Heimskringla - 11.06.1941, Blaðsíða 5

WINNIPEG, 11. JÚNI 1941
HEIMSKRINGLA
5. SIÐA
Edisons, þá gat hann ekki
fengið þar neitt að gera . . .
jú, ein staða var þar laus, hann
gat fengið að þrifa til. . . Og
Lars Jörgensen byrjaði starf
sitt í Bandaríkjunum sem ræst-
ingamaður á verksmiðju Edi-
sons.
I
Þegar við kyntumst honum
hafði hann nýlega lokið við að
búa til einn af stærstu flóð-
görðunum í Californíu, en allir
flóðgarðar, sem hann bjó til
voru sívalir og var það hans
eigin uppgötvun og er mikið
notuð um alt land.
Meðan Lars Jörgensen var
hjá Edison kom það einu sinni
fyrir, að hann var í lyftu, sem
datt margar hæðir. . . Eftir það
óhapp átti hann erfitt með að
muna smámuni og sérstaklega
mannanöfn. . . Við þektum
hann í mörg ár og þektum hann
vel, en hann kallaði manninn
minn altaf Valdemar — og
hann heitir ekki Valdemar —
en mig kallaði hann altaf Miss
Iceland.
Einu sinni vorum við í gildi,
sem hann hélt til þess að opin-
bera trúlofun sína . . . en þegar
Lars Jörgensen stóð upp, til
þess að tilkynna trúlofunina,
þá gat hann ekki með nokkru
móti munað að stúlkan hét
Miss Olsen; svo hann tilkynti
okkur, hátt og snjalt, að hann
væri nú að opinbera trúlofun
sína með Miss Nielsen. . . Allir
voru steinhissa yfir þessari til-
kynningu . . . og þarna sat
aumingja Miss Olsen, blóðrauð
út undir eyru, meðan áttatíu
gestir skimuðust um í allar
áttir eftir þessari Miss Nielsen,
sem enginn hafði heyrt getið
um. . . En að lokum var þessu
kipt í lag og allir hlógu dátt,
en mest hló Lars Jörgensen.
Ýmsir danskir verkfræðing-
ar komu til San Francisco á
þessum árum, flestir þeirra
höfðu tekið “stór” próf heima
. . . sumir komu beint frá Dan-
mörku, aðrir frá Indlandi, þar
sem þeir höfðu haft ágætar
stöður . . . nú bjuggust þeir við
að þeir gætu fengið góðar
stöður í Ameríku . . . en það
gekk ekki altaf sem best að
fá þessar góðu stöður og leit-
uðu þeir þá oft á náðir hins
fræga landa síns, Lars Jörgen-
sens, en hann var altaf reiðu-
búinn til að hjálpa. . . Sumir
þessara manna eru enn í stöð-
unum, sem þeir fengu þegar
þeir fyrst komu, stöðum með
miðlungslaunum . . . en Lars
Jörgensen, með sitt “fátæk-
lega” þýzka próf, sem hinir
hálft í hvoru litu niður á, lauk
við hvert stórvirkið eftir ann-
að, græddi offjár og var al-
staðar í hávegum hafður fyrir
dugnað sinn. . . En aldrei
heyrði eg þann mann gorta . . .
hann var yfirlætislausasti
maður, sem eg nokkurntíma
hefi kynst. . . Einu sinni hlust-
aði eg á samtal milli Lars
Jörgensens og Bandaríkja-
manns nokkurs ... þeir voru að
tala um jarðskjálftan mikla og
brunan í San Francisco á ár-
unum, en báðir áttu þá heima
þar. . . Bandaríkjamaðurinn
sagði margar sögur af hetju-
verkum sjálfs síns í jarðskjálft-
anum og Lars Jörgensen hlust-
aði með sinni venjulegu kur-
teisi og athygli á það, sem
hetjan hafði að gorta af, en
sjálfur sagði hann ekkert um
hvað hann hafði aðhafst, nema
eina eða tvær skoplegar sögur,
sem hann mundi eftir . . . og þó
vissi eg, af annara sögusögn,
að hann hafði hjálpað mörgu
fólki með ráðum og dáð og
yfirleitt komið prýðilega fram
í öllum þeim ósköpum.
Lars Jörgensen elskaði söng
og gleðskap og hafði sjálfur
góða söngrödd. . . Hann hafði
yndi af að vera með ungu fólki.
