Heimskringla - 21.12.1949, Blaðsíða 1

Buy and Try—
“DAILY DOUBLE
LAYER” - 35c
Diffcrcnt Flavor Daily
French Cream FilBng
ASK YOUR GROCER FOR THEM
Canada Bread Co. Ltd.
LXIV. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN 21. DES. 1949
Buy and Try—
“DAILY DOUBLE
LAYER” - 35c
Different Flavor Daily
French Cream Fiiling
ASK YOUR GROCER FOR THEM
Canada Bread Co. Ltd.
NÚMER 12.
Samhandsþingið
Framtíðin blasti björt og fög-,
urur við sambandsstjórn Can-;
ada eftir kosningarnar í júlí. j
Hún gat gert ráð fyrir, að hafa
tvo þriðju allra þingmanna á
sínu bandi. Með svo miklu þing-j
Hði, var ekki mikið að óttast.
Það var búist við friðsömu og
makráðu þingi.
En Adam var ekki lengi í Par-
adís! Þing var ekki fyr sett, en!
allur friður var úti. Það komsU
brátt upp um stjórnina, að hún
hefði haldið leyndri skýrslu,
um samtök mjölkónga, um að
halda vöruverði ólöglega háu.
Hét sá Fred McGregor, maður
61 árs gamall er skýrsluna samdi.
Hefir hann mest af æfinni starf-
að við rannsóknir eða eftirlit
með rekstri viðskiftamála og þótt
iðinn og trúr í því starfi. —
Er honum mikið áhugamál, að
um viðskiftin megi með sannii
segja, að þau séu frjáls. Hefir;
'hann ýmislegan viðskiftareksturi
áður rannsakað og uppgötvað
brögð í taflinu.
Nú hélt McGregor því fram.j
að mjölgerðarfélög Canadai
hefðu allan tíman frá árinu 1936
til ársins 1947 haldið uppi verði:
með samtökum, það er, allan tím-
an síðan Bennett fór frá völdum.j
Áleit hann nú tíma kominn til
|
að stöðva þetta. En skýrsla hans
var ekki birt fyr en á þessu þingij
og 10 mánuðum seinna, en lög
stóðu til, og 10 dögum eftir að
McGregor sagði stöðu sinnii
lausri út af því, að hann fékk,
ekki stjórnina til að sinna mál-
inu.
Þessi ólöglegi dráttur eða yfir
hylming stjórnarinnar á lög-
brotum mjölfélaganna, kemur
sér nú illa, ekki sízt vegna þess,
að nú er vafasamt, að nokkuð sé
hægt að hegna lögbrjótunum.
Það er ákveðið, að hegning slíkra
Inga geti ekki farið fram, að
tveimur árum liðnum frá byrjun
rannsóknar.
McGregor lagði fram skýrslu
Sína 29. des. 1948. Lögum sam-
kvæmt átti hún að birtast 13.
janúar s. 1. (1949). Á þeim tíma
hefir Hon. S. S. Garson dóms-
málaráðherra, að líkindum ekki
verið kunnugra um þetta mál,
en “manninum í tunglinu”. En
C. D. Howe, MacKenzie og
Gordon, vissu allir um það. Þeir
vildu engir taka við skýrslunni
til birtingar óbreyttri. Svo voru
kosningar á döfinni og alt var
lagt á hilluna um skeið.
Á þingi snerust umræður aðal-
lega að því að saka Mr. Garson,
dómsmáiaráðherra um svik fyr-
ir að birta ekki skýrsluna. Er
ekki óhugsanlegt, að hann verði
frá að fara, vegna þessa. Niður-
staða málsins er sú, að stjórnin
hafi talið sig öllum lögum rétt-
hærri. En það er svo alvarlegt
mál í lýðfrjálsu landi að það hef-
ir orðið einvaldskonungum að
falli á Bretlandi, eins og foringi
CCF flokksins benti á.
Lagabrot Ottawastjórnar er
því mikið og alvarlegt. Með því
varð almenningi ljóst, að stjóm-
in væri í fjárgróðabraski við
vdðskifta hölda og auðkýfinga i
kostnað þjóðarinnar, sem var alt
annað en menn gerðu sér hug-
mynd um í kosningunum.
Þarna var þeim vantrausts-
skugga kastað á starf stjórnar-
innar, sem hún hefir ekki enn
biðið bætur á, og mun seint gera.
Það munu sjaldan hafa átt sér
stað slík umskifti og vonbrigði
fyrir nokkurri nýkosinni stjórn.
