Heimskringla - 06.12.1944, Qupperneq 6

6. SIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 6. DES. 1944
“Komdu hingað kl. 4,” sagði Fuglakonan,
“þá skulum við aka þangað út með fáeinar öskj-
ur og verðlista og sjá hvað þér hafið til að selja.”
“Æ, eg þarfnast svo mjög peninganna!”
sagði Elenóra.
. “Eigið þér heima í litla húsinu fallega við
norðurenda mýrarinnar?”
“Já,” svaraði Elenóra.
“Eg man eftir staðnum og sögunni, sem við
hann er tengd. Byrjuðuð þér á miðskólanum í
gær?”
“Já.”
“Það var fremur erfitt?”
“Fremur erfitt,” endurtók Elenóra.
Fuglakonan hló.
“Þér getið ekki sagt mér neitt nýtt um
það,” sagði hún. “Eg kom líka í endur fyrir
löngu utan úr sveit og byrjaði á bæjarskóla.
Kjóllinn minn var úr brúnu baðmullar efni og
skórnir mínir voru fremur þunglamalegir. Hvað
heitið þér, stúlka mín?”
“Elenóra Komstock,” svaraði Elenóra.
“í gær var því breytt á töflunni í Kornstock
eg hélt sem snöggvast að eg mundi detta dauð
niður, en í dag get eg hlegið að því.”
Fuglakonan stóð á fætur og kysti hana.
“Borðið .nú matinn yðar,” sagði hún, “og
á meðan skal eg sækja verðlistana og skrifa
niður það, sem eg hugsa að þér hafið, svo að eg
viti hvað margar öskjur við þurfum að hafa
með okkur. Hirðið aldrei um baðmullar kjól-
inn og þungu skóna. Sökkvið yður niður í
bækurnar, og þá munið þér áður en langt um
líður heyra þá, sem stríddu yður í gær gorta af
því, að þeir voru einu sinni í samá bekk og
þér.” Hún fór hlægjandi út úr stofunni, en
Elenóra sat eftir og hugsaði þangað til hún
mundi eftir hversu svöng hún var; svo borðaði
hún og drakk heitt súkkulaðið og fór smám
saman að verða sjálfri sér lík á ný.
Stuttu síðar kom konan inn og sýndi Elen-
óru langar, prentaðan verðlista yfir allskonar
skordýrategundir.
“Ó, langar yður til að fá þau?” sagði Elen-
óra himin lifandi glöð. “Eg hefi ekki mörg, en
eg get veitt þau þúsundum saman.”
• “Já,” svaraði konan, “eg vil kaupa alt, sem
þér hafið safnað og einnig stóru maðkana, sem
skríða núna alstaðar um. Eg hefi þá sannfær-
ingu, að þessi dásamlegi og eftirtektaverði
leyndardómur í tilveru þeirra, neyði mig loks-
ins til að mála fiðrildin okkar hérna í Flóanum
og gefa út bók um þau, svo að allur heimurinn
geti kynst þeim. Við hérna megum ekki verða
of eigingjörn, þótt við eigum þessi sjaldgæfu
fyrirbrigði. Eg skal borga yður vel fyrir öll
þau fiðrildi, sem þér getið náð í, því sjáið þér
til, eg skifti á náttúrugripum við erlenda safn-
ara. Bankastjórinn kaupir steinaxir, örvarodda
og Indíána perlur. Hérna var í dag kennari
frá bæjarskólanum, sem var að leita eftir slíkum
sýnishornum. Það er til sjóður í því skini að
prýða stjórnarbyggingarnar. Eg skal hjálpa
yður til að komast í samband við þá. Svo þarf
lauf af ýmislegum trjám, bóm grastegundir,
fiðrildi, flugur og maðka, fuglahreiður og alt,
sem heyrir til fuglunum.”
