Heimskringla - 21.05.1941, Síða 3

WINNIPEG, 21. MAÍ 1941
HEIMSKRINGLA
3. SÍÐA
það um hana að segja, að hún
er það sem við kölluðum “ó-
pjöttuð” heima í Reykjavík í
gamla daga . . . og óvenjulega
er hún aðlaðandi kona. . . Þau
hjón eiga þrjú efnileg börn. . .
Dr. Guðm. Finnbogason
skrifar um
KVÆÐIÐ MARTIUS
er það eins og hár sé greitt frá glampar á hina fornfrægu borg,
björtu enni. Og Fröding les Uppsali; þegar hann talar um
geðshræringarnar í svipbrigð- ( “Bjarkamál”, þá er það hvort-
eftir Stephan G. Stephansson um grænlims, lindar og lækjar, tveggja í senn þytur vorvind-
------ er stormurinn stynur. anna í björkunum og Bjarka-
1 hinu fræga “Sólarljóði” i Auðsætt virðist, að þessi mál hinu fornu, er Þormóður
Eg held að það sé engum blöð- j sínu lofaði heilagur Frans af sjónarháttur skáldanna á upp- kvað fyrir Stiklastaðaorustu.
um um það að fletta, að ísland i Assisi drottinn fyrir alt, sem | tök sín í eðli skynjanarinnar. “Að gala undir randir”, þ. e.
hefir verið heppið í valinu á i hann hafði skapað, þar á með- i Öll skynjan er ofin úr tveimur kveða undir skjölduna eins
fyrsta aðalræðismanninum sín-j al “bróður Storm” og “bróður' þáttum, áhrifunum að utan og konar töfraljóð til sigurs sér,
um- • • I Eld, sem er fagur og glaðvær þeim hugmyndum, sem fyrir i er tekið beint úr Hávamálum,
Önnur íslenzk fjölskylda hef- °g rösklegur og máttugur”, og eru í huganum og vefast inn í þar sem óðinn er látinn segja:
ir stórt og prýðilegt heimili í fyrir “systur Vatn, sem er mjög
þessum sama Long Island bæ. inytsöm og auðmjúk og dýr-
. . . Ólafur Johnson stórkaup- j mæt og hreinlíf.”
maður og ræðismaður og kona I Engum getur dulist, að í
hans frú Nunna
þau eru þessu orðalagi felst bending
þau, fylla í eyðurnar og gera
úr hvoru tveggja samræma
heild. Langmestur hlutinn af
því, sem vér sjáum og heyrum,
kemur frá huga vorum. Áhrif-
in frá umheimi eru einskonar
frumdrættir, sem vér fyllum út
Og þegar skáldið segir að
“nafni orustuguðsins”, þ. e.
teljum ekki lífi gædda, jafnt 1 Þessu sambandi er vert að
og til alls, sem lífsanda dró. * minnast þess, hve gjarnt oss er
Hverju hugtaki fylgir oftast|tn að sJá myndir af lifandi
sérstakt viðhorf hugans til!verum, mönnum eða dýrum,
þess, er það táknar. Um leið, hvar sem áhrifin að utan gefa marsmánuður, “glamri sköfn-
og vér heimfærum einhvern' minsta tilefni. Flestir munu ung sínum í skáldmáls skeið”,
hlut undir tiltekið hugtak, ját- hafa skemt sér við að finna þá minnumst vér jafnt hins
um vér í raun og veru, að skylt j slíkar myndir í skyjunum, eða fornfræga sverðs “Sköfungs”
sé að fara með hann á sama á hamraveggjum, landabréfum,1 sem hins, að skeiðarnar voru
hátt og aðra hluti, sem það, óreglulegum blekklessum á skrautbúnar eins og skálda-
hugtak á við. Um leið og bróð-; PaPPÍr, í korguðum kaffibolla j málið.
urhugtak heilags Frans varð, °- s- trv- Þær m^n^r verða Kvæðið verður fyrst lofsöng-
svo víðtækt, að það náði jafn- oft furðulega hfandi eftir þvi 'ur vorsing gróðurmagns.
