Heimskringla - 30.01.1946, Blaðsíða 5

WINNIPEG, 30. JANÚAR 1946
HEIMSKRINGLA
5. SIÐA
um befir afi minn heitið í höfuð-
ið á Magnúsi föðurbróður sín-
um, en eg heiti Jóhann Magnús
eftir afa mínum (Magnúsi) og
Jófríði móður hans. — Sagt er,
að Jón sýslumaður Árnason á
Ingjaldshóli hafi átt eina dóttur
barna, sem Steinunn hét og gift-
ist. Er sagt, að margt manna sé
frá henni komið á Snæfellsnesi
og kringum Breiðafjörð. Mig
niinnir líka, að eg hafi heyrt, að
Jón sýslumaður hafi tekið til
fósturs eitt af börnum Magnúsar,
bróður síns, þegar Magnús fór
aftur austur í Múlasýslur, og að
út af því barni sé allmargt fólk
komið á Vestfjörðum, eiga nöfn-
in, Jón, Magnús, Þórður og
Kristín að vera nokkuð algeng
í þeirri ætt.
10. júlí 1945
Þá er nú kominn þriðjudagur
(10. júlí). Eg lauk þessu bréfi
ekki í gær, því að eftir hádegið
kom gestur, sem sat hjá mér
góða stund, og svo var eg um
stund svo vesall, að eg varð að
leggja mig fyrir og sofa dálítinn
dúr. Nú í nokkra daga hefi eg
tekið eftir því, að bjúgur er
kominn á fæturna á mér um ökl-
ana, þegar líður á daginn, en er
horfinn að mestu að morgni.
Síðan eg veiktist, sef eg oft
nokkuð fast, og man sjaldan það,
sem mig dreymir, en þeir draum-!
ar, sem eg man á annað borð, eru
að jafnaði ljúfir og bjartir og
benda aldrei á krankleika þann,
sem eg á við að stríða. Oft sé eg
í draumum mínum fagrar sveitir,
fjöll og dali, blómgaðar grundir,
ár og vötn, og yfir höfuð fagurt
og mairgbreytilegt landslag. En
eg sé þar sjaldan fólk á ferð, og
sjaldan skepnur, nema helzt
hesta. Og eg sé oft álengdar hús,
einkum í grænum hlíðum og ná
lægt laufprúðum lundum og
skógarrunnum. í svefninum eru
það í mínum augum friðsæl
bóndabýli. Eg þykist vita, að
fólk sé í hverju húsi, og þess
Vegna finn eg ékki til einverunn-
ar á þessum slóðuip, drauma-
landsins. Eg er þar ávalt óhult-
ur og finn, að eg er alveg eins
frjáls og loftið, sem eg anda að
mér. Og það er sjaldan að mikil
breyting kemur á anda draums-
ins, aðeins nýtt og nýtt útsýni í
hverjum sérStökum draumi, en
aldrei að mig dreymi sama
drauminn tvisvar. Og þessir
ijúfu, fögru draumar gera það
að verkum, að eg hlakka til þess
að verða sifjaður og fá að líða
inn á land ljúfu draumanna. Og
alla mína æfi hefir mig dreymt
svipað — hefi í draumum mín-
séð undur-fagrar landslags-
^nyndir. En á yngri árum mín-
uni kom stundum ýmislegt ógeð-
feldið og strítt inn á hina blóm-
skrýddu velli, þessa drauma-
beims míns. — Eg spurði einu
sinni ungan mentamann að því,
begar eg var um sextugt, hvað
bann héldi, að sálfræðingar nú-
finaans mundu segja um draum-
ana mína, og eg sagði honum tvo
bfauma líka þeim, sem mig
^reymir stöku sinnum um þessar
^undir. “Eg veit ekki, hvað þeir
^illiam James og James Sully
befðu álitið,” sagði hinn ungi
^entamaður; “en draumspek-
*ngurinn, hann Freud, hefði
vafalaust sagt eitthvað á þá leið,
þú hefðir frá upphafi þinna
Vega verið til þess ætlaður, að
111 ála fagrar landslagsmyndir, en
a® fátækt og önnur erfið lífskjör
1 æsku hefði spornað við því, að i
þú gætir þroskað og æft þá gáfu,
og þess vegna dreymdi þig slíka
drauma nú.” Og svo töluðum
við ekki meira saman um það.