Augu Elenóru ljómuðu. “Hvað ætti eg nú
frekar að gera, fara aftur til skólans, eða fara
til bankans, byrja þar reikning og verða miljón-
eri? Wesley frændi og eg höfum körfu fulla
örvaroddum, og fjölda af öxum, púpum, verk-
færum, stautlum og öðru því um líku. Eg veit
ekéi hvernig eg get beðið í þrjá tíma?”
“Nú verðið þér að fara annars komið þér of
seint,” svaraði Fuglakonan. “Eg skal vera til-
búin kl. 4.”
Eftir skólann ók Elenóra með Fuglakon-
unni út að gamla kassanum í Flóanum. Fallegu
stóru fiðrildin voru tekin upp hvert eftir annað,
en samt var ekki hægt að taka f jórða partinn af
þeim, en samt var næstum orðið dimt þegar
kassanum var læst og hinar titrandi hendur
Elenóru tóku við $59.16 fyrir fiðrildin. Hún
krefti hendina utan um peningana.
“Æ, þetta er svo dásamlegt,” sagði hún
hugfangin. “Þessir peningar munu veita mér
bækur, borga skólagjaldið mitt og gera mér
auðið að ganga á miðskólann!”
Og af því að hún var stúlka settist hún
niður á fallið tré og horfði á ljótu skóna sína.
Hún sat þarna lengi eftir að Fuglakonan var
farin, því að hún þurfti að ráða fram úr örðugu
íhugunarefni. Átti hún að segja móður sinni
frá þessu? Mundi hún taka hennar peninga
til að borga með þeim skattana? Og ef hún segði
henni ekki frá þeim, hvernig átti hún þá að gera
grein fyrir bókunum og þeim munum, sem hún
ætlaði að kaupa fyrir peningana? Loks reikn-
aði hún út hvað mikla peninga hún þyrfti næsta
dag, faldi afganginn í fjarlægasta horni kassans,
læsti honum, fylti fangið með örvaroddum úr
hrúgu við kassann og hélt svo heimleiðis.
★ ★ ★
Árla, þegar fyrsta rönd aftureldingarinnar
sást yfir Flóanum, reis Margrét úr rekkju og
tók að íhuga kjólaefnið og hin flóknu snið, sem
hún hafði fengið sér. Wesley bjó til morgun-
matinn, og vann verk sín heima þangað til hann
hélt að Elenóra væri farin. Þá ætlaði hann að
fara og sækja móður hennar.
“Farðu nú varlega,” sagði Margrét. “Eg
veit ekki hvernig hún kann að taka þessu.”
“Það veit eg heldur ekki,” svaraði Wesley
með miklum heimspekings svip, “en hún verð-
ur að taka því á þann hátt, að kjóllinn verði
tilbúinn þegar Elenóra fer á skólann á morgun.”
Wesley hafði ekki sofið vel um nóttina og
þegar hann gekk inn um gatðshliðið og heim að
húsinu var hann heitur í framan og hverjar
sanngjarnar fortölur honum úr minni horfnar.
Mrs. Komstock bjargaði málinu. Hún kom til
dyranna.
“Góðan daginn,” sagði hún. “Sendi Mar-
grét þig eftir einhverju?”
“Já,” svaraði Wesley, “hún sendi mig eftir
þér. Hún hefir verk með höndum, sem hún
getur ekki lokið við í tíma, og vill nú gjarnan
fá þig til að hjálpa sér.”
“Auðvitað skal eg hjálpa henni,” svaraði
Mrs. Komstock. Enginn vissi hversu einmana
henni hafði fundist hún vera daginn áður og
hve stundirnar mundu verða óendanlega langar
í dag. “Hvað er það sem henni liggur svona
á að ljúka við?”
Nú varð hann að meðganga.
