Heimskringla - 21.09.1949, Side 6

6. SIÐA
HEIUSERINGLA
WINNIPEG, 21. SEPT. 1949 '
Alma Crosmont
Þýtt hefii G. E. Eyford
“Já, það er sem eg þarf að gera,” sagði Dr.
Armathwaite, sem hneigði sig fyrir Miss Peel,
og fór til Mr. Crosmont að kveðja hann. “Eg
þakka þér aftur fyrir gestrisni og vinhótin.
Eg gleymi því ekki hve mikilli gestrisni og vel-
vild eg hef mætt hjá fólki hér í þessu umhverfi.”
Svo kvoddust þeir og Mrs. Crosmont var
hinn ánægðasti. En er augu þeirra mættust, áð-
ur en þeir skildu, þá mátti lesa úr augum annars
óró og efa, en úr augum hins, að þetta væri ekki
í síðasta sinn sem fundum þeirra bæri saman.
Mr. Crosmont keyrði burtu, en Dr. Arm-
athwaite hraðaði sér aftur að dyrunum, þar sem
Miss Peel beið hans.
Hún gekk undan inn í húsið, og er þau voru
komin í gegnum þröngan gang, fylgdi hún hon-
um inn í lítið viðhafnarlaust herbergi, en fín
dagleg stofa með tveimur glerhurðum fyrir var
til hliðar við þetta herbergi. Á borðinu stóð
lampi, og við skinið frá honum sá hann konu,
á að gizka um sextugt, stórlimaða, sitja við ofn-
inn og var að sauma. Hún leit upp og hann sá að
hún hafði einhverntíma verið lagleg og tilkomu
mikil, en margra ára einveldis stjórn hennar í
húsinu, hafði gert útlit hennar svo hörkulegt og
bjóðandi, að Dr. Armathwaite varð næstum hálf
skelkaður, og leit á Miss Peel, eins og hann
væntist verndar frá henni.
“Hér er herra maðurinn, móðir mín, sem
óskar eftir að fá að tala við föður minn. Hann
heitir Dr. Armathwaite og hann er komin alla
leið frá London,” sagði Millie, og horfði góð-
látlega á lækninn sem brosti vingjarnlega til
hennar.
Dr. Peel er of veikur til.þess að geta tekið
á móti nokkurs manns heimsókn,” sagði Mrs.
Peel, með málróm, sem hljómaði eins og
skrugga hljóð og var nóg til að hræða huglaus^
an vesaling.
“Lofaðu mér, móðir mín, að fara upp og fá
að vita hvað hann segir sjálfur um það”, sagði
Millie.
Áður en móðir hennar gat svarað þessu,
hafði stúlkan smogið bak við læknirinn, með
glettnislegum blæ á andlitinu, og horfið, og
skyldi læknirinn eftir hjá móðir sinni, sem
sýndi hinum ókunnuga manni alt annað en vin-
gjarnlegheit. Hún henti því sem hún var að
sauma á gólfið, horfði rannsakandi á hann frá
hvirfli til ilj'a, eins og hann væri alræmdur
glæpamaður, og sagði svo allt í einu í djúpum
róm:
“Sestu niður”.
Hann gerði eins sog honum var sagt, en gat
varla varist að hlæja.
“Þú kemur frá London?” spurði hún eins
og rannsóknar dómari.
“Já, eg — eg kem frá London”.
Það var engu öðru að svara, þó það virtist
vera stutt og óþýtt.
“Vondur staður, London”, sagði hún
“Það er margt eins gott fólk þar eins og
nokkurstaðar, annarstaðar í landinu”.
“Það getur skeð að svo sé,” sagði hún með
fyrirlitningu, og svo varð þreytandi þögn, þar
til hún tók aftur til máls.
“Fólki frá London lætur vel að gera háð og
narr að okkur, eins og við værum ekki nógu góð
til að skafa skítinn af skónum þess.”