En eftir því að dæma sem eg hefi
lesið af kenningu Freuds um
drauma, þá efa eg að hann sé
æfinlega óskeikull um þýðing
sína á draumum.
Eg er að hugsa um að láta lín-
ur þessar leggja af stað í kvöld
ásamt l'ínum þeim, sem eg er að
senda henni Maríu Benson í
Bellingham, Wash. Henni bið eg
hjartanlega að heilsa. Eg er
henni innilega þakklátur, bæði
fyrir elskulegt bréf og gjöfina
góðu, sem hún sendi mér. Eg
bið guð að blessa hana og ykkur
öll, sem hafið rétt mér svo hlýja
hjálparhönd og glatt mig.
Mér hefir liðið furðanlega vel
í morgun. Eg fór snemma á fæt-
ur, og nú er klukkan að byrja
að ganga tíu. Eg byrjaði að
skrifa strax og eg var búinn að
klæða mig. Auðvitað kann eg að
fá þrautakast, fyrirvaralaust, áð-
ur en þessi dagur er allur. En
“öll él linna um síðir”, sagði
Élja-Grímur. Það var nú öll
heimspeki hans. Samt varð hann
úti í einu élinu.
'Rétt í þessu kemur einn af ná-
grönnum mínum, til þess að slá
grundina fyrir framan húsið
mitt. Eg ætla því að enda bréf-
ið í snatri, loka því og láta það
leggja af stað til þín fyrir hádeg-
ið í dag.
Með innilegustu kveðjum,
hjartans þakklæti og óskum alls
góðs frá konunni minni og mér
til þín og þinna.
Þinn vinur,
J. Magnús Bjarnason
\---------------
ATHYGLISYERÐAR
BÆKUR
Fyrir nokkru síðan voru mér
sendar tvær bækur, sem eru ný-
komnar á bókamarkaðinn. Bæk-
ur þessar heita: “Fyrsta bygging
í alheimi” og síðari bókin, “Frið-
arboginn er fagur”. Bækurnar
báðar til samans eru sex hundr-
uð og átta blaðsíður. tJtgefandi:
Halldór Friðleifsson í Vancou-
ver, B. C.
Bækurnar eru, að mínu áliti,
svo merkilegar að efni og upp-
runa, að þær ættu að verða lesn-
ar, sökum þess, að þær f jalla um
efni, sem fólk girnist mest að
fræðast um, nfl. bvernig lífið
hafi byrjað á jörðinni og þroska-
feril þess, og sömuleiðis um líðan
og hagi þeirra sem dánir eru.
Bækurnar eru samsafn af grein-
um eftir mismunandi höfunda,
sem allir eru frá öðrum heimi.
Öllum höfundunum ber saman
um að þeir hafi notað miðilsgáfu
útgefandans til þess að koma
boðskap sínum á framfæri. Allir
ljúka þeir einróma lofsorði á
boðberann (miðilinn) og leggja
sterka áherzlu á að alt, sem í
bókunum standi sé sannleikan-
um samkvæmt og ábyggilegt, og
túlkun miðilsins algerlega óyggj-
andi.
Alt sem í bókunum stendur
verður því að skoðast, sem ó-
hrekjandi sannleikur, en þá fer
nú að vandast málið fyrir prest-
unum okkar. Mennirnir sem
sagt er að standi að baki bókanna
og séu feður þeirra, eru heldur
engir útnseja piltar. Þeir eru
30 að tölu, að með töldum miðl-
inum og skrifara hans. Eg ætla
að nfena hér nöfn þeirra helztu,
sem að bókunum standa, þeir
Tilkynning
um fulltrúa okkar á íslandi
Umboðsmaður okkar á íslandi er Björn Gúðmunds-
s°n, Reynimel 52, Reykjavík. — Hann tekur á móti
Póntunum á blöðunum og greiðslum fyrir þau.
