Heimskringla - 20.06.1945, Qupperneq 3

WINNIPEG, 20. JÚNÍ 1945

HEIMSKRINGLA
3. SIÐA
aus og sagði: Nú kemur Tomgak
minu!”
Við þessar særingar bætir trú-
boðinn þessu: “Á meðan að þessu
fór fram lágu Innúítarn*ir, sem
viðstaddir voru, á grúfu og
hrærðu hvorki legg né lið.”
Þegar að Angekok-arnir voru
búnir að ná sambandinu, notuðu
'þeir það oft til að ögra og
impónera þeim sem viðstaddir
voru, þó notuðu þeir ekki, eða
sjaldan, vald sitt öðrum til skaða.
Framh.
RADDIR ALMENNINGS
Frá Vancouver er skrifað:
“Það fór nýlega fram auka-
kosning til fylkisþingsins í West-
minster í British Columbia. Sótti
íslendingur um sætið og vann
með yfirfljótanlegum meiri-
hluta. Hann heitir Byron I.
Johnson. Hann var þingmaður
fyrir Victoria frá 1931 til 1935,
en gaf sig þá við öðrum störfum.
Er kosningu hans aftur mjög
fagnað, því hann þótti hinn nýt-
asti þingmaður og vel hæfur til
stjórnmála starfs. Hann er
stjórnandi félags í Westminster
sem Gilley Bros. nefnist og mikið
traust er borið til. Hann tekur
og geisimikinn þátt í félags og
starfslífi umhverfis síns. Hann
var á síðast liðnu sumri heiðrað-
ur með O.B.E. titlinum.
G. F. Gíslason
Úr bréfi frá Árborg:
“Miðanum fylgir “Ein lofsam-
leg æfiminning”, sem vonast eft-
ir rúmi í blaði þínu — — —
stóru skáldin ættu að taka rögg á
sig og yrkja “drápu” um alla
helztu nazista bófana. Hún næði
útbreiðslu. Nú hefði Bólu-
Hjálmar. átt að vera uppi. Sá
hefði komið orðum að efninu.
--------Mér var send bók að
heiman: “Landið er fagurt og
frítt”, eftir Árna Óla, ágætisbók,
með mörgum myndum; þar er
talsvert skrifað um Hornafjörð
°g fylgja því myndir. Eg segi!
þetta svona gömlum sveitung-
um.”
B. J. Hornfjörð
•
Frá Californíu:
Fyrir skömmu las eg í Hkr.
grein eftir Jónas Pálsson, sem
hann nefnir “Einkennileg ræða”,
þar sem leitast er við að hártoga
erindi dr. HelgaBriem, sem hann
flutti á síðasta þjóðrapknisþingj
í Winnipeg. I
Mieð línum þessum langar mig
til að þakka þér ritstjóri sæll fyr-
ir þær athugasemdir sem þú
gerðir við það málefni. Þar barst
þú fram með vel völdum orðum
réttmæta virðingu fyrir ættjörð-
inni fyrir hönd okkar og þakk-
aðir mannvininum dr. Helga
Briem, sem alstaðar kemur fram
Islandi og íslendingum til heilla
og sóma, hið .góða erindi hans.
Eg veit að það eru fleiri en eg,
sem eru þér þakklátir fyrir at-
hugasemdirnar við nefnda grein
svo vel rómað sem erindi Dr.
Briems yfirleitt er.
Ingibjörg Goodmundsonl
•
“Fár veit hverju fagna skal”
Nú eru sambandskosningar
um garð gengnar, og fóru eins og
Ereeman spáði, þannig að enginn
flokkurinn varð fullsterkur, þó
vantar liberal leiðtogann aðeins
5 I^iuka til að ráða lögum og lof-
um, og þeir náungar eru vana-
loga auðfengnir úr óháðu flokk-
unum hér í Canada, svo Macken-
zie King er nokkurn veginn fast-
ur í söðli. Þó John Bracken,
ieiðtogi afturhaldsflokksins blési
upp heilmikinn hrævareld í On-
tario-fylki, náði hann aðeins í
hðugan Vi af þingmönnum.
