Heimskringla - 15.09.1948, Blaðsíða 2

2. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 15. SEPT. 1948
l^cintskringla
(StofmtO 1886)
Kemur út á hverjum miðvikudegi.
Eigendur: THE VIKING PRESS LTD.
853 og 855 Sargent Avenue, Winnipeg — Talsími 24185
Verð blaOsins er $3.00 árgangurinn, borgist fyrirfram.
Aliar borganir sendist: THE VIKING PRESS LTD.
öll viOskiftabréf blaðinu aðlútandi sendist:
The Viking Press Limited, 853 Sargent Ave., Winnipeg
R-tstjóri STEFAN EINARSSON
Utanáskrift til ritstjórans:
EDITOR HEIMSKRINGLA, 853 Sargent Ave., Winnipeg
Advertising Manager: P. S. PÁLSSON
"Heimskringla" is published by and printed by
THE VIKING PRESS LIMITED
853-855 Sargent Avenue, Winnipeg, Man. — Telephone 24185
Authorized as Second Class Mail—Post Office Dept., Ottawq
WINNIPEG, 15. SEPT. 1948
Baráttan um Berlín
Eítir Dorothy Thompson — (Þýtt úr Wpg. Tribune)
Hvort sem að stefna Sovét Rússlands á nokkra sök eða ekki á
dauða Zhdanov, er það víst, að fráfall hans hefir ekki dregið neitt
úr bardaganum um Berlín. Það er með miklum sanni hægt að segja,
að- hann hafi aldrei verið ákafari en nú og sókn Rússa sé svo að
harðna, að spursmál sé, hvort þriðja stríðið sé ekki þegar hafið.
Það sem fram hefir farið í Póllandi, (en þar er nú fyrirskipuð
hreinsun í baendaflokkinum) og það sem aðhafst er í öðrum lepp-
ríkjum Rússlands ber alt þessa vott.
Við skeggræðum um það, hvort kommúnistar í raun og veru
miði að því, að beita ofbeldi við aðrar þjóðir og svifta þær frelsi
sínu á þann hátt. Á meðan við erum í djúpum hugleiðingum um
þetta, fara þýzkir kommúnistar á stað í Austur Þýzkalandi með
herliði frá Rússum sér að baki, æða inn í þann hluta Berlínar, er
vestlægu þjóðirnar hafa umboð yfir eigi síður en Rússar, ráðast á
hina löglega skipuðu stjórn borgarinnar og reka hana burtu. Skj'ald-
borg vopnaðra manna, er slegið um bæjarráðshöllina og af ritara
bandarísku skrifstofunnar þar, er krafist að framseldir séu tveir
lögreglumenn þeirra, er einhvern mótþróa hafa sýnt er yfirgang-
urinn stóð sem hæst, eins og þeim bar að gera. Og mennirnir eru
framseldir og bundnir á höndum og fótum, hrynt inn í vagna er
flytja þá burtu.
Vestlægu þjóðirnar hreyfðu sig ekki meðan á þessu stóð. Menn-
irnir sem voru teknir, voru hnýttir við sætin og af þessu voru meira
að segja myndir teknar. Þegar Bandaríkjamenn vöknuðu loks til að
andmæla þessu, sögðu Rússar þeim kæruleysislega, að það væri
slæmt, að þeir skyldu ekki ‘komast upp með að halda leyndum
glæpamönnum.
í allri sögu Bandaríkjanna, frá þvi að þjóðin hóf fyrst tilveru
sína og átti síðar í höggi við stærsta heimsveldi þeirra tíma, og til
þessa dags, þegar þau eru nú öflugasta heimsveldið sjálf, hefir
aldrei komið fyrir, hvorki í sögu hersins, ríkisins eða bandarískra
borgara, að þeim hafi verið sýnd eins hlífðarlaus ósvífni og opinber
móðgun og Rússar hafa nú gert.
Rússland hefir með þessu sýnt Þýzkalandi, Evrópu og öllum
heimi, að okkur sé um megn, að vernda þá, sem eru í þjónustu
okkar í Berlín. Meðan þessi ofsókn, sem engan á sinn líka, var
hafin á bandaríska yfirmenn vora, héldum við áfram að “semja”
við Rússa og að því er fréttirnar hermdu með “nokkrum árangri!”
