Heimskringla - 12.11.1947, Síða 1

Wc recommend íoi
your crpproval our
//
BUTTER-NUT
LOAF" .
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipog Phone 37 144
Frank Hannibal, Mgr.
r#################### i
l'^#################################
We recommend tor
your approval our
//
BUTTER-NUT
LOAF"
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipeg Phone 37 144
Frank Hannibal, Mgr.
LXII. ÁRGANGUR
WTNNTPEG, MIÐVIKUDAGINN, 12. NÓV. 1947
NÚMER 7.
FRETTAYFIRLIT OG UMSAGNIR
Hagvaenlegt fyrir Canada
Þegar Marshall ríkisritari
Bandaríkjanna, lagði fjárveit
ingarbeiðni um $7,500,000,000
íram fyrir þin,gið síðastliðinn
mánudag til þess að hrinda í
framkvæmd endurreisnar-til-
raunum margra Evrópu land-
abna á næstu 15 mánuðum, sagði
hann ihinni sameiginlegu þing-
nefnd, að fjárveiting þessi, í
samræmi við áður skipulagðar
fyrirætlanir og eðlilegan útflutn
mg og aukin ibankaviðskifti, —
myndi bæta úr hinum tilfinnan-
te§a gjaldeyrisskorti, (dollara),
er nú ætti sér stað í hinum vest-
rænu löndum. Benti Mr. Marsh-
aB á, hvað Evrópu styrkurinn
myndi þýða fyrir Canada, og
önnur lönd á Vesturhveli jarð-
ari kvað hann mikið af þeim vör-
um er keyptar yrðu fyrir þetta
sfyrktarfé verða eðlilega keypt-
ar í þessum löndum. Kvað hann
hin almennu og víðtæku áhrif
Þessara fyrirætlana, myndu að
sjálfsögðu ná langt út fyrir
uierkjalínur hinna 16 Evrópu-
ianda, er hjálpinni væri sérstak-
iega beint að. Kvað hann fyrir-
®tlanirnar, (The Marshall Plan)
1 óllurn skilningi endurbóta
stefnu og hjálpar-viðleitni.
Sérstaklega lagði hann á-
berzla á, hversu það myndi bæta
Ur’ °g greiða fyrir öllum heims
Verzlunar-viðskiftum, er öll
mættu nú heita í kaldakolum,
s°kum skorts á amerískum doll-
Urum í mörgum löndum.
Hélt Mr. Marshall því fylli-
ega fram, að þar sem mikið af
Peini forða fyrir Evrópulöndin,
er senda þyrfti, yrði að fá í þeim
°ndum, er ekki væru viðriðin
jálparviðleitnina, fyrir dollara,
Pá hlytu viðskifti þessara landa
Vlð Bandaríkin að aukast að
miklum mun, og það meinti auk-
lnn gjaldeyrisforða.
Nýtt met í barneignum
Ef dæma skal af tölu barns-
^oinga hér í Winnipeg á þeim
rumum 10 mánuðum, sem liðnir
eru af þessu ári, vænta þeir sem
«ar framtalsskýrslur semja,
a talan fari fram úr öllu því,
Sem áður hefir skéð hér í borg
f einu ári. Er talan nú þegar
°min upp í 6,897, og er fylli-
ega búist við að ’hún nái 8,000
Vlð árslok.
. ^eLr aldrei slíkt komið fyrir
sogu borgarinnar. Til saman-
Urðar er tekið 10 mánaða tíma-
10 á árinu sem leið, en þá
o*^dust 5,869 börn í Winnipeg
IqJ^mtals urðu þau á öllu árinu
k 7.010. Var það þá hæsta
arnsfaeðingalaia)
er skýrslur
0 ðu sýnt hér á einu ári. .