vel til stormsins og eldsins,!sem lengur er horft, og ver _n ^ . baráttu yið
hefir það mótað breytni hans.getum þa gengið ur skugga vetrarrikið. Það er ekki vor.
viðþá. Hann hefir varla reiðst um, hve mikið skynjamn inu ag kenn& þó að gitthvað
gangi í súginn þegar verið er
að sprengja af sér harðstjórn-
hve mikið
storminum, þó að hann blési, breytist af því, sem vér ósjálf-
örðugt í fang honum, svifti, rátt leggjum til hennar. Sömu
ekki síður þægileg heim aðjum það, að ástúð þessa mikla
sækja en Thors-hjónin. . . Yfir- (guðsmanns náði til þeirra þátta
leitt ræður íslenzk gestrisni náttúrunnar, er vér að jafnaði j1 með Því, sem inni fyrir býr.
lögum og lofum á Long Island.
. . . Ólafur Johnson er maður
vinsæll mjög, enda má hann
ekki vamm sitt vita og er prúð-
menni hið mesta. . . Frú Nunnu
man eg eftir sem ungri og fríðri
blómarós í Reykjavík. . . Allir
vildu vera með Nunnu frá
Geitaskarði, því þar sem hún
var, þar var altaf glatt á hjalla.
.. . Hún er enn sú sama Nunna,
falleg og fjörug, elskuleg í allri
umgengni og það sópar að
henni. . . Tvo drengi og eina
stúlku eiga þau Johnsons-hjón-
in, indæl börn. . . En lítill,
þriggja ára hnokki, sonarson-
ur Ólafs Johnsons, sem nýkom-
inn var heiman af Islandi og
ekki talaði annað en íslenzku,
gladdi sérstaklega mitt gamla
hjarta, en eg hafði ekki heyrt
lítið barn tala íslenzku í hér
um bil tuttugu ár . . . hann er
greindur þessi litli snáði . . .
“eg heiti Rafn — það er stafað
R-a-f-n”, sagði hann. . .
Hjá Johnson-hjónunum hitti
eg frú Önnu Klemens Jónsson,
sem einnig á heima á Long
Island . . . mjög huggulega
konu. . . Einnig kyntist eg
þrem ungum og sætum íslenzk-
um stúlkum . . . ein þeirra er
dóttir Arent Claessens stór-
kaupmanns, önnur dóttir Rík-
arðar Thors og sú þriðja er
dóttir Ólafs Thors. . . Mæður
þeirra allra þekti eg í gamla
daga og voru þær dáðar fyrir
fegurð sína.
Og annars hitti eg þrjá geð-
uga, unga Islendinga í New
York . . . George Östlund, Ólaf
Ólafsson og Friðþjóf Johnson,
sem nýkominn var að heiman.
Þegar eg velti því fyrir mér
hvað á dagana dreif í “stóru
borginni” í þetta skifti og yfir-
vega hvað mér fanst skemtileg-
ast og mest hrífandi af öllu,
sem fyrir mig bar, þá kemst
eg að þeirri niðurstöðu, að það
var ekki Empire State-bygging-
in með sínar 105 hæðir
eða Gertrude Lawrence í “The
Lady in the Dark” — og er hún
þó framúrskarandi leikkona —
. . . og ekki var það útsýnin
af sjötugustu hæð í Radio City
. . . né fallega skreyttu glugg-
arnir á 5th Avenue. . . Heldur-
ekki skemtilega cocktail party-
ið, sem Mrs. Mallory hélt fyrir
okkur. . . Molla Mallory er
norsk og var einu sinni heims-
meistari kvenna í tennis; —
þar sem við hittum ýmsa á-
gæta Norðmenn. .. Nei, eg held
að það sé enginn efi, að þetta
bliknar alt við hliðina á endur-
minningunni um lítinn, þriggja
ára gamlan glókoll, sem talaði
Islenzku og sagði: “Eg heiti
Rafn — það er stafað R-a-f-n.
