Heimskringla - 11.06.1941, Page 2

2. SIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 11. JÚNl 1941
ÖbUvious w t*,
the
líum'
troubW
AM ^
ADVlCEtO
®E
toWeHc°onom®
2S r:er.
tealing C^ W
SÉl

\et°

pp
l;fl

Forðist töf þegar
tlminn er dýrmœtur
S í M I Ð
HHVE VOUR OWn H 0 m E TELEPHOnE 3-4i
FÁEINIR FERÐA-
PISTLAR
Eftir Þ. G. ísdal
Framh.
í þessari ferð var eg um kyrt
rúma viku í Winnipeg, en fór
þá norður í Lundar-bygð og
víðar þar norður með Manitoba
vatni, og vík eg að því síðar.
En áður eg geri það verð eg að
minnast sumra sem eg kyntist
í Winnipeg, sem sumt voru nú
reyndar fornir kunningjar. —
Meðal þeirra sem eg kyntist
fyrst voru íslenzku ritstjórarn-
ir. Ritstjóra Lögbergs hafði eg
ekki kynst að mun áður, mundi
þó eftir honum sem ungum
manni heima á Jökuldal. Hann
tók mér vel og var alt af glað-
ur og vingjarnlegur þegar eg
sá hann. Ritstjóri Heims-
kringlu var staddur á skrif-
stofu Lögbergs, og kynti Einar
Páll okkur. Eg þekti Stefán
Einarsson dálitið sem ungling
og hefi stundum haft bréfa-
skifti við hann síðan hann varð
ritstjóri Heimskringlu, en
þarna þekti eg hann ekki, með-
fram af því eg ætlaði að sjá
hann á skrifstofu Heimskringlu
og bjóst við honum þar, vissi
þá ekki að Bracken væri að
laga um báða ritstjórana í
Rowell-Sirois sænginni. Bjóst
við að Stebbi vildi vera and-
fætis en ekki í faðmiögum við
Bracken, en við Stefán kynt-
umst fljótt og urðum sam-
ferða vestur á Banning stræti,
þar sem sú kringlótta hefir
heimili skamt frá á Sargent, en
þá var verið að mála og fága
upp í kringum Stefán svo hann
var ekki að vinna þann dag.
Stóðum við skamt við á skrif-
stofunni en vegna þess að kona
hans var ekki heima þá í svip-
inn hafði farið eitthvað út,
fór hann með mig til systur
sinnar og manns Rafnkels
Bergsonar smiðs, og var þar
bæði þá og altaf síðar gott að
koma. Kona Rafnkels er Sig-
ríður Einarsdóttir frá Árnanesi
Stefánssonar, hafði eg þekt öll
þau Árnanes systkini áður, og
kyntist þeim mörgum í þessari
ferð og mætti þar alstaðar
sömu gestrisni og alúðinni sem
eg vandist á foreldra þeimili
þeirra í Árnanesi. Þau Rafn-
,kell og kona hans eiga fyrir-
taks heimili; húsið er hið prýði-
legasta, alt smíðað ásamt
ýmsum vönduðum munum inn-
an húss, eftir Kela (svo er hann
kallaður af kunningjum sín-
um), öll umgengni innan húss
lýsti góðum smekk. Til Berg-
sons hjónanna koma margir
skaftfellingar og fara aldrei
svangir til baka.
Rafnkell og kona hans eiga
tvær myndarlegar dætur og
svo eru tvær aðrar systur í hús-
inu til heimilis, svo það ætti
að borga sig að koma til Kela
þó ekki væri til annars en að
sjá allar stúlkurnar, því auk
þessara fjögra eru þar oft að-
komnar stúlkur, því þar er ekki
leiði gjarnt.
Eg gat þess hér að framan
að Stefán Einarssoh hefði far-
ið með mér til Bergsons hjón-
anna, af því að fólk hans var
þá ekki heima í svipinn. Síðar
kom eg þó heim til hans og var
þar gott að koma, kona hans
og börn myndarleg og skemti-
leg. Sjálfan húsbóndann þarf
ekki að kynna lesendum Hkr.,
hann er búinn að vera ritstjóri
blaðsins Jengur en flestir sem
það hafa verið, og ekki verið
eigendur, e. t. d. Baldvinsson.
Sjálfsagt hefir blaðið aldrei
verið vinsælla en undir hans
ritstjórn; hann er hið mesta
prúðmenni í viðkynningu en
fastur fyrir og athugull og
heldur sinni skoðun hvað sem
aðrir segja.
