og nú réðu þau
sér varla fyrir sjálfsbyrgings-
skap.
Orð frú K, sem á eftir voru,
létu lítið yfir sér. Þeim hafði
ekki gengið eins vel á meðal
mannanna, en þar sem þau
fengu inngöngu, höfðu þau
skapað skilning, réttlæti, ást-
úð og traust, þau höfðu einnig
dregið sviða úr sárum, mýkt
raunir og kveikt líf.
“Vér þykjumst vita að ykk-
ur sé ekki ætlað, að elta okkur
lengur,” sögðu orð frú Þ og litu
háðslega um öxl sér til hinna,
sem á eftir voru. En þau
fengu ekki tíma til að segja
meira, því nú var gripið til
þeirra af heljar afli ilskunnar
í gegnum nístandi segulstraum,
svo afskaplega köldum að orð-
in, sem skapað höfðu kulda
og tortrygni á meðal mann-
anna urðu gagntekin af bitri
kvöl. Aðdráttarafl ilskunnar
var þar í algleymingi sínum
og jarðnesku orðin flugu í
gegnum geiminn á þeim feyki-
lega hraða, sem ekki þekkist í
mannheimum.
Þau mistu ráð og rænu en
röknuðu aftur við er ódaun
mikinn bar að vitum þeirra.
Framundan þeim blasti við
stór veggur af svörtum sverðs-
oddum. Það var líkast því,
sem veggur þessi hinn geig-
vænlegi væri í bókarlögiln og
sverðsoddarnir héngu í röð á
járnslám, sem festar voru í
vegginn, misjafnlega stórir og
misjafnlega beittir, og óþefur-
inn, sem lagði frá þeim var
misjafnlega mikill.
Ægilegur kvíðahrollur gagn-
tók jarðnesku orðin. Þeim
skildist það, að á þessum stað,
ættu þau að ílengjast. Þessir
Ijótu sverðsoddar, höfðu allir
einu sinni verið skapandi orð,
eins og þau sjálf^ töluð af
frú Þ.
Á þessum stað var þeim ætl-
að að dvelja þar til frú Þ. sjálf
leystist líkamlegum böndum
og vitjaði sinna andlegu heim-
kynna. Þá yrðu þau öli leyst
úr læðing. Frú Þ fengi þá að
heyra þau öll aftur. Svo áttu
þau að leggjast á metaskálar
á móti hinum góðu skapandi
orðum frú Þ, sem dvöldu í
stjörnuhringnum, ef þau voru
þá nokkur, og ef sú varð
reyndin að sverðs oddarnir
yrðu þyngri á metaskálunum,
varð það hlutskifti frú Þ að
búa á meðal þeirra í kuldan-
um, myrkrinu og hinu daun-
illa andrúmslofti, sem hún
sjálf hafði skapað á dvöl sinni
meðal mannanna.
Nú var aumingja jarðnesku
orðunum ýtt á snaga á meðal
jóns Hornfjörð, bónda í Fratn-
nesbygð. Andrés Edward, og
Kristjana Rannveig, heima
með móður sinni.
Auk konu og barna syrgja
Guðmund háöldruð móðir og
mörg systkini, og fjölment
frændalið. Aðeins 3 vikum
áður dó Benjamín, bróðir
Guðm., einnig bóndi við Ár-
borg, Man. Guðm. var prúð-
menni, og hinn ágætasti mað-
ur, listrænn, fróður og einkar
fínn smiður. Heimili þeirra
hjóna var að ýmsu leyti mið-
stöð, þau bæði höfðinglynd og
gestrisin. Útför Guðm. fór
fram þann 25. apríl, að miklu
fjölmenni viðstöddu á heimili
og í kirkju Árdalssafnaðar,
Árborg. Vertu sæll, ljúfi sam-
ferðamaður.
S. ólafsson
Þegar Stalin ferðast í eim-
reið ekur kona, að nafni Sin-
aida Troizkaia, eimreið hans.