Rannveig Schmidt
Þat kann ek ellipta,
ef ek skal til orrostu
leiða langvini,
und randir ek gel,
en þeir með ríki fara,
heilir hildar til,
heilir hildi frá,
koma þeir heilir hvaðan.
honum til e5a tleygði honum ósjáltráðu hneigðina höfum tta yetrarlns
til jarðar, heldur talið það sak-, ver til að heyra það, sem 1 hug-
lausangáskaogtyrirgetiðhon- anum býr, i ýmsum háttfiSst-; Grösin s0m þá óa um vö„
um lætin. Um þorlák helgaum hijoðum svo sem hengil- djr vlð og hæstu (j811,
segir: “Hann var svá varr í slogum klukkunnar, klukkna- iafnve] mosinn
sínum orðum, at hann lastaði hljómi, fossanið, kvarnarhljóði, í frosinn
aldrei veðr, sem margir gera,” j vagnskrölti, suðuhljóði o. *•' fylkmg dro,ti’ns eru öll.
en um bróðurþel hans til frv., og eru um það margar Kristsmenn krossmenn
stormsins getur ekki. Lýsing söguf■ hér og-erlendis, bæði í birtu lífs’ins ]andnamsmenn.
heilags Frans a eldinum og þjoðsogum og skaldsogum. — Krossfarar
vatninu ber með sér, að þar Edgar Poe hefir í hinu fræga ’ voeeurnar
andar bróðurlegri hlýju og að-: kvæði sínu “The Bells” lýst því y . ... ..gg ’
dáun, og hann hugsar til þeirra af mikilli list, hve ólíkt klukk-1 vonarsæ h en grafiruar-
eins og þau væru lifandi per- urnar hljóma eftir því, við skáldig gvo „ á
sonur. | hvaða tækifæn þeim er hringt. ....Z * ..
_ , c, . . . . f mannlifið, verður sjonarmiðið
En það þarf ekki helgan Skyringm a þessu held eg l(
I * - í . f t enn hið sama, þvi að “viðhkt
mann til að lita svona a natt- að se fyrst og fremst su, að . ~ , nrr
, _ , i , ^ henair mork os ni3.nn.
uruna. Skaldin hafa gert það mannsmotið (og dyrsmotið, að
á öllum öldum og bestu skáldin svo miklu leyti sem oss kippir [
mest. Alt verður sem lifandi í það kyn) flytjum vér altaf
í meðferð þeirra. - Hvar sem með oss og finnum það í hverri J
þau renna augum eða hlusta, taug, og hvar sem virðist votta
sjá þau og heyra einkennilegt fyrir einhverjum drætti mann-
líf í myndum, hreyfingum og legs svips, líkamshluta eða
röddum náttúrunnar. Stephan vaxtarlags, endurkveður hann
íslenzkan nú, eins og gerði
hann forðum.
En hér þurfti ekki íslenzk-
una til. Latneska mánaðar-
heitið dugði. Vér gleðjumst
af hinu kröftuga orðbragði
skáldsins, er mótar málið því
fastari tökum, sem efnið er
þyngra í sér, þó að átökin
verði stunduð nokkuð harka-
leg. Vér fögnum hinum mörgu
óvæntu hugsanaleiftrum, þar
sem fortíð og nútíð, náttúran
og mannlífið birtast í sama
bliki. Vér finnum, að bragar-
hátturinn á vel við efnið og er
nægilega frjáls til að laga sig
eftir andardrætti skáldsins. —■
Vér gleðjumst af mörgum spak-
legum athugunum um sögu
mannkynsins. En mest fögn-
um vér af þvi, að kvæðið veitir
oss merkilega útsýn yfir til-
veruna, þar sem vér skynjum,
að barátta lífsins við þau öfl,
er hneppa það í fjötra, er söm
við sig, hvort sem eru grösin á
grundinni eða bændur og búa-
lið, og hin vermandi vortrú og
d ý r 1 e g a r framtíðarsýnir
skáldsins hrífa oss, svo að vér
þráum að vera með í hinni
miklu fylkingu, þar sem
glaðar sumarvonir
stefna blysförum beint til
Bjarmalands í framtíð.
Guðm. Finnbogason
-Mbl. 12. febr.