Heimskringla og Lögberg
eru þessir: Jónas Hallgrímsson,
Jesús Kristur, Móses, Buddha,
o. s. frv. Veigamesta skerfinn
' til bókanna leggja þeir til Jónas
og Kristur, eins og vænta mátti.
Jónas ^ einn höfundur að
fyrri bókinni: “Fyrsta bygging
í alheimi”, og kennir þar margra
1 grasa. Um það fjölgresi ætla eg
mér ekki að skrifa, slíkt er mér
ofvaxið, aðeins vil eg gata þess,
að eg sakna rifsins úr síðu
mannsins, sem af einhverii á-
stæðu hefir sloppið úr sköpun-
i arsögu Jónasar.
| 'Mikið finst mér að nafna mín-
um hafi farið aftur, sem stílista,
: síðan hann skrifaði ritdóminn
, um Tístransrímur forðum, og
| skáldskapur hans ber einnig á-
1 kveðin hnignunar merki. Eg
, ætla að tilfæra eina vísu, sem
I eg gríp bara af handahófi ir
ihinu nýja Ijóðasafni nafna, sem
hann hefir sent oss jarðarbúum
frá andaheiminum, vísan er
þannig:
m
“Það er oft þraut. En það er
mörgum skák,
að þjappa saman stórum andans
hák,
sem hefir ei vit, en hugsar eins
og svín,
að helzt sé sælan fengin bak við
Rín.”
Ekki ætla eg að setja út á
þessa nýju skáldskaparstefnu
Jónasar, en ekki get eg að því
gert, að betur líkaði mér við
hann þegar hann bjó í líkama
sínum hér á jörðinni og söng:
“Fífilbrekka gróin grund”, en
vel getur þetta stafað af því, að
maður þurfi að venjast hinu
nýja málfari skáldsins.
Grunur minn er sá, að hver-
sem les með athygli þessa ný út-
komnu bók Jónasar Hallgríms-
sonar fái virði sinna peninga vel
úti látið.
Ekki svo meira að sinni um
fyrri bókina, en snúum oss í þess
stað að hinni síðari: “Friðarbog-
innerfagur”. Þessi bók er fjöl-
breyttari að efni, enda margir,
sem lgegja þar til mála. Eg ætla
aðeins að minnast með fáeinum
orðum á það, sem Kristur hefir
að segja.
Kristur segir æfisögu sína frá
því hann fyrst mundi eftir sér,
og fram á vora daga.
Tæplgea finst mér hann eins
kjarnyrtur nú eins og þegar
hann samdi fjallræðuna frægu,
eða jafnvel himnabréfið, sem
Heimskr. birti eftir hann um
jólaleytið síðastliðið. Þar virtist
stílþrótturinn meiri og orðavalið
fjölskrúðugra, enda veitti Hkr
því viðtöku athugasemdalaust.
Kristur flytur mál sitt hisp-
urslaust og blátt áfram. Hann
neitar algeirlega guðdómstign-
inni, sem jarðarbúar hafa bendl-
að hann við, og segir ákveðið að
hann sé sonur Jósefs og Maríu.
Einnig lætuir hann þess getið að
hann hafi verið giftur, og að
kona sín hafi verið dóttir Jó-
hannesar skírara, og ennfremur
að hjónabandið hafi verið hið
ástúðlegasta.
Fiskimaður segist hann hafa
verið í betra lagi, enda haft góða
aðstöðu þar, sem hann gat gengið
á sjónum og á þann hátt svipast
eftir fiskisælum miðum.
Til þess að geta gengið á haf-
inu segist hann hafa notað vissa
tegund af skóm, sem hannmefn-
ir “flotskó” og bundið við þá
belgi og þannig haldið sér á
lofti.
