Heimskringla - 19.11.1941, Síða 2

2. SIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 19. NÓV. 1941
Á V ARP
Guðmundar A. Stefánssonar
Flutt i samsceti Ragnars H.
Ragnars i St. Charles Hótel,
10. nóvember 1941.
Margar eru þær minnis-
stundir er vér höfum haft með
Ragnari H. Ragnar. Margur er
sá neisti er hefir hrotið í hug
vorn. Margur er sá geisli, sem
hefir glatt mann á samveru-
stundunum, þá við hófum
göngu um land endurminning-
anna í sögu, söng og ljóði. Það
brenhur eldur í hans insta eðli,
er brýzt fram í orðum og verk-
um. Eg veit að þeir, sem verið
hafa í Karlakór Islendinga
undir söngstjórn Ragnars,
munu segja með mér, að segul-
magnaðar hreyfnigar líkama
hans og eldlegs vilja, teygi og
togi í hug þeirra og brjóst, og^
hrífi þá með sér á tónsviðum
viðfangsefnanna.
Á hans tíma, sem söngstjóra,
höfum við eignast mörg ágæt
lög og þýðingar á íslenzka
tungu. Stærstu verkin vil eg
nefna. “Sigling Haka konungs”,
þýtt af Hjálmari Gislasyni, og
“Varðeldar” þýddir af Ragnari
Stefánssyni. Varðeldar loga á
hverjjum tindi. Það er hætta
á ferðum. Við erum viðbúnir.
Þeir, sem gæta ekki eldanna,
týnast.
Hinn norræna anda, tignar
Ragnar í sál Haka konungs.
Knörrin siglir á hafinu og
hverfur með farm sinn í hafsins
djúp. Þessi lög í hljómgjöfum
máttugra tóna, fylla hug
manns með lotningu undir á-
hrifum þeirra.
Margir eru strengir Ragnars.
Einn er sá strengur ér lítið
hefir verið snertur, en það er
tónlagasmíð hans. Eg vil minn-
ast á tvö lög, er Ragnar hefir
samið og Karlakórinn sungið.
Annað lagið kallar hann “Viki-
vaka”, kvæðið eftir Huldu. En
hitt lagið er, “Island, Island, ó
ættar land”. Eg vil leyfa mér
að fara með kvæðið eftir Huldu.
Mun það lýsa tilfinningum
Ragnars hér í þessu landi og
margra fleiri.
“Man eg það, sem löngu leið,
ljósa morgna, kvöldin heið,
elfar-sundin blá og breið,
*iiMiwnmoiiuHHiiiinnmiimiit]iiiiiiiiHiiaiiiiiimiiiniHniiiiiJ
| INSURANCE AT . . .
REDUCED RATES
Fire and Automobile
•
STRONG INDEPENDENT
COMPANIES
* 1
I X
i McFadyen I
ÍCompany Limited |
362 Main St. Winnipeg |
=
Dial 93 444
^uiiiiiinoiiiiiiiiiiiciiiiiiiiiiiioiiiiiiiniic]iiiiiiiiiiioiiiiiiiiiii[&
bakka, hraun og víkur.
Við skulum mætast, þegar
þrautum lýkur.
Langt er síðan þar með þér
þekkar stundir lék eg mér.
Hversu margt, sem milli ber
minning þín ei svíkur.
Við skulum mætast, þegar
þrautum lýkur.
Dögum oftar dreymir mig,
dalinn, fjöllin, vorið, þig,
sólskinsbjartan sumar stig,
sæll er draumur slíkur.
Sátt að mætast þegar þrautum
lýkur.”
“ísland, ísiand, ó ættar
land”, eftir Ragnar, er hljóm-
kviða stormstrengjanna úr
fjarlægðinni til ættlandsins. —
Það hvín í þekjunni, og undir-
alda hljóm-þungans fyllir út
tóninn.
Gefðu okkur fleira, og gefðu
okkur meira! Þeir strengir
eru óslítandi, sem eru úr ís-
lenzku efni.
Guðm. A. Stefánsson
BRÉF TIL R. H. RAGNAR
Grand Forks, N. Dak.,
6. nóvember 1941
Hr. söngstj. Ragnar H. Ragnar,
% hr. Soffonías Thorkelsson,
Winnipeg, Man.