Bíðastliðinn októbermánuð —
*ddust 742 börn, 371 piltibörn
s o/i stulkubörn. í septemiber
®ódust 617 börn. Giftingar í
ættu að leggja höfuð sín í bleyti,
til þess að einhverju að minsta
kosti af því, sem þar liggur fyr-
ir til framúrgreiðslu og úrlausn-
ar til þess að tryggja 'heiminum
varanlegan frið, sé hrundið á
veg fram. En svo virðist ekki
vera. Alt virðist lenda í sama
öngþveitinu, nálega hvaða mál-
efni sem tekið er til meðferðar.
Andrei Vishinsky, hinn rúss-
neski, sem þéttur og erfiður
þykir við að eiga, og er það, en
svo eru fleiri á því mikla móti,
játaði nýlega að hann hefði
greitt atkvæði með upptöku
Canada í öryggisráðið, þrátt fyr-
ir þótt skærur og ágreiningur
hefði átt sér stað milli fulltrúa
þeirra landa undanfarið, og
hvaða ósamkomulag sem yrði á
milli þeirra í framtíðinni, og
hamingjan ein veit að svo hefir
verið, og á, því miður, líklega
eftir að verða.
Um alt slíkt er erfitt að dæma
sanngjarnlega. “Sjaldan veldur
einn, þegar tveir deila — hvað
HÖRMULEG FRÉTT
I bréfi til P. S. Pálssonar
frá Helga P. Briem ræðis-
manni í New York, er þessi
hörmulega frétt sögð heim-
an af íslandi:
“Um það leyti sem eg er
að ljúka við þetta bréf, ber-
ast mér þessi hryggilegu tíð-
indi að heiman: Steinþór
Sigurðsson, kennari, sem
var formaður Rannsóknar-
ráðs ríkisins, og einn af
aðalmönnum við rannsókn-
ir á Heklugosinu, var aust-
ur hjá Hcklu á sunnudag-
inn var (2. nóv.), en þá kom
steinn úr gígnum úr háalofti
í höfuð honum og dó hann
samstundis. Sé eg mikið
eftir honum því hann var
stór vel gefinn og ham-
hleypa við öll störf, mikill
íþróttamaður og gáfumaður.
Hann var kvongaður Auði,
eldri dóttur Jónasar Jóns-
sonar frá Hriflu og áttu þau
tvö börn ung.”
°któber námu 381, og 395 í sept.
ýrslunar frá síðasta októbei--
manuði sýna 220 dauðsföll, til
^amanburðar við 181 í mánuðin-
m bar á undan. Dýrtíðin virðist
»a | óraga neitt úr því, að fólk
fU..Íst °g margfaldist og upp-
IyUl jörðina!
^rir erjur
^ agreining
þá heldur
deila.”
þegar svo margir j
er
P '
ra Lake Success — Þar
Uist við að margt gerist og
. an§aö mæna augu alls heims-
ns 1 þeirri von að hinir beztu
0ringjar 0g fulltrúar flestra
m a hmmsins, er leggja, eða
Borgarráð í Róm
Hægri flokkurinn á ítalíu, ogj
þeir, sem mótfallnir eru Komm-I
únistum, unnu í borgarráðs-l
kosningunum í Róm, seint í síð-!
astliðinni viku. Hlaut Christian
Democrat þar borgarstjórakosn-|
ingu, og 14 flokksmenn hans, og|
hægri flokksmenn komust í!
borgarst j ómina.
Hinn nýji borgarstjóri er Sal-j
vatore Rebecchini, 55 ára gam-j
all iðnaðar-verkfræðingur. Er
hann hinn fyrsti borgarstjóri, er i
; Rómaborg hefir verið á 23 ár-
um. Fascistar afnámu borgar-
iáðið þar 1924.
íbúatala írak áætluð
4,794,449
Manntal var nýlega tekið í
Iraq. Var umferðabannl þann
dag frá sólaruppkomu til sólar-
lags, og reyndist ílbúatala lands-
ins sú, sem að ofan greinir.
