Heimskringla - 10.08.1949, Blaðsíða 6

6. SIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 10. ÁGÚST 1949
“Nú, jaeja, eg geri ekki kröfu til að við get-
um búist við að lifa öðruvísi en við gerum, und-
ir kringumstæðunum —”
“Krigumstæðunum? Hvaða kringumstæður
geta gefið manninnum xé.tt til að breyta við kon-
una sína eins og þú breytir við mig? Eg verð að
tala, — segja það sem mér er í hug. Eg verð ró-
leg, eins og vanalega aftur á morgun, en í nótt
er æsing í huga mínum; þú verður að heyra,
hlusta á það sem eg ætla að segja, það er nokk-
uð sem eg ætla að biðja þig um.”
“Og hvað er það?”
“Að þú leyfir mér að fara og sjá dr. Peel.”
“Dr. Peel! Hvaða erindi hefurðu við hann?
Það er ekkert að þér; en ef þú heldur að það sé
eitthvað að þér þá er þér best að ráðfæra þið
við þennan unga náunga Armathwaite, ef þú
heudur þess sé þörf. Eg er viss um að hann hefir
mikla hugðarfivöt fyrir þér, og hann muni
skaffa þér hvað sem þú óskar eftir; eins og ann-
að kvennfólk, er það einmitt slíkur læknir sem
þú óskar eftir; laglegur ungur náungi sem held-
ur um úlnliðin á þér og horfir í augun þín; eg
þori að veðja, að hann þykist finna að þú sért
mjög veik. Eg skal tala við hann á morgun.”
“Eg vil fara á morgun til Dr. Peel.”
“Til hvers? Vertu hreinskilin og segðu mér
hvað þú vilt honum.”
“Geturðu furðað þig á því, að eg þarf að sjá
hann sem hefur verið fjárhaldmaður minn og
vinur síðan eg var barnn? Það eru nú þrír mán-
uðir síðan eg var hjá honum, að því undanteknu
þegar þú ókst með mig til Branksome. Eg hef
ekki átt tal við hann undir fjögur augu síðan í
haust.”
“Því þarft þú að tala við hann undir fjögur
augu? Það getur bara verið í einum tilgangi, —
bara til að klaga líðan þína fyrir honum, eða
klaga mig, eða eitthvað annað.”
“Þú mátt trúa því, að það er ekki til þess.
Ef mér hefði verið í hug að klaga, þá væri eg
búin að því. Hefurðu aldrei hugsað um undir
hvaða pressu eg hefi verið, síðan eg giftist þér? 7
Undir eins er eg sá lávarð og lafði Kildonan í
kirkjunni giftingardaginn okkar, og veitti því
eftirtekt hvaða breyting varð á andliti þínu,
og með hvaða kulda þú réttir mér hendina, —
skyldi eg eins glögt og nú, hvaða feykna yfir-
sjón mér hafði orðið á, að giftast þér.”
“Rugl! — alltsaman rugl! Eg var dálítið ó-
styrkur, og það var ekki nema eðlilegt. Eg vissi
ekki þegar þú varst í London að eg ætti að tak-
ast á hendur köld viðskiftastörf í staðin fyrir
þá ánægju sem maður eðlilega hugsar sér á brúð
kaupsdaginn sinn. Eg skal segja þér, Alma, að
eg bjóst alls ekki við að sjá þig þann dag — það
get eg svarið.”
“Eg trúi því, eg hef altaf haldið það.”
“Og heldurðu þá líka að það hafi verið mér
að kenna, að eg var sendur sama daginn á stað til
Moskva, í erindagjörðum fyrir Kildonan lávarð?
Heldurðu að eg hefði þá gifst þér, ef eg hefði
vitað að eg yrði sendur fyrirvaralaust, sama
daginn í burtu? Þú veizt hve leiður eg var að
þurfa að gera það, sem engin vinnuveitandi
nema lávarður Kildonan hafði krafist.”
“Já, eg veit vel um það, eg sá hvernig þau
fóru burt með þig með sér, og eg minntist þess
með gleði, að eg hafði bæði hug og vit, til að
hata lafði Kildonan fyrir það.”