. . . Einu sinni var hann á leið
til Danmerkur. . . Skipið kom
við í Oslo í Noregi og stóð þar
við einn dag . . . þetta var um
vorið, daginn sem stúdentarnir
útskrifuðust og Carl Johans
gatan var full af nýbökuðum
stúdentum, sem voru að spóka
sig með nýju dúskhúfurnar sín-
ar . . . þetta þótti Lars Jörgen-
sen heldur en ekki skemtilegt.
. . . Hann stansaði einn stú-
dentshópinn og gerði sér lítið
fyrir og bauð þeim til miðdags
á Grand Hotel . . . “takið þið
vini ykkar með”, sagði hann.
. . . Endirinn varð sá, að hundr-
að nýbakaðir stúdentar fengu
gratis miðdag á Grand Hotel
. . . og þar var gleði og glaum-
ur og mikið sungið . . . “það
var nú indæll dagur”, sagði
Lars Jörgensen, þegar hann
var að segja okkur frá þessu.
Lars Jörgensen dó fyrir
nokkrum árum síðan. . . Hann
var kannske ekki það sem kall-
að er “spennandi”, en hann var
ýmislegt annað. . . Já, hann
var frægur fyrir dugnað sinn
sem verkfræðingur . . . hann
var bæði föðurlandi sinu og
fósturlandi til sóma . . . hann
var ríkur maður og vel liðinn.
. . . En það er ekki það, sem
vinir hans nefna, ef hann berst
í tal. . . Nei, við segjum: “hvað
hann var góður rnaður, hann
Lars Jörgensen”. . .
Rannveig Schmidt
LOKASAMKOMA ISL.
SKÓLANS I RIVERTON
Hinn 26. maí s. 1. fór fram
samkoma íslenzkuskólans í
Riverton. Skólinn hefir verið
haldinn á hverjum laugardegi
frá því s. 1. nóv. til 24. maí.
Voru 68 börn innrituð í skól-
ann og sóttu skólann eftir öll-
um vonum. Kennarar voru 6.
Mr. Sveinn Thorvaldson, Mr.
E. Árnason, skólastjóri í River-
ton; Mr. M. Elíasson, kennari í
Riverton; Miss E. Einarson,
kennari; Mrs. Kristín Beni-
diktson og Miss Florence Rock-
ett.
Skólinn hefir verið hafður
þenna vetur í Parish Hall, sem
var að ýmsu leyti óþægilegra,
en hefði skólinn í Riverton
fengist fyrir íslenzku kensluna,
en einhverra orsaka vegna var
eigi hægt að fá hann. Kenslan
fór fram á hverjum laugardegi
og stóð í 2 tíma frá 10 til 12
f. h. Miss F. Rockett ásamt
Mr. Marinó Elíassyni kendi
börnum íslenzk lög við vísur og
kvæði, sem þau lærðu í skólan-
um, og við kensluna var helst
notuð Baldursbrá auk annara
islenzkra bóka, sem kostur var
á að ná í.
Mr. Sv. Thorvaldson setti
samkomuna og gat um starf-
semi skólans ag þess að öll
skemtiskráin færi fram á ís-
lenzku. Auk þess gat hann
þess að Mr. S. Thorkelsson, sem
nýlega væri kominn heiman
frá íslandi, hefði góðfúslega
orðið við tilmælum forstöðu-
manns skólans að koma á
þessa samkomu og segja frétt-
ir heiman að. Annars voru það
nemendur skólans sem skemtu
áheyrendum. Þau höfðu fram-
sögn og sungu ýmist fá eða
öll íslenzka söngva. Miss Rock-
ett lék á píanóið, en Mr. Elías-
son stjórnaði söngnum og fórst
það mjög vel. 52 börn voru
þarna á skemtiskránni og
blandaðist engum þeim áheyr-
anda, sem þarna var hug-
ur um, en það voru á annað
hundrað manns, að kennararn-
ir höfðu lagt mikla alúð við
kensluna og með góðum á-
rangri.
Alt þetta fólk, sem kendi
þennan vetur hefir erfitt starf
og hefir auk þess gefið 2 stund-
ir af tíma sínum í hveri viku
til þess að kenna þarna. Mr.