Heiðraði vinur og semherji:
Skyldustörf hér við ríkishá-
skólann valda því, að eg get
eigi, þó eg feginn vildi, tekið
þátt í þessu samsæti, sem vinir
þínar og velunnarar halda þér
nú til heiðurs, og það meir en
að makleikum. Ritari Þjóð-
ræknisfélagsins, séra Valdimar
J. Eylands, kemur hér fram
fyrir hönd þess og túlkar þakk-
arhug félagsstjórnarinnar til
fyrir þin margþættu þjóðrækn-
isstörf. Eigi að síður vil eg
sem forseti félagsins og sér-
staklega persónulega tjá þér
með nokkrum orðum einlægar
þakkir fyrir brennandi áhuga
þinn á okkar sameiginlegu
hugðarefnum: — varðveizlu ís-
lenzkrar menningararfleifðar
í landi hér, og fyrir alla starf-
semi þína að því marki. Hefi eg
þá í huga frjósamt starf þitt
sem forseti þjóðræknisdeildar-
innar “Frón“, sem söngstjóri
Karlakórs Islendinga í Winni-
pog og ekki síst starf þitt í þágu
Barnakórsins íslenzka þar í
borg. Áttu miklar þakkir skilið
fyrir alla þesas ágætu starf-
semi, að eigi sé annað talið.
Munu margir til þess finna, er
þú ert horfinn úr hópnum í
hinni vestrænu Reykjavík, að
“enginn veit hvað átt hefir,
fyr en mist hefir”. En bót er í
máli, að þú ert aðeins að færa
þig um set í hópinn til okkar
landa þinna sunnan landamær-
anna. Mun það reynast félags-
málum okkar mikill gróði. —
Jafnframt þvi, sem eg þakka
þér fyrir vel unnin störf og
óska þér velfarnaðar í framtíð-
inni, býð eg þig hjartanlega
velkominn í hóp okkar landa
þinna hér syðra. Er það ritað
BUT BA1LR0ADS SWITCHEDTO COAL
/7k Wood ha> long *ince
MtÁ, terved its purpose as
an economical, domestic and
commercial Fuel. Modern
heating methods recognize
Coal as the most efficient
Fuel. If you are still using
Wood switch NOW to M
& S Coal ... the idcal Fuel
for every Domestic use.
DEEP
SEAM
FROM THE
BIENFAIT
DISTRICT
tfcrcrh i)Q*L the GRttYiTKctdeTTla/iJi
Endurminningar frá æskuárunum
Einn eg stend á hárri heiði,
hlusta á söng frá bláum tjörnum.
Eitthvað mikið er á seiði,
alt er hvítt af svana börnum.
Morgun klædd í gylta geisla,
glampa í bláum vatnsins fleti,
skyldi þetta vera veizla
vígð, að ná sem hæstu meti?
Líkt og ský á loftsins brúnum,
líður hjörð um vatnsins ála.
Gægjist upp að Grettistúnum,
gýtur auga að föllnum skála.
Mæður benda hér á hættu,
höfðu lært í gömlum sögum,
að ungir krakkar ekki mættu
æfa sund í Grettishögum.
Börnin sungu sig til baka,
sintu hlýðin mæðra kalli.
Þá var yndi einn að vaka,
uppi á fögrum heiða stalli,
og hlýða á sjálfæfð svana börnin,
samræmd sterkum heiða Ijóma,
og vita að jafhvel ves’lings tjörnin
vildi gera kórnum sóma.
\
Engar voru rámar raddir,
ræskingar, né hik í tónum.
Allir sungu ótilkvaddir,
einum rómi fjallagrónum.
Tindar virtust titra og riða,
tók nú loft að verða þrungið.
Vatnið sýndist aka og iða,
óskaði að geta líka sungið.
i
Friðar þjóð! með frelsi í augum,
forðast hefir skulda löður.
Átt þó nóg af afli í taugum
ekki pantsett nokkra fjöður.
Engin skip þú átt í vörum.
Enga sauði til að marka.
Með aleiguna alla í förum:
Eflda vængi, og góða barka.
Lifðu heil í heiða bláma,
héraðsbúa yndið mesta.
Láttu engan gróða-gráma,
grugg né sora á þér festa.
Stýrðu langt frá manna menning,
mjög sem nú er byssufrækin,
þó hún tali um kristna kenning,
kann hún ei að nota tækin.
Viðauki
Grettir þama sat og syrgði
soltinn, undir leku þaki.
Ógæfuna oft þar birgði
undir blíðu svana kvaki.
