Heimskringla - 29.03.1950, Blaðsíða 5

WINNIPEG, 29. MARZ 1950
HEIUSKRINGLA
5. SIÐA
hverju strái, svo að viðhöfð séu
orð höfundar. Drjúgum eykur
það á fræðdlugildi og litbrigði
frásagnarinnar, hve fimlega og
smekklega Jóhann Gunnar flétt-
ar sögulegan og þjóðsögulegan
fróðleik inn í staðalýsinguna,
svo að allt fellur þar í ljúfa löð,
umgerðin, ef svo má að orði
kveða, og myndin sjálf. Og allir,
sem séð hafa Vestmannaeyjar,
þó eigi sé nema í svip — eins og
greinarihöfundur á yngri árum
, mun sammála þessari lýsingu
'Gunnars Jóhanns á þeim: “Nátt-
ura Eyjanna er bæði vinaleg og
hrikaleg í senn. Fjöllin eru með
þverfiniíptum, moldarlitum eða
dökkbláum hömrum, en dökk-
græn grasihettan nær frá hamra-
brúnunum upp á efstu kolla.”
En Jóhann Gunnari hefir, eins
°g þegar er gefið í skyn, orðið
g°tt til liðsmanna. Ritgerð
Trausta prófessors Einarssonar
um bergmyndanasögu Vest-
utannaeyja er um allt hin gagn-
uierkasta, og á vafalaust skilið
þessi ummæli hins fyrrnefnda í
uiðurlagsorðum hans: “Þetta er
1 fyrsta skipti, sem tekin er til
rækilegrar og vísindalegrar at-
þugunar myndun Vestmanna-
eyja. Niðurstöðurnar eru nýst-
arlegar og varpa nýju ljósi á
ýms vafaatriði í sögu Vest-
mannaeyja”. Sjáfum virðist mér,
að vísu algerðum leikmanni í
þessum efnum, sem hér sé um að
ræða merkilegan kafla í jarð-
utyndunarsögu fslands í heild
sinni.
Bráðskemmtileg er hin fjöruga
lýsing Þorsteins íþróttafulltrúa
Einarssonar á fjölskrúðugu
fuglalífinu í Vestmannaeyjum.
Hún hittir t. d. vel í mark þessi
lýsing á lundanum: “Fátt hefir
yfir sér meiri værð og tign en
lundabygð á góðviðriskvöldi. f
búarnir eru yfirlætislausir, nær
heimspekingölegir, virðandi allt
fyrir sér með vangaveltum og
undrunarsvip.”
Gagnfróðlegar eru einnig lýs-
ing Baldurs héraðslæknis Joflhn-
sen á gróðurríki Vestmannaeyja
°g grein Geir G.ígju náttúru-
fræðings um skordýr í Eyjun-
um; en þar hafa, samkvæmt rann
sóknum á þeim sviðum, fundist
122 plöntutegundir og 77 tegund
lr skordýra, sem nafngreindar
bafa verið.
Vestmannaeyjar eiga sér langa
sögu og merka, eða allt frá land-
námstíð, því að þeirra getur fyrst
árið 875. Skiftast að vonum á
skin og skuggar í þeirri sögu.
Fiskiveiðar hafa verið og eru
enn aðalatvinnuvegur Vest-
mannaeyinga, enda framúrskar-
andi fiskimið umhverfis Eyjarn-
ar, og þeir annálaðir sjógarpar.'
Nokkur landbúnaður er þar einn-
lS> þó landrými sé af skornum
skammti, að ógleymdum þeirra
sérstæða atvinnuvegi, fuglatekj-
unni, sem að sjálfsögðu er ná-
kvæmlega lýst í þessari bók að
f°rnu og nýju.
Hafa tórstígar framfarir orðið
þar á síðari árum, enda atvinnu-
líf eyjarbúa stórum fjölbreytt-
ara en að framan getur, eða eins
og Jóhann Gunnar orðar það
réttilega í niðurlagsorðum sín-
um: “Er þar fjölmenn verzlun-
arstétt, dugleg og fjölhæf iðnað-
armannastétt, starfsamir verka-
menn, bifreiðarstjórar, bændur
og opinberir starfsmenn, eins og
tilheyrir í hverju bæjarfélagi,
því að myndarskapur er þar á
allri mannvirkjagerð.”