“Hún er að sauma kjól handa Elenóru,”
svaraði Wesley og sá hvernig Mrs. Komstock
varð alt í einu eins og steinrunnin. Hann flýtti
sér því að bæta við. “Þú veist að Elenóra hefir
árum saman hjálpað okkur í haust- og slátur-
tíðinni og þegar við fengum óvænta gesti. Við
höfum reiknað út að hún hafi sparað okkur
mikið fé, og þar sem hún vildi aldrei taka neitt
fyrir vinnu sína, þá fórum við til bæjarins og
fengum í fáeina kjóla handa henni, sem við
héldum að mundu punta hana dálítið upp a
miðskólanum. Nú langar okkur mjög mikið
til að einn kjóllinn verði tilbúinn í dag, en
Margrét er sein að sauma, og getur því aldrei
lokið við hann ein, þessvegna kom eg eftir þér.”
“Þetta er svo einfalt og auðvelt og greiði
gerður gömlum nágranna og vini, að þú getur
ekki litið upp á meðan þú segir frá því,” sagði
Mrs. Komstock háðslega. “En Wesley Sinton,
hvernig gat þér dottið í hug að Elenóra vilji
þiggja hluti keypta fyrir peninga, þegar hún
vildi ekki taka peningana sjálfa?”
Nú leit Sinton framan í hana.
“1 gærkveldi þegar eg fann hana á vegin-
um, grátandi eins sárt og eg hefi séð nokkurn
gráta við jarðarför, þá kvartaði hún ekki neitt,
en samt hefir hún komið til mín með smáá-
hyggjur sínar alla sína æfi, og hún gat því ekki
leynt, hvernig það hló að henni og lítilsvirti
hana, og að hún hefði komist að raun um að hún
þurfti peninga fyrir bækur og skólagjald, og
enginn getur talið mér trú um, að þú hafir ekki
vitað um þetta.”
“Til þess að leiða þið úr allri villu hvað það
sifertir, þá vissi eg mjög vel um það! Hún var
óð og uppvæg að reyna þetta, svo að mér datt
í hug að láta hana reyna hvernig henni litist
á það.”
“Eins og hún hafi ekki fengið að reyna það
alla æfi sína!” sagði Wesley Sinton. “Kata
Komstock, þú ert grimmúðug og eigingjörn
manneskja. Þú hefir aldrei látið Elenóru reyna
alla sína æfi, hvað sannarleg ástúð er. Þegar
hún reynir það, munt þú missa hana, og það er
þér alveg mátulegt.”
“Hún veit það nú, og hún mun koma heim í
kvöld eins og endranær,” svaraði Mrs. Kom-
stock kuldalega.
“Eg verð að segja að þú ert hugrökk, ef þú
vogaðir þér að láta stúlukbarn með lyndisfari
því, sem Elenóra hefir, þola slíka reynslu og
hún þoldi í gær, og segja henni svo að þú hafir
gert það af ásettu ráði. Eg dáist að rugrekki
þínu, en eg hefi veitt þessu eftirtekt síðan Elen-
óra fæddist og eg hefi séð nóg. Nú hefir þetta
farið of langt og verður að taka enda, annars
tek eg í taumana.”
“Það er einmitt það sem þú ert altaf að
reyna að sletta þér fram í annars manns mál-
efni! Heldur þú ekki að eg hafi séð það? Séð
hvernig þú og Magga Sinton hafið reynt dag
eftir dag að espa Elenóru á móti mér? En eg var
of særð til að hirða neitt um það eða reiðast því.
Hvenær sagðir þú henni hvað faðir hennar var
mér ástfólginn? Hvenær reyndir þú til að
láta hana skilja skipbrot lífs míns og hvað eg
hefi liðið? Já, hvenær?”
“Þú ert óréttlát Kata Komstock!” hrópaði
Sinton. “Það er ekki lengra en síðan í gær-
kveldi að eg reyndi að draga upp fyrir henni þá
sýn, sem eg sá daginn, sem hún fæddist. Eg
bað hana að fara til þín og segja þér góðlátlega
frá hvað hún þyrfti og biðja þig um það, sem
eg veit vel að þú getur látið í té, fé til þess, sem
hún þarf með.”