“En þú varst köld og fráhrindandi við mig.
Þú leist biturlega til mín, þú vildir ekki einu
sinni kveðja mig ástúðlega. Hefðir þú verð blíð-
ari við mig, þá hefði eg hraðað ferðinni til að
komast sem fyrst til þín, og alt hefði verið öðru
vísi.”
“Nei, nei, nei! — Hvernig hefði eg átt að
vera biíð við þig, þegar eg sá, að hvert mark-
leysis orð sem lafðin sagði við þig, hafði meiri
áhrif á þig, en tárin sem eg grét! Það er ekki í
valdi manneðlisins að þola slíkt — og það
á giftingardaginn sinn! Allan tíman sem þú
varst í burtu Jiafði eg samviskubit af því, að eg
hefði verið of köld og hörð við þig, en eg vissi
þá, að þú hvorki hugsaðir um það né kærðir þig
um það. Ef þú hefðir hugsað nokkuð um mig„
hefðir þú ekki stansað þrjár vikur í París, eftir
að þú varst búinn að afljúka erindi þínu á Rúss-
landi, og það þó brúðurinn þín biði þín á Eng-
landi. Auðvitað ekki!”
“En eg var Mka í erindum fyrir lávarð Kil-
donan í París.”
“Já. Ásamt lafði Kildonan. óforvarandi
slapp það út úr vesalings gamla manninum,
manninum hennar er hann sagði mér síðar að
þú hefðir ekki verið í París í sínum erindum,
heldur þínum eigin! Eg vil ekki endurtaka þá
sörglegu sögu. Svo loksins, er þið þrjú komuð
aftur til Englands, tókstu mig frá London með
Kildonan hjónunum, við ferðuðumst svo sem
ekki tvö saman. Svo sagðir þú mér, að ættingi
þinn ætti að búa hjá okkur, og er við komum
þangað, þá var Hugh fóðurbróðir þar fyrir, sem
síðan hefur verið mitt traust og góði engil’.
Eg var særð alveg inn í hjartarætur mínar, og
eg segi það nú opinberlega, að sú ást sem eg bar
til þín, þegar þú varst svo góður mér, er við vor-
um í London, og þú varst svo ákafur eftir að
giftast mér, dó út í hjarta mínu, og eg var eftir
með bitran sársauka og vonbrigði í hjarta mínu
En eg var of stórlát til að láta bera á því. Þú
manst hvernig hann tók þinni skammarlegu til-
raun um afsökn og skýringu, er Hugh föður
bróðir hélt að hann væri til óþæginda, og
stökkst út í bræði þinni.”
“Já, við Jupiter, eg man það! Ef þú hefðir
ekki farið með mig þá, eins og eg væriihundur;
ef þú hefðir talað til mín eins og kona til manns
hefði eg tekið þig í faðm mér og sagt þér það sem
eg sver nú hátíðlega; að millum mín og lafði
Kildonan hefur aldrei verið-----”
Lækninum fanst eins og hann sjá tignarsvip-
in á andilt ihennar er hún sagði;
"Það eru vissar afsakanir, sem maðurinn
getur gert við konu sem hefur verið gift í nokk-
ur ár, en sem ekki þurfa að vera nauðsynlegar
brúðkaupsdaginn.”
“Nú jæja, þú varst nógu gömul til að vita.
að þú varst að taka manninn, eins og hann var.”
“Hvað er það sem þú hefur að kæra? Eg
híustaði á þig, eg gaf þér það eina loforð sem
þú, þá í svipin, kærðir þig um — nefnilega að
eg skyldi ekki láta Dr. Peel vita hvernig okkur
hefði liðið á hveitiibrauðs dögunum okkar. Eg
hef haldið það loforð mitt, og í arfleifsluskrá
hans verður þitt nafn nefnt.”
“Hvað er það sem þú ert að ympra? Arf-
leiðsluskrá læknisins hefur enga þýðingu fyrir
mig; hann á konu og tvær dættur til að hugsa
um, og eg þarf hvorki að vera uppá hann, né
neinn annan komin. Það bara hryggir gamla
manninn, ef við látum hann vita, að afkoma okk-
ar sé ekki sem best.”
