Heimskringla - 08.04.1942, Síða 1

The Modern Housewife Knows
Quality That is Why She Selects
t <
CANADA
BREAD
t•>
"The Quality Goes in
Before the Name Goes On”
Wedding Cakes Made to Order
PHONE 33 604
j ALWAYS ASK FOR—
LT
“Butter-Nut
Bread”
The Finest Loaf in Canada
Rich as Butter—Sweet as a Nut
Made only by
CANADA BREAD CO. LTD.
Phone 33 604
LVI. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 8. APRÍL 1942
NÚMER 28.
* * HELZTU FRETTIR < <
Fyrsti þjóðher Canada
Canada hefir eignast þjóð-
her (eða það sem á máli þessa
lands er kallað army) í fyrsta
sinni í sögunni. Þetta hefir
verið tilkynt af Ottawa-stjórn-
inni. Með þessu er átt við, að
niyndaður hafi verið sjálfstæð-
Ur canadiskur her, úr öllurn
deildum hans, sem hæfur sé á
eigin spitur, að reka hemað
hvar sem er.
Yfirmaður þjóðhersins hefir
verið skipaður Lt. Gen. A. G. L.
McNaughton; verða bækistöðv-
aT hans á Englandi. Þar er
hiikið af her Canada nú, sem
kunnugt er. Landherinn þar
er 3 (herdeildir (divisions) og
vélaherdeildir eru tvær, með 2
sveitum (brigades) af skrið-
drekum. Yfir þessar deildir
hafa verið skipaðir Mr. Mc-
Naughton til aðstoðar: Lt. Gen.
H. D. G. Crerar (yfir landher-
inn) og yfir véladeildirnar (að
hkindum) Maj. Gen. E. W. San-
s°ni, er við þær hefir starfað á
Englandi.
Þrátt fyrir þó þessi her sé nú
sjálfstæður, starfar hann að
sjálfsögðu í fullri samvinnu við
her Breta, eigi síður en við
heimaher Canada.
Maj. Gen. B. W. Brown heitir
sá, sem gerður hefir verið að
yfirmanni Canada hersins
heima fyrir. Verður aðal-starf
hans í því fólgið, að sjá um
^fingar herliðsins og búa það
Sem bezt undir það, sem að
höndum ber, hvort heldur það
er til að senda þá til Bretlands
e$a til varnar á ströndum Can-
ada..
Blaðið Chicago-Herald hefir
tað eftir Ottawa-stjórninni ,að
skipulagning herliðs á strönd-
Urh Canada sé komin í gott lag
°8 að Canada verði ekki óvör-
U|h komið. Yfir vesturstrand-
^ herinn hafi verið settur Maj.
^en. R. o. Alexander og nái
Vaid hans til loft-, sjó- og land-
Uersins á þessum stöðvum. Á
^Usturströndinni hafi yfirstjórn
Gen. W. H. P. Elkins og á
^ýfundnalandi Maj. Gen. L. F.
. age; hefir canadiskur her ver-
har á annað ár.
^ingmenn British Columbia
ýlkis héldu fyrir nokkru fram,
vörn vestur strandarinnar
.^ri ónóg og fóru fram á meiri
iðstyrk. Hefir að þessu verið
gefinn mikill gaumur og nú
^áikið verið úr því bætt.
■ð- bæði austur og vestur
ströndinni hafa ýmsar varúð-
arreglur verið teknar upp og er
Verið að kenna, einkum í bæj-
UlIh, framkvæmdir þeirra.
ktst vel á stúlkurnar
Lt. Gen. McNaughton
Lt. Gen. Crerar
að
^vað
sem öðru líður, er svo
Giftingar
fara óðum í
sJá, sem canadiskum her-
úunum á Englandi lítist vel
, hrezkar stúlkur.
ve.lrra á meðal
o°^t 0g eru nú • að jafnaði
^rðnar 400 á mánuði. Frá því
t, hermennirnir komu fyrst til
uglands, hafa 4000 af þeim
tst brezkum stúlkum.
