Heimskringla - 07.06.1950, Blaðsíða 1

QUALITY-FRESHNESS
Sutter-Nut
BREAD
At Your Neighborhood Grocer’s
LXIV. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 7. JÚNÍ 1950
NÚMER36.
FRÉTTAYFIRLIT OG UMSAGNIR
Ríkið, sem engum er háð
Tító, forsætisráðherra Júgó-
slaYíu, sagði nýlega, að 'hann ætl-
aðist svo til að land sitt yrði 6-
háð nokkru erlendu valdi. Sagði
hann það meina bæði Rússland
og hin vestlægu lönd.
“Fyrir oss vakir ekkert af því,
sem sumir halda fram, að við sé-
um að selja okkur fyrir erlend
lán” sagði Tító. ‘“Ef einhver vill
vera svo góður, að veita okkur
lán, þá hann um það. Við vitum
að sá hinn sami mun hagnast á
því. Við endurgjöldum honum
lánið, með sanngjörum arði.”
Tító sagði “Júgóslavíu eina ó-
háða, sjálfstæða landið í heim-
inum, sem engar skyldur eða
kvaðir hefði á höndum sér gagn-
vart öðrum þjóðum, hvorki aust-
an né vestan járntjaldsins.”
Frá Formosa
f fréttum frá Formósa, er sagt
að Rússar séu stöðugt að efla
herliðið sitt í Kína. Þykir þjóð-
ernisstjórninni undarlegt, að
margar Sameinuðu þjóðirnar
skuli leggja blessun sína yfir
það framferði og séu jafnvel til
með að krýna erlendu kommun-
istanna með því, að veita þeim
fuflkomin réttindi á þingi Sam.
þjóðanna.
í borgunum Dairen, Harbin,
Mukden og Ohang Chen, í Mansj
úríu, hafi Rússar 150,000 her-
menn. í Tientsin, • Peiping og
Isinan, fyrir sunnan Kínaverja-
múrinn mikla, sé herlið Rússa
um 20,000. Við þessa frétt er því
og bætt, að 10,000 hermenn, með
rússneskum vopnum, en í kín-
verskum herbúningi, hafi ný-
lega komið til Shanghai-borgar
og sest þar að.
S. 1. fimtudag birtu blöð í
Hong Kong, að heil sveit rússn-
eskra hermanna hafi komið þann
dag til Vestur-Canton.
F. F. Tsiang, fulltrúi Formósa-
stjórnarinnar 4 þingi Sameinuðu
þjóðanna, kvaðst ekki sjá að þjóð
sinni væri neinn greiði unninn
með för Trygve Lie, ritara Sam.
þjóðanna á fund Stalins. Tal Lie
við hann ,mundi, ef nokkuð væri
sint, dæma kínversku þjóðina til
eilífrar glötunar og þrældóms.
En Lie hélt áfram baráttu-
stefnu sinni, á höfuðbóli Samein-
uðu þjóðanna í N. York. Á mið-
vikudaginn átti hann tal við
Alex Bebler, eftir því sem frétt-
ir herma, en hann er aðstoðar-
utanríkismálaráðgjaf i Jugó-
slavíu og sem hefir áður greitt
atkvæði með rússneskri tillögu
um að reka Tsiang af þingi S.,
þjóðanna.
í Tókíó voru menn að reyna
að gera sér grein fyrir, hvað
þýða ætti burtflutningur full-
trúa Rússa úr borginni og skip-
un um heimkomu Kuzura Dero-
vyanko, hershöfðingja. — Hann
fór s. 1. laugardag úr borginni,
ásamt konu sinni og 50 fulltrú
um úr nefnd Rússa (mission).
Ætla menn að þetta meini tvent
að Rússa fýsi að fá eins fu’ll-
komnar upplýsingar og hægt er
um friðarsamninginn við Japani
Og hvernig hægt sé að fá honum
breytt, ef með þurfi til fyrir-
greiðslu áformi Kremlins, og í
öðru lagi að heyra, hvað Derov-
yanko heldur að MacArthur,
herhöfðingi gerði, ef Rússar
byrjuðu að herja í Suður-Asíu,
Indo-Kína, Burma, Indlandi o.s.
frv.