UTAN ÚR HEIMI
Þið —
grösin, vaxin við
vosbúðina og harðlendið,
birkibeinar, búalið:
kona og karl! >
\ fyrst í þeim líkamshluta, er
hann minnir á, og þar með um
allan líkamann. Vér skynjum
! að nokkru leyti auga með
Og hann hefur upp raust
sína:
Fram þú lýður!
i r * *• Landavíður
auga, nef með nefi, munn með .. , ,, , , . „ , -__, •
| _j\ __* ’___j. liggur í hlekkjum heimur þinn,
harðfrosinn
á hönd og fæti, en hjartaþíður.
Leys hann, meðan lífið bíður!
Yfirsjón lýðsins hefir verið
sú, að hann gaf sig hinum
vonda á vald:
Maður nokkur, sem stamaði,
kom í búð, og ætlaði að kaupa
lagköku.
Maðurinn: “Eg ætla að fá
la-la-la-la-a-a-la-la----”
Afgreiðslustúlkan: “Þér haf-
ig vilst; söngkennarinn býr í
næsta húsi.”
* * #
Með hjálp fingramálsins get-
ur mállaus maður, sem hefir
náð góðri leikni i því talað 43
orð á minútu.
G. Stephansson talar um
;
“að streitast við næðinginn,
stallbróður sinn,
og starast í augu við nótt.”
| munni, hönd með hendi, hljóð
Og hann kveður um “hláku-'með raddfærunum o. s. frv. Og
asann”:
“Haralyndur hlákuvindur—
höfundur, sem engan stælir,
sitt í eigin orðum mælir,
hvað sem hugsa tún og tindur”
o. s. frv.
James Joyce
Nokkru eftir áramótin lézt í
Sviss írska skáldið James
Joyce, 58 ára. Frægasta skáld-
saga hans er Ulysses, sem kom
út 1919. Saga þessi fjallar um
líf Dublinarbúa og nær ekki
yfir lengri tima en einn dag.
Þó er hún rúmar 1200 blaðsið-
ur. í henni koma fyrir mörg
stílafbrigði, t. d. er einn kafl-
. inn skrifaður í leikritsformi, en
annar, sem nær yfir 50 blaðsíð-
ur, er án nokkurra greinar-
merkja. Yfirburðir Ulysses eru
þó fyrst og fremst fólgnir í
því, að höfundinum hefir tek-
ist að gera sögupersónurnar
svo skýrar og ljóslifandi, að
einstakt þykir. í sögunni fjall-
ar höfundurinn um ýms efni,
sem ekki þótti sæmilegt að
ræða opinberlega á þeim tím-
um, og var hún því bönnuð í
Englandi, og í Bandaríkjunum
var ekki leyfilegt að láta hana
póst. Hún kom fyrst út í
Hann segir:
Byljir kátir kveðast á,
hvin í sátri og hjöllum.
Báruhlátrar hlakka frá
hamra-látrum öllum.
Titrar hátt við eyra einn
æðasláttur strauma.
Fjólur smáar mæna á mig
mildum bláum augum.
Enni heiðu flóka frá
fjöllin greiða alla.
Og Gustaf Fröding kveður í
skóginum:
Eg veit bara, að grænlimið
glúpnar
sem grípi það angur og hrygð,
og lindin og lækurinn dökkna
við laufstunur vinda úr bygð.
Btormgnýrinn verður í eyra
skáldsins eins og ómur af kveð-
skaparkappi, vatnaniðurinn
eins og æðasláttur, ölduhljóðin
eins og hlátrasköll. Fjólurnar
verða eins og blá augu, er
horfa blítt til skáldsins, og
þegar þokuflókarnir greið-
ast frá hvítum fjallatindunum,
þessi endurómur er það, sem
fyllir í eyður áhrifanna að j
utan og gefur þeim þá lögun
og það líf, sem frumdrættir;
þeirra leyfa.
Jeg er kun et Instrument,
Mesteren paa mig spiller,
Hræjum þínum hörkutól
hlóðu sér í valdastól.
kvað Holger Drachmann. —
Skáldin eru næmustu og
Lýður, bíð ei lausnarans,
leys þig sjálfur!