íbúatala höfuðborgarinnar —
Bagdad, er 568,553, en með öll-
um úthverfum, (Greater Bag-
dad) 1,250,000. Öll landamæra-
umferð var stöðvuð daginn sem
manntalið var tekið, og enginn
maður sást á götum úti nema
lögreglan og þeir, sem manntal-
iðtóku, er vóru mestmegnis —
námsfólk og kennarar.
Þungar sektir lágu við því, að
brjóta á móti reglunum.
Tyrkland
Þar hefir stjórnin lokið við
að semja 5 ára áætlanir um að
leggja fram nýjar stöðvar, tæki
og áhöld til akuryrkju og iðn
aðar, lagningu nýrra vega og
jámbrauta, sjóhafna og flug-|
valla.
Einnig hefir stjórnin hugsað^
sér að efla námugröft að stórum(
mun. Allar þessar endurbætur
er sagt að muni koma upp á^
1,200,000,000, og er sagt að þær|
muni hafa verið skipulagðar|
með það fyrir augum, að hinar.
margumtöluðu Marshalls-fyrir-|
ætlanir kæmust einhvern tíma.
í framkvæmd.
Pakistan gengur í
I. L. O. sambandið
i
Pakistan hefir gerst meðlimur
í Alþjóðlegu verkalýðssamtaka-|
stofnuninni, (International Lab-
or Organization) samkvæmt
yfirlýsingu aðalstöðva þeirrar
stofnunar.
Eru það nú 54 lönd, er standa
nú saman í þessum mikla félags-
skap.
Hjálparstarfsemi Unitara
Hjálparstarfsemi Unitara til
nauðstaddra í Evrópu, verður
haldið áfram og aukin, ef nokk-
ur kostur er á því”, sagði Miss^
Louis McColloch, er kom til bæj-
arins um miðja s. 1. viku. Hún
hefir eftirlit með skipulagningu
á sendingum fæðis og klæðnað
ar fyrir Unitarian General All-
iance til Evrópu. Nær starf
hennar bæði til kirkna félagsins
í Bandaríkjunum og Canada. Til
Winnipeg kom hún til að finna
Samband íslenzkra Kvennfélaga
og aðrar deildir og félög Unit-
ara kirkjunnar, er starfið hafa
hér með höndum. Tók Kvenna-
sambandið hér á móti henni og
bauð til fundar með henni á
Moores matsölu húsinu, um mið-
dagsleitið og Evening Alliance,
stúlkna félagi, innan Sambands-
safnaðar bauð henni til fund-
ar um kvöldið. Hafði Miss Mc-
Colloch margt fróðlegt og mikil-
vægt um starfið að segja. Eitt af
því var, að nauðsynlegt væri að
beina hugum fólks að friði og
stemma þar með á að ósi og upp-
ræta öll stríð og losast með því
við hinar illu afleiðingar þeirra.
Er Miss McColloch mjög vel
máli farin, enda hámentuð og
flytur boðskap sinn ljóst og skil-
merkilega.
Héðan/ hélt hún vestur til
Wynyard og er ferðinni þaðan
heitið vestur til Vancouver og
síðan suður eftir ströndinni. Við
forustu Kvennasanubandins nú
tekur Mrs. O. B. Hallgrímsson,
Wynyard er Mrs. S. E. Björns-
son hefir haft undanfarinn sex
ár. Kom Mrs. Hallgrímsson að
vestan til að vera á fundinum,
sem Miss MeColloch átti hér
með samstarfsfólki sínu.
Kona friðdómari
1 byrjun þessarar viku hlaut
kona friðdómara stöðu í Winni-
peg. Er það fyrsta konan, sem þá
stöðu hefir hér hlotið.
Hún heitir Miss Jean Davis, 24
ára, fædd í Portage La Prairie,
útskrifuð frá Collegiate í Mac-
Gregor. Hún hefir starfað hjá
lögfræðingum og í lagadeild
bæjarins. Skrifstofa hennar er
á lögreglqstöð borgarinnar.