CR ÖLLUM ÁTTUM
í bréfi sem birtist s. 1. laugar-
dag í blaðinu Winnipeg Tribune
er spurt, hvert ekki sé löglegt að
ákveða hvað forsætisráðherrar
Canada mættu sakir aldurs lengi
halda embætti. Spurningin er
sprottin af því, að höfundur
bréfsins álítur að núverandi for-
sætisráðherra hafi verið of gam-
all og þreyttur til að taka á-
kvörðum í áflæðismáli Winni-
peg-borgar, eftir að hafa verið
þeytt hér um eins og gert var í
lofti á legi og á landi. Starfsvið
sliíkra manna er að hans áliti í
öldunga málstofu Canada þings-
ins.
★ ★ ★
Nýverið fór fram atkvæða-
greiðsla í brezka þinginu um
sérstakt mál og bar stjórnin sig-
ur úr býtum með aðeins 6 atkv.
meiri hluta. Segir Beven, heil-
brigðismálaráðherra, að þannig
geti ekki lengi haldið áfram og
það verði brátt að hafa nýjar
kosningar. Eru margir á því, að
stjórnin sé því ekki fjari því það
sé alt annað en skemtilegt, að
sjá vott þess við hverja atkvæða
greiðslu, að stjórnin sitji í ó-
þökk kjósenda.
Stjórnin hefir nú afnumið
skömtun á ýmsu og rétt fyrir
hvítasunnu var leyft ótakmörkuð
sala á gasolíu. Alt átti þetta að
vera til að vinna fylgi þjóðarinn-
ar. En þrátt fyrir þetta brutust
5 verkföll út í byrjun þessa
mánaðar, við hafnvinnu, á járn-
brautum, í orkuverum og iðnað-
arstofnunum, sem áhygguefni er
stjórninni, þó ekki sé meira. Er
því haldið að stjórnin sé að und-
irbúa kosningar, á þessu sumri,
þó hún auglýsi það ekki.
★ ★ ★
Köttur fanst í einu húsinu,
sem hálfkafið varð í vatni, sitj-
andi uppi á hillu í klæðaskáp.
Reiknaðist svo til að hann hefði
verið þar 25 daga matarlaus.
Þegar hann var tekinn, át hann
l'ítið fyrsta daginn, en hrestist
brátt og sá fyrir fullkominni
máltíð næsta dag. Síðan hefir
hann verið eins og ekkert hafi
ískorist.
Heimili er nú gert ráð fyrir að
útvega forsætisráðherra Canada. 11111
Hefir þing veitt fé til þess. En
ekki á að reisa honum nýtt hús,
heldur er það 19 aldar höll við
Ottawa-ána, sem endurbæta á og
gera að framtíðanheimi'li stjórn-
arformanns landsins. Núverandi
forsætisráðherra og frú hans, eru
þau fyrstu er bústaðinn nota og
munu flytja í hann á þessu sumri.
★ ★ ★
Verst klæddi maðurinn af öll
í hæstu opinberu stöðum i
100 — 120 miljón mæla frá N.l
Ameríku á næstu 12 mánuðum
frá 1. ágúst talið.
Fréttin um að samningstíminn
væri úti, vakti umræður á sam-
bandsþinginu.
Heldu stjórnarandstæðingar
þar fram, að bændur Canada
hefðu tapað 600 miljón dölum á
kornsölu með ákvæðisverði sam-
bandsstjórnar síðan 1946.
C. D. Howe sagðist búast við
að Canada gæti selt til Englands
nálægt helmingi þess sem vana-
legt væri á verði sem nær væri
hærra verðinu í samningnum.
* * *
í Svisslandi var nýlega aug-
lýst tilboð frá Rússum um að
selja þjóðum Vestur Evrópu
hveiti í stórum stíl.
Lagði ritari Hagfræðiráðs S.,
þjóðanna í Evrópu til í s. 1. nóv-
ember, að hveiti væri keypt frá
Rússlandi og opna með því við-
skifta leiðina milli Rússlands og
Vestur Evrópu. Ritarinn er próf.