Vikuna sem eg dvaldi í Win-
nipeg þetta sinn, áður en eg
fór út á land, kom eg til ýmsra
fornkunningja, og þar á meðal
til Gísla M. Blöndal, föðurbróð-
ir Maríu Markan, söngkonunn-
ar frægu, og var þar gott að
koma eins og alstaðar. Gísli
hefir gott hús og er þar með
tveim bráðmyndarlegum og
skemtilegum dætrum sínum.
Kona hans er dáin fyrir
nokkru, hún var systir kon-
unnar minnar sáluðu og þeirra
systra.
Eg ætla nú að kveðja Win-
nipeg og fólkið sem þar býr í
bráð og bregða mér út að Mani-
toba-vatni í bili, en þangað var
ferðin upphaflega fyrirhuguð.
Þar norður frá var eg í 6 ár
áður eg flutti vestur á strönd.
Þar átti eg marga góða frænd-
ur og kunningja sem mig lang-
aði að sjá, enda brást mér ekki
sú ánægja sem eg bjóst við af
að sjá þá.
Það er þá að byrja með að 2.
janúar lagði eg á stað norður
til Lundar. Fylgdi séra Philip
mér á járnbrautarstöðina, eins
og hann gerði altaf hvert sem
eg fór. Þann dag snjóaði nokk-
uð og hélst það alla þá viku,
enda voru bilaferðir ekki mögu-
legar eftir út fyrir Winnipeg
var komið. Lestin fer frá
Winnipeg síðari part dags, og
er því þann tíma árs orðið dimt
þegar til Lundar er komið. Á
Lundar var eg ókunnugur en
þekti þar fáeina fornkunningja,
meðal þeirra voru fyrverandi
nágrannar okkar frá Silver
Bay, Sigþrúður og ólafur
Magnússon. Við höfðum skrif-
ast á öll þessi ár síðan, af og
til, þessvegna vissi eg að þau
voru flutt til Lundar, og til
þeirra var ferðinni heitið þetta
kvöld, en ekki er eg viss um að
ég hefði fundið þau, að vísu
vissi eg að hægt var að fá upp-
lýsingar um hvar þau bjuggu,
en eg var lítið meira en sestur,
og séra Philip aðeins farinn
þegar öldruð kona kom til mín
og heilsaði mér á íslenzku;
sagðist hafa heyrt okkur tala
íslenzku og því vita að eg væri
íslendingur, sagðist hún heita
Sigríður Johnson, og vera rit-
stjóri aðventista blaðsins
“Stjörnurnar”, sem gefið er út
af því trúarfélagi. Kannaðist
eg þá strax við hana. Hún
sagði eg gæti fært mig og setið
hjá sér og gerði eg það, því
þar voru tvö sæti.
Miss Johnson er skír kona og
að því er hún sagði mér, allvel
mentuð, hún talar góða ís-
lenzku og er alúðleg í viðmóti.
Eitthvað bar okkur á milli í
trúarbrögðum, en út í þá sálma
fórum við lítið, en við töluðum
saman um margt annað, því
hún er margfróð, hún skildi
ekki við mig fyr en á hinu
hlýja og innilega vingjarnlega
heimili þeirra Magnússon
hjóna, og það sannfærðist eg
um að Miss Johnson skilur eng-
an eftir út á klaka, ef hún get-
ur hjálpað því, hvort sem mað-
ur getur fylgt henni trúarlega
eða ekki.
Hjá Sigþrúði og Ólafi Mag-
nússyni var eg þá nótt og tvær
nætur síðar. Þau hjón þekti
eg að öllu góðu frá fyrri tíð, og
brást mér heldur ekki vinsemd
þeirra nú. Þau eru hnigin að
aldri, hafa unnið mikið, bæði
hér og heima og orðin lúin, en
hrein og falslaus í framkomu,
ekki fasmikil en athugul, enda
bæði bráð vel greind, hafa
verið með afbrigðum vinsæl
alstaðar þar sem þau hafa ver-
ið, en hlut sínum heldur Ólafur
fyrir hverjum sem er ef hann
trúir á réttan málstað, en hann
GLATAÐI SONURINN Á GIMLI
Eftir prófessor Watson Kirkconnell
VI. Framh.
Hann Ólafur hlustaði hljóður
og hugsandi’ í þvögunni stóð;
hvert einasta orð, sem var talað,
varð eldsneyti’ í hitnandi glóð,
er kveiktu þær andstæður allar,
sem átti hans sálríka þjóð.