Skylcla að drekka
^að
ver;
þykja fremur en hitt
ko a meam®li a Englandi með
j ií?Uru’ sem um forustu sækja
ar0gregluliði Women’s Auxili-
iðy/ir Force, að þær geti tek-
je rykk í hófi. Þessu var ný-
Á u haldið fram á þingi. Sir
ibald Sinclair, ritari lög-
Maj. Gen. Browne
reglu flugliðsins, segir þær bet-
ur geta gert skyldur sínar, ef
þær “geti verið með,” sem kall-
að er.
Gætið mílufjöldans
Eins og kunnugt er, komu lög
í gildi í Canada 1. apriíl um
hvað miklu af gasolíu bílaeig-
endur mættu eyða. Gallónu-
talan er bundin við þrjá mán-
uði. Eyðirðu ekki öllu, sem
leyft er, á þremur mánuðum,
geturðu ekki notað afganginn
á næsta ársfjórðungi. En það
er fleria, sem athuga verður.
Þegar sótt er um bókina, er
gasolíu-kaupin sýnir, er mílu-
fjöldinn á mæli bílsins skráð-
ur. Sýni nú mælirinn síðar
meiri míluf jölda, en sem svarar
olíu-kaupunum, sér lögreglan
undir eins, að olíu hefir verið
náð á ólöglegan hátt.
Ef þú ert í þeim flokki kaup-
enda, sem “A” er nefndur
(þeim er minst er leyft að
kaupa—eða til óþarfa), er þér
leyft að kaupa gasolíu, er næg-
ir til að ferðast 1,458 mílur
yfir fyrstu þrjá mánuðina
(apríl, maí, júní)*, en 1,782 míl-
ur yfir næstu þrjá (júlí, ágúst,
sept,), yfir okt. nóv. og des.
mánuði 1,350 mílur, og á árinu
1943, fyrstu 3 mánuðina (jan.
feb. marz) 810 mílur.
Bækur eru til fyrir ýms far-
artæki, en undir engum kring-1
umstæðum má nota þær til
oliukaupa í nokkurt annað far-
artæki, en sem tiltekið er.
Sem stendur er því leyft að
kaupa um 5 gallonur, að með-
altali, á viku. En þessu getur
þó verið breytt hvenær sem er.
Neyzluna má hækka og lækka
eftir birgðunum í landinu á ein-
um tíma eða öðrum. Yfirleitt
er það ósk yfirvaldanna, að
gasolía sé spöruð alt sem unt
er.
Skipatapið á Atlantshafinu
Yfir vikuna frá 29. marz til
5. april, söktu kafbátar öxul-
þjóðanna 21 skipi fyrir sam-
bandsþjóðunum á Atlanzhaf-
inu. Síðan Bandaríkin fóru í
striðið, nemur tapið alls 115
skipum.
Skipunum var sökt á stöðum
þeim sem í töflu þessari sýnir;
fyrri talan sýnir skipatapið
yfir vikuna; sú seinni frá 7.
desember.
Við strendur U. S.... 10 59
Við Canada .......... 2 23
Á Caribbian......____ 6 29
Við S. Ameríku ...... 3 4
Tíu af þessum skipum sem
sökt var yfir nefnda viku, voru
eign Bandaríkjanna, 3 voru
brezk, 3 norsk, 1 canadiskt, 1
frá Latvíu, 1 frá Panama, 1
grísk, 1 óþekt, en talið tilheyra
sambandsþjóðunum.
Neita að hafa gert árás
Rússar neituðu afdráttarT
laust í gær, að hafa gert árás á
Haparanda, bæ í Svíþjóð,
skamt frá landamærum Finn-
lands; kváðu það illkvitnisleg-
ar getsakir. Svensk blqð sögðu
að eftir árásina hefðu fundist
brot þar úr sprengjum með
rússneskum merkjum.