Fær 25 giftingar tilboð
Daria Danilovisz heitir úkra-
insk stúlka, sem til Canada kom
á síðast liðnu vori. Hún var í ver
búðum heimilislausra í Evrópu.
Hún kvaðst trúlofuð hermanni
frá Dauphin og var af þeirri á-
stæðu leyft að flytja hingað. En
leyfinu fylgdu þeir skilmálar
að hún yrði að vera gift að
mánaði liðnum. En um það hefir
farið eins.óg gengur og hún er,
enn ógift. Þegar yfirvöldin kom-!
ust að því, afréðu þau að sendaj
stúlkuna aftur til Evrópu, En
Daria hefir síðan í vor er leið,
starfað á sjúkrahúsi í Dauphin.
Hún er útlærð hjúkrunarkona
og öllum er henni kyntust geðj-
aðist vel að henni — nema ef
vera skyldi unnustanum. Verk
sín leysti hún vel af hendi. —
Stúlkan varð örvæntingarfull út
af því að eiga að fara aftur til
Evrópu. Hún átti heima í þeim
hluta Póllands, sem Rússum
laut og hafði í verbúðum mörg
ár verið. Þegar landstjórnin fór
að athuga málið, réði hún af að
hætta við að senda stúlkuna til
baka. Hún er nú komin aftur til
starfs síns á sjúkrahúsinu í
Dauphin og unir hag sínum vel.
Og svo hefir hún nú alveg
sérstaka skemtun hlotið* Hún
hefir síðan að fregnin barst útj
um það, að senda ætti hana úrj
landi, vegna þess að hún giftisti
ekki, fengið 25 giftingar tilboð.,
Henni ætti að vera skemt með,
því, þó ekki sé nema að lesa öllj
þau biðilsbréf. Það hefir mörg-
um skemt að fá þau, þó færri
hafa verið.
ÚR ÖLLIJM ÁTTUM
Enn eru verkföll alltíð í Parás.
Nýlega gerðu jarðarfarastjórar,
flutningsvagna-kúskar, (truck
drivers) lokræsahreinsarar og
heilbrigðismáladeildar verkaj
fólk, verkfall, alt sama daginn.j
Vatnsverksmenn óg götuhreins-|
arar fylgdu svo hinna dæmi|
næsta dag.
■* ' * *
Rússland hefir efnt þær ráða-j
gerðir og áætlanir ríkisins, að sá
8,600,000 ekrum meiri vetrar-
uppskeru en á síðastliðnu ári,
samkvæmt því, sem Sovét akur-
yrkjuráðuneytið hefir lýst yfir.
* * *
Ungverjaland og Czechoslavia
hafa undirskrifað verzlunar
samninga í Budapest, er innifela
öll vöruviðskifti á árinu, og
nema $28,000,000 eftir virðingu
(valuation) beggja landanna. ,
* ★ *
Stríðsskaðabóta-nefndin hefir
lýst því yfir að ávísanir, er nema'
um £100,000,000 hafi verið
sendar til þeirra 106,000 að tölu,1
er mistualeigu sína af stríðs-
völdum, en í alt er það talið
140,000 manns. Er það hin fyrsta
heildar-upphæð, er borguð er út
gegn kröfum fólks á Bretlandi,
er mistu hús sín og aðrar eignir j
af stríðsskemdum Nazista. —
Nefndin sagði að í alt væri með-
altal útborgana gegn skaðábóta-
kröfum um £170,000,000 til —
155,000 manns, fyrir skemdir og
eyðileggingu 217,000 borga,
bæjar og landeigna.