Gunnar Mýrdal og frá Svíþjóð.
Rússar segjast samþykkir til-
lögu Mýrdals, en segja ekki hvað
þeir vilji kaupa frá V. Evrópu í
staðinn.
* t *
Liaquet Ali Khan forsætisráð-
herra Pakistan var staddur í
Ottawa s. 1. viku. Hann sagði
land sitt mundi af öl'lum mætti
reyna að vernda friðinn í Asíu.
* ★ *
Ottawa er ávalt á báðum átt-
um. Þegar leitað var á náðir
stjórnarinnar þar nýlega af fé-
laginu, sem útvega á flóttamönn-
um pláss, var hvorki hægt að fá
hana til að svara því með jái eða
nei-i, hvað hún hugsaði sér að
gera með að taka eins marga
flóttamenn og samið var um. —
Það hafa ekki nema tveir þriðju
af tölunni sem lofað var komið
til Canada ennþá. Er þar lakara
við orð sín staðið, en yfirleitt
gerist.
Það stendur þannig á, að til V.-
Evrópu streyma flóttamenn svo
að 7 þúsundum nemur á mánuði
frá löndum austan járntjaldsins.
Ver þau, sem nefndin geymir
flóttamennina í, eru svo fullskip-
uð, að hún hefir ekki pláss fyrir
þá. Leitar nefndin því til allra
vestlægra þjóða um hjálp.
Canada hefir aðeins veitt ein-
flóttamanni innflutnings-
leyfi á móti hverjum 175 íbúum.
En það er einum þriðja minna en
Ástralía hefir gert.
KATI BARÐDÆLINGURINN
um
heimi, er sagður vera Stalin.
Heitir sá Paul D. Gilbert er titil
þennan gefur Stalin og er fram
arl'ega í hópi fatagerðarmanna
heiminum eða tísku herranna.
Segir hann, að ef stjórnari Rúss-
lands kæmi til vestlægra landa
og fengi sér nýjan sumarbúning
mundi greiðar ganga að ráða
vandamálum heimsins til lykta
ára hveitisamningur
Bretlands endar 31.

mm*
MR. OG. MRS. A. S. BARDAL (á \guUbrúökaupsdegi þeirra)
Ein af skemtilegustu sögum
Björnstjerne Björnson heitir
“Kátur piltur”. Söguhetjunni'
Eyvindi, er þannig lýst, að hann;
hafi grátið þegar hann fæddist,
en ekki hafi á löngu liðið, að
hann hafi hlegið þegar ljósið var
kveikt og viljað ná í það. Hann
hló og þegar hann gat staðið
upppréttur í örmum móður sinn-
ar. Og þegar hann fór í skólann,1
kom hann með sögum sínum og
gleðilátum gömlum.háalvarlegum
kennara, sem enginn hafði séð
í stökkva bros, til að hlæja og að
því hlóu öll börnin í skólanum.
Eg kyntist ekki Arinbirni S.
Bárdal fyr en hér vestra og þá
öldruðum manni. En eg gasti
betur trúað því en nokkru öðru,
að alt þetta hefði átt sér stað um
hann. Maður sér hann sjáldan
enn, þó á níræðisáldur sé kom-
inn, svo í hópi góðvina, að hann
sé þar ekki hrókur alls fagnaðar.
1 þessu atriði að minsta kosti,
get eg ekki séð mikinn mun ‘Káta
piltsins’ hans Bjornstjerne og
Bárðdælingsins hér vestan hafs.
Síðast liðinn mánudag (5.
júní) barði Arinbjörn að dyrum
Heimskringlu fyrir klukkan 8
að morgni. Eg kom til dyra. Áð-
ur en nokkuð var sagt segir Ar-
inbjörn: Mikil bölvuð lýgi er
það sem sagt er um ritstjóra, að
þeir komist aldrei úr rúmi á
morgnana. Eg sagðist fyrir löngu
hafa vitað þetta. En þannig stóð'
á þessu morgunslangri Arin-
bjarnar að hann var að koma
norðan úr Selkirk úr gullbrúð-
kaups túrnum sínum. Var kona
hans með honum, björt eins og
árdagsroðinn, Dr. Rúnólfur
Marteinsson og Mrs. T. H.