“Eg hefi enga peninga,” æpti Mrs. Kom-
stock. “Þú veizt að eg hefi þá ekki.”
“Jæja, reyndu þá að fá þá!” svaraði Wesley
Sinton. “Hvenær sem þú vilt getur þú selt við
fyrir 6,000 dali. Eg skal sjá til þess vegna
Elenóru að akrarnir séu ruddir og ræktaðir
með sanngjörnu verði. Eg skal kaupa fleiri
gripi til að fita upp fyrir þig. Þú þarft ekkert
annað «ð gera en skrifa undir samning, og þá
færð þú þúsundir dala fyrir olíu eins og við hin
hérna í kring um þig gerum.”
“Höggva niður trén hans Roberts!” æpti
Mrs. Komstock. “Rífa upp landið hans! Þekja
alt með þessari andstyggilegu olíu! Nei, fyr
skal eg láta lífið!”
“Þú ætlar heldur að láta Elenóru ganga
eins og betlara og særa hana og kvelja. Fyrst
eg er kominn svona langt, þá skal eg nú segja
þér hvað eg ætla að gera. Magga og eg fórum
til bæjarins í gærkveldi og keyptum þar það
sem Elenóra þarfnast helzt til að líta út eins og
hinar skólastúlkurnar. Alt sem við biðjum þig
um er að þú komir og hjálpir til að koma þessu
upp, svo að við getum gefið henni það.”
“Hún snertir aldrei við þessu,” svaraði Mrs.
Komstock.
“Þú getur þá borgað fyrir þetta, og hún
getur tekið við því sem eign, er henni ber.”
“Það geri eg aldrei.”
“Þá skal eg segja Elenóru hvað þú ert rík,
hvað þú getur gert og hvað mikið af því, sem
þú hefir undir höndum heyrir henni til. Eg skal
lána henni peninga til að kaupa bækur og sæmi-
leg föt, og þegar hún verður myndug getur hún
selt sinn hluta og borgað mér.”
Mrs. Komstock greip um stólbak til að
styðja sig. Hún opnaði varirnar en kom engu
orði upp.
“Og sé hún svo lík þér að hún vilji ekki
gera þetta, þá skal eg kæra þig sem fjárráða-
mann hennar fyrir dómaranum, Eg skal sverja
skýrslu fyrir réttinum um hvað mikið þú átt,
og hvernig þá elur hana upp, og ef nauðsyn
krefur fá dómarann til að útnefna mann til að
sjá um, að henni líði vel, fái kenslu og sé sæmi-
lega búin.”
“Þú — þú dirfist ekki að gera það!” stundi
Mrs. Komstock.
“Eg þarf ekki að gera það, Kata!” sagði
Sintpn, sem fann til meðaumkvunar strax og
þessi hótun var komin yfir varir hans. “Þú
kannast ekki við það, en þú elskir Elenóru! Þú
getur ekki komist hjá því. Þú hlýtur að sjá
hversu klæðlaus hún er. Komdu nú og hjálp-
aðu til að sauma þau og láttu okkur vera sátt og
vini. Við Magga getum ekki án hennar lifað,
og þú getur það ekki heldur. Þú getur ekki
annað em elskað svona ágæta stúlku og Elenóra
er. Láttu hana finna til þess!”
“Þú getur varla búist við því af mér, að
mér þyki vænt um hana,” svaraði Mrs. Kom-
stock kuldalega. “Hafði hún ekki verið þá
stæði nú við hlið mér maður, sem tæki í lurginn
á þér fyrir þær níðingslegu ógnanir, sem þú
hefir nú beint að mér. Ofan á alt sem eg hefi
orðið að þola ætlar þú nú að draga mig fyrir
dómstólana og neyða mig til að tæta upp landið
hans Roberts. Fari eg þangað skal verða að
bera mig. Taki þeir tré eða grafi einn einasta
skitinn olíubrunn, verður það fyrst er eg hefi
skotið niður eins marga og mér er unt. Nú,
reyndu nú að komast eins fljótt af stað og þú
getur!”