Sjáum við ekki, að við erum að gera okkur að athlægi með
þessu? Meðan við sitjum á hróka ræðum, eru kommúnistarnir að
leggja Berlín undir sig, og eru glaðir að við höldum áfram að tala,
eru jafnvel viljugir að afnema flutningabannið eftir að þeir hafa
unnið borgina, með skrílsuppþoti, og fengið samþykki vestlægu
þjóðanna um fjárhaldsmensku þar og margt annað mikilsvarðandi
fyrir friðinn í heiminum!
Enginn þarf nú að ganga þess dulinn, að baráttan um Berlín,
verður ein af afleiðingaríkustu orustum í sögunni. Alt sem um
vanmátt ber vott, verður freisting fyrir Evrópuþjóðirnar, að skipa
sér í hóp hinna sterkari. Og stríð innan næstu tíu ára verður óum-
flyjanleg afleiðing linkendar vorrar nú.
Rússar standa með herinn til reiðu að baki stefnu sinni. Þrátt
fyrir óvildina, sem virtist vera milli Rússa og Júgóslavíu, eru nú
flugtæki og lestir Rússlands önnum kafinn við að senda þangað
vopn. f Ungverjalandi er hrúgað saman lofther, sem nú þegar er
orðinn tiltölulega stór og vel útbúinn. í Tékkóslóvakíu er ein
hreinsunin á ferðinni, og þar eru Skoda-verksmiðjurnar, sem
fyrir nazista framleiddu, og vinna nú fullkomlega eins mikið að
vopnagerð og þær hafa nokkru sinni gert.
Kommúnistar í Austurríki, eru jafnvel að koma upp vopna-
búrum; öll iðnaðarframleiðsla í þeim hluta landsins, sem þeir ráða
yfir, er undir ströngu eftirliti hermanna. Og í Frakklandi haldt
kommúnistar öllu í pólitísku öngþveiti.
Við horfumst í augu við alvarlega tíma, ef til vill hina alvarleg-
ustu ekki aðeins í sögu vorri, heldur alls heimsins. En — vitum
við það?
Kveðja
Þegar eg kom til Winnipeg 18.
apríl, var dagurinn orðinn langur
og sól hátt á lofti. Já það var sól
frá morgni til kvelds. Þótt Win
nipeg-búum, fyndist vorið kalt,
fundust mér þetta dásamlegir
dagar. Og sannarlega hefir þetta
sumar verið mér dásamlegt. Mér
hefir gefist kostur á að ferðast
talsvert um þetta frjósama og
víðáttumikla land. Leið mín lá
fyrst út á sléttuna. Þá var enn
ekki farið að sá, og ef eg ætti að
lýsa þeirri tilfiningu sem greip
mig, er hún sú að mér stóð ógn af
þessari miklu víðáttu. Eg
varð sjálf svo lítil, mér fanst
eg hverfa — hverfa í víðátt-
una miklu. Nú hefi eg séð
hana í öllu sínu skreytta skarti,
og mér hefir farið líkt og
karli einum heima á íslandi, það
kom ferðalangur í sjávar þorp,
hann hitti gamlan fiskimann og
ferðalangurinn fór að dáðst að
því hve fallegt væri í sjávarþorp-
inu. Jú, sagði karl, það er fallegt
þegar vel fiskast. Ferðalangur-
inn hló að þessu svari. En það
varð að máltæki heima. Mér fer
líkt og gamla fiskimanninum að
er eg hugsa um hvað sléttan gef-
ur af sér, og hvað hún er íbúum
þessa lands, og íbúum annarra
landa finst mér sléttan falleg,
því oftar sem eg sé hana því bet-
ur kann eg við hana. Nú orðið
verkur hún sömu kennd í brjósti
mér og fjöllin heima.Mig langaði
allt af til þess að sjá hvað væri á
bak við fjöllin. Eg kem nú aldrei
út á sléttuna að mig langi ekki
lengra, og lengra út, út í víðátt-
una miklu.