Um tíma var útlit fyrir að
Jafnaðarmenn mundu vinna mik-
ir>n slag í þessum kosningum, en
Þeir börðust hver á móti öðrum
1 'hverju kjördæmi um alt land,
Sem varð reglulegur skrípaleik-
Ur> og endaði með skelfingu. EnJ
það er meiri vandi en vegsemd að
stjórna þjóðmálum vorum næst-
komandi ár, eins og í pottinn er
búið, þegar nær miljón manna
leggja niður vinnu við vopna-
smíði, og vilja fá aðra trygga at-
vinnu, og hálf miljón hermanna
fluttir heim aftur, margir særðir j
og illa haldnir, sem auðvitaðj
heimta eitthvað fyrir snúð sinn j
og snældu.
Líklega fer nú samt helming-j
ur hermanna út á landið, og sér
um sig sjálfur, en hinn helming-
urinn sezt að í borgunum,. og
verða margir af þeim lítt vinnu-1
færir alla sína æfi. En það mái,
verður nú nýkosna stjórnin að
taka til meðferðar á hagsýnan
hátt; en hætt er við að það verði
flestum mönnum ofvaxið.
Annað stórmálið sem stjórnin
verður að taka til fósturs, eru
þessar 20 biljón dollara skuld,
sem ríkið er komið í fyrir stríðið,
og ölmusugjafir til Bandaþjóð-
anna. Stjórnin var ekki sein á
sér að segja bæði Germönum og
Jöpum stníð á hendur, þó hún
ætti ekki eitt einasta skip til að
flytja ungmenni þjóðarinnar á
vígvöll; henni verður þá líklega
ekki skotaskuld úr að borga á
einhvern hátt útgerðar kostnað-
inn.
Þá er þriðja vandamálið, sem
er að taka góðan og viturlegan
þátt í friðarmálum heimsins, og
er það ekki minst vert, þar verð-
ur stjórn vor að koma fram með
viturlegar tillögur ef hún á að
hafa virðing af.
Að öllu þessu athuguðu, hygg
eg að jafnaðarmenn hafi verið
hepnir að lenda ekki í þeirri
þvælu, sem fyrir framan er, og
það uggir mig að hin nýkosna
stjórn verði ekki lengi í sessi.
Svo óska eg henni til ham-
ingju, en endurtek upphafið: —
“Að fár veit hverju fagna skal”.
S. Baldvinson
BRÉF FRÁ ÍSLANDI
Sauðárkróki, 9. júní, 1945
Hr. ritstj. Hkr.:
Eg dirfist hér með að senda
nokkur kveðjuorð í ljóðum eftir
föðurbróður minn, E. G. Gillies,
er eg sá í Heimskringlu, að hefði
andast 1. marz s. 1. vestur á
Kyrrahafsströnd, 88 ára að aldri.
Mig langar til, ef tök væru á,
að þetta kvæði fengi rúm í hinu
heiðraða blaði þínu, þegar rúm
og ástæður leyfa.
Kær kveðja til vina og vanda-
manna vestan hafs.
Með virðingu,
Gísli Ólafsson
frá Eiríksstöðum
E. G. GILLIES
dáinn 1. marz 1945
Víða flýgur mín veika önd
vaka minninga glóðir,
nú kem eg vestur á Kyrrahafs-
strönd
að kveðju þig föðurbróðir.
Nú liggur brotið þitt lífstunda
glas
og lík þitt í fjarlægð grafið,
um síðasta dag þinn eg dapur las
í dagblaði vestan um hafið.
Þú veist, að andinn á ódauðleg
völd
og engin því lögmáli hallar.
Máske að hjarta þitt heyri í
kvöld
hugsanir mínar allar.
Nú hlýtur þú hvíldar helga nótt,
hún var svo löng þín ganga.
Var ekki sælt að sofna rótt
svefninum dýrmæta langa.
ótt framtíðin stundum þér
fyndist myrk
og fáu ugglaust að trúa.
lu gefur þér vorið vængja-styrk
og víðsýni til að fljúga.
Nú er sálin þín fær í flest
að fljúga um ómælis geima.
Þig langaði oft sem útlaga gest
í ástkæra dalinn þinn heima.
Þar áttir þú fyrsta æsku vor
hvar ómuðu söngfugla raddir.
En það voru örlaga þungbær
spor
þegar þú fórst og kvaddir.
Nú er fullsvalað þinni fræðslu
þrá
fögur ljósin í salnum,
og eflaust færðu aftur að sjá
þínar “æsku rósir” úr dalnum.