“Þó gafstu það sem ástæðu, er þú seldir Grá-
munk gamla, að við hefðum ekki ráð á að hafa
hann.”
“Nú, jæja, það Mtur nokkuð ríkmannlega út
að þú ríðir og keyrir í kring eins og lafði Kil-
donan; mín meining er að spara. Enda ertu
ekki nógu hraust að ríða út, síðan þú fórst að
vera svona taugaveikluð.”
“Þú gleymir þessum hála vegi, sem þú
sagðir væri svo hættulegur!”
“Gerir ekkert til. Eg hef selt hestinn, og
það er búið. Það hefir engin kona rétt til að
þreyta manninn sinn með spurningum um það,
hvernig hann meðhöndlar peninga sína. Hvort
heldur að hann vill takmarka og minka tilkostn-
að og útgjöld sín, eða hvað hann tekur sér fyrir
þá verður hún að gera sig ánægða með það, eins
lengi og hún hefir allt sem hún þarfnast, án
þess að þurfa að vinna fyrir því, og hann beitir
engri hörku við hana.”
“Er þetta virkilega skoðun þín á sambúð
hjóna?”
“Kannske ekki undir öllum kringumstæð-
um, þó flestir menn geri ekki einu sinni svona
mkið, það get eg fullvissað þig um. Það er eitt-
hvað í augnaráði þínu síðan við komum í þetta
hús, eitthvað — hvað á eg að kalla það — svo
fráhrindandi, svo óMkt því sem maðurinn á rétt
til að vonast eftir, að eg vildi heldur vera alla
nóttina í snjónum upp á fjallstindi, en mæta
því.”
“Eg held að það sé þín eigin samvizka, en
ekki augun mín. Ef þú vildir horfa í augn mín,
mundir þú sjá, að í þeim er eins mikil sorg yfir
þér, eins og sjálfri mér. Þú ert vansæll, þú hefir
Htið í margar vikur, eins og þú værir pándur og
kvaHnn. Það er ekki eg ein sem sé það, aðrir
sjá það líka. Hugfa föðurfaróðir og Dr. Peel, og
aðrir. Heldur þú að eg hefi sýnt þessa auðmykt
og undirgefni allan þennan tíma án þess að
segja orð, eg sem er ekki sem kona og þó ekki
frjáls, eg sem er skágengin og sett í skuggan og
þó hlýðin þér, ef eg hefði enga tilfinningu fyrir
þér, og léti mér standa á sama um þig, og vildi
forðast að vera steinn í götu þinni? En það get-
ur ekki haldið áfram að vera eins og það er. Eg
held að nærvera mín geri þig hálf ruglaðan í
höfðinu. Lofðu mér að fara — vegna heilsu
minnar, úr því eg er orðin svo taugaveikluð og
niðurbeygð. Það er auðvelt að segjaj að það sé
ástæðan. Ef þú óskar að eg komi aftur, ekki sem
skuggi, sem þarf að vera eins og vofa í húsinu,
heldur sem hjúkrun þín og traust, eg ekki kon-
an þín, sem ann þér, þá skal eg strax koma aft-
ur. En eg get ekki borið þessa þvingun lengur.
Eg verð að fara.”
“Nei, nei. Það skaltu ekki gera. Það máttu
ekki gera.” Þessi orð voru sögð í svo miklum
flýtir, að læknirinn gat varla skilgreint þau.
“Bíddu, bíddu dálítið ennþá, og það mun
allt lagast. Eg skal vera betri við þig; þú skalt
fá að heimsækja Dr. Peel; bara farðu ekki!”
Það varð þögn um stund, svo kom svarið í
mjög lagum róm:
“Ned! Hvað meinarðu? Þú kærir þig ekki
um mig. Þú nærri því hatar mig. Því viltu þá að
eg haldi áfram að vera hér hjá þér?”
“Viltu kanske að það verði hneyksli úr
því? Þú veist að það verður hneyksli, hvaða á-
stæðu sem við færum fyrir því. Hvað mun fólk
— hvað mun Kildonan lávarður segja?”