Bókin er prýdd mörgum
myndum og yfirleitt ágætum,
þó að hin mikla og sérkennilega
fegurð Eyjanna nyti sín vitan-
lega enn betur á litmyndum. Þá
er og í bókinni ágætt landabréf
af Vestmannaeyjum, og í bókar-
lok skýrslur um starfsemi Ferða-
félags Íslands og deilda þess.
Er það sannarlega lofsverð við-
leitni að opna augu landsmanna
fyrir fegurð landsins, sögu þess
og menningarverðmætum, eins
og Árbækur félagsins gera í rík-
um mæli.
ísafoldarprentsmiðja hefir,
eins og áður, vandað til útgáfu
bókarinnar, og er hún öllum
Ihlutaðeigendum til sóma.
HITT OG ÞETTA
um eitt og annað
f Brazilíu telst negri hvítur,
sé hann auðugur að fé; en í
Bandaríkjunum er enginn
blökku-maður svo menntaður
eða auðugur, að hann standi ekki
lægra í mannfélaginu, en hvít-
ur maður þó allslaus og ólæs sé.
*
í bók sem Winston Churdhill
ihefir ritað um sjálfan sig og
styrjöld númer tvö, farast hon-
um orð á þessa leið: “Mér gafst
tími til að skoða hinar undur-
samlegu laugar og kom strax
til hugar, að þær ættu að notast
til upphitunar Reykjavíkur; og
reyndi eg að efla framkvæmdir
í iþá átt, á stríðsárunum. Að þetta
hefir nú komist í framkvæmd,
er mér gleði-efni.”
Ekkert er hætt við að hrekist
fyrir snúHþjóðum, þó fátækar
séu og umkomulitlar meðan slik
ofurmenni eru uppi í heiminum.
★
Nýlega var amerískur fjár-
sýslumaður, Vogel, að nafni, tek-
inn fastur í Búlgaríu. Hann var
sakaður um njósnir og leiddur
fyrir rétt. Þar játaði hann sekt
sína og var dæmdur til fangels-
vistar. Um líkt leyti var Þjóð-
verjinn Kláus Fuohs kærður á
Englandi, um að hafa gefið Rúss-
um upplýsingar um hvað gerðist
í Atomrannsóknum á Vestur-
löndum. Eins og Vogel, gekkst
Fuöhs við að hafa framið þetta
ódæði. Þessi tvö sakamál virðast
fljótt álitið hliðstæð. En það er
nú eitthvað annað! Vitaskuld
var Vogal píndur til sagna, eins
og allir njósnarar og aðrir sak-
leysingjar sem teknir eru fastir
I
utan járntjaldsins. En á Eng-
j landi eru fangar ekki þeim brögð
! um beittir og þó játaði Fuchs á
' sig allskonar vammir og skamm-
ir. Annars man eg ekki til að
I hafa heyrt né séð nokkurs þess
| njósnara getið í Sovét- ríkjun-
; um, sem ekki var bráðsaklaus, en
j kvalinn til að ljúga lýtum og
skömmum upp á sjálfan sig. Sem
er stórmerkilegt, þar eð vestur-
löndin hafa sæg spæjara á víð og
dreif um heiminn, og, að sjálf-
I sögðu, meiri Ihluta þeirra í þeim
1 löndum, sem álitin eru þeim ó-
vinveitt.
★
Fyrir skömmu síðan sagðist
fréttaþul svo frá, að löngu eftir
að atom-sprengju er hleyft af,
er ómögulegt að taka ljósmynd-
ir á víðu svæði, sökum radium-
orku í loftinu. Hann gat þess
einnig til að orka frá H-sprengju
gæti borist yfir alt hvel jarðar,
! svo hvergi tækist ljósmynd. Þul-
urinn áleit að ef alþýða vaknaði
til meðvitundar um þessa hættu
mundu lærðir og leikir sameina
sig og knýa stjórnarvöldin til
að afdanka allar atom-sprengjur.