Árnason hefir nokkur undan-
farin ár haldið uppi íslenzku
kenslu á laugardögum og má
af því sjá að hann hefir trú á
þýðingu þessa starfs og reyn-
slu fyrir því að það er ekki á-
rangurslaust. Mrs. Kristín
Benidiktson hefir einnig sýnt
undanfarin ár og einnig þetta
síðasta ár dæmafáan áhuga
fyrir íslenzku kenslu. Áhugi
hennar og dugnaður í þessum
efnum er þeim mun aðdáunar-
verðari fyrir það, að fyrst og
fremst hefir hún sjálf þunga
fjölskyldu og er mjög heilsu-
tæp. Þrátt fyrir það hefir hún
lagt á sig kensluna og mikið
verk við að æfa og undirbúa
samkomuna, og hefi eg heyrt
að það starf hafi að miklum
hluta verið hennar verk. En
öll lögðu þau, sem kendu mikla
alúð við að þetta færi sem
best úr hendi. Erindi Mr. S.
Thorkelssonar var hið besta.
Látlaust og greinilegt erindi,
sem brá upp ljósri mynd fyrir
áheyrendum af því, sem ræðu-
maður lýsti, en sérstaklega
kom þar fram trygð hans til J
ættjarðarinn og aðdáun fyrir|
öllum þeim framförum og
dugnaði, sem íslenzka þjóðin |
hefir sýnt á síðustu áratugum.
Að endingu var samkomunni
slitið með því að syngja “Eld-
gamla ísafold” og “God Save'
the King”.
Konur Þjóðræknisfélagsins i
Riverton báru síðan fram hinar |
rausnarlegustu veitingar og
fóru menn svo heim mjög á-.
nægðir og sjálfsagt þakklátir
til þessa fólks, sem hefir fyrirj
áhuga sinn unnið óeigingjarnt
og gott starf í þágu mannfé-1
lagsins. Og þegar vér hugsum I
til þess hve einstakir menn
leggja af mörkum er þeir tóku
að sér að kenna fyrir enga J
þóknun, 2 tíma á viku, þá hlýt-1
ur einnig að vakna sú spurn-
ing, með hverju hægt væri að
viðurkenna þá fórnfýsi þeirra.
Állir sem einhverntíma hafa
kent vita það, að það þarf
meira til að kenna íslenzka
tungu en það að koma inn í
skólastofuna og kenna einn
eða tvo tima. Það þarf mikinn
undirbúning fyrir kennarann
og þegar tekið er tillit til þess,1
að nemendurnir fjarlægjast æ
með hverju árinu sem líður, að j
skilja málið, og einnig það eins
og átti sér stað með þenna ís-
lenzku skóla að sum börnin
voru annarar þjóðar, þá þarf
kennarinn vitanlega mjög mik-
inn tíma til að undirbúa lexi-
urnar ef nokkur árangur á að
verða af verki hans. Eg get
ekki séð að það væri Þjóð-
ræknisfélaginu ofvaxið að gefa
út nothæfa kenslubók í iís-
lenkzu. Forseti Þjóðræknisfé-1
lagsins er prófessor í íslenzku
og hefir árum saman kent út-!
lendingum málið. Auk hans
eru margir hér í þessu landi
mjög færir og hæfir til að
hjálpa til við samningu slíkrar
bókar. Kostnaður við útgáfu
slíkrar bókar getur sjálfsagt
ekki staðið í vegi.
Reynslan hefir sýnt það í lið-
inni tíð, að íslendingar hér í
álfu eru ætíð fúsir til að styrkja
góð fyrirtæki og svo mundi
fara í þessu efni, ef á reyndi.
Það þarf ekkert annað en stjórn
Þjóðræknisfélagsins beitti sér
fyrir því og sýndi að það hefði
skilning á og viðurkendi þetta
þýðingarmikla starf, þennan á-
huga og fórnfýsi einstakra
manna, og launaði á hinn eina
hátt sem þeir óska eftir, með
því að gera kennurunum auðið
að ná sem bestum og mestum
árangri í starfinu.
E. J. Melan
LAUSAVISUR
Böl
ÖIl í gini glötunar
gleðimálin eyðast.
Gegnum heiminn gaulrifnar
grimd og heimska leiðast.
Kafbátafárið
Óhöpp grætur auðmanns sál
eigna festar hrökkva.
Djúpt í hafsins dimma ál
dollararnir sökkva.
Hjáróma
Inn í kirkju opið fang
æðir sprengju skessa.
Drjúgir í þeim djöfla gang
drottins prestar messa.
Öfugstreymi
Þó að enskir ótal vers
ættu til að lof’ ’ann
—Kristur ekki—en kappinn
Hess
kom af himnum ofan.
Gömul og ný sannindi
Auðnum brenna undir heitt
illar vítis glóðir.
Þegar engir eiga neitt
allir verða góðir.
Myrkur
Magnast þessi myrkra öld
—mannlífs stoðir rugga.