Og það versta fyrir stjórnina er
að þetta mál mjölfélaga, er ekki
eina málið, sem hún getur átt
eftir að bæta fyrir. Það hefir
sannast, að verð á rakaraáhöld-
um hefir verið uppsprengt, einn-
ig á gleraugum og annað sem
notað er sér til bætingar sjón. Og
nú síðast rása bændafélög upp
og segja verð famleiðslu þeirra
hafa verið óskiljanlega lágt til
þirra, borið saman við söluverð
í bæjum. Eru samtökin til með
að fá McGregor til að rannsaka
alt kjötverð til fleiri ára. Brauð
og mjölgerðarhúsa skandalinn
eru ekki eina dæmið af rotnun í
starfi núverandi stjórnar. Og
það er annað, sem verst er, það
er útlit fyrir að þetta feluleiks-
gróðabrask hafi átt sér stað síð-
an 1935, að liberalstjórnin kom
til valda. Það var fyrir eitthvað
Myndin hér að ofan er af Mrs.
S- Peterson, Bottineau, N. D.,
sem ensk blöð hafa undanfarið
talað um, sem “beztu matreiðslu
konu bygðar sinnar”. Stendur
þannig á því, að til Bottineau
kom nýlega kona frá hinu víð-
lesna riti McCall’s, og snæddi
þar “vínartertu”, sem var með
þeim ágætum, að hún leitaði sér
bæði upplýsinga um hver gert
hefði og hvernig gerð væri og
birti svo í riti sínu bæði upp-
skrift af kökunni og þá lýsingu
meðal annars af Mrs. Peterson,
að hún sé ekki aðeins dásamleg
matreiðslukona, 'heldur og sem
húsfreyja og persóna.
Foreldrar Mrs. S. (Jónu) Pet-
erson, voru Stefán Guðmundsson
og Kristín Grímsson, systir
Guðm. Grlmssonar hæstaréttar
dómara.
sem auðvaldið vildi ekki Benn-
ett við völd!
Og hvað sem öllu öðru líður,
átti skýrsla McGregors að birt-
ast fyrir kosningarnar í júlí. Að
láta kjósendur ekkert vita um
þetta fyr en sex mánuðum eftir
þær ,eru óverjandi svik af stjórn-
inni við þjóðina.
Annað málið sem órótt gerði
stjórninni, var málið um ríkis-
rekstur útvarpsins og að sumir
sem við það starfa era bendlaðir
við kommúnista áróður. Það var
bent á, að sumt, sem flutt hefir
verið í útvarp hafi áhrært her-
mál, sem því átti að liggja í þagn-
argildi. Þingið tók ef til vill
harðara á þessu máli, af því það
kom alveg í kjölfar McGregors
málsins, en það hefði annars gert.
Stjórnarandstæðingar voru orðn-
ir mátulega vígreifir, sem von
var út af því.
Þriðja málið, sem ekki hefir
bætt fyrir stjórninni og sem
skylt á við annað í fari stjórnar-
innar var leyfið sem hún veitti
til að hækka húsaleigu um 20 til
25%. Hefi eg ekki enn hitt ís-
lending — og þetta mál áhrærir
fáeina þeirra í þessum bæ — sem
húseigendur, sem játa, að slík
hækkun væri sanngjörn. Nokkur
hækkun leigu, eins og 7 eða 8%
tala þeir um, sem ekki ósann-
gjarnt, eins og skeð getur að sé
ekki langt úr lagi ,en það var
þetta tiltekna veitta leyfi um
hækkun frá 20 til 25%, sem leit
svo illa út að f jöldi manna snerist
á móti stjórninni. Þó leigu eftir-
lit hefði verið tekið af, hefðf að
líkindum ekki orðið mikið úr
þessu gert. En einræðishugur
sambandsstj. er orðinn of rót-
gróinn til þess að segja ekki fyr-
ir um hlutina. Hún virðist aldrei
muna að stríðinu sé lokið. Ef
'hún ætlaði að hætta öllu eftirliti
með leigu, því þá ekki að gera
það og láta þar við sitja? Nei!
Hér var með auknum tekjum
húseiganda tækifæri að ná í
hærri skatta, af þeim sem vegna
eftirlitsins var ekki hægt. Að ná
1 ný skattsvið eru ær og kýr sam-
bandsstjóónarinnar. Eru bæði
einstaklingar og fylkin búin að
fá smjörþefinn af slíku.
Um afdrif þessa máls, er ekki
enn gott að segja. Hæsti réttur
Canada á 30. janúar að gefa úr-
skurð um hvort leigueftirlit sam
bandsstjórnar sé löglegt. Verði
hún að leggja það niður, er ekki
nema í einu fylki, Saskatohewan,
enn sem komið, gert ráð fyrir, að
taka við eftirlitinu. Ekkert hinna
fylkjanna, að Nýfundnalandi
undanskildu, muni ætla sér það-
Húsaleiga er því viss að hækka.
Af öllum þessum málum hefir
sólskinsbrosið horfið af ásjónum
stjórnar sinna á þingi og í stað
þess komið myrkur og ótti. Enda
hefir stjórnin átt í ströngu með
að verja álit sitt í augum al-
mennings.