Hann ber meira traust til
hennar en nokkurs manns.
heila söfnuðinum. | hinna minni sverðsodda. Það
Seinast komu orðin til þeirr- j smajj j j4S) Grðin runnu saman
ar, sem átti þau, frú F. Orð ■ og urgu ag einum svörtum,
frú Þ særðu hana djúpu sári, jitlUm sverðsoddi, föst í bók
en þá komu orð frú K og sköp-J eiJífgarinnar, þar til sú stund
uðu líf í sárið, svo sviðann dró J kæmi( ag su Jeysti þau, sem
úr. j hafði þau talað.
Nú skildi frú F kuldan og j\ju er ag segja frá litlu orð-
afskiftaleysið, sem henni hafði unum hennar frú K. Þau sáu
fundist hún verða fyrir á feitu stærilátu orðin hverfa,
saumafundum, kvenfélagsfund-1 sem fis ut í bláinn, og þegar
um og í kirkjunni. Samvinnu; þau komu á sama stað, fór
ánægjan var horfin frá henni eins fýrir þeim> nema ag þau
sjálfri, eins og hún hafði þó!fóru j gagnstæða átt.
viljað gera vel fyrir kristilegan þau voru dregin áfram af
félagsskap, sem hún unni af j segujafji elskunnar, svo fljótt,
hug og sál, en sá félagsskapur | að gjika ferð höfðu þau aldrei
var ekki kristinn, rændi með- j áður farig — þau vissu ekki,
limi sina þvi bezta sem þeir ^ þvort þag var jjoshraði, hugs-
áttu, heiðri og mannorði. j unarhraði eða eilífðarhraði,
Frú F. hætti að sækja kirkj- sem þau forU) nema þau virt-
una. I ust losna fljótt við alt lamandi
Orðin fundu, að þau voru að j afj fr£ jörðunni — þeim óx
missa alt skapandi afl. Þau og þrottur — og þótt þau á
drógust að landamörkum. þessum geysihraða — var ferð
Einhverstaðar í tilverunni var þeirra jett og unaðsleg —
þeim ætlaður verustaður. þeim fanst þau vera í svo
Orð frá Þ voru á undan, feit mikju samræmi við alt í kring
og sælleg. Þau, sem hvorki um sig — þeim datt í hug að
ÞÉR FÁIÐ BETRI KAUP MEÐ
VOGUE SÍGARETTU TÓBAKI
TTINN NÝI stóri pakki af
Vogue sígarettu tóbaki,
sannar öllu fremur—þegar þú
vefur sígaretturnar sjálfur—að
beztu kaupin eru lOc pakki af
Vogue sígarettu tóbaki. Munið
einnig að maður hefir ánægju
af að vefja sigarettur með
Vogue sjálf brennandi síga-
rettu pappír.
10* Pakkinn
1/2 tt> Dós — 65*
þau væru sameinuð loftinu.
Margvíslegur ilmur barst að
vitum þeirra og úr fjarlægð-
inni heyrðu þau yndislegan
söng.
Loftið gekk í bylgjum og
mikil birta skein á leið þeirra,
þau sáu að þau stefndu beint á
stóran stjörnuhring, svo bjart-
an og fagran að þau höfðu
aldrei neitt fegurra séð. Þeim
sýndist stjörnuhringur þessi
ná yfir allan himininn — og
innan í hringnum blikuðu
smærri stjörnur á gullþráðum
— eins og nótur á nótnastreng.
Enda voru þær nokkurskon-
ar himneskar nótur, því frá
þeim kom indæli söngurinn.
Eftir því sem litlu jarðnesku
orðin nálguðust stjörnuhring-
inn, snerist hitinn og birtan
upp í nokkurskonar alsælu.
Þau urðu gagntekin af þeirri
einu ósk, að mega dvelja í ná-
vist þessa fagra stjörnuhrings
um aldur og æfi.
Þá hljómaði hlátur kærleik-
ans í eyrum litlu jarðnesku
orðanna. Stjörnurnar breiddu
út faðminn á móti þeim og
áður en þau vissu hvernig
það hafði atvikast, runnu þau
öll saman í eina litla blikandi
stjörnu, í stjörnuhring frú K.
En konurnar, sem orðin
höfðu talað lágu báðar stein-
sofandi" í rúmum sínum niðri
á jörðinni, og dreymdu ekki
um alt, sem þær höfðu skapað.