Hvenær ætli alheims völd
opni himinsglugga?
J. S. frá Kaldbak
FRÓÐLEIKSMOLAR
Charles F. Kettering, merkur
bandarískur uppfyndingamað-
ur, lét það nýlega í ljósi, að
þess yrði ekki langt að bíða,
að kafbátarnir yrðu upprættir.
Þetta skal gera með nýju á-
haldi, er uppgötvað héfir verið
til að finna þá eða vísa á þá
einkum um nætur, þegar kaf-
bátarnir eru ofansjávar að
hlaða orkugjafana (batteries)
rafmagni. En áhaldið visaði
einnig til þeirra í kafi.
Mr. Kettering er starfsmaður
hjá General Motors, og stjórn-
ar starfi rannsóknar-deildar fé-
lagsins. Hann uppgötvaði
“self-starter” á bílum. Og hann
sagðist í sex ár hafa unnið að
rannsóknum ýmsum fyrir sjó-
her Bandaríkjanna. Hann held-
ur auðvelt, að ráða niðurlögum
kafbátanna.
BRÉF TIL
HEIMSKRIN GLU
Lúterska prestakallið
í Vatnabygðum
Guðsþjónustur 15. júní 1941:
Leslie (s. s.) 11 f. h. Foam
Lake 3 e. h. Leslie 7 e. h. Altar-
isganga í báðum kirkjunum.
Guðsþjónustur 29. júní 1941:
Mozart kl. 11 f. h. (ísl.) Wyn-
yard kl. 3 e. h. (ísl.), Kanda-
har kl. 7.30 e. h.
Carl J. Olson
* * *
Lúterska kirkjan í Selkirk
15. maí, 1.1 s.d. e. tr.: Sunnu-
dagaskóli kl. 11 árd. Ensk
messa kl. 7 e. h.
S. Ólafsson
Mountain, N. Dak.
7. júní 1941
Hr. ritstj. “Hkr.”:
Þjóðr. deildin “Báran” er að
undirbúa útisamkomu “Picnic”
við Samkomuhúsið á Mountain
17. júní, og viljum við láta sem
flesta vita um það, og því
flýjum við á þínar náðir með
þessa tilkynning. — Við höf-
um verið svo hepnir að fá lof-
orð frá Mr. G. J. Guttormssyni
í Riverton og Mr. Soffonías
Thorkelssyni í Winnipeg að
flytja sitt erindið hvor á ís-
lenzku og búustum einnig við
að geta fengið Mr. Ásmund
Benson (lögfræðing) frá Bot-
tineau með ræðu á ensku. —
Allir þessir menn eru góðir
ræðumenn, en lítt þektir hér í
bygð, og ætti því öllum að vera
umhugað um að koma og
hlusta á þá. — Þeir eru bæði
stuttorðir og gagnorðir, og
munu því ekki þreyta neinn
með mílu löngum ræðum.
Mr. P. S. Pálsson hefir einnig
lofast til að flytja fyrir okkur
frumort kvæði, við þetta tæki-
færi.
Á milli ræðanna, og í byrjun
og endir skemtiskrárinnar
syngur karlakórinn undir
stjórn Mr. R. H. Ragnar.
Veitingar, úti og inni, á
staðnum og dans að kveldinu
undir stjórn Mountain hljóm-
leikaflokksins, “Stony’s Or-
chestra”.
Ágóðinn af samkomunni, ef
nokkur verður, gengur upp í
söngkenslukostnað.
Nefndin
Aöur en
þér
farið úr
bænum
Skiljið eftir yðar
DÝRMÆTU LOÐVÖRU
hjá oss
Viðgerð á loðvöru
Fóðrun
Breytingar gerðar
Hjálpið til að ljúka verkinu
KAUPIÐ Sigurláns Verðbréf
Sumarverð
niðursett
SIMIÐ 21 857
SUMAR BUÐARTÍMAR
Júní, júlí. ágúst - - . 8.30 f.h. til 6 e.h.
LAUGARDÖGUM
8.30 f.h. til 1 e.h.
HOLT, RENFREW
Portage at Carlton
GULLAFMÆLISBÖRN
ÍSLENDINGADAGSINS
Sem undanfarin ár útbýtir
íslendingadagsnefndin, gullaf-
mælisborðum til allra þeirra,
sem dvalið hafa hér í landi
fimtíu ár og meir.