Sömuleiðis segist hann hafa
verið matreiðslumaður (kokkur)
en það starf hafi sér ekki fallið
vel, og að betra hafi sér þótt að
borða matinn en búa hann til.
Það virðist ganga sem rauður
þráður í gegnum alla sögusögn
Krists að hann álíti að enginn per
sónulegur guð sé til, og að alt
raus mannanna um slíkt sé
heimatilbúin brella auðvaldsins,
sjálfu sér til hagsbóta. Það seg-
ir sig sjálft, að öll trúarbragða
musteri heimsins hljóta að gliðna
í sundur og falla til grunna, ef
orðsending Krists verður tekin
trúanleg, sem líklegt er að verði,
því oft hefir manni verið ráð-
lagt að veita orðum hans eftir-
tekt.
Því miður verður því ekki
neitað að málinu á bókunum sé
víða mjög ábótavant, og hugs-
unin á mörgum stöðum dálítið
ruglingskend. Víða hefi eg rek-
ið mig á bagalegar málvillur t. d.
á rangar beygingar sagnorða og
einnig nafnorða í röngum föll-
um, t. d. þolfall í stað nefnifalls
og þágufall í stað eignarfalls.
Ekki ætla eg að fara að tína
saman þessar villur og smala |
þeim saman á einn stað. Slíkt
hefir fremur litla þýðingu, vill-J
urnar munu tæplega þjóta á
flótta úr bókunum þó þeirra sé
minst með fáeinum montviprum
smalamannsins. Mest er um vert
að lesendurnir geti skilið skeyti
höfundanna.
Hefðu bækurnar verið samdar
í þeim tilgangi að nota þær, sem
kenslubækur í íslenzkri mál-
fræði, hefði verið öðru máli að
skifta.
Eg vil geta þess hér, að eg hefi
kynst persónulega Friðleifssons
hjónunum og get sagt af eigin
reynd að þau séu göfugar mann-
eskjur, sem öllum vilja gott gera,
mönnum og málleysingjum. Eg
er því sannfærður um að engin
vísvitandi blekking búi þeim í
huga.
Enn, sem komið er hefi eg
ekki minst á aðal atriðið í sam-
bandi við bækurnar og sem
mestu máli skiftir, en það er
heildar áhrif bókanna á lesand-
ann, og þau áhrif eru góð. Það
má næstum segja, að hver ein-
asta lína hrópi á lesandann og
biðji hann að hefjast handa að
beita sér af alefli fyrir því að
útrýma hinum illu öflum úr vor-
um syndum spilta heimi, svo sem
stríðum með öllum þeirra
hryðju og níðingsverkum. Sömu-
leiðis erum við sífeldlega mint á
að sýna smælingjunum og þeim
undirokuðu miskun og mildi, og
síðast en ekki sízt að treysta af
allri einlægni hjartans á hinn
eina sanna Guð: Kærleikann.
Finst ykkur nú, kæru lesend-
ur, að mikil hætta muni stafa af
þessum kenningum fyrir mann-
kynið? Sjálfum finst mér að
þ‘ser séu töluvert svipaðar trúar-
játningu Alberta spekingsins:
“Hagnaðslaust að vilja vel
verður bezta trúin.”
Jónas Pálsson
150 ÁRA MINNING
SKÚLA FóGETA
| var örlátur og hjálpsamur er á
I reyndi. Góður var hann ekkjum
og munaðarlausum börnum og
öðru aðstoðarlausu fólki. Eyddi
: hann^miklu fé til góðgerða; eru
I margar þjóðsagnir til um höfð-
ingsskap Skúla. En héraðsríkur
var hann, og harðskiftinn við
ríkismenn og stórbokka, sem
öfunduðust margir yfir uppgangi
hans.