Jódis Sigurðsson
19 HRAUSTIR SJÓMENN
FÖRUST MEÐ TOGAR-
ANUM GULLFOSSI
Togarinn “Gullfoss” er nú
talinn af. Með skipinu fórust
19 menn, allir á bezta aldri og
einvalalið. Þessir menn létu
eftir sig 11 ekkjur og 24 börn á
unga aldri.
Gullfoss fórst í ofviðrinu
mikla 27. febrúar — 1. marz.
Hans var leitað mjög nákvæm-
lega á stóru svæði af fjölda
skipa og flugvélum, en ekkert
hefir fundist úr skipinu. Þess
varð síðasta vart um nóttina,
þegar ofviðrið skall á og hafði
þá nýlega gegnt neyðarkalli
annars skips, ætlaði að koma
því til hjálpar, en kom ekki.
Gullfoss var minsti togarinn
í flotanum og eign Magnúsar
Andréssonar útgerðarmanns.
Þessir 19 menn fórust með
skipinu:
Finnbogi Kristjánsson, skip-
stjóri, Garðastræti 33. F. 9.
maí 1901. Kvæntur og átti 2
börn, 12 ára og 6 mán.
Stefán Hermannsson, 1.
stýrimaður, Lokastig 10. F. 6.
júní 1905. Kvæntur og átti 4
börn, 14 ára, 8 ára, 6 ára og
2 ára.
Indriði Filippusson, 1. vél-
stjóri, Brautarholti við
Reykjavík. F. 13. apríl 1911.
Ókvæntur.
Guðlaugur Halldórsson, n.
vélstjóri, Vesturbraut 12,
Hafnarfirði. F. 8. nóv. 1885.
Kvæntur; átti tvö börn, ung.
Magnús Guðbjartsson, mat-
sveinn, Laugavegi 159A. F. 26.
febr. 1913. Kvæntur. Barnlaus.
Maron Einarsson, kyndari,
Laugavegi 159A. F. 25. des.
1912. Kvæntur og átti 2 börn,
2 ára qg 7 mánaða.
Sigurður Egilsson, kyndari,
Bræðraborgarstíg 12. F. 11.
sept. 1906. Kvæntur og átti 2
börn, 12 og 8 ára.
Hans Sigurbjörnss. bræðslu-
maður, Hafnarfirði. Kvæntur;
átti mörg uppkomin börn.
Böðvar Jónsson, háseti, Suð-
urgötu 39. F. 28. okt. 1906.
Kvæntur og átti 2 börn, 9 ára
og 5 mán.
Vilhjálmur Jónsson, háseti,
Suðurgötu 39. F. 25. ágúst
1904. Ókvæntur. Hann var
bróðir Böðvars.
Gísli Jónsson, háseti, Bald-
ursgötu 31. F. 7. maí 1902.
ókvæntur.
Einar Þórðarson, háseti, Óð-
insgötu 4. F. 11. des. 1911.
Ókvæntur.
ólafur ólafsson, fiskilóðs,
Br.borgarst. 4, F. 31 ágúst 1892.
Kvæntur og átti 6 börn, 16, 14,
13, 10, 8 og 7 ára.
Jón Stefánsson, háseti,
Laugavegi 74. F. 9. jan. 1903.
Kvæntur og átti 2 börn, 8 og 5
ára.
Magnús Þorvarðarson, há-
seti, Kárastíg 8. F. 27. ágúst
1907. ókvæntur.
Hjörtur Jónsson, háseti,
Framnesvegi 12, F. 27 nóv.
1891. Ókvæntur.
Sigþór Guðmundsson, háseti,
Grettisgötu 60. F. 14. febr.
1911. Kvæntur og átti 2 börn,
4 ára og 1 árs.
Ingólfur Skaptason, háseti,
Fossi í Mýrdal. F. 30. marz
1905. ókvæntur.
Gísli Ingvarsson, háseti,
Þingholtsstræti 21. F. 3. des.
1913. Ókvæntur.
