Heimskringla - 06.10.1948, Page 2

2 SIÐa
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 6. OKT. 1948
Eini íslenzki presturinn i Danmörku
heimsækir æskustöðvarnar
Undanfarið hefur sr. Haukur
Gíslason, prestur við Brimar-
hólmskirkju í Kaupmannahöfn,
og eini íslenzki presturinn, sem
nú er starfandi í Danmörku, ver-
ið í heimsókn hér á íslandi. Hann
kom með m. s. Heklu 12. júlí, s.
1. og fór fluglieðis til Kaupm.h.
í fyrradag.
— Það var ánægjulegt að koma
hingað með Heklu, sagði sr.
Haukur, er tíðindamaður blaðs-
ins náði tali af honum.
— Það er fyrsta íslenzka skip-
ið, sem eg hef siglt með — og
flugvélin, sem eg fer með aftur
til Danmerkur, verður fyrsta ís-
lenzka flugvélin, sem eg flýg
með.
— Hvað er langt síðan þér kom
uð hingað síðast?
— Það eru 12 ár síðan eg kom
til Reykjavíkur — en 30 ár síðan
eg hafði séð æskustöðvarnar fyr-
ir norðan.
— Æskustöðvarnar?
— Já, eg er fæddur að Þverá x
Dalsmynni 14. júlí 1878 — yngst-
ur af 5 systkinum. Mér hefur
alltaf þótt það vera einn yndis-
legasti bletturinn á fslandi —
hlíðarnar fyrir ofan bæinn vaxn-
ar myndarlegum skógi. — og fyr-
ir neðan liðast Fnjóskáin blá og
tær. Og skógarnir íFnjóskadaln-
um eru mun fegurri nú, en fyrir
30 árum. — Eg kom til Akureyr-
ar — og þekti bæinn ekki aftur.
Eg var átta ára þegar eg kom í
fyrsta sinn til Akureyrar.
Mamma fór þangað með okkur
systkinin, til þess að láta taka
mynd af okkur hjá frú Schiöth,
sem mun hafa verið fyrsti ljós-
myndarinn á Akuryeri. — Þegar
eg var tíu ára fór eg svo þangað
til þess að læra á fiðlu, hjá Magn-
úsi organista. Hann lét mig
syngja með í kirkjukórnum, sem
hann stjómaði — og þótti mér
það ekki lítill vegsauki.
— Þegar eg var 13 vetra fór
eg svo í Möðruvallaskólann og
var eg langyngstur af nemend-
um þar. Garðar bróðir minn var
þá einnig í skólanum. —Skóla^
stjórinn var þá Jón Hjaltalín, en
auk hans kenndu við skólann
þeir Stefán Stefánsson, Halldór
Briem og Magnús organisti, sem
kom vikulega innan af Akureyri
til þess að kenna okkur söng.
Skólastjórinn kenndi okkur
ensku og var prýðilegur kennari.;
Hann var mjög dagfarsprúður
maður — en átti það til að demba
á okkur prófum, fyrirvaralaust.
Stefán Stefánsson var fjörugast-
ur og skemmtilegastur af kenn-
urunum.
— Hvað um skemtanir í skól-
anum?
— Þær myndu nú sennilega
þykja heldur fábreyttar, borið
saman við það, sem nú er. En við
undum glaðir við það Oft kom
fyrir, að dansað var eftir messu á
sunnudögum. Gárungarnir sögðu
ungu stúlkurnar kæmu fremur
til þess að dansa við skólapiltana
en hlýða á guðsorð. Jón Hjalta-
lín var ekki hrifinn af dansinum
og tókst honum að hafa áhrif á
nokkra af piltunum, þannig að
þeir komu hvergi nálægt dans-
fólkinu. En þeir voru þó fleiri,
sem dönsuðu — með Stefán Stef-
ánsson í broddi fylkingar.
— Á hustin komu skólapiltar
sjálfir með mat með sér — brauð,
smjör, o. s. frv. — og auk þess
kindur, sem slátrað var á staðn-
um. Við höfðum sameiginlegt
mótuneyti og ráðskonu, til þess
að matreiða fyrir okkur.