Athafnalíf og margskonar
íramfarir voru í blóma á Ökrum,
og stóð fjárafli Skúla mörgum
fótum. Lét hann smíða marga
rokka og vefstóla, og fylgdi því
fast firam að aðrir lærðu að hag-
nýta þessar merkilegu nýungar,
segir Esphólín. Hafði þetta tvent
gjörbyltingu í för með sér á sviði
tóvinnunnar í landinu.
Segir Magnús Stephensen svo,
í: “Eftirmælum 18. aldarinnar”,
og lætur hann “Eykonuna Is-
land” hafa orðið: “Ekki má það
af mér (18. öldinni) draga, að
ýmsar húss-iðnir framaðir þú og
efldir hjá mér. Mér til hamingju
sá eg snældurnar fækka, en
rokka aftur innleiðaát, þó skot-
rokkurinn sé mér aftur horfinn
að mestu. Garnspuni varð til
góðs gagns um tíma víða almenn-
ur, einkum á norðanverðri mér,
(Islandi) og yrði það framvegis
þar og víðar, þegar börn mín sæu
sér hagsmunu að í kaupverslun.
Upphvatning fyrstu og ávísun
hér um má eg, eins og þá arð-
sömu dönsku vefi (er komu í
stað gömlu Kljásteina vefstól-
anna) þákka landfógeta mínum
Skúla Magnússyni, er leiddi
klæðasmiðjuna inn í Reykjavík”.
Má öllum sem til þekkja, vera
ljóst, hversu þýðingarmikil
framfaraspor voru með þessu
stígin, til aukinna afkasta við
ullariðnað í landinu. Líklegt er
að samanburðurinn á hinum
eldri áhöldum og þeim nýju,
skiljist bezt, ef líking er dregin
af hjólbörum og bifreið, eða ein-
hverju þessháttar. Framh.
NOKKUR ÞAKKARORÐ
Frh. frá 3. bls.
hafði Skúli frægan sigur. Þótti
alþýðu manna, sem Skúli væri
málsvari- sinn og aflaði þetta
honum mikilla vinsælda og álits.
Uppúr þesssu fór að rigna
niður kærum á Hörmangará, og
vantaði ekki að sakir væru næg-
ar, þó enginn annar en Skúli
hefði djörfung og þrek til að
taka forystuna.
Árið 1741 hafði Skúli keypt
stórbýlið Akra í Blönduhlíð, hús-
aði hann þar reysulega, og bjó
hinu mesta myndarbúi og grædd-
ist mjög fé. Og þó að hann ætti
í nokkrum útistöðum fóru vin-
sældir hans fljótt mjög vaxandi,
er menn fóru að kynnast kostum
hans og manndómi. Frændmarg-
ur vair hann og norður þar, og
varð þess var að hann naut góðs
af lýðhylli séra Skúla gamla í
Goðdölum, langafa síns. Undi
Skúlibetur hag sínum í Skaga-
firði með hverju árinu sem leið.
Varð stórmenska sú og rausn
er í hvívetna var í té látin á
heimili þeirra hjóna, góðfræg um I
land alt. Frábær gestrisni, sem
enn er allra hinna fornu dygða
mest í heiðri höfð hér á landi,
var öllum auðsýnd, sem að garði
bar á ökrum; ekki síður þeim
fátæku og umkomulitlu, en hin-
um sem meira máttu sín. Skúli
Sigurður S. Anderson, 800
Lipton St., hefir tekið að sér inn-
köllun fyrir Hkr. í Winnipeg.
Áskrifendur eru beðnir að minn-
ast þessa og frá þeirra hálfu gera
honum starfið sem greiðast. —
Símanúmer hans er 28 168.
w ★ *
Bréf frá æskufólki að heiman
Við undirritaðir óskum eftir
að komast í bréfaviðskifti við
einhverja unglinga einhversstað-
ar á Norðurlöndum, Englandi
eða Ameríku, æskilegt að mynd
fylgi bréfi:
Með fyrirfram þökk,
Ragnhild G. Friðjónsdóttir,
15—18 ára
Þóra Kristinsdóttir,
15—18 ára
Sæunn Andrésdóttir,
15—18 ára
Svana Friðjónsdóttir,
17—20 ára
Allar til heimilis á Hólmavík
við Steingrímsf jörð, Island.