Dr. Armathwaite ansaði þessu ekki. Það gat
vel skeð að hún væri virðingarverð kona — hann
hafði heyrt að hún væri það. En hann gat ekki
séð neina ástæðu til þess, að hún skyldi koma
svona fram við sig.Hann horfði rólega á hana
og svo á stígvélin sín og fór svo að fitla við
endan á yfirskegginu á sér, eins og til að haf-
ast eitthvað að, þar til hún tæki aftur til máls,
sem hún gerði með fyrirlitningu og sagði:
“Eg get ekki liðið fólk, sem bara af því að
það hefur búið á einhverjum sérstökum stað á
jörðunni, að þeir sem eiga heima annarstaðar
verði að bugta sig og beygja fyrir því.”
“Það get eg heldur ekki”, sagði Dr. Arm-
athwaite rólega, og þau störðu hvort á annað,
eins og þau héldu að þau hefðu orðið ásátt um
þetta. En áður en þau höfðu íma til að tala meira
um þetta, kom Millie ofan með friðandi boð-
skap.
“Faðir minn vill gjarnan sjá þig strax, ef
þú vilt gera svo vel að koma með mér upp í her-
bergi hans,” sagði hún.
Dr. Armathwaite leit til Mrs. Peel og fór
svo með stúlkuni út úr herberginu. Millie stans-
aði þegar hún var komin það hátt upp í stigan,
að andlit hennar var jafn hátt lækninum, og
sneri sér að honum og sagði í lágum róm.
“Þú mátt ekki taka þér það neitt nærri þó
móðir mín tæki þér svona. Hún er æfinlega
svona við ókunnuga, en það er ósköp auðvelt að
komast af við hana, þegar þú ferð að kynnast
henni. Eg held að hún hafi lært of mikið um
Napóleon mikla, þegar hún var bam.”
Þessi afsökun fyrir móðrina þótti læknin-
um ennþá skemtilegri, sökum þess hve glaðlega
og spaugandi hún sagði það, svo hann gat varla
varist hlátri er hún fylgdi honum inn í herbergi
læknisins.
10. Kafli
Það sem hafði komið fyrir Dr. Armathwaite
áður en hann heimsótti Dr. Peel, var svo undar-
legs eðlis, að öll hneigð til glaðværðar vék fyr-
ir þeirri óljósu meðvitund, að hann væri að
koma inn í einhvern leyndardóm, er hann gekk
inn í herbergið til veika mannsins.
Ofurlítil skíma af dagsljósi kom í gegnum
hinar niðurdregnu gluggablæjur, sem gerði her-
bergið skuggalegra en það annars var, með hin-
um dökku máhóni húsmunum og hinu dökka
stóra rúmi. Dr. Peel, sat við ofnin í stórum hæg-
indastól og raðaði skjölum við daufa ljósbirtu
sem kom frá lampa sem stóð á borðinu. Dr. Arm-
athwaite brá hastarlega við að sjá útlitið á and-
liti hans er hann leit upp og rétti fram magra
hendina til að bjóða hann velkominn. Dr. Arm-
athwaite hafði heyrt alla segja, að það sem
gengi að Dr. Peel, væri meinlaust kvef. Það jók
á viðbrigði hins unga læknis að sjá hin inn-
isokknu augu og hinn öskugráa lit á andliti
læknisins sem duldist ekki fyrir hans glöggu
augum, að var efalaust merki um, að hann ætti
ekki langt eftir lífdaga.
Hann var svo breyttur, að Dr. Armathwaite
hefði ekki þekkt hann, ef það hefði ekki verið
fyrir hin gáfulegu og mildu augu og hið veika
bros í kringum munninn.
Gamli maðurinn horfði með rannsakandi
augnaráði á andlit unga læknisins, meðan hann
sagði honum alvarlega, og án þess að láta í ljósi
nokkur undrunar merki, sér væri það mikil
gleði að hann væri kominn og hann bað dóttiir
sína að færa stól nær sér, og benti unga læknirn-
um með hendini að setjast, og án nokkurs for-
mála og með stillilegri alvöru eins og maður
sem veit hann hefur ekki tíma til að eyða í ó-
þarfa mælgi, spurði hann Dr. Armaíhwaite,
hvað hefði komið honum til að koma til sín.