Mun þetta rétt athugað. Enginn
ætti að veigra sér við, að brenna
upp í atomloga. Það væri hvorki
meiri né minni hætta en sú er
stafar af dómsdegi. Og eftir því
sem vissir trúflokkar staðhæfa,
er þess dags oft von, þó stundum
bregðist. Hins vegar mundi fáa
langa til að lifa í þessum heimi,
eftir að Hollywood væri kominn
í eyði og hvergi fengist eintak
af tímariti á borð við LOOK,
LIFE m. fl.
★
í leikriti eftir Clifford Odets,
leggur höfundurinn einni pers-
ónunni þessi orð í munn:
Stjórn alheimsins hlýtur að
vera framkvæmd af nefnd. Eng-
inn einráður er gæddur slíkri
heimsku, sem raun ber vitni.
Hér virðist tilefni til stofnun-
ar nýs trúflokks. Ekki þyrfti
annað en að bæta nokkrum goð-
eskjurn við þrenninguna.
Svo herma fulltrúar þeirra
ríkja sem hafa tekið að sér að
kenna þjóðverjum lýðræði að
lengur sé ekki að óttast nazisma,
né iþá auðvaldsmenn er stóðu á
ibak við Hitler. Jafnvel Hjálmar
Sohacht ku vera umventur og
mætur borgari, og engan komm-
únisma að óttast á Vestur-Þýzka-
landi. Hið eina sem nú stendur
í vegi fyrir, að þjóðin gerist eitt
kristilegt lýðveldi er þýzk þjóð-
rækni. s
* /
Ung kona í Delawar, var ný-
lega Hándtekinn, kærð um
galdra. Þykir líklegt að Banda-
ríkja stjórninn láti rannsaka
mál seiðkonunnar, svo gert verði
út um, hvorj hún er í sambandi
við kommúnista.
J. P. P.
Fjölskyldan þín “heima” mundi gleðjast yfir að sjá þig.
VERZLUN ARSKOL AN ÁM
Aldrei hefir verið eins nauðsynlegt og ein-
mitt nú, að hafa verzlunarskóla mentun,
og það fólk sem hennar nýtur hefir venju-
lega forgangsrétt þegar um vel launaðar
stöður er að ræða.
Vér höfum nokkur námsskeið til sölu við
fullkomnustu verzlunarskóla í Winnipeg.
Spyrjist fyrir á skrifstofu vorri þessu
viðvíkjandi, það margborgar sig.
The Viking Press Limited
Banníng og Sargent
WINNIPEG :: MANITOBA
^^^SCOCCCCOBCCCCCCCCOOOOOOCOCOOOCCOCCeCCCOCOOOGCCOCc)
ÓKUNNAR ÞJÓÐIR
Kínverskir Bændur
Bændur Kína einga engar
landbúnaðarvélar og hafa ekki
tilbúinn áburð, en fá þó helmingi
meiri uppskeru af hveitiökrum
sínum heldur en bændur í Banda
ríkjunum. Þetta stafar af því að
kínverskir bændur elska jörðina
og þekkja hana eins vel og fing-
urna á sér eftir þúsunda ára
reynslu.
Klínverksir bændur eru hygnir
á marga lund og hafa mikla
þekkingu, vegna þess að kín-
versk menning er hin elsta í
heimi. Frá örófi vetra hafa Kín-
verjar einir bygt land sitt og eru
eins og grónir við það.. Margar
innanlands styrjaldir hafa ver-
ið háðar þar, en útlendur her
hefir aldrei lagt alt landið und-
ir sig. Þess vegna hefir feínversk
menning og þjóðhættir haldist
svo að slíks eru ekki dæmi með
öðrum þjóðum. Öld eftir öld
hafa Kínverjar tekið í arf menn-
ingu forfeðra sinna, svo að þar
Gleddu fjölskyldu þína óvænt í vor.
Heimsæktu vini þína. Sjáðu æsku-
stöðvarnar. Gerðu það núna . . .
þegar alt er þér í hag.
Hugsaðu um það! Alla þessa a-
nægju geturðu veitt þér á morgun
ef þú ferðast með flugvél — eða
eftir fáeina indæla hvíldardaga ef
þú f^rð með skipi.
Dragðu það ekki! Farðu núna,
þegar þú getur fengið betra far-
rými og einnig sparað peninga.
Talaðu við ferðaskrifstofu þína í
dag. Hún mun með ánægju sjá
um ferðina fyrir þig.
