Heimskringla - 28.07.1943, Page 2

10. SIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 28. JÚLl 1943
KRISTJÁN STEFÁNSSON
Framh. frá 9. bls.
bjó hér úr því. Mikilsmetinn
sæmdarmaður. Hans er sakn-
að af öllum sem hann þektu.
Á yngri árum hans hafði
hann mikinn áhuga fyrir ýms-
um málum sem Islendingar
skiftu sér af, og meðal annars
var eitt þeirra Goodtemplara
reglan. Hann gerðist æfifélagi
þess félagsskapar. Einnig til-
heyrði hann Fyrsta íslenzka
únitara söfnuðinum og vann
lengi í stjórnarnefnd hans. —
Hann var trúhneigður maður,
en kreddulaus og óháður í trú-
málum. Hann átti því þar
andlega heima. Hann komst
snemma að þeirri niðurstöðu
að æðsta úrskurðarvaldið í
þeim málum, eins og í öllum
öðrum málum, yrði að vera
samvizka og skynsemi hvers
eins manns, og að rétt kristileg
kenning ætti að miðast við
anda en ekki bókstaf.
Einnig á yngri árum hans,
ásamt öðrum, viðurkendi hann
gildi skáldskapar Stephans G.
Stephanssonar, og gerðist einn
kostnaðarmanna fyrstu útgáfu
kvæðasafns hans, “Andvökur”.
Alla æfina, eins og þetta bend-
ir til, unni hann mjög bók-
mentum og öllu sem bókmenta-
legt gildi hafði, þó að honum
veittist aldrei tækifæri að
ganga mentaveginn.
Hann andaðist að heimili
sínu 6. júni, 69 ára að aldri og
hlaut hvild frá öllu erfiði þessa
Hfs. Vinir hans allir sakna á-
gæts vinar, og kveðja hann
HUGHEILUSTU ARNAÐARÓSKIR til hinna mörgu íslenzku
vina vorra og allra Islendinga yfirleitt, bœði á Þjóðhátíð-
um sem nú fara í hönd og endranœr. — Við þökkum þeim
einlœglega alla samvinnu og viðskifti við oss til þessa og
vonum áframhalds þess í framtíðinni.
The Jack St. John Drug Store
894 SARGENT AVE.
WINNIPEG, MAN.
..................................................................................................................................111111UIHI4.
CRESCENT VÖRUR EINGÖNGU
SELDAR
E. & M. SIGURDSON Cafe and Confectionery
nokkur skref fyrir sunnan Gimli Park
Isrjómi, Nýmjólk og Rjómi
ER SEM KUNNITGT ER FRÆGT
/
The Crescent Creamery
Company Limited
WINNIPEG
SÍMI 37 101
Oiiinmmmmniiimmmnimimimuimmiminmmmiiiumiiiimiinmiiiiiimumiimiiiinmmmiiinmmmmnimiiiiiiiiumimiiiiic*
Löggilt 11. apríl 1909
Taka á móti korni, senda korn og flytja út.
Borgaður að öllu höfuðstóll. .$500,000.00
Aukastofn................$750,000.00
★
Forseti.....................W. P. Parrish
Varafors. og fr.kv.stj..Norman Heimbecker
Féhirðir......................W. J. Dowler
Umboðsmaður—Gimli, Man......B. R. McGibbon
★
Aðalskrifstofa
WINNIPEG
Útibú
MONTREAL TORONTO PORT ARTHUR
CALGARY VANCOUVER
50 sveitakornhlöður
Endastöðvar í Calgary og Port Arthur
“Gamalt félag, sem orð hefir á sér fyrir
ábyggileg viðskifti”
með þeklæti fyrir hina liðnu
æfi.
Útförin fór fram frá Sam-
bandskirkjunni í Winnipeg, 11.
júní 1943. Séra Philip M. Pét-
ursson jarðsöng.
ARFURINN FRÁ SÓLA
Eftr Sigrid Undset
Eftirfarandi grein, sem fjall-
ar um Norðmenn fyrr og nú, er
eftir hina heimsfrægu, norsku
skáldkonu og Nobelsverðlauna-
höfund Sigrid Undset, sem nú
lifir landflótta í Ameríku.
★
Sóla á Jaðri er nafn sem ef
til vill er þekt víðar en í Noregi,
jefnvel þótt margir átti sig
ekki á því strax, hvar Sóla er
eða í hvaða sambandi þeir hafa
heyrt nafnið nefnt. Frá því
Þjóðverjar réðust á Noreg hafa
við og við verið gerðar loftá-
rásir á flugvöllinn Sóla. Það
er stærsti flugvöllurinn í Suð-
ur-Noregi, og Þjóðverjar hafa
stækkað hann hvað eftir ann-
að.