“Eg er kominn hingað fyrir mjög undarlegt
tilfelli”, svaraði ungi læknirinn. “Eða réttara
sagt fyrir tilfelli, sem hefir leitt til vso margra
óvanalega atvika, að eg er í efa um hvort eg á
að kalla það tilfelli.”
Dr. Peel strauk sinni mögru og máttförnu
hendi um enni sér, eins og var venja hans er
hann hafði áhuga fyrir einhverju, og bað dóttir
sína, sem stóð við stólin hans, svo undurblíð-
lega að fara, svo hneigði hann sig til merkis um
að hann væri tilbúin að hlusta á sögu unga lækn-
isins. Þegar þeir voru orðnir einir sagði Dr.
Armathwaite, sem var ekki minna undrandi yfir
því hvemig Dr. Peel tók á móti sér, en því und-
arlega sem hafði komið fyrir hann á þessu ferða-
lagi, það hvernig hann hætti við ferðina, sem
hafði verið örsöskin til þess að hann, á hinn
undarlegasta hátt, hafð mætt Almu Crosmont.
Hann sagði Dr. Peel, alt sem hafði komið fyr-
ir sig, frá því hann í sérlegu ógáti fór inn í aðra
járnbrautarlest en hann átti að fara með. Hann
sagði honum frá hinni ómótstæðilegu þrá að
halda áfram um nóttina frá Mereside og hvern-
ig hann mætti Almu Crosmont og að maðurinn
hennar hefði boðið sér að vera þar um nóttina,
og að lafði Kildonan hefði farið með ssig til
Crags. Hann sagði þetta með sem fæstum orð-
um, án þess að minnast á þaðsem hann hafði orð-
ið var í sambandi við hið innra ástand þessara
fjölskyldna. Dr. Peel hlustaði þegjandi og með
miklum áhuga á þessa sögu, og sat svo þegjandi
í nokkrar mínútur á eftir og horfði á unga lækn-
irinn.
“Þetta er mjög undarlegt”, sagði hann loks-
ins. “Og kannske það undarlegasta af því er, að
fyrir nokkrum vikum síðan minntist eg á þig
við Almu Crosmont, sem mann, sem undir þess-
um kringumstæðum, sem við töluðum um
mundi hafa hæfilegleika og áræði til að gera til
raun til að hjálpa henni út úr erviðleikum sín-
um.
“Hverslags erviðleikar eru það? Má eg fá
að vita það?” spurði ungi læknirinn í lagum
róm.
“Ekki — ennþá”, svaraði gamli læknirinn
með hægð. “En ef þú vilt vera hér, tvo eða þrjá
daga, skal eg tala um það nánar við þig. Get-
urðu gert það?”
“Eg skal gera það, ef þú hefur áríðandi á-
stæðu til að biðja þess. En ef eg fer með járn-
brautarlestinni til Glasgow í nótt og kem svo
eftir einn dag, þá vil eg reyna að verða við ósk
þinni. Eg hef von um að fá stöðu við sjúkra-
hús í Glasco.w og umsækjendurnir verða að vera
þar til staðins á morgun.”
“Láttu það eiga sig! Eg get gefið, þér það
sem er miklu betra. Konan mín og dóttir mín,
halda að eg komi til heilsu aftur, eftir fáeina
daga; en við vitum báðir betur. Eg held að það
hafi ekki verið neitt tilfelli með Almu og þig,
sem kom þér hingað. Strax eftir komu þína í
þetta nágrenni, ert þú búin að komast að tveim-
ur tilfellum, sem hafa eyðilagt líf mitt, því vara
eg þig við, að þú átt ekki svo auðveltstarffyrir
höndum hér; það er leyndarmál sem eg vil strax
trúa þér fyrir, ef þú kærir þig um að taka mína
stöðu hér í sambandi við suma sjúklingana mína
og að vita um það gerir líf þitt uppihaldsláusan
dans á brúninni á eldgíg, sem einn góðan dag er
í standi til að brjótast út. Þú ert ungur, hugaður
og heiðarlegur maður, og ekki of leiðitamur.