1 nýja og heiðari heima
með huganum Ólafur sá:—
Nú Kvaran úr sögunni sýndist,
og Sigrún við breytingu þá
ei lengur var heitbundin honum.
Til hamingju vegurinn lá.
Hann vakandi dreymdi þá drauma,
sem drottinn oss fegursta gaf
og hreyfðu því bezta, sem hulið
í hugsana djúpinu svaf:
Hann sigldi með ástvin í anda
um æfinnar sólríka haf.
Það skeð gat að hepnaðist honum,
ef hamingjan með honum vann,
að komast í álit og efni,
—því auðurinn stækkaði mann—
og sýna’ ’henni Sigrúnu litlu
að samboðinn maki var hann.
En breytingum hyldýpi hugans
er háð—eins og mannlifið alt—
þar ráða því stormar og straumar
hvort stöðugt er fley eða valt;
og hvast var um hugsanir Ólafs,
því hjarta ’hans þyrsti og svalt.
Á svipstundu sýningin breyttist:
Nú sá hann þá alvöru mynd,
sem íslenzka þjóðlífið átti
og ekki var tilviljan blind.
Já, alvaran ísköld og sárbeizk
varð Ólafi svalandi lind.
Það virtist sem áum hans öllum,
sem oft hafði faðir hans nefnt,
með frelsi á freistinga stundu
til fundar við hann væri stefnt,
og loforð um látinna verndun
á lifendum, væri nú efnt.
Og sál hans í sárum þó flakti,
það sífelt í minni hann bar
er faðir hans verklúinn vakti
og vandlega úr spurningum skar;
hann ættina alla leið rakti
til Óðins—hve dýrðlegt það var!
Hann mundi þá Axel og Ara
og Egil og Bjarna og Svein
og Guðmund og Kolbein og Gísla
og Gunnar og Snorra og Stein
og Friðrik og Freystein og Kára.-------
Og frægðin um nöfn þeirra skein.
Hví skyldi ’hann ei gera það glaður
að ganga’ út í hættur og stríð
sem ærlegur íslenzkur maður,
er eignar sér fornhelga tíð?
Því hér var ei stund eða staður
að standa með hikandi lýð.
Úr ættinni mundi’ ’hann svo marga,
sem mundu’ ekki hika í nótt
ef lifðu þeir, bræðrum að bjarga;
að bregðast þeim fanst honum ljótt,
og mannlegra fjörinu^ að farga
en flýja með huglausri drótt.
Og eggjandi sá hann í anda
þá islenzku sjómannastétt,
er sigldi frá ströndum til stranda.
þó stækkaði hafaldan grett,
og skelfdist ei sker eða granda
er skyldan að marki var sett.
í faðmlögumn járnkaldra jelja,
sem jöklanna tröll höfðu sent
þá brast hvorki orka né elja
og aldrei var hugleysis kent;
þeir glottu ef gretti sig Helja—
á glæ var ei sálinni hent.
Þótt Ólafur skildi það eigi
hann öðlaðist fjölþættan mátt,
sem þjóð hans á láði og legi
í liðinni tíð hafði átt
á einskonar upprisudegi
þess alls, sem var göfugt og hátt.
Svo hratt hann fram kænunni’ hans Kvarans
í kolsvarta myrkrinu einn
og mannfjöldinn horfði’ eftir honum,
en hugsandi þagði’ eins og steinn
og hélt að hann vitstola væri:
Af vatninu’ ei bjargaðist neinn.
Á svipstundu hvarf hann þeim sjónum
og sviplega stormurinn lét. —
Nú sigraðist sorgin á Hrefnu,
en sjálfstæðið bar hana fet,
svo fleygði’ ’hún sér flatri á snjóinn
í fjörunni’, og hástöfum grét.
Frá jakanum klakaðir, kaldir
hann Kvaran og félagar hans
með vaknandi vonir í huga
um vökina horfðu til lands
með blessunar bænir á vörum
um bjargráð ins hugrakka manns.
Hve fagnað var nálægu frelsi
ei frekari skýringu þarf. —
En gleði var skift fyrir skelfing
og skammlaunað fórnandi starf;
því bátnum við brotísinn hvolfdi,
í bylgjurnar Ólafur hvarf.