E.S. — Bréfin mega vera á
ensku, norsku, dönsku, sænsku
og færeysku, en helzt þó á ísl.
S. 1. tvö ár hefi eg verið með
annan fótinn á grafarbarminum
sakir vanheilsu, en yfir 16 ár á
einlægu undanhaldi frá gleði og
góðri heilsu. Eg hélt að þetta
væri ellimörk og tók því með
jafnaðargeði, en í maí 1944 fann
eg að þetta fór að v»rða mjög
alvarlegt. Bað þá Dr. Sig. Júl.
Jóhannesson að hjálpa mér og
sýndi hann mér bróðurlega sam-
úð, sem hann er svo ríkur af, en
hér þurfti meira við.
Eg var svo fluttur á Grace
spítalann og gerðar ítarlegar til-
raunir að bjarga mér, en kom
fyrir ekki neitt. Þaðan fluttist
eg heim með þeirri fullu vissu
að eg fengi að deyja í rúmi mínu
heima. En þá kom sonur minn,
Magnús, frá London, Ont., og
kom mér fyrir á General spital-
anum undir umsjón Dr. Tru-
mans, sem gerði uppskurð á mér,
og eftir hæfilega langan tíma
fór eg að hressast, en var mjög
máttfarinn langan tíma, en fékk
ekki að fara heim þar til í febr.
1945.
Þurfti að gera annan uppskurð
sem lukkaðist vel en eg varð að
liggja á spítalanum á fjórðu
viku. Kom heim 27. febrúar.
Þá varð kona mín að hjúkra mér
og auk þess komu hjúkrunar-
konur fjórða hvern dag að líta
eftir mér.
Seint í marz fór eg að skríða á
fætur og hefi altaf farið fram
hvað heilsu snertir en það hefir
farið mjög hægt að ná kröftum,
en nú finn eg ekki til neinna
meina, er altaf að hressast, þó
hægt fari.
Orsök sjúkdómsins var mein-
semd í garnakerfinu, sem var
skorin í burtu. Mér hefir oft
dottið í hug að mér bæri að
þakka fyrnefndum læknum op-
inberlega fyrir alla þá dásam-
legu umhyggju sem þeir báru
fyrir mínu vesæla lífi, og alla
þá hluttekningu sem mér var
sýnd í allra þjónustu og viður-
gerning sem pg varð aðnjótandi
á General spítalanum.
Að því viðbættu að þakka öll-
um þeim sem sýndu mér hlut-
tekningu að hugga mig og gleðja
í mínum erfiðleikum og nefni eg
þar til Kvenfélag Sambands-
safnaðar í Winnipeg og margt
fleira göfugt fólk sem vottaði
mér kærleiksríkt hugarþel.
Guð blessi ykkur öll og gefi
ykkur gleðilegt nýtt ár og far-
sæla framtíð.
Guðmundur Magnússon
-—St. 10 Mansfield Court,
Ellice Ave.
Hr. ritstj.:
Vinsamlegast bið eg yður, að
koma mér í bréfasamband við
pilta og stúlkur, af íslenzkum
ættum, á aldrinum 15—17 ára.
Með innilegri kveðju og
fyrirfram þökk,
Hr. Leifur B. Örnólfs,
Austurstræti 7,
Reykjavík, Iceland

COUNTERSALES BOOKS
Kaupmenn og aðrir sem
þannig lagaðar bækur
nota, geta fengið þær með
því að snúa sér til vor.
Allur frágangur á þessum
bókum er hinn vandað-
asti. Spyrjist fyrir um
verð, og á sama tíma takið
fram tegund og fjölda
bókanna sem þér þarfnist.
The Viking Press Limited
853 Sargent Ave.
Winnpieg, Man.