“Ó Ned! í hamingjunnar bænum, láttu mig
ekki þurfa að hugsa, að þú viljir halda mér hér
— bara vegna þess!”
“Eg vil biðja þig að fylla ekki húsið með
klögunum og kveinstöfum um miðja nótt! Eg
vil bara að þú verðir hér, því það er rétt og sóma
samlegt, og lítur best. út, að konan búi undir
sama þaki með manninnum sínum, hvernig sem
einingin er á milli þeirra. Það þarf engin að
vita neitt um það, þó við séum ekki sælustu
hjónin í heiminum, ef þú útbreiðir það ekki
meðal fólksins í nágreenninu. Lofaðu mér því,
að vera róleg hér út veturinn, og ef þú verður
þá ekki ánægðari þá skaltu fá að fara eittfavað
um tíma. Úr því þú hefir altaf borið þig svo vel
fyrir Dr. Peel, heldur hann víst að samkomu-
lag okkar sé gott Haltu venju þinni, hans vegna,
þó þú gerir það ekki minna vegna. Eg get full-
vissað þig um, að þú ert á röngum vegi; það er
ekki, eins og þú heldur, það sé til að halda um-
tali fólksins niðri, að eg vil að þú skulir halda
áfram að vera hér; það er vegna þess, að eg er
píndur og plágaður sjálfur — að eg er út af fyr-
ir mig og skifti mér ekkert af þér, og það er
ekki gott að vita hvernig það endar. f hamingj-
unnar bænum, Alma, vertu hér til vorsins. Eg
skal vera betri við þig, eg sver þér það. Lofaðu
því, Alma, lofaðu því.”
Nú varð löng þögn og aftur heyrðist þetta
grátekka stun, sem hafði fyrst vakið Armath-
waite upp af svefninum. Svo heyrði hann eitt-
hvað sem Mktist niðurbældum hlátri. Svo heyrði
hann kvennrödd segja.
“Ef eg verð hér til vorsins, meinar það þá
að það verði nokkur breytting fyrir mig, Ned.
Eg lofa því sem þú biður um.”
“Þú ert ágæt stúlka. Eg sé nú, að þú þarft
að fara að sofa. Þú lítur út fyrir að vera fjarska
þreytt. Góða nótt.’”
“Góða nótt.”
Svo heyrði hann að maður gekk hægt eft-
ir ganginum framhjá herberginu sem hann var
í. Svo heyrði hann að konan stundi þungt, en
meira gat hann ekki heyrt. Hann skildi nú að
það var heyrnartæki milli þessara herbergja.
Fyrverandi eigandi hússins hafði látið setja það
inn, svo hann gæti stöðugt heyrt til sjúklinganna
og litið eftir þeim er nauðsynlegt var. Dr. Arm-
atihwaite tók koddan undan höfðinu á sér og lét
hann milli fóta sér og við það var sambandið á
milli herbergjanna slitið Hann svaf nú rólega
án triiblunar það sem eftir var næturinnar. Hann
vaknaði snemma og fór að hugsa um hið undar-
lega samtal sem hann hafði faeyrt og hinar und-
arlegu kringumstæður sem þessu höfðu valdið
Hann gat ekki losað sig við að hugsa um það
sem fyrir sig hafði komið dagin áður, ogsvo
þess er hann varð áskynja um nóttina, honum
fanst það hefði dýpri meiningu, en hann gæti
gert sér grein fyrir. Hann trúði því, að það hefði
ekki verið tilviljun ein, að hann var þarna kom-
inn til þess að hjálpa konu, sem leið fyrir órétt-
láta meðferð. En í hverju hjálpin átti að vera,
og hvernig hún gæti komið að notum vissi hann
ekki, en hann hafði bjargfasta trú á því, að það
væri erindi hans í þetta hús. f staðin fyrir að
yfirvega hin sterku áhrif sem lafði Kildonan
beitti til að halda þeim hvort frá öðru, af æstri
ástríðu, eða af grimmu og tilfinningarlausu
kæruleysi, fór hann að leita eftir hvaða aðra á-
stæðu hún gæti haft til þess, sem virtist á yfir-
borðinu að opinbera svo ómannúðlega grimd,
eða allt of mikla heimsku til þess, að vera sann-
gjarnt. Ef lafði Kildonan hefði verið svo ást-
fangin í Ned Crosmont, og umhugsunin um, að
hann giftist annari konu, var staðleysa fyrir
hana. Ef hún hefði verið einlæg í að giftast Ned
hefði hún með sínum sterka vilja sett allt annað
til síðu, en þar sem hún ekki gerði það, hlaut að
vera eitthvað annað en afbrýði, og grimd.