Óskar nefndin eftir að allir,
sem hafa aldur til, sendi inn
greinilega skýrslu um sig og
sína, því þess greinilegri upp-
lýsingar, sem gefnar eru, þess
hægri er aðstaðan fyrir þá,
sem skrifa sögu Vestur-lslend-
inga. Og helst þyrftu upplýs-
ingarnar að vera svo nákvæm-
ar að þær verði einskonar
manntals skýrsla.
Annað sem eg vil biðja fólk
að minnast, er að rita skýrt og
greinilega það sem það setur
niður í skýrslu sína, því það
sparar nefndinni fyrirhöfn með
bréfaskriftir.
Hér á eftir fara nokkur atriði
og spurningar, sem óskað er
eftir að sé svarað og sett niður
á skýrsluna:
1. Fult skírnarnafn, for-
eldranöfn o gnafnbreytingar.
2. Fæðingarstað á Islandi,
fæðingardag og ár.
3. Hvar þið voruð síðast á
Islandi.
4. Hvaða ár þið komuð til
Canada og helst mánaðardag-
inn eða mánuðinn.
5. Til hvaða staðar komuð
þið fyrst?
6. Hvar settust þið fyrst að
hér vestra?
7. Hvaða ár fluttuð þið til
þessa og þessa staðar og hvað
lengi voruð þið í hverjum stað?
8. Hvaða atvinnu stundið
þið?
9. Ereut giftur? Giftingar-
dag og ár.
10. Ekkjumaður (eða kona).
Hvenær maður þinn eða kona
andaðist.
11. Nafn eiginmanns eða
eiginkonu.
12. Hvað mörg börn og
barnabörn og nöfn og aldur
þeirra allra.
Og svo auk þessa ýmsar aðr-
ar upplýsingar sem þið hafið í
huga og haldið að komi að
gagni.
Gullafmælisborða sendi eg
hverjum, sem gefur mér allar
þessar upplýsingar og hefir
dvalið hér vestan hafs fimtíu
ár.
Bregðist vel við þessu góðu
menn og konur, þið hjálpið
með þessu til að skrásetja sem
flesta Islendinga hér í álfu og
styðjið að söfnun sannra heim-
ilda í landnámssögu ykkar.
Davið Björnsson
702 Sargent Ave., Winnipeg
Bœkur til sölu á Heimskringlu
Endurminningar, 1. og II.
hefti, alls 608 blaðsíður, eftir
Friðrik Guðmundsson. Verð
upphaflega $2.50, báðar bæk-
urnar; nú $1.00.
Hetjusögur Norðurlanda, um
200 blaðsíður að stærð, eftir
Jacob A. Riss. Islenzkað hefir
Dr. Rögnvaldur Pétursson. —
Verð 35c.
Upplag þessara bóka er lítið.
Þeir sem eignast vilja þær,
ættu því að snúa sér sem fyrst
til ráðsmanns Hkr.
BORGIÐ HEIMSKRINGLU—
því gleymd er goldin skuld
socccoeococcooosecosooooooi
Manitoba
fyrir sumar fríið
DVELJIÐ I MANITOBA í SUMARFRIINU
YÐAR. Þar eru leikvellir alls staðar. Til
þeirra þarf ekki langt að fara.
"The Whiteshell"—Það er óvíða fegurra en þar. Og
þangað er svo skamt að fara. Þar er eilíft sólskins-
land, miklir skógar fullir veiðidýrum, fjöldi fljóta og
vatna að veiða fisk í; að ganga um skóginn eða skemta
sér á smábátum á ánum, er það sem allir sportsmenn
þrá. Að eyða frídögunum í Whiteshell, er það ákjós-
anlegasta.
"Riding Mountain National Park"—Þessi óviðjafnan-
legi þjóðgarður, með sínum leikvöllum, er svipaðast
að heimsækja og töfraheim. Það gerir ekkert til
hvaða skemtanir þér hafið helzt í huga i fríinu yðar;
þér getið notið þeirra þar hið bezta. Allur útbúnaður
fyrir ferðafólk er þarna til reiðu á mjög sanngjörnu
verði.
”Winnipeg-vatn"—Þetta mikla vatn er vel þekt fyrir
sínar ágætu strandir og baðstaði, en það bíður þeirra
ósvikið gaman, sem taka sér ferð með bátum norður
til hins sögulega staðar Norway House. Bátar ganga
eftir ákveðinni áætlun þangað frá Winnipeg yfir sum-
armánuðina.
PROVINCE of MANITOBA
Department of Mines and Natural Resources
Winnipeg, Manitoba
Hon. J. S. McDIARMID,
Minister
D. M. STEPHENS,
Deputy Minister
N