Eg kveð þig með þökk í síðsta
sinn
til samfunda hugsar vor andi.
Svo veit eg þú fagnar mér frændi
minn
er fleytan mín ber að landi.
Það tengja’ ökkur órofin blóð-
skyldu bönd,
guð blessi þig frændi minn
góður.
Með ástkærri kveðja frá ættar-
lands strönd
frá aldraðri systur og bróður.
Sonurinn frægi feðra ranns
er fluttir af landinu svala.
1 anda við bindum þér blóma-
krans
úr blágrési íslenzkra dala.
Gísli Ólafsson
frá Eiríkssöðum
PRESTAR OG LÆKNAR
HEFJAST HANDA
Loksins hefir áfengisnautnin í
Canada gengið svo fram úr hófi
að vissum stéttum manna er far-
ið að ofbjóða. Sem dæmi þess og
sönnun hefi eg þýtt tvær smá-
fréttir, sem nýlega birtust í blað-
inu Free Press. Þær eru þannig:
I.
*
“Læknar í Montreal hefja
baráttu gegn áfengi
Montreal, 5. maí. — Læknafé-
lagið í Montreal samþykti í dag
áskorun um það að hefjast handa
nú þegar með öfluga baráttu
gegn áfengissölunni og fræðslu
um áhrif áfengra drykkja.
Félagið samþykti einnig á-
skorun til forsætisráðherra Que-
bec-fylkis, herra Maurice Du-
plessis, þess efnis að hann gang-
ist fyrir þeirri baráttu, og að
stjórnin sjái um það að áfengis-
lögunum sé hlýtt, einnig að á-
fengissalan sé takmörkuð eins
mikið og mögulegt sé.
Dr. Paul Letondal, forseti
læknafélagsins lýsti því yfir að
áskorunin hefði verið samþykt í
einu hljóði, og því lýst yfir —
einnig í einu hljóði — að
drykkjuskapur í Quebec-fylki
fari svo vaxandi að ógnir og ótti
stafi af. Læknunum bar saman
um það að áfengisnautnin ætti
mikinn þátt í útbreiðslu kyn-
ferðissjúkdóma og tæringar; að
því ógleymdu hversu mjög hún
haldi við hinum skaðlegu fá-
tækrahverfum. Læknarnir lýstu
því yfir ennfremur að drykkju-
skapurinn ætti sinn mikla þátt í
magasjúkdómum og taugaveikl-
an.. Síðast en ekki sízt staðhæfðu
þeir að vínnautnin væri ein aðal
orsökin að geðveiki, brjálsemi
og vanskapnaði.”
II.
Þannig hljóðar fréttin af
læknafundinum. Free Press
flutti aðra frétt 28. maí. Hún er
þannig: “Séra Arnold .Westcott,
prestur í Fyrstu baptista kirkj-
unni á Broadway, talaði á sunnu-
dagsmorguninn um það, sem
hann nefndi “Þóðarböl”, sem sé
“Áfengisverzlunin”. Hann sagði
að það gæti ekki dulist neinum
að brennivínsvaldið væri að
vinna hinn mesta sigur, einmitt
nú, hér í Canada.
“Á stríðstímum,” sagði hann,
“hefir brennivínsframleiðslunni
tekist að yfirstíga allar hindran-
ir, og er nú orðin nokkurs konar
sérréttinda iðnaður. Áfengisá-
hrifin hafa ráðist á heimili vor,
hnept æskuna í þrældóm, gert
menn óhæfa til þess að halda sig
að þarflegri og nytsamri vinnu,
og haft skaðleg áhrif á siðferði
þjóðarinnar í heild sinni.
Hvað getum vér gert gagnvart'
þessari banvænu verzlun?
1. Áfengið sem drykkur, er
skaðlsgasti óvinur þjóðarinnar
(óvinur hennar nr. 1). Alt sam-
band við og öll afskifti af verzl-|
un, sem lækkar eða veiklar
heilsu eða siðferði caandisku
þjóðarinnar, verður að fordæm-
ast hlífðarlaust.
2. Þegar um kristna menn er
að ræða hvílir þeim tvöföld
skylda á herðum: í fyrsta lagi sú
að gefa öðrum gott eftirdæmi, og
í öðru lagi að hefjast handa til
baráttu gegn þessum óvini.