Það kveður svo mikið að þess-
um hneykslunum sambandsstjórn
ar, að það eru þær sem sögulegri
þykja, en nokkuð annað, sögu-
legri en jafnvel það, sem heita
má fyllilega því nafni, eins og til
dæmis ákvæðið, sem samþykt var
um að málum yrði-hér eftir ekki
vísað til leyndarráðs Breta; hitt
éinnig, að fá leyfi Breta fyrir, að
Canada gæti án íhlutunar þeirra
breytt stjórnar skránni. Þingið
má heita sögulegt fyrir að hafa
komið þessum málum fram, hvort
sem allir líta sömu augum þar á
silfrið eða ekki.
Nokkur prívat þingmanna
framvörp hafa verið samþykt og
Síðast liðinn föstudag áttu Jón
M. Borgfjörð og kona hans 60
ára giftingarafmæli. Var þess
minst af fjölda vina með heim-
sókn og með heillaóskaskeytum;
var eitt þeirra frá Bretakonungi
og drotningu.
Ennþá fjölmennara samkvæmi
var 60 ára brúðhjónunum haldið
26. september í tilefni aj afmæl-
inu. Var það gert meðan vegir
og veður var sem bezt, svo að
flestir hinna mörgu vina, gætu
heimsótt þau. Mátti svo og heita
landnemum Árdalsbygðar. Faðir
hans var Magnús Jónsson hrepp-
stjóri á Hofsstöðum í Mýrar-
sýslu. Konu sinni Guðrúnu Eg-
gertsdóttur giftist hann 1889.
að þar væru menn frá hverju i Var faðir hennar Eggert Jónsson
heimili í sveitinni.
Jón M. Borgfjörð kom vestur
um haf 1888 og varð ásamt bróður
sínum Guðmundi einn af fyrstu
frá Fróðhúsum. Þau hjónin Jón
og Gu<* n hafa eignast 4 dætur
og fimm sonu. Þau hafa lengst
af búið í Nýja-íslandi.
eitt þeirra um sölubann á skrípa-
bókum með glæpasögum.
Flugmálasamninga, sem yfir-
standa milli Canada og Banda-
ríkjanna, gefst illa að ganga frá,
svo vel sé. Tollmál flækjast þar
svo mikið fyrir, að jafnvel hin
skjótu ferðalög um vegu loftsins
verða tafsöm vegna þeirra.
Yfirleitt var þingið róstusamt.
Sumir hinna nýju þngmanna og
ráðgjafa, sýndu litla þolinmæði
ef gagnrýnd voru mál þeirra.
Howe, Abbott og Garson, eru
með því marki of mikið brendir,
ekki sízt í stöðum, þar sem at-
hugasemdum frá þjóðinni ber að
taka sem að minsta kosti hafi
enhvern rétt á sér. Abbott virt-
ist ekki vilja hlusta á hvað for-
sætisráðherra Quebecfylkis
hafði að segja um eftirlit með
húsaleigu. Hann segir til fylkj-
anna; Takið eftirlitið að ykkur
og segið svo, en ekki neitt meira!
Howe mælti einnig svo hranalega
með stjórnartillögu um stofnun
eða eftirlit með gasleiðslu um
landið, að hann ögraði rétti ein-
staklinga og rétti fylkjanna með
því. Það hleypti púðri í þingið
þann daginn, því margir þingm.
höfðu þá skoðun á því máli, að
það ætti ekki að vera rekið sem
stjórnar einokun, eins og mörg
Þetta sem nú hefir verið minst
á, ber vott um ofmikið einræði í
fari sambandsstjórnar. Það er
skiljanlegt, að stjórnin þykist
einvöld með það óhemju þing-
fylgi, sem henni var gefið í júlí-
kosningunum. En það er nú samt
þeim, sem á móti henni voru
kosnir sem þakka má það, að
frelsisfána þings var á lofti
haldið. Stjórnin var mjög mak-
lega minnt á það, að það væri
þingið, sem eftir því lítur, að
lög landsins séu haldin, og að
yfir það vald hefir engin stjórn,
hversu liðmörg sem er, minsta
rétt til að setja sig. Á þessu þingi
sem sleit 10. desember, var í
fullum skilningi þingrétturinn
fyrir borð borin af hinum mikla
stjórnar meirihluta og lög brot-
in með því. SKkt er Ijótt til af-
spurnar um einstaklinga og þeim
er vís hegning, fjárútlát eða
fangelsi fyrir það. Vér sjáum
ekki hví minni ábyrgðar þjóðfull-
trúar njóta, sem eins eru brot-
legir og liberal stjórnin.