Þú finnur kannske ráð til að stríða við ervið-
leikana, sem er ofurefli fyrir gamlan mann, sem
finnur þunga gamalla minninga, og vissra til-
finninga í sambandi við fólk nú dautt. Vertu
hérna tvo daga, til að kynnast okkur! Eg skal
kynna þér sjúklinga mína. Svo, ef þú ákveður
eftir eina eða tvær vikur að vera hér, þá geturðu
tekið við sem eftirmaður minn í þessu héraði,
bara með einu skilyrði, að þú hafir eftirlit með
konu minni og dóttir, þegar eg er dáinn.Þær hafa
nóg fyrir sig til að lifa á, en Millie er ekki nógu
fríð til þess að hún giftist, og hún þarf á tilsjón-
armanni að halda alla sína æfi; svo, ef eg gef
þér þetta framtíðar tækifæri, fylgir því sú á-
byrgð, ekki að gefa henni heimili, en að upp-
fylla bróðurlega skyldu við hana og sjá til þess
að það heimili sem hún velur sér, sé viðeigandi
og umfram allt ánægjulegt og glaðvært. Nú hef
eg talað blátt áfram og hreinskilnislega við þig
um þessi málefni, en þú ert kannske hissa á til-
boði, sem kemur svona óvart og alt í einu. En
eg á ekki um langan tíma að velja, og ástæðan
fyrir því að eg geri þér þetta tilboð, í staðin
fyrir að velja eldri mann, er ákveðin ogljós.
Hugsaðu vandlega um það sem eg hef sagt, og
ráddu þetta við þig næstu tvo dagana, og þegar
þú hefur komist. að ákveðinni niðurstóðu um
hvað þú vilt gera, segðu mér þá bara já eða nei”.
“Eg get gefið þér mitt svar núna, Dr. Peel
og það er með hjartans þakklæti — já!”
“Þú hefur ennþá, áður en eg segi þér leynd-
armálið sem eg talaði um, ástæðu til að draga
þig til baka. Nú ferðu ofan og borðaðu kvöld-
verð með þinni nýju systir.”
Hann hringdi klukku sem stóð á borðinu
hjá honum, rétt strax kom Mrs. Peel inn, eftir
að þeir höfðu báðir heyrt hennar þunga fótatak
í stiganum.
“Margaret”, sagði maðurinn hennar, “þetta
er ungi maðurinn, sem eg sagði einu sinni við
þig, að ef eg hefði átt son, þá hefði eg viljað
eiga son eins og hann. Hann verður hérna hjá
okkur næstu dagana og þú gerir honum veruna
hér eins þægilega og hægt er.”
Dr. Armathwaite var í efa eftir fyrstu sam-
fundi þeirra hvernig Mrs. Peel mundi taka
þessu. Honunm til mestu undrunar þrammaði
hún beint til hans, og er hann hopaði eitt skref
til baka greip hún sterklega í öxlina á honum og
dró hann að sér og kysti hann á kinnina svo að
small í. Hann komst strax yfir undrun sína og
endurgalt þessi vinahót á sama hátt, og er þau
á þennan hátt höfðu undirskrifað friðarsáttmál-
an, fylgdi hann henni ofan til kvöldverðarins.
í borðstofunni var Millie, að var að setja
alslags rétti á borðið, en sem honum virtist hún
vera meir annars hugar en áður. Hann ímyndaði
sér að það væri sársauki í augnatilliti hennar, er
hún var að tala við hann um London ogþar
kringumliggjandi svæði og ferðina frá London
þangað. Hún var svo óvanalega skynsöm og
skemtileg í tali, að Dr. Armathwaite fór að
segja henni frá, að hann hefði kynst tveimur
blómarósum þar í nágrenninu, þó hann segði
ekki um atvikin til kynningarinnar, sem honum
þótti svo undarleg. Miss. Peel hlustaði grand-
gæfilega á það sem hann sagði, og vildi fá að
vita um álit hans á þeim. Hann var mjög varfær-
in í því, að gefa nokkurn úrskurð á því, en að
því leiti sem hann lét álit sitt í ljósi á þeim, var
hún honum sammála.