3. Til þess er kománn tími
fyrir lönug að kirkjan beinlínis
ráðist á áfengisverzlunina ekki
einungis vegna þess að hún veit-
ir út frá sér straumum eitraðra
drykkja, heldur einnig og um-
fram alt sökum þess að hún set-
ur steina á veg hinna veikbygðu
og myrðir sjálfa sál þjóðarinnar.
4. Jafnvel þótt ekki væri tek-
ið tillit til neins annars, þá er
áfengissalan fordæmd af vísind-
unum.”
Þessar tvær ofanritaðar frétt-
ir eru mikilsvirði fyrir þá, sem
barist hafa og berjast enn gegn
þessum óvinir þjóðarinnar nr. 1.
Ef prestastéttin og læknastétt-
in sýna nú loksins þann mann
dóm að segja sannleikann eins
og þær vita hann réttan í þessu
máli og taka höndum saman í
hlífðarlausri og uppihaldslausri
baráttu gegn brennivínsdjöflin-
um, þá verður honum útrýmt áð-
ur en langt um líður. Þær tvær
stéttir sammála og samstarfandi
geta leitt til sigurs hvaða mál,
sem um er að ræða.
Sig. Júl. Jóhannesson
SVARTIR FÉLAGAR
Ykkur steikja ætla eg mér,
aldrei bresta ráðin.
B. J. Hornfjörð
VERÐLAGS SKÝRSLA
1945 í CANADA
Ein lofsamleg æfiminning
Mussolini til fjandans fór,
fékk hann henging — skotinn.
Er nú vítis inst í kór,
algerlega brotinn.
Hitler, annar asninn frá,
er sig sjálfan myrti.
Satan glaður sat þar hjá,
sál og skrokknin hirti.
Félagarnir fundust skjótt,
fúl var beggja lundin.
Skammir hófust skap ei rótt,
skráð var loka stundin.
Inst í víti undir tók,
um það, — hvor á orðið.
Mussi hristi haus og skók,
en Hitler sló í borðið.
Sigu brýr á Satan þá,
svipur hans varð ljótur,
hugsun lík sem hnífsegg blá,
hann þeim svarar fljótur:
Ekkert ríki eignist hér,
einum ber mér dáðinn.
Af því Heimskringla er lesin
mjög víða í Norður-Ameríku, og
allmikið keypt úti á Islandi, mun
margur hafa gaman að vita hvað
kostar að lifa hér árið sem 6 ára
stríðið við Germani endaði með
fullkomnum sigri Bandamanna.
Sambandsstjórnin setti há-
marksverk á allar lífsnauðsynj-
ar, og á húsaleigu, svo sllíkt hefir
ekki farið í neitt geysiverð, á
nefndu tímabili, alt var miðað
við gangverðið 1. okt. 1940, þó
hafa feitir sláturgripir hækkað
dálítið í verði síðan.
Feitir nautgripir á fæti, pund-
ið 10—13 cent.
Alikálfar, lömb og svín, 10—
1£ cent pundið.
Alifuglar, gæsir, hænsni og
kalkúnar, pundið 12—25 cent.
Kjöt af þessum skapnum til
neyslu helmingi hærra þundið.
Góðar mjólkurkýr 100—150
dali hver. Góðir vinnuhestar
100—150 dali hver.
Einn pottur kúamjólkur, í
smábæjum 8 cent, 10 cent í borg-
um.
Ein tylft af hænsna eggjum
20—40 cent á vetrum.
Hveitimjöl, pundið 3 cent.
Haframjöl og byggmjöl, pd.
5 cent.
Bökuð brauð, hvert 5—6 cent.
Kaffi, brent og malað, pundið
40—50 cent. Sykur 8—10 cent
pundið.
Reyktóbak $1.80 pundið.
Brennivín, potturinn, 5 — 8
dali. Áfengt öl, kassi með 24
merkur flöskum, heimfl., $3.80.
Góð baðmullar nærföt, (com-
bination) $2.00, úr ull $4.00. Góð
vinnuföt af striga, $4.00. Sterkir
verkamannaskór $4.00.
Hámarksverðið sem sambands
stjórnjn setti á nauðsynja vörur,
hefir mælst vel fyrir hjá bænd-
um og verkamönnum, en verk-
smiðju eigendur hafa gnýst tönn-
um út af því.
S. Baldvinson
—Gimli, 20. maí 1945.