* * *
I ræðu sem Attlee forsætisráð-
herra Breta hélt í samsæti er
haldið var, er hinn nýi Lord
Mayor of London, Sir Frederick
Wells, tók við embætti, neitaði
hann ásökunum Rússa um að
Bretar hygðu á nokkurn im-
perialisma eða heimsdrotnun og
benti máli sínu til sönnunar á,
að það hefði veitt Indverjum og
Burma-búum sjálfstæði og Cey-
lon og Malta væru á leiðinni að
taka við sjálfsforráðum
* ★ *
í þinginu á Bretlandi er ver-
ið að ræða frumvarp frá stjórn-
inni, er fer fram á, að takmarka
vald lávarðadeildarinnar svo, að
mál verði þar afgreidd á einu
1 ári í stað tveggja. Tvö ár þykir
1 og er æði mikil töf á löggjöfinni,
! eftir afgreiðslu neðri deildar.
* * ★
Fallinna hermanna í tveim
j stríðum var minst í Winnipeg
j 11. nóvember.
Um kl. 11 f. h. ríkti þögn í
I tvær mínútur fyrir framan
minnismerki hermanna á Main
og Portage og hvar sem menn
voru við vinnu. Stjórnarskrit-
stofur allar, bankar og stærstu
búðir, voru lokaðar.
Meðan sveigur var lagður við
minnisvarða hermanna, gekk
fylking 1,200 hermanna fram-
hjá.
I Auditorium fóru fram bæna-
og ræðuhöld; var hin mikla höll
troðfull.
Á ýmsan annan hátt var dags-
ins minst af einstaklingum, sem
hér yrði oflangt upp að telja.
Prestar áslenzku kirknanna
beggja í Winnipeg, mintust dags-
ins í ræðum sínum s. 1. sunnu-
dag.
★ ★ *
Rússar héldu þrjátíu ára af-
mæli byltingarinnar hátíðlegt i
Moskva 7. nóvember. — Hófu
skrúðgöngu eftir Moskva Red
Square stærri og glæsilegri
fylkingar hermanna og stjórn-
arliðs, en þar hafði áður sézt.
Aðal ræðuna á deginum flutti
Molotov, utanríkisráðherra. —
Rakti hann framfarir Rússlands
á 30 árum og hvatti þjóðina til
að gera sitt bezta, því enn þyrfti
á því að halda.
Þetta var fagurlega mælt og
eins og við átti. En það verður
síður sagt um orð hans í garð
Bandaríkjanna og Breta. Hann
brýndi fyrir þjóð sinni, að bæði
löndin hygðu á stríð og heims-
yfirráð, sagði Bandaríkin vera
að koma upp flug- og skipahöfn-
um svo að segja á landamærum
Rússlands og til að koma málum
sínum fram, hömpuðu þau öllu
framan í Sameinuðu þjóðimar
til þess eins, að blekkja þær. En
hann lýsti því jafnframt yfir
þjóð sinni til hughreystingar, að
atómsprengjan væri ekkert
leyndarmál lengur. Hann full-
yrti að þjóðin þyrfti engu að
kvíða. Framfarimar frá 1917
til 1939, og þátttaka Rússa í síð-
asta stríði og framtíðar horfurn-
ar nú, ættu að sannfæra menn
um þetta.
* ★ ★
Sama daginn (7. nóv.) átti
Vishinsky, fulltrúi Rússa á þingi
Sameniuðu þjóðanna viðtal við
blaðamenn. Tók hann alt öðm
vísi í streng, en Molotov. Hann
fullyrti að kmomúnismi og kapi-
talismi gætu þrifist hvor við
annars hlið, að það væri ekkert
í stefnum Rússa eða vestlægu
þjóðanna, sem hindraði það. —
Hann bentl á að hvorutveggja
aðilar þyrftu að átta sig full-
komlega á því, sem á milli bæri
og þá mundu þeir sjá, að það
væri í raun og veru ekkert, er í
veg þyrfti að koma við sam-
vinnu. Hann hélt að vísu fram
sem áður, að Bandaríkjamenn
væru stríð9braskarar, en eitt-
hvað var samt við þá, er gaf
honum von um að samvinna gæti
náðst, milli Rússa og þeirra.