— f þá daga var ekkert sam-
band á milli latínuskólans og
gagnfræðaskólanna — og Möðru-
vallaskólinn var ekki undirbún-
ingsskóli undir æðra nám. En al-
menningur hér leit samt á gagn-
fræðingana frá Möðruvallaskóla
sem hámentaða menn, og margir
þeirra hafa komist til vegs og
v:rðingar.
— Hvernær fóruð þér til Dan-
merkur?
— Þangað fór eg 1901 og hóf
þegar guðfræðinám í háskólan-
um. Eg var slæmur í dönsku —
gat varla bjargað mér. Mála-
kennsla hér á íslandi hefur aldei
verið góð — enda íslenzkan ein
töluð í kennslustundum.
— Eg komst á Garð í Höfn og
bjó þar í 3 ár. Herbergisfé'agi
minn var Fontenay, er síðar varð
sendiherra Dana hér í Reykjíivík
Hann stríddi mér og kallaði mig
“bílendinginn” — en það voi'u
fs’sndingar oft kallaðir í Dan-
mcrku. Hann hefur víst varla
rent grun í það þá, að hann ætti
sjálfur eftir að eignast “bíiend-
ing” fyrir konu.
— Veturinn, sem eg kom til
Hafnar, stofnuðum við íslenzk-
an stúdentakór. Var það í fyrsta
sinn, að slíkur kór var stofnaður,
og hið síðasta, að því er eg best
veit. Eg var kosinn formaður
kórsins, en Sigfús Einarsson var
söngstjóri. Einsöngvarinn okkar
var Jón Sveinbjörnsson, sem síð-
ar varð konungsritari. Þessi kór
varð til þess að vekja athygli á
íslenzkum stúdentum. Við héld-
um oft söngskemmtanir og hlaut
kórinn góða dóma í blöðunum.
— Þegar eg hafði lokið guð-
fræðiprófi frá Hafnarháskóla,
gerðist eg kennari og prestur
við Brimarhólmskirkju (Holm-
ens Kirke) í Höfn og hefi verið
það síðan — eða þar til eg lét af
preststörfum í sumar, en þá varð
eg sjötugur. Brimarhólmskirkja
er ein stærsta og fegursta kirkja
Danmerkur. Við hana þjóna 4
prestar og seinustu árin hefur
hún verið aðalkirkja dönsku
konungsfjölskyldunnar.
Síðan eg varð prestur þar, hef-
ur samband fslendinga við kirkj-
una aukist. Eg hefi iðulega verið
beðinn um að gifta og jarða fs-
lendinga og hefi haldið þar minn
ingarræður um marga landa. Jón
Helgason biskup var t. d. giftur
þar, Valtýr Guðmundsson var
jarðaður þaðan og minningarat-
höfn um Sveinbjörn Svein-
björnsson, tónskáld var haldin
þar.
—Árið eftir að eg varð prestur
í Höfn hófst eg handa um stofn-
un á íslenkum söfnuði þar í borg
en hann hafði ekki áður verið
til. Söfnuðurinn var stofnaður í
Abel Katrinekirke á Vesturbrú,
og voru stofnendur um 50. Nú
eru í söfnuðinum milli 1 —200
manns, en íslendingar í Höfn
eru eitthvað um 1000 að tölu. —
Ymsir voru mér hjálplegir við
að stofna þennan söfnuð, Thom-
sen konsúll, Bartels, Sigfús
Blöndal, Hallgrímur Hallgríms-
f ^ ,rrWinniPCS
_ ;w Gnest O' M«,.,(#*■>
Commun'ty . tví-f*.