Að hinu leytinu fanst lækninum það sér-
staklega undarlegt, að eins gáfuð og mentuð
kona, eins og Mrs. Crosmont, skyldi auðmykja
sig svo mikið að búa undir sama þaki með manni
sem ekki einungis neitaði henni um rétt kon-
unnar, heldur og að hann umgegst hana með fyr-
irlitningu og kulda, og það í viður vist ókunn-'
ugra, og sem sjáanlega var undir áhrifum ann-
arar konu. Mild og eftirgefanleg að eðlisfari
eins og hún hlaut að vera, og líka til að dylja
fyrir öðrum þann órétt er hún varð að þola, var
vafalaust ástæðan, en það var samt eittfavað ó-
skiljanlegt við þessa auðmýkt. Meðan hann var
að velta þessum hugsunum í huga sér, varð hann
yfirkomin af þreytu og deyfð, og féll í órólegan
svefn, sem hann vaknaði ekki af fyr en klukk-
an var orðin átta, er þjónustu stúlka barði á
hurðina Honum varð ervitt er hann vaknaði, að
fá samfaengji í allt það sem hann hafði heyrt um
nóttina, og er hann hafði klætt sig og heyrði,
að allt var á ferð og flaugi í kringum húsið,
varð hann forvitinn að sjá, hvernig persónurnar
sem höfðu leikið þennan merkilega leik um
nóttina, litu nú út við dagsljósið. Hann hugsaði
meira um það, en leyndarmálið og deiluna sem
hann heyrði, og hafði verið ríkast í huga hans
þar til hann sofnaði.
Hann fór að rannsaka rúmið sem hann hafði
sofið í og fann, að það var fest í gólfið upp við
veggin. Við höfðalags endan var útbúnaður, sem
vafalautsust stóð í sambandi við eina eða fleiri
pípur sem lágu undir gólfinu til ýmsra herbergja
í húsinu. í þá daga, áður en talsímin var upp-
fundinn, var þetta notað til að bera hljóð og
faeyra hvað færi fram í öðrum hlutum hússins.
Hann ákvað að halda þessu leyndu, og um leið
heyrði hann að aftur var bankað á hurðina. Það
var Mr. Hugh, sem kom til að spyrja, hvort
hann væri tilbúinn að koma ofan til að borða
morgunverðin.
“Bróðursonur minn verður að fara
snemma, og þessvegna borðum við morgunverð
kl. átta.”
Er þeir gengu út veitti læknirinn því eftir-
tekt, að efri hæðin var bygð á sama hátt og sú
neðri — með óreglulega ganga frá einum enda
til annars, og með herbergi til beggja handa.
Mr. Hugh Crosmont sagði:
“Sú litla hefir ekki neitt til að flýta sér á
fætur fyrir, þess vegna bíður hún þangað til far-
ið er að hlýna í veðrinu á morgnana, hún borðar
morgunmatin kl. níu. Eg skifti hylli minni
þannig á milli þeirra, að eg borða nokkuð af
morgunmatnum með honum og nokkuð með
faenni. Ned vildi hafa þig með sér við morgun-
verðin; en eg mótmælti því, og sagði að þú
þyrftir að fá að sofa lengur.”
Þegar þeir voru komnir ofan í neðstu tröpp-
una í stiganum, mætti Mrs. Crosmont þeim, er
hún kom eftir ganginum. Hún leit vel og frísk-
lega út, og sagði, er hún tók af sér þunnt sjal
sem hún hafði á herðunum, að hún hefði verið
úti í hestfaúsinu til að sjá Grámunk.