Og skáldið sér í dýrlegri sýn
Hann hefir látið harðstjór-
• £, £ “heimsins stærstu slysa-
strengjaflestu hljoðfærm. Þau „ .. ., .
, , _ ... ,, .„ menn”, fa vald yfir ser. Þeim
endurkveða þvi best oll ahnf .... , _
..... ... • eru þokkuð oll afrek lyðsins,
og í hljomrgunni þeirra omar , * * u *
f. . . * • , , en hann verður að bera auð-
allur þeirra auðugi hugmynda-; „ , ,,. ,
heimur mjukur alla skellina af mis-
_ . ‘ .. , tökunum, og þó getur foring-
Fra þessu sjonarmiði skulum . , , . . , , , _ ,
ver nu athuga kvæðið Martius _ , .
c, , „ , ið verður þvi:
eftir Stephan G. Stephansson. j
Martius, þ. e. marsmánuður, j
er dregið af nafni rómverska;
herguðsins Mars. Með þeim j
mánuði hófst herbúnaður í
Rómaborg og þá voru hátíðirj „ . ,
, ,, f T. 1 allar helgustu vomr mannanna
haldnar herguðinum til dyrð-
ar. Mánaðarnafnið “verpur ræ as ‘
vígroða” á huga skáldsins, er En lesum nú kvæðið sjálft,
hann horfir út um gluggann (birt á öðrum stað í blaðinu).
sinn á sólskinið. Hann finnur Varla verður það dregið í
að nú hefst herför vorsins gegn efa> að þettavkvæði er dýrleg-
vetrarríkinu. Alt, sem ber fyrir ur ,skáldskapur. Unaðurinn,
augu og eyru, fær svip af þess- sem það veitir, á sér margar
um herbúnaði. Sólskinsdag-! rætur. Vér höfum gaman af
arnir “bera af ylgeislum ydd- að sjaj hvernig eitt mánaðar-
um örfamæli fullan”, á lofti nafn gefUr orðið eins konar
heyrir hann og sér “gullin- ijOSVarpa, er bregður einkenni-
skýja lúðra.” Það eru “Bjarka-1 legri birtu yfir heiminn. Steph-
mál” þeirra, sem hann býr upp j an g. Stephansson segir ein-
í brag. En “launþráður ljóða” hversstaðar:
hans liggur heim og minnir á
fornar sögur. Þegar hann kall- Mer skapar veröld með ein-
ar himininn “uppsali árdags”, stökum orðum
Þér sem notið—
TIMBUR
KAUPIÐ AF
THE
Empire Sash & Door
CO.. LTD.
Birgðir: Henry Ave. East
Sími 95 551—95 552
Skrifstofa:
Henry og Argyle
VERÐ - GÆÐI - ANÆGJA
Paris á vegum amerísks út-
gáfufélags. Margir bókmenta-
gagnrýnendur telja hana eitt
merkilegasta ritverk síðari ára-
tuga. Margir yngri rithöfund-
ar hafa reynt að taka sér hana
til fyrirmyndar, en hepnast
misjafnlega.
•
Hér um bil 1500 af þeim hjú-
skaparleyfum, sem gefin eru
á viku hverri í Bandaríkjun-
um, eru aldrei notuð.
This advertisement ls not lnserted hy
Govemment Liquor Control Oommisskn.
The Commisslon ls not responsible far
statements made as to quallty of pro-
ducts advertised.
Með SÍMA geturðu
náð i 92% aí heims-
ins simum.
Þú getur keypt, heimsótt,
áformað með SÍMA
Kostnaðurinn er lítill
Hugsaðu þér það! — Hversu einangrað sem
heimili þitt er, hvernig sem veður er, hvernig
sem vegir eru geturðu ó fáeinum sekúndum
SÍMAÐ — eftir hjálp,
talað við vini, rekið
viðskifti.
Haldið sambandi
MEÐ SÍM A
HHVE V0UR OWn H0IHE TELE PH 0 n E 2-41