Ttlethon' 1
460
(Vir sVo vér Relumc.Jetsf
nxborgarav. ^ ^ af títna y gi Coltimunu> k í
, aðeins/y*1 ^viðvíkjandx t g ^ eindrcgt»
*r vexta borg^^gj semlUÍnsU^ ^fnoöu íé
mrinn er’ aS xferðar-star$‘,.m fvrir sxg °?> nxik'ó
£ðsvnlega veUetð. ^ostn^r af en
uxn, SiUUJr mikiU- comnxnnxty Ches _ ^ haía {*rst
“hvc. »6 Con!m2f'í»*k;*"
iÆ~,v3S£
,át. s«>6 ...
* r

.,„r » «* ’
Canadian National InatituU lor tho Blind
Cancer Reliel & Reaearch Inatitute
Chiidren'a Hoapital of Winnipeg
Victorian Order of Nuraea ~
Winnipeg General_Hospital
B'nai B'rith rFeah Air Camp
" 'Girla' Reaidential Club (Siatera of Service)
Morton Freah Air Camp
Robertaon Treah Air Camp
Salvation Array Fresh Air Camp
Sparling Treah Air Camp
Young Men'a Christian Aaaociation
Younq Women'a Christian Association
Councii of Social Agencíea of Greater Winnipeg
1948 APPEAl BEGINS M0N
son, bókavörður o. fl. Söfnuður-
inn hefur aldrei fengið neinn
styrk að heiman. Eg sótti einu
sinni um styrk til Alþingis, en
fékk neitun.
Lengi vel hélt eg alltaf 10 ís-
lenzkar guðsþjónustur á ári og
reyndum við ætíð að hafa þessar
guðsþjónustur með þjóðlegum
blæ. Stúdentar hjálpuðu okkur
með sönginn, en Þorvaldur
Hjaltason hefur gegnt meðhjálp
arastörfum við íslenzku guðs-
þjónusturnar í a. m. k. 25 ár. Til
þess að afla tekna héldum við
basar á ári hverju og jafnan átt-
um við ögn í sjóði, svo að við
gátum rétt bágstöddum íslend-
ingum hjálparhönd.
— Á síðari árum hafa íslenzku
guðsþjónusturnar verið færri og
hafa þær verið haldnar í Nikul-
ásarkirkju, sem eg fékk að láni
endurgjaldslaust. En í vetur var
mér tilkynt, að þar eð fslending-
ar væru nú alveg skildir frá
Dönum, þá fengi eg kirkjuna
ekki endurgjaldalaust framveg-
is. Eg teldi það mjög illa farið,
ef þessar íslenzku guðsþjónust-
ur yrðu alveg að falla niður, því
að þær hafa verið svo mörgum
íslendingum til gagns og gleði.
Og. íslenzkur prestur hefur tals-
vert að gera í Höfn — landar
vilja heldur láta íslenzkan prest
skíra, ferma, gifta og greftra en
danskan. Eg væri fús til þess að
halda áfram íslenzku guðsþjón-
ustunum — en eg get það bara
ekki af eigin ramleik.
— Að lokum bað sr. Haukur
blaðið að færa vinum og kunn-
ingjum bestu kveðjur og þakkir
fyrir góðar samverustundir hér
á íslandi. Ferðin hingað gat ekki
verið ánægjulegri, sagði hann.
Veðrið var hið fegursta — vinir
og ættingjar tóku mér tveim
höndum. Já, það er altaf auð-
veldara að koma til íslands, en
fara þaðan. M.
—Mbl. 19. ágúst
BRÉF
R.R. 1, White Rock, B.C.,
5. ágúst 1948
Kæri ritstjóri:
Eg hefði átt að vera búinn að
skrifa þér fáar línur, og að senda
blaðinu 3 dali sem er ársgjald
mitt, og hefði átt að vera borgað
15. maí, en það hefir dregist til
þessa, mest fyrir það, að eg hef
ekki haft neitt til að skrifa um
leið, en það sem eg skrifa um nú
um þetta leyti eru hátíða- og
minninga samkomur okkar ís-
leadinga hér á Ströndinni, um
garð gengnar, og hvað veðrið
snerti tókst alt vel.