En mér hefir auðnast að sjá
fleira en sléttuna. Eg hefi ferð-
ast vestur að hafi og komist út á
Kyrrahafið til Victoriu. Eg vil
segja það að þeir sem koma til
þessa lands og ekki sjá kletta-
fjöllin, þeir fara mikils á mis.
Ekki af því að mér finnst svo
ÆFIMINNING
Einar Sigurgeirson Eyiord
Hann var fæddur í Suður
Þingeyjarsýslu á íslandi árið
1875 (nánari upplýsingar um
fæðingu hans og uppvaxtar ár
ekki fáanlegar). Hann mun hafa
uppalist í fæðingarsveit sinni til
fullorðins ára, en á þessum stöð-
um mun hann hafa dvalið heima í
Grenivík, Akureyri og Suður
Þingeyjarsýslu. Hann giftist
ungur Rannveigu Eiriksdóttur.
Varð þeim hjónum tíu barna auð-
ið og eru nöfn þeirra hér talin:
Guðmundur nú til heimilis að
Burns Lake, B. C.; Kristbjörg,
andaðist 12 ára að aldri; Friðgeir
til heimilis að Lundar; Oddgeir,
að Lundar; Unnur, Mrs. La Sale,
andaðist árið 1933; Rúna, Mrs.
Eiriksson, að Lundar; Thelma, ó-
gift og á heima í Winnipeg;
Elizabet, Mrs. Razell, Burns
Lake, B. C.; Rannveig, Mr. Med-
ford; Pearl, ógift og á heima í
Winnipeg.
Einar mun hafa stundað smíð-
ar heima auk búskapar. Skömmu
eftir aldamótin flutti hann ásamt
konu sinni og börnum, sem þá
voru borin til Ameríku og átti
oftast heima hér á Lundar og
nágrenni eftir það. Hann stund-
aði smíða vinnu að mestu og
bygði hér á Lundar nokkur hús
fyrir eigin reikning.
Hann varð fyrir því mikla á-
falli, að missa konu sína frá 2
börnum nýfæddum og vóru það
tvíburar. Mun það hafa verið
næsta átakanleg jarðarför er átta
börn vóru í kringum líkbörur
móðurinnar. Hjálpfúsir nágrann-
ar tóku flest af börnunum og
munu flest af þeim hafa fengið
framtíðar uppeldi hjá þessu fólki
og tvö þeirra Thelma og Rann-
veig vóru þannig uppalinn. Sú
fyr nefnda hjá Guðmundi Brekk-
man og konu hans en sú síðari
hjá Mr. og Mrs. Kristjáni Dan-
ielssyni.
Eðlilega vildi faðirinn halda
hópnum saman og tókst það með
miklum dugnaði. Má nærri geta
að það hafi verið mjög ervitt
verk fyrir föðurinn, sem varð
jafnframt að vinna sér og sínum
brauð utan heimilis oftast nær,
Einar andaðist að heimili sínu
á Lundar 2. júní s. 1. eftir allanga
vanheilsu.
Einar sál. var þrek og dugnað-
ar maður hinn mesti. Margt var
honum fleira vel gefið. Hann var
einlægur vinur vina sinna, djarf-
ur og hreinskilinn í orðum og
fylgdist undra vel með öllu sem
var að gerast í heiminum. Hann
var að eðlisfari frjálslyndur í
skoðunum og lét furðu lítið
blekkjast af áróðri tímanna.Hann
var vel lesin í fornum og nýjum
íslenzkum bókmentum, hafði
hann yndi af skáldskap og fékst
enda dálítið við að yrkja sjálfur.
Hann var söngelskur maður og
hafði hina mestu unun af söng
hafði hann enda lært að spila dá-
lítið á orgel heima á íslandi.
Hann var maður hjálpfús og
greiðvikin í nágrenni og í
hvervetna drengur hinn bezti.
Hann var jarðsunginn frá Sam-
bandskirkjunni á Lundar mánu-
daginn þann 5. júlí, af undirrit-
uðum.