“Eg býst við að Nel sé farin?” spurði Mr.
Crosmont.
“Já, fyrir löngu síðan! Hann ætlar að borða
morgunverð á Crags, og kemur ekki heim fyr en
í kvöld,” svaraði hún og fylgdi þeim inn í borð-
stofuna, þat sem morgunverðurin beið þeirra.
Út í fersku loftinu hafði Mrs. Crosmont
hrest og fengið roða í kinnarnar, er hún fór út í
hesthúsið til að sjá sinn gamla vin Grámunk,
svo hún leit út eins og nátturan hafði gert hana
— fríð og góðleg með ljósan hörundslit, hrein-
og björt augu, og stillilega og fína framkomu.
Áður en Dr. Armathwaite var búin að virða
hana nákvæmlega fyrir sér, fór roðin að hverfa
af kinnum hennar og brosið af vörunum hennar,
og innan stundar komu hinir dökku hringir af
svefnleysi og þreytu í kringum augun á henni,
og fjörið í framkomu hennar hvarf. Hún var
vingjarnleg við hann og hún lét sér mjög annt
um Hugh föðurbróðir sinn; ekkert gat verið
ljósara merki um, hvað hún var, og hvað hún
væri ef hún ætti að búa við betri umgengni.
Þau spurðu Dr. Armathwaite, hvers hann
hefði orðið var í Dolly Varden herberginu, og
þau urðu alveg hissa, er hann sagði þeim, að
hann hefði ekki orðið neins var.
“Eg býst við að eg sé ekki einn af þeim
mönnum, sem reglulegir draugar kæra sig um
að heimsækja,” sagði hann ofur rólega. “Eg
get ekki gert neitt fyrir þá, en vil heldur veita
þjónustu mína og samhygð lifandi manneskjum
sem stundum verða á vegi manns, og hverra sál-
ir fá svo miklu minni hvíld, sem eru bundnar
við líkaman, sem er ekki þeirra eiginlega heim-
ili.”
Hann veigraði sér við að líta upp eftir það
sem hann sagði, ef Mrs. Crosmont kynni að líta
kuldalega til hans, ef hún áliti að þetta væri tal-
að undir rós. En er hann leit upp, er Mr. Hugh
sem vanalega greip framí, er honum þótti sam-
talið ganga út frá efninu; fann hann aftur hið
segulmagnaða seyðmagn í augnaráði hennar, og
er hann sá að hún lgit vingjarnlega til hans, á-
leit hann að orð sín höfðu ekki valdið henni sárs
auka. í raun og veru var nokkurskonar leynifé-
lag myndað á milli þeirra þriggja. Læknirinn
hafði strax eftir komu sína þangað, eins og ó-
sjálfrátt, verið tekin inn í þetta samhygðar fé-
lag, sem Mrs. Crosmont og föðurbróðir hennar
höfðu milli sín. Er þau stóðu upp frá borðinu
gengu þau út að glugga og horfðu á hinn gríðar
stóra vafningssvið innan um hinn snæviþakta
sígræna skóg og fjöllin hinu megin við vatnið,
mitt í samtali þeirra, þagnaði Mr. Hugh Cros-
mont, í hálf sagðri setningu, og hlustaði eftir
einhverju.
“Vagnbjöllur”, sagði hann; svo bætti hann
við eftir litla þögn “Dómklukkur.”
Engin sagði orð, fyr en klukknahljómurin
heyrðist greinilega.
“Ó,” sagði Hugh undrandi, ‘það stansar
hér.”
“Það er komið að hliðinu,” sagði Alma ró-
lega. Hún sneri sér að gestinum og sagði: “Það
er lafði Kildonan — kona mannsinns, sem mað-
urinn minn vinnur fyrir. Það gleður þig að sjá
hana — hún er orðlögð fyrir fríðleik.”
“Eg hef séð hana áður,” sagði læknirin hik-
andi. Móti vilja sínum fann hann að blóðið sté
upp í andlit sér.