H HAGBORG FUEL CO. H
★
Dial 21 331 J&F.L. 21 331

FJÆR OG NÆR
Forseti íslands, herra Sveinn
Björnsson, hefir sæmt dr. Rich-
ard BeCk, forseta Þjóðræknisfé-
lagsins og fulltrúa Vestur-lslend-
inga á lýðveldishátíðinni, heið-
ursmerki vegna endurreisnar
lýðveldisins, samkvæmt tilkynn-
ingu, er hlutaðeiganda barst frá
utanríkisráðuneyti íslands fyrir
nokkru síðan.
Er hér um að ræða sérstakt
merki úr gulli, er gert var til
minningar um endurreisn lýð-
veldis á íslandi 17. júní 1944, og
mælir skipulagsskrá heiðurs-
merkisins svo fyrir, að það sé að-
eins veitt á því ári, og einungis:
“alþingismönnum, sérstökum
sendimönnum erlendra ríkja og
öðrum þeim, er að dómi ríkis-
stjórnarinnar eru sérstaklega
verðir þess að hljóta heiðurs-
merkið vegna endurreisnar lýð-
veldisins.”
Einnig hefir dr. Beck borist
önnur opinber viðurlcenning frá
íslandi fyrir fulltrúastarf hans í
sam'bandi við endurreisn lýðveld
isins og komu hans til íslands. í
kveðjusamsæti, sem þáverandi
utanríkisráðherra Vilhjálmur
Þór hélt dr. Beck rétt áður en
hann lagði af stað heimleiðis,
tilkynti ráðherra honum, að rík-
isstjórnin hefði ákveðið að senda
honum að gjöf, í þakkarskyni
1 fyrir komu hans, íslenzkt mál-
vérk. Barst honum það nýlega í
he’ndur, og er þar um ræða mikið
og stórfagurt landslagsmálverk,
“Útsýn yfir Faxaflóa frá Hamra-
hlíð við Reykjavík”, eftir list-
málarann Svein Þórarinsson.
1 þessum virðulegu viðurkenn-
ingum til fulltrúa Vestur-lslend-
inga á lýðveldishátíðinni lýsir
sér einnig fagurlega drengilegur
ræktarhugur heimaþjóðarinnar í
garð Islendinga vestan hafs.
* ★ ★
“Við hafið eg sat fram á sæv-
arbergs stall og sá út í drung-
ann”. Maður kemst ekki að
blöðunum fyrir pólitísku fugla
driti. En það þvæst af við fyrstu
rigningu eftir þann 14. þ. m. Þá
verður Bangsi frjáls að senda
þakklæti yfir fjöllin, fyrir alla
gestrisnina á Kyrrahafsströnd-
inni, sem yngdi mig um tíu ár.
Guð launi ykkur öllum landar
mínir fyrir öll gæðin og fyrir-
höjfn, sem eg gleymi aldrei.
Flaug eg yfir fjöllin há,
Og firði vestur frá.
Fjórar fann eg dætur,
Og fjölda aðra sá.
Blómin blöstu við sól,
Báru af öllu þar.
Bangsi var í bezta skapi
Bar fram sögurnar.
Bangsi
★ ★ *
Úr bréfi til Hkr.
“ . . . Heimskringla hefir jafn-
an verið, okkur Mlorgundags-
mönnum, sá griðastaður, sem oss
hefir opinn staðið í ritstj.-tíð
þinni og fyrirrennara þíns, S.
Halldórs frá Höfnum. Það vita
þeir sem bezt þekkja mig, að
gullhamrasláttur er mér ólaginn
en mæli það eitt, er mér í brjósti
býr. . .” A. B.
MANNBJÓRG MEÐ LOFTSKIPA LIFBÁTUM
R. A. F. strandvarnar loftskipin bjarga nú iðulega mönnum úr sjávarháska, á þann hátt
að lífbátum er varpað fyrir borð flugskipsins og lendir það á sjóinn þar sem þess er nauðsyn.
Þessir lífbátar hafa tvær 4 h.a. vélar, og að auki alla hluti sem nota þarf til aðhlynningar, vatns-
held föt* meðöl, vistir og fl. Þessir bátar eru látnir falla 700 fet í sex fallhlífum. Myndin
sýnir einn slíkan bát að lenda á sjónum, og til vinstri sést fleki með mönnum sem barga á.