Vinum sviftur, myrkri mæddur
mændi norður, heim að Bjargi,
vosklæddur og veður næddur,
vonlaus undir þungu fargi.
Móðirin, með hrygð í hjarta,
heima sat, og drenginn þráði.
Vakti marga vornótt bjarta
voteygð, upp til heiða gáði.
Útlaganum aldrei gleymdi,
ávalt til að mýkja sárin.
Pengist blundur, drengsins dreymdi
dimmu kvöld, og löngu árin.
Jónas Pálsson
með fullri viðurkenningu á því,
að í þjóðræknislegri starfsemi
okkar eru engar landfræðileg-
ar eða flokkslegar merkjalínur.
Með bestu kveðjum og óskum.
Þinn einlægur,
Richard Beck
SNORRAHÁTÍÐIN 1
REYKHOLTI
Gestkvæmt var í Reykholti í
gær (22. sept.), er þess var
minst, að 700 ár eru liðin frá
vígi Snorra Sturlusonar. Var
þar allmargt gesta, bæði úr
nærliggjandi héruðum og úr
Reykjavík, í boði Snorranefnd-
ar.
Gestirnir úr Reykjavík voru
um 70. Var lagt af stað héðan
með “Esju” í gærmorgun og
haldið til Akraness, en þaðan í
bifreiðum til Reykholts.
1 Reykholti var lítið hægt að
vera úti við sökum hvassviðris.
Þó skoðuðu menn jarðgöngin,
sem lágu úr Reykholtsbæ nið-
ur að Snorralaug. Er verið að
grafa þau upp. Göngin eru
hlaðin og grafin um V2 meter
niður í móhell'u og hafa a. m.
k. verið axlarhá. Gera menn
sér jafnvel vonir um að takast
megi að finna kjallarann, sem
Snorri var veginn í, við endann
á göngunum. Þá var og skoð-
aður Sturlungareitur í kirkju-
garðinum.
Aðal athöfnin fór fram innan
dýra í Reykholti. Skýrði Jón-
as Jónsson, formaður Snorra-
nefndar frá gerðum nefndar-
innar. Hefir verið byrjað á
stórfeldum framkvæmdum i
Reykholti í því skyni að búa
standmyndinni af Snorra verð-
ugt umhverfi, er hún kemur.
Eru það Norðmenn, sem gefa
standmynd þessa, og hefir hinn
heimsfrægi mynílhöggvari
Gustaf Vigeland gert hana. En
sökum styrjaldarinnar hefir
myndin ekki komist hingað.
Myndin á að standa 9 metrum
framan við húsið og horfa nið-
ur í dalinn.
Aðalræðuna flutti Sigurður
Nordal prófessor, og fjallaði
hún um sögu Snorra og Reyk-
holts.
Þá flutti Stefán Jóh. Stefáns-
son, félagsmálaráðherra svo-
hljóðandi kveðju sem ríkis-
stjóra hafði borist frá Ny-
gaardsvold, forsætiráðherra
Norðmanna:
“Fyrir hönd norsku ríkis-
stjórnarinnar sendi eg yður al-
úðarkveðjur í tilefni af minn-
ingarhátíð á 700. ártíð Snorra
f
T
Miss Kristín Lilja Kristjánsson
(Lillian Christianson)
F. 10. sept. 1889 — D. 13. sept. 1941
Þann 13. september
þessa árs andaðist á
Grace spítala í Winni-
peg, Kristín Guðrún
Lilja Kristjánsson (Lil-
lian Christianson), sem
fædd var að Garðar, N.
Dak., 10. sept. 1889. Fað-
ir hennar var Anton
Kristjánsson, s o n u r
Kristjáns L o n g, af
Longs-ætt, sem ýmsir
nafnkendir menn til-
heyra, til dæmis lista-
maðurinn R í k a r ð u r
Jónsson; en móðir henn-
ar var Kristbjörg Stef-
ánsdóttir, systir Krist-
ins skálds Stefánssonar.
Hin*látna átti tvo bræður, Björn, nú til heimilis í
Minnepaolis, og Stefán, sem einnig er búsettur í
Bandaríkjunum.
Kristín Lilja fór ekki varhluta þeirra gáfna, sem
að einkenna ættir hennar. Hún var námfús og bók-
hneigð venju fremur, enda sóttist henni nám með af-
brigðum vel. Alla æfi hafði hún yndi af lestri góðra
bóka og fræðirita, helst þeirra, sem að fjalla um
torveldustu ráðgátur lífsins. Hafði hún jafnan opin
hug fyrir nýjum fróðleik og nýjum hugsjónum, ekki
síst í andlegum efnum. Hvorki í þeim málum né öðr-
um batt hún sig við neinar kennisetningar né viðtekn-
ar skoðanir, heldur leitaði hún stöðugt sannleikans.