Ráð var gert fyrir á þinginu,
að sambandsstjórn ætti fund
með öllum forsætisráðherrum
fylkja Canada, 10. janúar, til
þess að ræða og íhuga lög og
réttindi fylkja- og landsstjórnar.
fyrirtæki nú eru. Og hvort sem Segir Mr. St. Laurent forsætis-
B R É F
Anacortes, Wash.
15. des. 1949
Stefán Einarsson, ritstj.
Winnipeg, Man.
Kæri vinur:
Hér með sendi eg $10.00 til
Heimskri'-.gl: sem litla borgun
fyrir eftirfylgjandi auglýsingu
og þakklæti til þín og hennar
fyrir langa vináttu og góð við-
skifti.
“Heimskringla mín, Gleðileg
Jól til þín og allra vina minna,
eldri sem yngri, hvar sem þeir
kunna að vera. Farsælt, bless-
unarríkt og umfram alt frið-
sælt komandi ár og öll önnur
komandi ár.
í guðs friði,
Margrét J. Benedictson
var, létu þingmenn ekki ögra sér
til að láta ekki skoðun sína í
Ijósi. Svo er Mr. Garson. Hann
lét sér um munn fara, að hann
bryti glaður aftur lögin um varn-
ir gegn verðsamtökum auðfél. ef
ástæða væri til. Vér segjum ekki
að alt, sem sagt hefir verið um
dómsmálaráðherrann í þessu
máli, hafi verið sanngjarnt. En
hann vissi mjög vel, að málið var
óverjandi, sem hann hafði með-
ferðis fyrir stjórnina og hví þá
að gefa slík svör við eins alvar-
legri kæru! Jafnvel forsætis-
ráðherrann sjálfur, var ekkert of
ánægður með gagnrýni stjórnar-
andstæðinga. Hann tók að vísu
fróðlátlega til greina breytingar
tillögu frá Mr. Knowles, við
frumvarpið um að Canada fengi
levfi til að breyta stjórnar
skránni. En þess utan var hann
ráðherra, að það sé ekki gert til
að rýra vald fylkjastjórna, held-
ur til að hafa til laga aðferð, sem
að notum komi, er fylkis- eða
sambandsstjórn álíta að breyta
þurfi til um vald sitt, eða að
betra álítist, að sambandsstjórn-
in hafi vald í einu atriði, en fylk
isstjórnirnar í öðru. Ef að hér er
ekki um neina drotnunar stefnu
að ræða, af sambandsstjórnar
hálfu, er ekkert við þetta að at-
huga. En það væri þó varlegra
að fullvissa sig um að þarna laegi
ekki fiskur undir steini, áður en
að nokkru verður í því efni hrap-
að.
Af upplýsingum þessa síðasta
þings, er auðséð, að sambands-
stjórninni er ant um að efla vald
sitt svo, að hún geti leikið sér
með þegnana, eins og keisararnir
gerðu á þeirra góðu tímum. Hún
JÓLAKVEÐJA
FRÁ FRÓNI
oft önugur, er stjómarandstæð- hefir um skeið stefnt ákveðið að
ingar gagnrýndu stjójrnarstarf- því, að ræna fylkin réttindum og
ið. Hann var ekki nærri eins þol-
hafa þau verið þess eðlis, að á inmóður og fyrverandi forsætis-
móti þeiro var ekkert sagt. Var ráðherra var.
skatttekjum. Og sumt annað í
fari hennar, gagnvart almenningi
minnir á hið sama
Akranesi 12 des. 1949
Kæru íslendingar Vestanhafs:
Eg sendi yður öllum mínar
innilegustu jóla- og nýjársóskir,
með þakklæti fyrir tryggð yðar
við ættland og erfðir bæði fyrr
og siðar.
Óska eg þess að minningin um
jólin hér heima megi verma
hjörtu yðar til daganna enda.
PersónulCga sendi eg svo um
leið kveðju mína til frændfólks
míns í Winnipeg, ennfremur til
Richard Becks prófessors, Páls
S. Pálssonar, Einars P. Jónsson-
ar ritstjóra og frúm, Grettis L.
Jóhannssonar og frú, Davíðs
Björnssonar, bóksala, White
mæðgunum, Vigfúsar J. Gutt-
ormssonar, séra V. J. Eylands,
og öllum öðrum er gjört hafa
mér margann góðann greiða á ár-
inu sem er að líða.
Nöfn eru geymd en ekki
gleymd.
Lýk eg svo kveðju minni með
orðum Richards Becks, próf., —
þeim er hann skrifaði í Nafna-
bók mína, sem nú er í Ameríku,
og sem eg vona að sem flest yðar
skrifi nöfn sín í:
“Hafið brúi bróðurhendur
brúin sú um eilífð stendur”
Með alúðarkveðjum,
Lárus Scheving Ólafsson
Torfustöðum, Akranesi