Representatives in America of the
EUROPEAN TRAVEL COMMISSION
122 East 42nd Street, Room 4700, New York 17, N. Y.
AUSTURRIKI
BELGIU
DANMÖRKU
FRAKKLANDI ÍSLANDI
BRETLANDI IRLANDI
GRIKKLANDI ÍTALIU
LÚXEMBORG
MONACO
HOLLANDI
NOREGI
PORTÚGAL
SVISSLANDI
SVIÞJÓÐ
TYRKLANDI
AUKINN SKILNINGUR... .MEÐ FERÐALÖGUM.
E R LYKILLINN AÐ FRIÐI
ihefir aldrei orðið neinn rugling-
ur á.
Af þessu leiðir það að Kínverj-
ar eru mjög íhaldssamir og vana-
fastir. Þeir gefa engan gaum að
framförum annara. Þeir standaj
föstum fótum í aldagamalli
venju og siðum. Þar halda ætt-|
bálkarnir enn saman og það hef-
ir stórkostlega þýðingu fyrir alt
þjóðlíf þeirra.
Stjórn allra málefna í sveit-
arhéruðum Kína er í höndum
helstu ættanna, sem hafa lifað
þar á sama stað um margar aldir.
f þessum gömlu ættum ganga
öll embætti að erfðum, svo sem
dómaraembætti og sveitarstjórn-
arembætti. Þetta fyrirkomulag
hefir marga kosti, en leiðir til
hins megnasta íhalds.
Ættgöfgi og ættarmetnaður
er sá leiðarsteinn, sem allir verða
að fara eftir. Ættarsögurnar eru
í miklu meiri metum heldur en
saga þjóðarinnar. Börnunum eru
sagðar og kendar sögur af for-
feðrum sínum löngu áður en þau
fá vitneskju um sögu þjóðarinn-
ar. Það er alls ekki sjaldgæft þar
að menn geti rakið ættir sínar
1000 ár aftur í tímann. Sú saga
gengur um mann sem heitir dr. ^
Kung, að hann geti rakið ætt,
sína alla leið til Konfusius, sem
var uppi fimm öldum áður en
Kristur fæddist.
Á mörgum sveitarbæjum i
Kína hefirsama ættin búið um
þúsundir ára. Fastheldni við^
fornar venjur og ættrækni hefir
verið þeim skjól og skjöldur.
Þær eru bundnar órjúfandi
trygðaböndum við jörðina sína,
sem hefir framfleytt ættinni um
óteljandi liðu, þótt hún sé smá.
Þessi trygð við jörðina hefir svo
leitt til þess að bændurnir
þekkja hana og skilja hana. Þessi
þekking gengur ósjálfrátt í arf;
frá föður til sonar, og þeir vita|
upp á hár hvað þeir mega bjóða1
jörðinni, hvernig þeir eiga að,
hvtíla hana og hvernig þeir eiga
að sá í hana til skiftis svo að hún
beri sem ríkulegastan ávöxt.
fhaldsemin veldur Kínverjum
miörgum erfiðleikum. Hennar
vegna verða þeir að vinna baki
brotnu alla ævi. Mannsaflið er
eini krafturinn, sem á að koma
öllu í verk er gera skal. Og þeg-
ar þess er nú gætt, að í Kína lifa
um 300 miljónir manna á land-
búnaði, þá gefur þetta betri hug-
mynd um ástandið þar í landi en
nokkurt annað dæmi. Það sýnir
einnig að kínverski bóndinn mun
verða þungur fyrir þegar komm-
únistar ætla að fara að koma þar
á sínu skipulagi um sameignar-
bú. Ættirnar, sem hafa erjað
sömu jörðina frá ómunatíð og
elska hana heitar en alt annað,
munu verða tregar til þess að
láta hana af hendi og rugla sam-
an reitum siínum og annara ætta.
Kommúnistar geta ekki borið
því við þar eins og annars stað-
ar, að sumir eigi alt of víðáttu
mikil lönd, og þess vegna séí
sjálfsagt að skifta þeim sundur
í minni jarðir. Kínversku jarð-
eignirnar eru svo litlar, að ekki
er hægt að skifta þeim. Eina ráð-
ið til þess að kofna á kommún-
istisku skipulagi, er að steypa
mörgum jörðum saman í sam-|
eignarbú, eins og gert hefur ver- i
ið í Rússlandi. En það verðurj
annað að fást við feínversku
bændurnar, sem aldagömul
menning ættrækni og ættarmetn-
aður hefir bundið órjúfandi
böndum við þá bletti, sem þeir
lifa á. Þeir verða seint barðir til
ásta við hið nýa skipulag.