H. E. Johnson
mjög til um fegurð þeirra. Við
eigum fjöll heima á íslandi. En
þau eru svo stórfengileg, svo sér-
kennileg fyrir þetta land, með
sinn einkennilega risaskóg sem
að því er virðist, sýnist spretta
upp úr beru grjótinu. Og fellegir
og sérkennilegir eru dalirnir sem
ganga inn á milli fjallanna.
Eins og eg gat um áður hefir
mér gefist kostur á að ferðast
talsvert um landið og kynnast
íslendingum hér vestra. Leið mín
lá fyrst að Hnausum, og Gimli,
þá að Víðivöllum, til góðvinar
míns Guttorms G. Guttormsson-
ar og háns ágætu konu. Hjá hon-
um dvaldi eg í nokkra daga, Þá
daga komu bændur frá f slendinga
fljótinu og sóttu mig í bíl og
sýndu mér byggðirnar, Víði,
Geysi og Árborg. Eg kom þar á
fjölmörg heimili, og sumstaðar
var fólk fyrir af öðrum búgörð-
um sem kom til að mætta mér. Á
hverjum einasta bæ var töluð ís-
lenzka, ekki eingöngu við mig
heldur talaði fólkið íslenzku sín
á milli. Hin framúrskarandi alúð
fólksins og vinsemd til mín, ó-
kunnugrar, varð mér satt að segja
undrunarefni.
Næst lá leið mín svo til Lund-
ar. Lundar er mjög íslenzkur
bær. Þar var gaman að koma, þar
mætti eg sömu gestrisninni, —
sömu hlýjunni sem allsstaðar
annarsstaðar. Fólkið vildi alt fyr-
ir mig gera. Eg kom inn á f jölda
heimila og það var engu líkara
en fólkið hefði þekkt mig frá
blautu barnsbeini. Sama er að
segja um viðtökurnar vestur við
haf. Það var sama hugarþelið —
sama gestrisnin og eg hefi hver-
vetna notið í byggðum íslend-
inga hér vestra.
Það sem hefir gerst hér vestra
er ekki mikið. Eg hefi haldið hér
8 erindi um ísland og íslenzka
menningu. Og auk þess lesið
tvisvar upp úr bókum mínum. f
þessum erindum hefi eg leitast
við að gefa sem gleggsta mynd af
þeim framförum sem orðið hafa á
íslandi nú á fáum árum. Eg hefi
haft góða hlustendur. Fólkið hef
ir sýnt sterkan á huga fyrir öllu
sem íslenzkt er, öllu sem varðar
heimaþjóðina. Þetta er því merki
legra, að víðast hvar mætti en
annari, og þriðju kynslóðinni.
Fólki sem fætt er hér og alið upp
við ameríska siði, samt vissi
fólk mikið um ísland, og íslenzka
siði, einkum hér fyrrum. Þetta
hafði afi og amma sagt því frá
föðurlandinu, og það festist í
minni. Ef afkomendur þessa
flóks, æskan sem nú er upprenn-
andi, vildi hlusta á gömlu sagn-
irnar myndi það síðar ekki sjá
eftir því heldur gleðjast, jafn-
vel þótt það tali ekki íslenzkuna. j
Með því móti og mörgu fleiru
gæti kynning haldið áfram.
Eg hefi gert mér sérstakt farj
um að skyggnast inn í hugi fólks
ins, þessi mikla vinsemd og virð-
ing sem eg varð aðnjótandi gerði
það að verkum að eg fór að veita
fólkinu meira athyggli. Þegarj
gömlu konurnar föðmuðu mig að
sér og fögnuðu því að hafa mætt
mér, spurði eg sjálfa mig að því,
hverju þetta sætti. Eg var bara
venjuleg kona, ekki máttug eða
stór á nein hátt. Mér varð strax
ljóst að það tók því ekki fyrir
mig að hreykja mér af þessu,,
þessi mikla vinsemd sem yljaði (
mér innst inn að hjartarótum,
hlaut að eiga sér dýpri rætur. Af ^
kynningu minni við fólkið hefi ^
eg orðið þess áskynja að ísland,
og allt sem íslenzkt er á sér dýpri
hljómgrunn í hugum vestur fs- (
lendinga en þeir gera sér sjálfir
grein fyrir. Á þennan hátt verð-
ur hin mikla vinsemd, til mín,
skilin og skýrð. Og mér er þetta
mikið fagnaðarefni.