Það er stundum sagt í mann-
lýsingum í sögum okkar að hon-
um, eða henni hafi alt verið vel
gefið sem þeim var ósjálfrátt, en
illa gefið það sem þeim var sjálf-
rátt. Það mætti segja um sam-
komur líka. Þetta var tilfellið
með íslendingadaginn í Friðar-
boga garðinum (Peace Arch
Park) við Blaine, Wash. þ. 25.
júlí. Veðrið var ágætt, umhverf-
ið og útsýnið eitt hið fegursta.
Þetta er hvorugt hátíðanefndinni
að þakka, að vísu má þakka
nefndinni valið á staðnum. —
Skemtiskrá dagsins eins og hún
var auglýst, tók sig vel út á að-
göngu seðlunum, og gáfu góða
von um góða óvanalega skemtun.
En efndirnar voru verri. Það
sem nefndinni — og hvaða nefnd
sem er, ætti að vera sjálfrátt, er
að velja sér framkvæmdarstjóra,
sem hæfur er til að leysa verk
sitt af hendi, allri nefndinni að
skammlausu. Fyrir nokkrum ár-
um komu sér saman menn frá
Vancouver, Point Roberts,
Blaine og Bellingham, um að
halda saman íslendingadag í
Friðarborga garðinum, hinum
prýðilegasta stað, og hefir oft-
ast tekist skammlaust, stundum
ágætlega, að þremur íslendinga-
dögum frádregnum.
Skemtiskrá síðasta íslendinga-
dags 25. s.l.m. var fjölbreytt og
gaf góða von um góða skemtun.
Æ. a. á skemtiskránni var æfður
öngflokkur býsna stór sem æfð-
ir hafði verið í 2 vikur af hinum
efða og ágæta söngstjóra, H. S.
Helgasyni. Var byrjað með að
xyngja lofsönginn fagra, Ó, guð
vors lands; næst flutti forseti
ávarp sitt, með hárri raust. Eftir
það fóru afglöpin að byrja, og
kliktu út með því að söngflokk-
urinn var ekki kallaður fram,
svo að undanskildu því að sjá
kunningja og heilsast fór sú
skemtunin, sem altaf hefir glatt
gesti mest, alveg út um þúfur.
Það gleymdist að láta syngja
þjóðsöngva íslands og Banda-
ríkjanna og var fleira eftir því;
er slíkt vart afsakanlegt.
Þarna kom fólk langt að, borg-
aði fargjald, eða kom á eigin bíl-
um sem líka kostar nokkuð, því
nú fæst fátt fyrir ekkert. Svo
borguðu allir aðgang og áttu því
heimtingu á öllu sem lofað var.
Eg er nú búinn að segja nokk-
uð um það sem miður fór, svo það
er skylt að minnast á það sem
betur fór, og er þá að minnast á
sólósöngvana, sem öllum tókst
vel, ekki sízt Dr. Edward Pálma-
son, sem er afbragðs sólóisti, hef-
ir mikla og æfða söngrödd. Ræða
séra A. E. Kristjánssonar var
stutt, en vel flutt, sem vænta
mátti, og í ræðunni voru góðar
og skýrar myndir, sem eiga
erindi til allra sem vilja vera
sannir íslendingar. Ávörp gesta
voru sum góð, einkum K. S.
Thordarson, ræðismanns íslend-
inga í Seattle, og Mrs. H. F.
Danielson frá Winnipeg. Gunn-
björn Stefánsson flutti stutt
kvæði, það heyrði eg ekki vel.
P. B. las upp kvæði, Bragarbót,
eftir M. J., í enskri þýðingu eft-
ir sjálfan sig, og sagði fólk, sem
vit hafði á þýðingunni, að hún
væri góð. Af gestum sem vænst
var eftir vantaði Hon. Byron I.
Johnson, og þótti mörgum mið-
ur, en hann er nokkuð upptekinn
vegna aðgerða á flóðasvæðunum
og nauðsynlegrar samvinnu þeim
viðkomandi við stjórnina í Ot-
tawa.