Sjálf ritaði hún nokkuð, bæði í bundnu máli og ó-
bundnu, en fór dult með þá gáfu. Einnig var hún
hneigð fyrir bæði hljómlist og dráttlist. Gaf hún sig
aðallega að fíólín-spili og hafði af því hið mesta yndi.
En engra þessara hæfileika auðnaðist henni að
njóta til fulls, því að ung varð hún fyrir veikindum,
sem að sviftu hana heilsu. Varð hún alla æfi síðan að
berjast við fátækt og heilsubrest. Þrátt fyrir þessa
örðugleika náði hún fyrsta flokks kennarastigj í
Dakota, og annars flokks í Manitoba. Var hún kenslu-
kona í mörg ár, bæði í Norður Dakota og í Manitoba,
þar á meðal í Riverton, en lengst í Beausejour, Man.;
þar kendi hún skóla í tíu ár (1921—1931), og tók
einnig drjúgan þátt í velferðarmálum bygðarinnar,
sem og eflaust alstaðar, þar sem hún hafði kenslustörf
á hendi.
Árið 1931 lét hún af kenslu, vegna heyrnardeyfu,
og þó ekki að vilja bygðarbúa, því að þeir sögðust
treysta henni betur fyrir velferð barna sinna, en flest-
um þeim kennurum, sem fulla heyrn hefðu. Hafði hún
siðan saumastofu að 446 Edmonton St., í Winnipeg. En
við það örðuga starf tók heilsu hennar stöðugt að
hnigna. Um mánaðamót júní og júlí 1941, varð hún
fyrir því slysi að mjaðmarbrotna. Varð það áfall of-
raun hennar veiku kröftum, sem að fjöruðu út, þar til
er dauða hennar bar að höndum, 13. september.
Útför hennar var haldin 19. september, frá útfar-
arstofu Bardals í Winnipeg, til Brookside grafreits.
Séra V. J. Eylands jarðsöng. Viðstaddir voru margir af
vinum hinnar látnu.
Okkur, sem að best þektum hana — og mun þó
enginn hafa þekt hana vel — verður margt minnis-
stætt í fari hennar. Er þar á meðal sjálfstæðisþráin,
er svo var rík í huga hennar, að jafnvel þegar hún
átti við örðugustu kjör að búa var hún jafnan fremur
veitandi en þiggjandi, og einnig sú lund, að vilja hvergi
vamm sitt vita, jafnvel í minsta smáatriði. Við mun-
um látlaust vinarþel hennar, prúða framkomu, og ein-
Iægan vilja á að vera til góðs í lífinu. En lengst mun-
um við hina heitu sannfæring hennar, um að andlegur
þroski sé hið eina verulega markmið þessa lifs.
S. Stefánsson
Sturlusonar. Noregskonunga-
sögur Snorra Sturlusonar hafa
verið stórum mikilsverðar fyr-
ir þroska þjóðlegs lífs og menn-
ingar með Norðmönnum.
1 sorta þeim, sem nú grúfir
yfir þjóðinni lifa menningarnar
um fornsögur vorar máttugra
lífi en nokkru sinni fyr.
Þess vegna berum vér í
brjósti hugheilustu þakkláts-
semi til hins mikla íslenzka
höfðingja, er gaf oss sögur
vorra öldnu konunga.
Johan Nygaardsvold.”
Næst flutti sendiherra Norð-
manna, hr. Esmarch, ávarp og
mælti á íslenzku. Kvaðst hann
harma það, að minningargjöf
Norðmanna hefði eigi getað
komist í tæka tíð, og óskaði ls-
landi og Islendingum allra
heilla.
Árni Pálsson prófessor mint-
ist Noregs með fáum en vel
völdum orðum, og tók sam-
koman undir með húrrahróp-
um.
Þá las form. nefndarinnar
upp heillaóskaskeyti frá ríkis-
stjóra.
“Hugur minn er bundinn við
Snorra, Reykholt og það, sem
þar fer fram í dag.
Alúðarkveðjur,
Svein Björnsson.”
Loks flutti borgfirska skáldið
Halldór Helgason minningar-
kvæði um Snorra.