Vishinsky átti þetta samtal
rÁtt Pn SO
WINNIPEG FREE PRES'S
Blaðið Winnip>eg Free Press
átti 75 ára afmæli um síðustu
helgi.
Fyrsta blað þess kom út 9.
nóv. 1872, í skúnbyggingu úr
viði, austan megin við Aðal-
stræti, á móti bæjarráðshöllinni,
sem nú er, en Winnipeg var þá
þorp með aðeins 124 húsum, er
það ár fjölgaði að vísu um helm-
ing. Áskrifendur voru um 500
og kom blaðið út vikulega fyrst
og gerði um mörg ár. Stofnend-
urnir voru John A. Kenny, bóndi
og viðskiftamaður frá Ontario
og William Fisher Luxton, skóla-
kennari og blaðamaður frá Sea-
forth, Ont. Hann kom vestur
1871, og tók við kenslu við fyrsta
bamaskólann, sem hér var stofn-
aður á Point Douglas.
Blaðið má því heita jafngam-
alt fylkinu, sem stofnað var
1870 og borginni Winnipeg. Eitt
þeirra sögulegu mála er það
hreyfði, var að Winnipeg fengi
bæjarréttindi. Voru ekki allir
með því og skoðuðu það geta
orðið yfirvöldunum aðstoð við
að kúga skatta út úr íbúunum.
Bæj arréttindin fengust eigi að
síður frá fylkinu 1873.
Þegar blaðið fór af stað munu
íbúar bæjarins hafa verið um
1500, en fylkisins 25,000.
Götur voru hér þá fáar nefnd-
ar, en vegir margir. Main Street
(Aðalstræti) sem nú er kallað,
var þá nefnt Main Road (Aðal-
vegur), og eins var með Portage
Ave.
Tvær síður af blaðinu, voru
s. 1. laugardag helgaðar afmæl-
inu og saga blaðsins í stórum
dráttum sögð. Er hún hin fróð-
legasta og getur margs úr sögu
þessa bæjar og fylkis um leið.
Hér er ekki tækifæri að fara
neitt að ráði út í frásögn blaðs-
ins. Þó getum vér ekki stilt oss
um að gefa sýnishom af “boom”-
árinu mikla eða mesta, sem hér
hefir átt sér stað. Segir frá því
á þessa leið:
“Það munu nú fáir muna eftir
öllum blómaárum í fasteigna-
sölu bæjarins. Þau komu auð-
vitað með jámbrautunum. Hið,
fyrsta og stærsta byrjaði hér
1881. Var þá haldin uppboðs-
sala í Stonewall á lóðum í Win-
nipeg “á ágætum stað í grend
við stöðina.” Jámbrautin hafði
þá verið fullger hingað frá St.
Paul. Árangur uppboðssölunn-
ar sýndi, hvað íbúar þessarar
ungu borgar vom sólgnir í að ná
sér hér í fasteignir, sú víma
hefir líklega aldrei verið hér
Frh. á 5. bls.
ára afmælisveizla byltingarinn-
ar hófst meðal Rússanna í New
York og var hann sjáanlega í
góðu skapi En ekki var hann
fremur én fyr á því, að blöð hins
vestlæga heims væru friðelsk-
endur. Kvað hann blöð Rúss-
lands á undan þeim í því efni.
Þetta kom nú ekki sem bezt
heim við ræðuna og greinamar,
sem fluttar voru í Moskva í
blöðunum þennan dag. En jafn-
vel þó ólíkt sé því, er það samt
virðandi, eins langt og það nær.
t t *
Mr. M. J. Coldwell, C.C.F.
foringi, er í Winnipeg um þess-
ar mundir og heldur hverja ræð-
una af annari. Á fundi með há-
skólanemum s. 1. mánudag, hélt
hann fram, að eina leiðin til
björgunar heiminum nú, væri
meðalvegurinn milli beggja öfga
stefnanna, eða hins hóflausa
kapitalimsa Bandaríkjanna og
einræðisins á Rússlandi.