“Svo þér lýst best á Almu Crosmont! Það
þykir mér vænt um. Það ber vott um góða dóm-
greind, það er eg vissum. Eg veit að lfifði Kil-
donan er mjög glæsileg og hrífandi og góðlát-
leg líka, held eg, hún er mikið glæsikvendi. En
það er meira í Almu en það, mikið meira; og
mig sárlangar til að gefa manninnum hennar
löðrung í hvert skifti sem eg sé hann —”. Hún
þagnaði skyndilega, og fór að bæta kolum í
ofninn; en meðan hún var að því, sneri hún sér
að lækninum og hló. “Það er þýðingarlaust; eg
hef gert það, og engin listamaður getur dulið
það”, sagði hún. “Mér verður altaf á að fleipra
um það, sem heldur ætti að vera ósagt. Eg er
svo sneidd gætni og umhugsun. Og þessvegna
segi eg bara það sem mér dettur í sug í svipinn.”'
“Sérstaklega þegar eg veit hvað þú ætlar
þér að segja.”
“Vissirðu það?” Svo brá alvöru blæ yfir
hennar ófríða en vingjarnlega andlit. “Já, það
þarf engan speking til að sjá að vesalings konan
hefir lent í 'höndunum á sálarlausum bjána, sem
ekki getur séð mismuninn á ekta gulli og fægðu
látúni. Það var pabbi, sem kom því til leiðar; eg
held hann sjái nú eftir því”, svo leit hún inn í
eldin.
“Þú þekkir þá Mrs. Crosmont vel?” sagði
læknirinn.
“Við vorum innilegar vinkonur; en hún
kemur hér aldrei nú orðið. Eg held að það sé
maðurinn hennar sem hindrar hana frá því.
Hann er hræddur um að faðir minn muni sjá þá
breytingu sem er orðin á henni, og verði reiður
við sig. Eg mætti henni í Mereside fyrir tveim-
ur vikum, og eg gat varla þekkt hana, hún lítur
út ein^ og hún sé orðin gömul — bara eins og
vofa. Það er hörmulegt, það er svívirðilegt!”
Dr. Armathwaite fanst nú meira til um
þessa ófríðu stúlku, ,með sitt hlýja hjartalag og
frjálsmannlega tal og framkomu.
“Já, hún missir heilsuna og verður gömul
löngu fyrir tíman. Við verðum að sjá til hvað
við getum gert,” sagði hann alvarlega.
Hún leit fast á hann. Hann sat í stól fyrir
framan ofnin og lét hendurnar hvíla á hnjám
sér.
“Já, eg hélt það. Þú verður hér,” sagði hún
og kinkaði til hans með höfðinu, til samþykkis.
“Já, í tvo daga,” svaraði hann undrandi.
“Lengur en það. Eg veit það. Þú verður fé-
lagi föður míns. Það er þýðingarlaust að reyna
að dylja það fyrir mér, því það er mitt persónu-
legt áhugamál, og með allt, sem persónulega við
kemur manni sjálfum, er maður glöggur á. Eg
vissi til hvers þú varst komin strax og eg sá
Þig”
“Þá hefir þú vitað mikið meira en eg vissi
því þegar eg kom hafði eg ekki nokkra hug-
mynd um, að Dr. Peel óskaði eftir aðstoðar
manni; og faðir þinn, hafði ekki hina minstu
vitneskju um komu mína.” \
“Nei, virkilega! Þetta er áreiðanlega und-
arlegasta tilfelli sem eg hef nokkurn tíma heyrt
um. Við vissum vel, að faðir minn hafði allt of
mikið að gera, og það er svo hræðilega leiðin-
legt fyrir hann að vera veikan, og hafa engan
til að þjóna embættinu fyrir sig. Og að hann
vildi ekki hafa neinn aðstoðarmann, eftir — nú
jæja, eftir að hann hafði einn fyrir stuttan tíma,
s)em heppnaðist ekki vel. Þessvegna, strax og
eg sá þig, þóttist eg vissum að faðir minn hefði
fengið skipun um, að fá sér aðstoðarmann, þó
hann hefði ekki sagt okkur það, og að þú ættir
að verða aðstoðarmaður hans. Og mamma hélt
það líka, og hún var fjarska reið, af því, að hún
hafði ekki verið spurð til ráða um það.”