Árás á Ceylon
Á eyjuna Ceylon suðaustur|
undan Indlandi, gerðu Japanir
svæsna flugárás á páskadag-1
inn. Floti 75 flugskipa kom
þangað aðvífandi og ætlaði víst
að leika svipað bragð og við
Pearl Harbor. En það fór öðru-
(vísi. Flugher Breta var kom-
inn til flugs, áður en Japanir
komu og lagði til orustu við þá
er í færi var komist. Ferð Jap-
ana lauk þannig, að þeir töp-
uðu tveim þriðju flugskipa
sinna; 27 voru skotin niður og
30 meira og minna löskuð og ó-
líkleg til að hafa komist til
skipsins er þau komu frá eða
flugstöðva sinna. Skaða gerðu
þeir ekki mikinn á eyjunni, af
fréttunum að dæma.
Ceylon er brezk krónu-ný-
lenda; íbúar eru um sex miljón.
Landslag er sagt undra-fagurt
og er eyjan af því oft kölluð
“Perla Asíu.”
Árás Japana var gerð á Col-
umbo, höfuðborgina suðvestan
á eyjunni.
Viðskiftin við Ameríku
Síðan Bandaríkin tóku við
fisksölusamningi okkar við
Breta er búið að borga fullar
12 miljónir króna fyrir sjávar-
afurðir inn á reikning Islands í
banka vestan hafs.
Greiða Bandaríkin bæði fyrir
þær sjávarafurðir, sem fluttar
eru í frakt og þá fiskfarma,
sem íslenzk veiðiskip flytja
sjálf á markað í Bretlandi.
Viðskifti þessi fara frarn á
þann hátt, að fulltrúa Breta,
Bandaríkjamanna og Lands-
banka íslands reikna út með
vissu millibili hve miklu út-
flutningurinn hefir numið, en
fulltrúi Bandaríkjastjórnar hér,
Hjálmar Björnson, símar síðan
vestur um haf, hversu mikla
greiðslu eigi að inna af hendi
til okkar.
Eins og kunnugt er, ætlar
Bandaríkjastjórn að verja 20—
25 miljónum. dollara í þessu
skyni hér. Ógæftir ráða miklu
um það, hve útflutningur sjáv-
arafurða hefir verið lítill það,
sem af er þessu ári.
—Vísir, 12. febrúar.
Stríðið
Rússland: Á vígvöllum Rúss-
lands er nú barist eins ákaft og
síðast liðið sumar. Hitler er
með öllum þeim her, sem hann
hefir getað smalað saman frá
Evrópu þjóðunum sem í klóm
hans eru, að reyna að komast í
sóknar-aðstöðu. En þetta hef-
ir ekki tekist. Á laugardag og
sunnudag urðu víða geysiharð-
ar orustur. En þær urðu Hitl-
er dýrar. Fyrra daginn skutu
Rússar niður 119 flugför og á
sunnudag 102. Sjálfir segjast
Rússar hafa tapað 17 flugskip-
um. Á síðast liðnum 8 dögum
hafa Rússar eyðilagt 415 flug-
för fyrir Þjóðverjum, en sjálf-
ir hafi þeir tapað 84.
Á mánudag reyndu Þjóðverj-
ar þráfaldlega að sækja á, en
það endaði ávalt með því að
þeir voru hraktir lengra til
baka, en þeir voru áður. —
Reyndu þá Þjóðverjar að senda
fallhlífarher að baki Rússum.
Af 60, sem flugvélarnar yfir-
gáfu, skutu Rússar 57 áður en
þeir komu til jarðar.
1 Donets-héruðunum höfðu
Þjóðverjar búið um sig á ýms-
um stöðum sem þeir ætluðu sér
að halda þar til með vorinu.
En her Timoshenko hefir verið
að ráðast á þessa staði og tek-
ið þá; hafa Þjóðverjar verið
drepnir þar í hrönnum (whole-
sale, segir í fréttinni). Til að
reisa rönd við þessu, hefir Hitl-
er kallað á vígvöll allan þann
her sem hann getur frá Suður-
Evrópu þjóðunum. En það
virðist ekkert duga. Sjötti og
17 her Þjóðverja kvað vera
þarna, í hættu.