Anderson. Sagði Arinbjörn mér
að koma inn í bíl sinn og slást
í förina og drekka með þeim
kaffisopa. En kaffihúsin voru en
lokuð, svo Mrs. Anderson kom
í þvá efni til bjargar og tók okk-
ur heim til sín. En norður til
Selkirk var farið til þess að end-
urnýja giftingasáttmálan, sem
Mr. og Mrs. A. S. Bardal gerðu
þar fyrir 50 árum, er Dr. R.
Marteinson gifti þau. Mrs. And-
erson var þá brúðarmey og aftur
nú.
Allan þennan dag stóð hús
gullbrúðhjónanna o p i ð o g
þustu þangað gestir svo hundr-
uðum skiftir til að árna þeim
heilla.
Að heiman kom Arinbjörn S.
Bárdal árið 1886. Hefir hann átt
heima í Winnipeg síðan um alda-
mót. Áður og um það leyti sem
hann giftist, átti hann heima í
Selkirk. I Winnipeg kom hann
á fót útfararstofu, sem einir 3
eða 4 sona hans starfa nú við með
föður sínum.
Börn hafa þau Mr. og Mrs.
Bardal eignast mörg, eða ein 12
að tölu. Er bróðursonur Arin-
bjarnar Páll Bardal fylkisbing-
maður í Manitoba.
Mrs. Bardal hét áður en hún
giftist Margrét Ingibjörg Olson;
ólst hún upp í Selkirk, þar sem
foreldrar hennar bjuggu.
Arinbjörn er nú nærri hálfní-
ræður, en hreyfingar hans og lífs-
f jör líkja honum, að segja má, við
miðaldra mann eða yngri.
f íslenzkum félagsmálum hefir
Arirabjörn leyst af hendi mikið
starf í lúterskum kirkjumálum,
og bindindismálum.
Heimskringla óskar Káta Bárð-
dælingnum og brúði hans inni-
lega til heilla á fimtugasta gift-
ingarafmæli þeirra!
ÍSLAND FINNUR VEG-
INN TIL VELMEGUNAR
Eftir Evelyn Stefánsson
Nýlega birtist stórletruð fyrir-
sögn í einu New York blaðinu,
þess efnis, að á höfninni í Brook-
Hér vita allir að þörf er á jyn værj erient skip að taka
vinnukrafti. Eiginlega er óskilj-
anlegt, að hér skulu þurfa að
vera nokkrar innflutningshöml-
1 landi sem hefir ekki helm-
ur
ing þeirra íbúa, sem auðæfi lands
ins gætu framfleitt og sem er
það minnsta sem mönnum kem-
ur saman um að landið þurfi með
til þess að geta rekið hagfeldan
þjóðarbúskap, virðist innflutn-
ingsbann á fóiki hlægilegt. En
svona er þetta nú samt.
Fjögra
Canada og
júlí.
Eftir það verður Canada að
keppa um brezka kornmarkaðinn
á því verði, sem ákveðið er í al-
þjóðahveitisölu samningnum.
Fyrir þetta uppskeru-ár, er
verðið hæst $1.98, lægst $1.43.
Bretar, er búist við, að kaupi
Sendiherra Bandaríkjanna
í Danmörk
er kona, frú Eugenie Anderson.
Nýlega fór hún í kynnsiför til
nokkura kaupfélaga í Danmörk,
til þess að sjá samvinnuhreyf-
vörur, en það einkennilega við
skipið væri það, að eigendur
þess voru ekki færri en 95 þús-
undir. Skipið var eign Sambands
íslenzkra Samvinnu félaga, en
sá félagskapur hefur átt drjúg-
ann þátt í þeim framförum, sem
orðið hafa í því litla lýðveldi á
síðustu árum. Og af 140,000 íbú-
um landsins, eru meðlimir sam-
vinnufélaganna taldir þetta
margir.
Fyrir 75 árum voru íslending-
ar mjög eftirbátar annara þjóða,
hvað verklegar framkvæmdir
til að framleiða ljós og orku.