Að honum þeir leituðu lengi,
—en leit er oft vonbrigðum háð—
í svellkalda djúpinu svaf hann,
í sál þeirra nafn hans var skráð.—
Að láta sitt líf fyrir aðra,
það lengst getur fórnfýsin náð.
Á bátnum þeir heimleiðis héldu
og horfðu’ út í biksvartan geim,
en hungraðir, þreyttir og þyrstir
og þjakaðir komust þeir heim.
Með undrun og grátsælli gleði
beið Gimli og fagnaði þeim.
Og senn er nú sögunni lokið—
en samt mætti bæta þvi við
að Kvaran af kuldanum veiktist,
þó kæmist hann aftur á skrið;
en tvímælalaust var hann talinn
um tíma við eilífðarhlið.
Svo mættum við minnast á Hrefnu;
hún meðal við sorginni fann:
Hún drenginn sinn druknaða syrgði,
en drottinn var góður við hann
að láta hann dáðríki drýgja
og deyja sem hugrakkan mann.
í blöðum og bókum og skjölum
og bréfum, sem hann hafði átt,
hún las hverja einustu línu:
Það lífgaði og jók henni mátt.
Alt líf sitt ’hún helgaði honum
í hljóði—en talaði fátt.
P
Þar kvæðin til Sigrúnar sá hún
og samstundis til hennar fór
og spurði með auðmýkt en ákefð
og andakt sem prestur í kór
hvort vissi’ ’hún um ástir hans Ólafs,
og eins hversu fórn hans var stór.
En hverju því svaraði Sigrún
í sögunni hvergi það finst
því þær kunnu báðar að þegja—
—á þögninni tapast og vinst.—
Á margt, sem er huganum helgast,
við heiminn er aldrigi minst.

VII.
Það glatt var á hjalla að Gimli þann dag,
sem giftust þau Sigrún og Kvaran:
Þar hópaðist fólkið með hátíðabrag,
því höfðingi bæjarins var hann.
Svo fram liðu tímar—hún fæddi’ ’honum son,
og fríður sem móðir hans var ’hann,
og foreldrum augasteinn, framtíðarvon,
og frumnafnið Ólafur bar ’hann.
En Gimli á bústað, um aldur og ár
sem allir í jöfnuði byggja,
í draumlausum svefni, þeim drýpur ei tár—
þar druknuðu feðgarnir liggja.
En þar hefir Sigrún um þrjátíu ár
—og þangað hún taldi’ ekki sporin—
við grafirnar staðnæmst, og stundum felt tár,
og stungið þar rósum á vorin.
Nú þagnaði presturinn, sagan var sögð
—við sáum í fölnandi glóðih—
En sagan af mörgum á minnið var lögð,
sem mállausir sátum við hljóðir.
1 hópnum var lögmaður, hann tók til máls,
og honum fanst það vera skrítið,
hvað geymt væri’ í minni frá Pétri til Páls
og prédikað breytinga lítið.
En presturinn svaraði—andlegan eld
í ásýnd og röddinni bar hann;
“Eg prédikaði’ ekki sem Pétur í kveld
né Páll—Eg er Ólafur Kvaran.”
Endir.
Sig. Júl. Jóhannesson þýddi
ATHUGASEMD
Þetta kvæði orti prófessor Kirkconnell
og las það yfir útvarpið árið 1939. Mér þótti
það merkilegt að mörgu leyti en þó einkum
vegna þess hversu glöggan skilning höf. sýn-
ir á íslenzku hugarfari og íslenzkum sálar-
einkennum. Eg fékk leyfi hjá honum til
þess að þýða það ef mér einhvern tíma gæf-
ist tækifæri til. Eg má biðja höfundinn fyrir-
gefningar á því að eg breytti um bragarhátt
á kvæðinu í íslenzku þýðingunni; einnig hinu
að eg hefi alls ekki þýtt bókstaflega, geri
það aldrei, hvórki get það svo vel færi né
vil gera það, finst sem flestar bókstafsþýð-
ingar tapi einhverju af sínu innra gildi — bíði
skipbrot á sálu sinni ef svo mætti að orði
kveða. íslendingar eru í mikilli þakkar-
skuld við prófessor Kirkconnell fyrir það
hversu mjög hann hefir haldið þeim og bók-
mentum þeirra á lofti; slíkt er mikils virði
þegar það kemur frá penna og tungu annars
eins manns og hér er um að ræða.
—Þýðandinn.