Eg kann öllu því fólki sem eg
hefi mætt hjartans þökk. Dvöl
mín hér hefir gefið mér fjölda^
dýrmætra minninga, og tengti
vináttubönd sem eg vona að ekki
rofni þótt haf skilji.
Þegar eg er nú á förum héðan
vil eg ekki láta hjá líða að þakka
hina miklu velvild, gestrisni og
sæmd sem mér hefir hvervetna
verið sýnd. Sérstaklega þakka eg
þó frændum mínum, Péturssons
bræðrunum og konum þeirra.
ekkju Rögnvalds Péturssonar og
börnum hennar fyrir mikla gest-
risni og gjafir sem mér munu
ávalt verða einkar kærar. Eg
þakka forseta þjóðræknisfélags-
ins og stjórn þess fyrir þá sæmd
sem það hefir sýnt mér. Eg þakka
öllum nær og fjær sem stutt hafa
að því með breytni sinni við mig,
að gera alla þessa daga að sól-
dægrum. Hugur minn mun oft
leita hingað vestur til vina minna
hér, því dvölin hér mun verða
mér ógleymanleg. Eg óska ykkur
allrar blessunar í komandi fram-
tíð. Trú mín og von er sú, að
austur og vestur fslendingar eigi
eftir að tengjast æ sterkari bönd-
um er tímar líða. Og eg vona líka
að íslenzk tunga verði töluð hér
vestra meðan ár og lækir renna.
Guð blessi ykkur öll.
Elinborg Lárusd.
9. september, 1948
FJÆR OG NÆR
Útför Björns F. Mathews frá
Oak Point, Man., er dó 7. sept.,
fór fram s. 1. föstudag frá útfar-
TALSÍMA
HÆVERSKA
ÆSKILEG
Ef allir notendur sím-
ans eru samtaka, er
hœgt að gera þjón-
ustuna fullkomna. —
Þ é r getið aðstoðað
með þvi:
• Að vera fáorð
• Forðast ónauðsyn-
leg samtöl.
• Gefa hlé milli
samtals.
• Vera nœrgœtin.
Ef þér vanrækið að aðvara
símaþjóninn að samtalinu sé
lokið, veldur því að samband-
inu er ekki slitið, og varnar
öðrum frá því að ná sam-
bandi við aðal stöðina.
Vanræksla að hringja úr
“ring off”, gerir allskonar
óþægindi og getur valdið því
að ónauðsynlegri upphæð sé
bætt við reikninginn.
Verið fáorð . .. Verið þolinmóð . . . Verið nærgætin
5—48
MANITOBA TELEPHONE SYSTEM
Manitoba Birds
BROWN THRASHER
Toxostoma rufum
A large, reddish-'brown bird with long, sweeping tail.
Uniform reddish above, creamy white below, sharply
striped with dark brown on breast and along flanks.
Distinctions:—The Brown Thrasher with its red-brown
back and sharply streaked breast has the general outward
appearance of a Thrush, but its large size, ruddiness of the
brown, straw-coloured eyes and long tail are distinctive.
Field Marks:—Bright red-brown back, sharply striped
breast, long tail and general carriage, and habits.
Nesting:—In thickets or on the ground, in nests of twigs,
coarse rootlets and leaves, lined with finer rootlets.
Distribution:—Eastern United States. Across Canada in
the southern parts, west to Alberta.
The Brown-Thrasher is probably the best-known common
Canadian Songster from Ontario westward. Its song is a
succession of phrases like that of the catbird, but without
its discordance, and more liquid and mellow in tone. The
notes are uttered close together and continue for several
minutes in great variation, with repetition of each varia-
tion.
Economic Status:—A decidedly useful bird, over half of
its food being injurious insects, beetles, caterpillars, grass-
hoppers etc., and the remaineder is largely fruit—mostly
raspberries of the cultivated fruits. On the whole it does
little damage and much good.
This space contributed by
Shca's Winnipeg Brewery Ltd.
fMF® ** ' MD-216