“Þú vilt þá ekki koma og hjálpa Möggu með
kjólinn?”
1 stað þess að svara litaðist Mrs. Komstock
eftir barefli og Wesley, sem þekti geðsmuni
hennar, hafði sig eins fljótt í burtu og virðing
hans leyfði. En hann fór ekki heim. Hann
gekk yfir akur einn og áður en stund var liðin
kom hann með nágranna konu þeirra, sem var
góð að sauma. Margrétu leizt ekki vel á er hún
sá þau koma.
“Kata er of önnum kafin til að hjálpa okk-
ur í dag. Hún getur ekki saumað fyr en á
morgun,” sagði Wesley glaðlega, er þau komu
inn.
Þetta huggaði Margrétu dálítið, þótt hún
efaðist nú um að þetta væri satt. Wesley bjó
til matinn og klukkan fjögur var hinn fallegi
kjóll tilbúinn eins mikið og hægt var áður en
hann var mátaður á Elenóru.
5. Kap. — Mrs. Komstock hlær í fyrsta
skiftið á sextán árum.
Nágranna konan fór heim og Margrét lét
allan kaupskapinn í stóra handkörfu. Wesley
tók hattinn, regnhlífina og kápuna, og lögðu þau
af stað heim til Mrs. Komstock. Er þau komu
að tröppunum heilsaði Margrét vingjarnlega
Mrs. Komstock, sem sat rétt fyrir innan dyrnar
og las í bók, en hún tók ekki undir.
Wesley Sinton opnaði hurðina og gekk inn
ásamt konu sinni.
“Kata,” sagði hann, “vertu nú ekki reið við
Möggu út af þessu uppátæki okkar. Eg hefi
ekki sagt henni orð um það hvað eg sagði við
þig, eða þú við mig. Hún er ekki mjög góð til
heilsunnar og hún hefir saumað síðan kl. 4 í
morgun til þess að þessi kjóll yrði tilbúinn á
morgun. Hann er nú búinn og við komum
hingað til að máta hann á Elenóru.”
“Er þetta satt Magga Sinton?” spurði Mrs.
Komstock.
1
“Þú heyrir Wesley segja það,” svaraði
Mrs. Sinton stolt á svipinn.
“Eg legg nú til,” sagði Wesley, “að við
bíðum þangað til Elenóra kemur heim, þá skul-
um við sýna henni gripina og heyra hvað hún
hefir um þá að segja.”
“Hvernig væri að heyra hvað hún segir án
þess að múta henni?” spurði Mrs. Komstock
háðslega.
“Þegar hún getur staðist það, sem hún
stóðst í gær og í dag, þá getur hún staðist hvað
sem er,” sagði Wesley. Láttu fötin einhverstað
ar, ef þú vilt þangað til við segjum henni frá
þeim.”
“Gott, en taktu ekki þessa treyju, sem eg er
að sauma,” sagði Margrét, “því eg á eftir að
sauma á hana ermarnar og kragann. Feldn
hitt svo að hún sjái það ekki ef þig langar til.”
Mrs. Komstock tók körfuna með bögglun-
um, lét það inn.í herbergið sitt og lokaði svo
hurðinni.
Margrét þræddi nálina sína og fór að
sauma. Mrs. Komstock tók að lesa í bókinni
en Wesley var órólegur og fjúkandi reiður, þótt
hann léti ekki á því bera. Hann sá vel að Mar-
grétu leið illa og var að því komin að fara að
gráta, en drættirnir í hinu hluttekningarlausa.