Hans Sigurbjörnsson og
Gísli Jónsson urðu eftir af tog-
aranum Braga, þegar hann fór
síðustu ferð sína til Englands.
—Alþbl. 11. marz.
SKEMTISAMKOMA
“BÁRUNNAR”
Föstudaginn 25. apríl hélt
þjóðræknisfélagsins deildin í
Norður Dakota, Báran, sína
árlegu sumarmálasamkomu í
samkomuhúsinu á Mountain.
Samkoman átti að vera á sum-
ardaginn fyrsta en varð að
fresta um einn dag vegna
þeirra sem komu langt að til
að skemta. Eins og vant er,
voru ræður aðal atriðið á
skemtiskránni, en líka barna
og ungmenna söngur, og fram-
sögp ungmenna á íslenzku.
Fyrstu ræðuna flutti Þór-
hallur Ásgeirsson, ungur og
glæsilegur mentamaður frá
Reykjavík, sem fólk mun
kannast vel við. Stundar
hann nú nám við háskólann í
Minnesota. Talaði hann um
stríðið og framtíð íslands og
hinnar íslenzku þjóðar. Ræðan
var sköruleg, íhugunarverð og
í alla staði hin bezta. Aðra
ræðuna flutti ung og glæsileg
mentakona, íslenzk í aðra ætt,
Miss Doris Thorfinnson. —
Stundar hún nám við hinn
sama skóla. Er hún dóttir
Matthíasar Thorfinnson frá
Minneapolis, sem líka flutti
ræðu. Talaði Miss Thorfinn-
son sérstaklega til ungra
stúlkna um að velja stöðu og
atvinnu. Var erindi hennar
stutt en gott og skemtilegt.
Þriðju ræðuna flutti faðir
hennar Matthías Thorfinnson,
sonur Mr. og Mrs. Thorláks
Thorfinnsonar á Mountain. —
Hann er mentamaður sem
starfar við búnaðardeild Min-
nesota háskólans. Flutti hann
ágætt erindi sem hann nefndi:
“New Frontiers”. Er hann
snjall ræðumaður eins og þeir
bræður allir. Fyrsta ræðan
var flutt á íslenzku en hinar
tvær á ensku.
Barnakór all-stór, sem þær
höfðu æft og undirbúið Miss
Kathryn Arason og Mrs. Wil-
liam Olgeirson, söng nokkur
lög. Voru það alt íslenzkir
söngvar, allir fallegir og flestir
velþektir. Nýtt lag eftir Ragn-
ar H. Ragnar við kvæði Davíðs
Stefánssonar, um “Litlu
Gunnu og litla Jón”, söng kór-
inn. Var það skemtilegt og
fjörugt lag. Tókst söngurinn
allur mjög vel, þó ekki væri
tíminn langur, sem búið var
að æfa börnin. Höfðu sum
þeirra verið æfð í Garðar en
hin á Mountain. En hóparnir
voru samneinaðir til að syngja
við þetta tækifæri. Sex ungar
stúlkur sungu tvo íslenzka
söngva. Var einnig gerður
hinn bezti rómur að söng
þeirra.
Dr. Richard Beck frá Grand
Forks, forseti Þjóðræknisfé-
lagsins, stýrði samkomunni.
Fer honum ávalt slíkt verk vel
úr hendi, og að þessu sinni var
hann alveg í essinu sínu, og
lét spaugið fjúka. 1 sam-
bandi við inngangserindi sitt
flutti hann lika fagurt, nýort
kvæði.
Aðsókn var hin ágætasta.
Veitingar í neðri sal samkomu-
hússins, undir umsjón kvenna í
þjóðræknisdeildinni, voru sér-
lega góðar og vel framreiddar.
Mannfjöldinn skemti sér hið
bezta fram að miðnætti, og
fagnaði sumji með glaðværð
og góðum vonum. X.
Olían, sem unnin er úr
Spermacethvalnum, hefir svo
íegrandi áhrif á húðina, að
sjómennirnir, sem vinna á
hvalvinsluskipunum hafa snjó-
hvítar hendur — sem er mjög
sjaldan hægt að segja um
“harða og brúna hnefa” sjó-
mannsins.