En fyrir striðið voru aðrar
minningar bundar við Sóla í
hugum Norðmanna — hið
forna óðal Erlings Skjálssonar.
Á æskudögum mínum voru fá-
ar hetjur úr sögu Noregs er
unga fólkið dáðist meira að,
en Erlingi Skjálgssyni. Auð-
vitað var þar að sumu leyti að
þakka hinu glæsilega kvæði
Björnsons:
Norður sæfáka byrinn ber,
birta tekur, í lyfting er
Erlingur Skjálgsson frá Sóla.
Slikum myndum, sem þess-
ari, gleyma börn aldrei, ef þau
hafa eitt sinn séð hana. Og það
var Erlingur Skjálgsson, sem
var of stoltur til að þiggja
jarlsnafnbót, þegar hann
kvæntist systur Ólafs Tryggva-
sonar. Faðir hans hafði verið
hersir, og Erlingi nægði að
vera það, sem faðir hans hafði
verið. En fólkið kallaði hann
Rygjakonung, og yfir Roga-
landi réði hann sem konungur
væri. Og svo sjáum við í
Heimskringlu Snorra Sturlu-
sonar síðustu myndina af hon-
um: Rygjakonungur gegn Nor-
egskonungi. Skip Erlings
Skjálgssonar elta skip ólafs
konungs, sem er á flótta. Skip
höfðingjans siglir frá hinum
skipunum, og Erlingur og Ól'af-
ur mætast og leggja til orustu.
Ólafur konungur og menn hans
ráðast til uppgöngu á skip Er-
lings. Aftur í lyftingu stendur
hinn aldni höfðingi einn. —
Öndverður horfir þú við í dag,
Erlingur, segir konungur. —
Öndverðir skulu ernir klóast,
svarar Erlingur.
Þetta er eitt af þeim undar-
legu atvikum sögunnar, þar
sem sá, er röngu máli fylgir,
uppreisnarmaðurinn, öðlast
alla samúð lesandans, og hinn
helgi maður, Ólafur Noregs-
konungur, sem hefir réttinn sín
megin, vekur alt að því andúð.
Þetta er ennfremur líkast
dæmisögu. Enn á ný erum við
mint á sannleika, sem biblían
hefir hamrað í okkur. Davíð
konungur hafði getað sýnt ó-
vinum sínum göfuglyndi, en
vegna hermannskonu, sem á-
reiðanlega vissi hvað hún
gerði, þegar hún var að baða
sig fyrir augum konungsins,
framdi Davíð konungur hvert
níðingsverkið af öðru. Pétur
postuli dró sverð úr sliðrum í
grasgarðinum, reiðubúinn að
verja herra sinn og meistara,
en fáeinum klukkutímum
seinna, þegar þernan bar fram
óþægilegar spurningar, sór
hann og sárt við lagði, að hann
þekti ekki þennan mann. Dag-
inn, sem Ólafur konungur og!
Erlingur hittast á eynni Körmt
þegar ólafur hafði hótað að
láta drepa Ásbjörn selsbana,!
ungan frænda Erlings, í hefnd-
arskyni fyrir dráp ársmanns
konungsins í höll hans, virðist
Ólafur vera mikill persónuleiki,
djarfur og ósveigjanlegur í trú
sinni á guð og rétt sinn. Það
er líkt og Erlingur hjaðni niður
andspænis konunginum. En
nú þegar ólafur hefir hinn
aldna uppreisnarsegg á valdi
sínu, getur Ólafur ekki á sér
setið og vinnur níðingsverk. —
Merkja skal drottinssvikai’ann,
segir hann. Og svo ristir hann
í kinn Erlingi með öxi sinni. 1
sömu andránni heggur einn af
konungsmönnum Erling bana-
högg. Og svo deyr Ólafur kon-
ungur, án þess að ná konung-
dómi á ný í Noregi.
En það var frásögnin um
Erling og þrælana hans, sem
einkum fékk á okkur, þegar
við vorum börn. Við urðum að
læra utan að kvæði Per Sivles
um þetta efni, einkum við, sem
gengum í skóla Rögnu Niel-
sens. Sivle var einskonar
heimilisskáld þar.
Þið munið, að Erlingur fékk j
þrælum sínum dagsverk að
vinna. Þegar þeir höfðu lokið
því, máttu þeir vinna fyrir
sjálfa sig það sem eftir var
dagsins, og fyrir það, sem þeir
unnu sér inn á þann hátt, gát.u i
þeir keypt sér frelsi. Svo virð-:
ist, sem Erlingur hafi ekki ver-
ið sérlega vinnuharður maður.