andliti Mrs. Komstock voru tilfinningarlausir
og kuldalegir. Þannig sátu þau, klukkan tifaði
og tíminn leið — ein stund — tvær, rökkrið kom
og engin Elenóra. Margrét hafði fyrir löngu
orðið að hætta að sauma. Við og við skiftust
hjónin á fáeinum orðum. Mrs. Komstock sneri
reglulega blaði í bókinni, og stóð upp einu sinn-
til að flytja stólinn nær glugganum. Þegar
Margrét og Wesley voru að búast til að fara og
ætluðu að fara til bæjarins til að mæta ElenórU,
heyrðu þau hana koma upp stíginn. Wesle.v
hætti að rugga stólnum, sem hann var að rugga
og gerði sig eins breiðan og hann gat. Margrét
byrjaði að sauma og leit bænaraugum til dyr-
anna. Mrs. Komstock lokaði bókinni og brosti
kuldalega.
“Mamma, gerðu svo vel og opna dyrnar!’
kallaði Elenóra.
Mrs. Komstock stóð á fætur og opnaði net-
hurðina. Elenóra smaug inn fram hjá henni,
hún var kengbogin og hélt pilsinu sínu upp eins
og í poka og í pokanum var eitthvað þungt en 1
handarkrikanum bar hún bókahlaða. Hún sá
ekki Sintons hjónin í myrkinu.
“Gerðu svo vel mamma og fáðu mér tómn
skjóluna, sem stendur úti í eldhúsinu,” sagð1
hún. “Eg mátti til að koma heim með þess3
örvarodda ,en eg er hrædd um að eg hafi ó-
hreinkað kjólinn minn, svo að eg verð að þv°
hann. Eg verð að fága þá og færa bankastjót'
anum þá á morgun, æ mamma, eg hefi selt nóg
af þessu til að borga fyrir bækurnar mínar
skólagjaldið og kanske fyrir kjól og léttari skó,
æ, mamma, eg er svo glöð! Taktu bækurnar og
komdu með fötuna!”
Nú sá hún Margrétu og Wesley.
“En hvað þetta er yndislegt!” hrópaði húo
himinlifandi. “Eg var rétt að hugsa um hvernig
eg gæti með nokkru móti beðið með að segj3
ykkur þetta, og svo eruð þið hérna! Það er ot
dásamlegt til að vera satt.”
“Segðu okkur frá því, Elenóra,” sagði Si°'
ton.
“Já, já,” svaraði Elenóra og slétti úr pils'
inu sínu. “Settu nú skjóluna þarna rnarnm3'
Þessir örvaroddar eru svo stökkir að það verðnr
að láta einn niður í einu. Ef kvarnast út úr þeiú1
get eg ekki selt þá.” Og nú sagði hún frá öllu’
sem fyrir hafði komið. Elenóra stakk síðast3
örvaroddinum niður í skjóluna hristi blöð
-þurra moldarköggla af pilsinu sínu og stakk
hendinni ofan í vasann og dró upp peningao3,
og sýndi þeim, þar sem þau sátu orðlaus ^
undrun.
.f 1
“Og þetta er nú gleðilega hliðin á málinU1
sagði hún himin lifandi glöð. “Stíktu þeim inI1
í klukkuna þangað til á morgun, mamma. Þ°*r
borga fyrir bækurnar og skólagjaldið og--------
Elenóra hikaði vegna þess hún sá áfergjuna, senl
kom í ljós er móðir hennar greip um seðlar*3
Er hún hélt áfram talaði hún hægt og hugsa^1
áður en hún talaði.
“Það sem eg fæ á morgun mun borga fyr*r
fleiri bækur og kanske fyrir fáein önnur atriö1’
bara fáein. Þessir skór eru svo hræðilega þun$'
ir og heitir og gera slíkan hávaða á gólfinu. En^
inn baðmullarkjóll er líkur mínum í öllum skól'
anum. En hvað er þetta, sem þú ert að fda 1
fanginu Margrét frænka? Hún greip treyjn1^
og hristi úr henni, og andlit hennar ljómaði 3
gleði. Ert þú farin að ganga í svona fínnrn
treyjum og hneptum á bakinu? Þetta hlýtuf
að vera handa mér!”