“Einmitt það!” sagði Dr. Armathwaite, og
hann skildi nú hvernig stóð á hinum dæmalausu
móttökum, sem hann mætti hjá Mrs. Peel.
“Svo þú sérð, að þér er óhætt að viðurkenna
það, án þess að svíkja neinn, úr því að við vitum
það.”
“En það er ekkert afgert með það ennþá,”
svaraði Dr. Armathwaite. “En það er satt, að
Dr. Peel hefirgert mér tilboð í því sambandi—”
“Já, eg vissi það.”
‘En slíkt krefst yfirvegunar.”
“Þú hefir kanske nú þegar fast embætti?”
“Nei, það hef eg ekki.”
“Þú ert kanske hræddur um að það sé leiðin-
legt hér?”
“Nei, alls ekki.”
“Þá veit eg ástæðuna fyrir því, að þú vilt
ekki koma hingað.” Hún rykti til höfðinu og
horfði í eldin.
Hún brosti með sjálfri sér, að einum eða
öðrum leyndardóm, og var auðsjáanlega í efa
um, hvort hún ætti að segja honum frá því eða
ekki. Læknirinn gerðist forvitinn.
“Setjum nú svo, að eg vilji vera hér. Hvað
verður þá úr þeim ástæðum sem þú hefur í
huga?”
“í því tilfelli verðum við bæði að verjast,
og ef nauðsynlegt er, ganga-í varnarsamband
gegn móðir minni og hennar illu áformum.”
Dr. Armathwaite leit efablandin og næstum
skelkaður á hana, svo Millie fór að skelli hlæja.
“Eg vil tala bara blátt áfram við þig,” sagði
hún áður en hún hætti að hlæja. “Eg get ekki
verið öðruvísi en blátt áfram og óbrotin við alla
sérðu?” Til þess að gera þetta spaug sem hún
hafði leyft sér að hafa um móðir sína augljósara.
“Nei, mamma fær ekki fyr að vita um, að það sé
von um að þú verðir hér, en hún hefur árás á þig
með því, að láta þig vita, að það fyrsta sem er
nauðsynlegt fyrir læknir út á landi — nauðsyn-
legt til dugnaðar, til sjálfs verndar, til alls — er
kona, því næst segir hún þér, að það sem þú um-
fram allt verður að líta eftir sé, að konan sé vin-
gjarnleg og hafi gott hjartalag, og kunni að búa
til góðan mat; há-mentun og miklar gáfur eru
óheppilegar, og þetta, að vera fríð, gerir konuna
alveg ómögulega. Þessvegna vill hún — ha! ha!
Gættu hvað kemur næst, hún mun segja að allir
þessir eiginlegleikar séu sameinaðir í mér”, —
og hún leit hlæjandi á sig og sagði: “Þvílíkt
andlit, algjörlega fáfróð um allt, nema sauma,
stoppa í sokka og búa til mat — það er allt!”
“Miss Peel. Eg er hræddur um að þú sért að
gera þér mjög rangt til með því semþúsegir,”
sagði læknirinn, sem varð dálítið efablandinn við
hve hún var opinská, þrátt fyrir, að hreinskilni
hennar og hlýleiki var honum til ánægju og upp-
örfunar.
“Ó, nei,” sagði hún og leit brosandi framan
í hann, og þó hún væri ekki fríð, þá var þó eitt-
hvað aðlaðandi í andliti hennar.