Þetta sen> eg hefi sagt um mis-
höppin á íslendingadeginum
hér, er ekki sagt í þeim tilgangi
að spilla fyrir samvinnu eða
fslendingadagshaldi í framtíð-
inni, sem vonandi heldur áfram,
en verði þessar línur til þess að
fslendingadagsnefndir hér eftir-
leiðis, verði betur vakandi um
starf sitt, og láti ekki bjóða
fólki allskonar afglöp framvegis,
þá er fyrirhöfn mín með línum
þessum borguð. Hjá fjölda yngri
og eldri, er svo mikið af íslenzku
eðli eftir, að fólk lætur ekki eftir
sér að koma saman og minnast
og talast við, og það er ekki of
oft — og er vonandi að það haldi
áfram enn um langan aldur, —
og með því að Friðarbogagarður-
inn er fagur og Blaine er, að eg
held, íslenzkastur bær hér á
ströndinni, væri gleðilegt að
sameiginlegur fagnaður sam-
komustaður okkar, gæti haldið á-
fram að vera Friðarbogagarður-
inn (Peace Arch Park).
Fyrir atbeina vina minna í
Bellingham gafs tmér tækifæri
að vera viðstaddur íslendinga-
dagshald fslendinga í Seattle,
við Silver Lake, 1. ágúst. Um þá
samkomu er margt gott að segja.
Þar urðu að minsta kosti ekki
samskonar mistök sem í Blaine,
en þar sem um þá samkomu
verður sjálfsagt síðar skrifað af
öðrum, ætla eg að verða fáorður
um það sem þar fór fram. Þar
var ekki söngflokkur, en ágætur
sóló söngur, enda góðum mönn-
um á að skipa, þar sem voru Tani
Björnson og Dr. Edward P.
Pálmason, og ræða séra Runólfs
Marteinssonar, sem var ágæt að
efni og flutningi. Þó manni
kunni að skilja á um gildi sumra
fullyrðinga; ávarp ræðismanns
fslands í Seattle var gott, að
minsta kosti vinsamlegt í garð
íslenzku blaðanna, én um það
verð eg fáorður í þetta sinn,
skrifa máske fáar línur um sama
efni síðar.
Eg ætlaði að skrifa fáeinar
fréttalínur hér úr bygðinni, en
held þetta sé orðið nokkuð langt,
svo eg held að eg verði að láta
þetta duga í bráð, vona þú prent-
ir þetta við tækifæri, ef það
verður ekki, verður tæpast annar
eins hvellur út af því, eins og
bréfinu hans Páls.
En áður eg hætti, langar mig
til að biðja þig að ef einhver vill
skrifa á móti því sem í þessum
línum stendur, að leyfa því rúm í
Heimskringlu, því eg sé sjaldan
Lögberg, eg er eini íslendingur-
inn hér í kring, sem íslenzkt
blað kaupi, svo eg get ekki skift
við neinn, en þó kunningi minn
P. B. telji mig kapitalista, er eg
vart faer um að taka bæði blöðin,
enda eru þau svo lík að efni til,
að annað dugir.
Virðingarfylst,
Þ. G. ísdal
Kaupið Heimskringlu
Lesið Heimskringlu
Borgið Heimskrinclu
Eyðilegging illgresis
2,4D Efnafræðisleg blöndun til eyðileggingar
illgresis, vökva eða duft, tilbúið af Dow
Chemical of Canada, Ltd., fæst hjá öllum
Federal umboðsmönnum.
Ennfremur finnið umboðsmenn okkar og *
fáið upplýsingar um vélar er nota má til
dreyfingar vökva eða dufts þessara efna.
$' M ft « * 9 *, t.
FEDERHL GRflin UIRITED
COUNTER SALESBOOKS
Kaupmenn og aðrir sem
þannig lagaðar bækur
nota, geta fengið þær með
því að snúa sér til vor.
Allur frágangur á þessum
bókum er hinn vandað-
asti. Spyrjist fyrir um
verð, og á sama tíma takið
fram tegund og fjölda
bókanna sem þér þarfnist.
M
I
The Viking Press Limited
853 Sargent Ave. Winnpieg, Man.