Eflaust eys Hitler öllum þeim
vélaher, sem hann á ráð á
þarna út á vígvöllinn á kom-
andi sumri. En það mun sem
til þessa verða honum kostnað-
arsamt.
Burma: Frá Burma eru frétt-
irnar lakari. Bretar eru þar í
undanhaldi, töpuðu Prome
fyrst og eru enn illa staddir.
Kínverjar halda enn í við Jap-
ani nokkru norðar. Indland
má mjög brátt búast við því
versta, ef vörnin verður ekki
bætt í suðvestur Burma.
Ástralía: Ástralingar hafa
varist drengileg árásum Jap-
ana og sóttu að þeim óvörurn á
eyjunni Timor, 330 mílur norð-
vestur af Ástralíu og eyðilögðu
þar og víðar 31 flugfar fyrir
Japönum.
Frakkland: Bretar hafa gert
stórkostlegar árásir á vopna-
búr Hitlers í Frakklandi og
Þýzkalandi og hafa gert mikla
skaða.
Mikið flugvélatap
Öxulþjóðirnar háfa ekki í
langa tíð tapð eins mörgum
flugskipum á einum degi og
yfir síðustu helgi. 203 flugför
er talið víst, að hafi verið skot-
in niður; voru 57 af þeim við
Ceylon; á Rússlandi voru 102
murkuð sundur, á Malta 13, og
af Ástralíu hernum 31.
ÁLITLEGUR YÍSINDA-
MAÐUR
ÚR ÖLLUM ÁTTITM
Lt. Gen. McNaughton gaf í
skyn í ræðu sem hann hélt í
gær í Ijlnglandi, að innrás frá
Englandi á meginland Evrópu,
gæti átt sér stað.
• * •
Vatnagangur hefir verið
nokkur á einstöku stöðum í
Manitoba undanfarna daga;
kveður mest að því í St. Vital;
hefir fjöldi manna orðið að
flýja heimili sín eða bújarðir f
svip. Hinn síðfallni snjór
bráðnar svo skjótt, að ekki
ber undan og sumstaðar er sem
yfir stöðuvatn sé að líta. Við
Gladstone hefir einnig orðið
bagi að vatnaganginum.
* * - •
Á fundi kennara í þessu
fylki, sem hér stendur yfir, var
þess minst í gær, að meðal-
kaup sveitakennara væri $638
á ári. Þeir mega vel á halda.
Væri ekki snjallræði af kenn-
urunum, að fá einhvern ráð-
gjáfan frá Ottawa til þess að
kenna sér að spara?
• • •
Gullna hliðið virðist vinsælt
leikrit. Alþýðublaðið dagsett
10. febr. segir svo frá:
Leikfélagið sýnir Gullna hlið-
ið eftir Davíð Stefánsson i
kvöld og er það 25. sýning. —
Hefir altaf verið geysimikil að-
sókn að sýningunum, og má
búast við að þetta leikrit verði
sýnt lengi enn.
SJóLIÐI LÝSIR SKOÐUN
SINNI Á ÍSLANDI
England á nú í stríði við
Þýzkaland 'til þess að verja
frelsi sitt og annara þjóða. —
Fljótlega kom að því, eftir að
stríðið braust út, að eg væri
kvaddur í hérinn. Mátti eg
háða, hvort eg vildi heldur
ganga í landher, flugher eða
sjóher, og kaus eg sjóherinn.
Eg var þegar sendur í flota-
skóla og var þar í nokkra mán-
uði og lærði margt nýtt. Við
unnum þá mikið, en þrátt fyrir
það lifðum við skemtilegu og
heilbrigðu lífi. Auðvitað braut
eg oft heilann um það, hvert
eg yrði sendur. Þegar æfing*
um okkur var lokið, og við
vorum sendir í flotabækistöð,
snerust hugsanir mínar meira
og meira um þessa einu spurn-
ingu. Kanske yrði eg sendur
til hins sólbjarta Miðjarðar-
hafs, eða á hinn fjölfarna Norð-
ursjó, ef til vill á Atlantshafið
með sínar háu öldur, eða á hið
leyndardómsfulla Kyrrahaf. —
Hver eftir annan hurfu félagar
mínir úr ihópnum, til ýmissa
staða i heiminum — og loks
kom skipunin um að eg ætti að
fara til íslands.