Sjávar útvegurinn er hinn
stærsti í heimi, miðað við fólks-
fjölda, og sendir frosinn fisk
bæði til Evrópu og Bandaríkj-
anna.
Ferðamaður, sem kemur til
höfuðborgarinnar tekur fljótt
eftir því hvað alt er hreinlegt
og snoturt, hvað margar og fall-
legar opinberar byggingar prýða
borgina og hvað fólkið er vel
búið og fallegt. Viðskiftamaður-
inn mundi, ef til vill, veita mesta
athygli hávaðanum og starfsönn-
unum við höfnina, þar sem stöð-
ugt er verið að ferma og afferma
skipin. Borgin er öll hituð frá
hverum og laugum í nágrenninu,
og sparar þannig þjóðinni drjúg-
an skilding, sem annars mundi
fara til kolakaupa. Reykjar ský-
in sem venjulega svífa yfir stór-
borgunum sjást ajls ekki, en
snerti, því eldgos, plágur og,!oftið eins hreint og tært og
jafnvel hungursneyð, höfðu hugsast getur.
drepið
auðæfi
dáð úr
hennar
þjóðinni.
þá voru
Einu
bók-
inguna að starfi. Sendiherrannj mentir hennar, og ýmsar andleg-
sagði um kynnisför þessa, að sér j ar menningarerfðir. Nú eru lands
hefði þótt sérstaklega athyglis-1 menn velmegandi framsæknir og
vert að sjá með eigin augum hið ^ framkvæmdasamir. Landbúnað-
persónulega samband í milli; Urinn hefur tekið vélamenning-
kaupfélaganna og viðskipta-
mannanna, og kynnast því, hve
mikla áherzlu danska samvinnu-
hreyfingin leggur á menningar-
hlið samvinnustarfsins.
una í sína þjónustu, og tvær
stærðstu borgirnar eru með ný-
Fátækra hverfi eru þar engin,
en rjóð og sælleg börn, eru lif-
andi sönnun þess hvað hægt er að
framkvæma, þó náttúru auðæfi
séu lítil og íbúar fáir.
Hvernig gat þessi útvörður í
Atlanthafinu komið á þessum
stórkostlegu breytingum? Það
munu vera tvær megin ástæður
tísku sniði. Eldfjalla hiti er nújsem gerðu það mögulegt. Fyrst
notaður til að hita borgir og; og fremst ber að þakkka það
sveitabæi, og fossarnir beizlaðir [ samvinnuhreifingunni, sem hófst
a íslandi á síðari hluta aldar-
innar sem leið, og sem nú grípur
inní afkomu nálega hvers manns-
barns í landinu. Óvíða mun sam-
vinnuhreifingin vera eins sterkt
afl í þjóðlífinu eins og á fslandi.
Samvinnufélögin á íslandi
eiga banka, byggja sambýlishús,
starfrækja verksmiðjur, slátur-
hús, rjómabú, fiskiskip og veit-
ingahús. Stjórnin er þeim hlið-
hóll, og veitir þeim lítilsháttar
ívilnanir með skattgreiðslur og
önnur fríðindi. Fyrsta samvinnu-
félagið á fslandi var stofnað á
Norðurlandi 1882. Það er enn
við lýði.
Önnur ástæðan til þess að ís-
land er nú eitt af þeim fáu smáu
lýðveldum í heiminum, sem er
frjálst og sjálfsætt í raun og
veru, og velmegandi og vaxandi
að auki, eru eflaust þær háu
mentunar kröfur, sem gerðar eru
til unglinganna þar í landi. —
Öldum saman, jafnvel í niður-
níðslu, var aldrei ólæs maður á
fslandi. íslendingar eru af norsk
um og írskum uppruna, og þó
skóli reynslunnar hafi oft verið
ærið agasamur og harður í horn
að taka virðast þeir aldrei hafa
mist sjónir af hinum æðstu verð-
mætum lífsins, því erfiðari sem
lífsskilyrðin voru, því betur sýn-
ast þeir hafa kunnað að meta
sínar fornu menningarerfðir.
Frh. á 5. bls.