Sumir gátu leyst sig úr ánauð
á þrem árum, sumir á fimm ár-1
um, og þeir sem ekki gátu leyst
sig á sjö árum, hafa hlotið að \
vera dáðlausir með öllu.
Nú eru það Þjóðverjar, sem
ráða ríkjum á Sóla, og þeir
’ gera eins og þeir geta til þess
að snúa þessari þróun við. Þeirj
beita öllum þeim uppátækjum
og aðferðum, sem ærulausir
menn eiga vald á. Takmark
þeirra er að gera Norðmenn að
þrælum. Til þess komu þeir
til Noregs — “sem vinir”, að
því er þeir fullyrtu í byrjun,
vegur þess, að þeir voru fúsir
til að bjóða Norðmönnum þá
aðstöðu að gerast einskonar
þrælahaldarar undir stjórn (
Þjóðverja, — yfir honum ó-
merkari þrælaþjóðum, sem
ekki gátu rakið ættir sinar
jafn beint til yfirráðaþjóðar-
innar. Norðmenn voru þó
frændur þeirra í þrítugasta
eða fertugasta og fimta lið. Og
þeir urðu bæði hryggir og reið-
ir, þegar Norðmenn voru síður
en svo hreyknir, þegar þeir
mintu þá á, að Norðmenn og
þeir hefðu átt einhverja sam-
eiginlega forfeður aftur í grárri
forneskju, og þau skyldleika-
einkenni, sem kunna að hafa
verið milli þessara þjóða eru
nú horfin fyrir mörgum öldum.
Satt er það, að í heiðnum sið
höfðu Norðmenn einnig þræla,
handtóku menn og seldu í
þrældóm. En samt virðist svo,
að síðan sögur hófust hafi
norska þjóðin aldrei verið ýkja
hrifin af þrælahaldi. Elztu lög
Norðmanna kveða nákvæm-
lega á um frelsisgjöf þræla og
hversu þeir geti keypt sér
frelsi. Þegar Noregur gerðist
kristin kom frelsisgjöf ánauð-
ugra manna oft í stað mann-
blótanna, og var talið guði
þóknanlegt.
Svo heimskir hafa Norð-
❖Jiiiimiiiioiiiiiiiiiioiiimiiiioim.................................niiiiiMiiiiinin<>
8
■
|
VÉR ÁRNUM ÍSLENDINGUM HEILLA
MEÐ 54 ÁRA AFMÆLI
ÍSLENDIN G A D AGSIN S
WOOSCGCCGCOSOSCCCðCCaOOSCCOSCCCCeOOOSiSCCCCC/SOSGC?
Armstrong Gimli Fisheries
LIMITED
807 Great West Permanent Bldg., Winnipeg
i'ioiiiiiiiimuiiiiiiiiiiiiuimiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiuiiimiiiiioiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiuiNiiiiiMiniiiiiiiiiiiiuimmiimuniimiiiiiuHiiiiiiiiiitö
Til Islendinga!
Vér óskum yður til hamingju með þjóðhátíðina.
í dag, sem endranær, bjóðum vér yður velkomna á mat-
söluihús vort, þar sem bæði er góður matur
og greið skifti.
DUTCH GRILL
Mrs. A. Chudd, eigandi
3rd Street (móti skólahúsinu) Gimli, Man.
Á 54. ára afmæli fslendingadagsins árnum vér
honum einlæglega til heilla.
GÓÐ HERBERGI — AGÆT BORÐSTOFA
SANNGJARNT VERÐ
HOTEL COMO
H. Dougloski, eigandi
GIMLI — MANITOBA
Vér árnum öllum íslendingum fjær og
nær, austan hafs og vestan, farsældar
og gleði á þessum þjóðminningardegi,
um alla óorðna framtíð.
Lakeside Trading
=Com pany^s
GIMLI, MAN.
Th. Thordarson
Hannes Kristjanson
VULCAN
Iron Works Limited
ER MIKIL SKIFTI Á VIÐ ÍSLENDINGA
BIÐUR HEIMSKRINGLU AÐ FLYTJA
ÞEIM INNILEGAR HÁTÍÐAÓSKIR, SEM
OG ÖLLUM FYLKISBÚUM
FJÆR OG NÆR
Blómgist land þetta
og lýður

ÁRNAÐARÓSKIR TIL ÍSLENDINGADAGSINS
Á FIMTUGASTA OG FJÓRÐA AFMÆLINU
yyyyyyxcA