í byrjun ímyndaði eg mér
landið fult af ís og snjó, og íbú-
ana Eskimóa, sem ef til vill
væru að veiða í vök. Einnig
hélt eg að fult væri hér af sel-
um, og lítil þorp hér og þar, og
færu íbúarnir á hreindýrasleð-
um til að heimsækja vini sína.
En hvað eg brosi nú að þessum
fávíslegu hugmyndum.
Eg hafði aðeins lítinn táma
til að búa rhlg undir sjóferðina.
Ferðin til Islands var mjög ró-
leg; kom ekkert óvenjulegt fyr-
ir. Það var í ljósaskiftunum
yndislegt vetrarkvöld, að við
sigldum inn á ytri höfnina hér.
Hvít fjallshlíð Esju glitraði í
Jóseph Björn Skaptason
Fyrir sex árum hlaut ungur
Islendingur, ný-útskrifuðum i
vísindum (M.Sc.) frá háskólan-
um í Edmonton námstyrk til
framhaldsnáms í sex ár á Cor-
nell-tháskóla í jurtasýkla-fræði
(Plant Pathology). Islending-
urinn var Jóseph B. Skaptason,
sonur -hjónanna Hallsteins og
Önnu Skaptason. Var náms-
mannsins getið í Heimskringlu
árið 1936, er hann lagði upp í
ferðina til Corneli. Nú fyrir
skömmu lauk hann námi sínu,
hlaut með því titilinn Ph.D., og
hefir hlotið stöðu hjá United
States Rubber Co. Er starf
hans í jarðyrkjudeild nefnds fé-
lags og lýtur að efnafræðis-
rannsóknum í jarðvegi og
möguleikum fyrir gróðri. Geta
ferðalög verið þessu samfara,
ekki einungis í Bandaríkjun-
um, heldur einnig í Canada.
Mr. Skaptason hefir aðal-um-
sjón þessa starfs með höndum.
Hér er því um álitlegan vís-
indamann að ræða. Hann nýt-
ur nú þegar mikils álits og er
félagi í ýmsum vísindafélögum.
Mr. Skaptason var jafnframt
náminu við Cornell, aðstoðar-
kennari.
Hann er fæddur 8. okt. 1911
í Winnipeg. En árið 1916 fluttu
foreldrar hans til Argyle-bygð-
ar og hlaut Jóseph þar sína
barnaskólamentun. Nám á
Búnaðarskóla Manitoba-fylkis
byrjaði hann 1929 og starfaði
að því loknu um skeið, ásamt
S. S. Sigfússyni heitnum við
Tilraunabú þessa fylkis i Bran-
don. Árið" 1931 byrjaði hann
nám á háskóla Alberta-fylkis
í Edmonton og hlaut þaðan
meistarastigið (M.Sc.) í vísind-
um 1935. Faðir hans, Hall-
steinn, er sonur Björns bónda
að Hnausum í Húnavatnssýslu,
Jósefssonar héraðslæknis
Skaptasonar, en móðir hans
hét Anna Frímann og var
kennari; foreldrar hennar
b#uggu í Selkirk, Man.
Jóseph Björn Skaptason er
giftur hérlendri konu, Gwen-
doline Constance Picknold að
nafni, skólakennara frtá Ed-
monton.
Árnaðaróskir fylgja hinum
nýbakaða vísindamanni frá
Heimskringlu, vinum hans og
ættingjum.
sólarlaginu. Svo kom myrkr-
ið, og bærinn varð eitt glitr-
andi ljóshaf. Eg varð meira
og meira undrandi, þegar mér
var ekið í gegnum bæinn, til
mins nýja heimilis, rétt fyrir
utan bæinn. Þótti okkur
skemtilegt að sjá verzlanirnar
bjartar, með fallega skreyttum
gluggum. Vissulega voru þær
eins fallegar og miklu hreinni
Frh. á 8 bls.