Þegar Japanar óðu uppi í Kína
og ekki var annað sýnna en að
þeir mundu leggja undir sig alt
landið, sagði kínverskur menta-
maður: “Það gerir ekki mikið
til, þótt þeir leggi undir sig alt
landið. Þeir halda því ekki lengi,
í hæsta lagi 500 ár.”
Svo örugga trú hafði þessi
maður á óbifanleik bændamenn-
ingarinnar í Kína.
Þetta eiga vestrænar þjóðir
bágt með að skilja. En það sýnir
að hin aldagamla menning kín-
versku þjóðarinnar er mörgum
sinnum traustari og stöðugri en
kínverski múrinn.
—Lesbók Mbl.
úi Alheim§andi

Með þrá og söknuð sælustunda
í sorg og gleði spyrja menn,
mun ennjþá langt til fagnaðs funda,
mun fylling tímans komin enn
að líkam enniþá yndislegri
sér andinn skapi er drauminn gaf
og von og ástir ennþá fegri
vér eignumst fyr en vitum af.
Vér skynjum ljóss og skuggamyndir
en skiljum ei að ráða þær
en vonarelda vonin kyndir
uns vissan eilíf sigrað fær.
Hvert tap er gróði, annað eigi,
að orku verður þjáning hver,
hver sorgarnótt að dýrðardegi
og dagrenningu fagna ber.
Ó, dýrð sé þér vor alheimsandi,
þú ert það ljós er iþörfnumst vær,
og vonarelda vonin kyndir
uns vissan eilíf sigrað fær,
og þegar jarðllífs bresta böndin
%'ér berumst frjáls í sólarátt,
það hyllir undir óskalöndin
og óðul þeirra er stefna hátt. .
Ómar ungi
Islandsgata í Avranches
Forseti Alliance Francaise,
Pétur Þ. J. Gunnarsson stórkaup
maður, hefur sent “Samtíðinni”
eftirfarandi tilkynningu:
“Með bréfi dags. 23. des. s.l.
tilkynnti borgarstjórinn í Avr-
anches mér, sem formanni nefnd-
ar þeirrar, er stóð fyrir Frakk-
landssöfnuninni á sínum tíma, —
að bæjarráðið hefði á fundi sín-
um 6. nóvember síðast liðin, á-
kveðið einróma að skíra eina
götu bæjarins “Rue d,Islande”
(fslandsgötu) í þakklætis- og
viðurkenningarskyni fyrir Ihjálp
þá, er ísland veitti nauðstöddu
fólki í Avranohes á árunum 1945
— 1946.
Eg tel þetta merkan viður-
kenningarvott og einstakan í
sinni röð, er sé þess verður, að
haldið sé á lofti.
Eins og kunnugt er, nam söfn-
unin 400 þús. krónum og var
samkv. tillögu frönsku stjórnar-
innar skipt á milli íbúa Avranch-
es, en sú borg var ein af þeim
sem verst var leikin í stríðinu.”
—Samtíðin
Kaupmaður niokkur hafði
lengi árangurslaust reynt að
kalla inn skuld hjá einum af
viðskiftavinum sínum. Sem
seinasta úræði reyndi hann að
skrifa skuldunaut sínum átakan-
legt bréf og lét fylgja mynd af
Mtilli dótur sinni. Undir mynd-
ina skrifaði hann þetta: “Ástæð-
an til þess að eg þarf að fá
greiðslu”.
Svarið kom þegar. Það var
mynd af stærðar kvenmanni í
baðfötum, og neðan á myndina
var skrifað: “Ástæðan til þess
að eg get ekki borgað.” „o
★
Gamla frænkan: Kysstu mig
nú einn koss, Kalli minn? Þá
skal eg gefa þér tíu aura.
Kalli: Það geri eg aldrei. Þá
vil eg miklu heldur taka inn lýsi
hjá henni mömmu, fyrir það fæ
eg 25 aura.